XIX 2
Czy „ chłop potęgą jest i basta? `' Odpowiedz, odwołując się do utworów S. Wyspiańskiego, S. Żeromskiego i W. Reymonta .
Epoka Młodej Polski była okresem w którym twórcy wykorzystywali szczególne zainteresowanie problematyką wsi. Wszyscy autorzy przedstawiali losy chłopów inaczej niż twórcy pozytywizmu. W przeciwieństwie do Sienkiewicza, Prusa czy Orzeszkowej pisarze unikali dydaktyzmu, pouczania społeczeństwa o tym żeby zajęło się problemem chłopskim. Poeci pisarze utożsamiają się z najbiedniejszymi przedstawiając realistycznie obrazy życia. Cytata w temacie pochodzi z ”Wesela” Wyspiańskiego.
"Wesele" - chłopi garną się do polityki, chcą się interesować krajem, ale są zacofani i nie mogą być równorzędnym partnerem dla inteligencji. Chcą się do niej zbliżyć, ale ta boi się ich. Gotowi do działania, czekają na wodza - chcą aktywnie uczestniczyć w powstaniu. Gdy inteligencja zawodzi, czują, że są zdradzeni. Mają pretensje, że inteligencja bawi się nimi, a nie dostrzega trudności. Ciągle jednak przechowują wartości narodowe w tradycji, stają się coraz bardziej uświadomieni społecznie, ale ciągle jeszcze zbyt "ciemni" i "nieokrzesani". Mają świadomość swej siły, Bartosz Głowacki pod Racławicami zdjął czapkę i zgasił lont. Chłopi domagają się: uczestnictwa w życiu politycznym narodu, jednak inteligenci nie zauważają ich. Zgubienie przez Jaśka złotego rogu oznacza brak świadomości, ograniczoność chłopów. Wyspiański zauważa ich siłę, witalność, ale podkreśla to iż nie potrafią skutecznie działać.
"Zmierzch", "Zapomnienie" - chłop "zezwierzęcony", zdegenerowany przez biedę, żyje z dnia na dzień, staje się przedmiotem (tak traktuje go dziedzic - porównanie do świata zwierząt w "Zapomnieniu"). Chłopem łatwo jest manipulować, gdyż ten nie zna prawa. Brakuje mu jakichkolwiek wyższych uczuć, nie kocha rodziny, nie wie, ile ma dzieci. Nieludzko pracuje, aby przeżyć. Nie myśli o niczym poza egzystencją. W takiej sytuacji nie ma mowy o powstaniu narodowym. Podobnie jest w noweli "Rozdziobią nas kruki, wrony...", gdzie chłop zabiera rzeczy należące do powstańca, nie przejmując się zupełnie toczącym się powstaniem. Chłopi w tych nowelach mają niewiele wspólnego z hasłem Wyspiańskiego.
"Ludzie bezdomni" - tu chłopi są biedni, pozostają bierni wobec wydarzeń, nie przejawiają żadnej inicjatywy, żyją w swoim świecie, mają małe możliwości i wiedzę i nie starają się tego zmienić.
"Chłopi" - chłop jest przeświadczony, że ziemia jest jego żywicielką, od której zależą wszelkie plany, że jest nierozerwalnie związany z naturą, a wszystko zależy od ilości posiadanej ziemi; kult pracy. Społeczność chłopska rządzi się swoimi prawami, zbiorowość decyduje o moralności. Chłopi są gotowi do obrony interesów wsi, nieufni wobec dworu, religijni, okrutni wobec nieużytecznych. Poznajemy zwyczaje i zabobony, które świadczą raczej o niskim stopniu edukacji i inteligencji przedstawicieli tego stanu. Docenia pracowitość i przywiązanie do ziemi (mit chłopa piasta, mit chłopa siewcy). Wierzy, że mogą być fundamentem dla społeczeństwa, należy tylko wydobyć te ukryte możliwości. Silna grupa, która potrafi skutecznie walczyć z przeciwieństwami. Widzimy to w sporze o las, gdy Gospodarz Boryna staje na czele ujednoliconej gromady, która przeciwstawiła się dziedzicowi, gdy ten sprzedawał las. Również w sporze z Niemcami, gdy ci próbują zająć tereny Podlesia chłopi ujawniają swoją siłę, sprytnie niszcząc ich dobytek, trując wodę w studniach zmuszają ich do opuszczenia swych ziem. Antek Boryna po wyjściu z więzienia, gdzie spotkał lewicujących działaczy politycznych w rozmowie z dziedzicem buntuje się przeciwko powinnościom na rzecz dworu. Chłopi są świadomi swojej roli w państwie, trwają przy ojcowiźnie. Niektórzy z nich próbują nadążać za nowoczesnością.