Metafizyka to filozoficzna teoria rzeczywistości, wyjaśniana przez ostateczne problemy.
-pierwszy etap interpretacji rzeczywistości - w mitologii starożytnej Grecji-gaza mitologiczna i presokratykow interpretacja zjawisk przyrody, odwolania do żywiołów czyli czynników pierwotnych.
-faza platonska- Platon wciąż odwoluje się do mitologii ale jego rozwazania maja już bardziej filozoficzny charakter - uważa że człowiek nie jest w stanie poznać realnego świata tylko jego cien; za prawdziwą wiedę uważa to co niezmienne.
-faza Arystotelesa-4 przyczyny: 2 wewnętrzne, sprawcza i celowa. 2wewnetrzne: materialna i formalna; prawdziwy byt to byt substancjonalny(samoistnie jacy, posiada określoną forme, jego cechy to przypadłości; są nim elementy ożywione, to co rzeczywiste to co aktualne. Oprócz tego wyróżnia się dynamizm. To co rzeczywiste może stać się czymś innym niż jest (czynnik możliwościowy).
Byt dzieli się na potencjalny i aktualny;
Możność: Czynna - zdolnośc wywoływania aktu, Bierna-zdolność przyjęcia aktu.
Każdy byt jest aktualnie samym sobą, ale potencjalnie jest czymś innym. Wszystko co rzeczywiste zawiera w sobie momenty jedności i różnorodności. Byt nie zawiera sprzeczności; przechodzi od potencji do aktu. Arystoteles wskazal na substancje jako byt właściwy. Ma charakter bytu samodzielnego i istniejącego w sobie. Własności, które sa w substancji zmieniaja maja charakter bytu niesamodzielnego. Przypadłości substancji nie możemy poznać bo jest dana tylko przez przypadłości. Za pomocą przypadłości dowiadujemy się jaka jest substancja.
PRZYPADŁOSCI:
1 Przypadkowe-dane z zewnatrz są obojętne dla okreslenia istoty rzeczy.
2 istotne- wskazujące istote bytu (klasyczny przypadek zdolność człowieka do śmiechu, towarzyskość, płciowość zdolność do oddawania czci Bogu). Aby określic istotę substancji należy podac jej własności i powiązania.
Właściwości substancji:*substancja*jakość*ilość8relacje*miejsce*czas*polożenie*posiadanie*działanie* doznawanie dzialania
Wewnętrzne złożenia bytowe:
Materia - czynnik który trwa przy zmianie, jest czystą potencjalnością, zdolny do przyjęcia nowej formy i tworzy byt.
Forma - forma powoduje że byt jest określony, należąca do określonego gatunku bytow.
Pojęcia materii i formy nie są rzeczywiste (są teoretyczne). Rzeczywisty jest tylko byt. istnieją byty i gatunki bytów(np. gatunek człowieczeństwa).
Byt konkretny substancja I, gatunek substancja II. Byty przekraczające te kategorie to transcenoletalia bytowe. Analogiczne pojęcia bytów dotyczące wszystkich bytów to pluralizm bytowy.
Metafizyka aposterioryczna - substancja trwa jako niezmienne podłoże dla przypadłości, ale substancja bywa tez zmienna. Wg Arystotelesa trwa to co ma charakter podstawowy, substancja przyjmuje nowa formę. Materia jest zdolna do przyjęcia nowej formy.
Substancja materialna
cialo
nieożywione
ożywione
istota żywa
niezmysłowa
zmysłowa
rozumna(człowiek)
Nierozumna(zwierze)