Alfabet francuski.

Alfabet składa się z 26 liter: a, b, c, d, e, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o, p, q, r, s, t, u, v, w, x, y, z

We francuskim istnieją także specjalne 2 ligatury: œ, æ

Niektóre znaki, głównie 13 samogłosek i jedna spółgłoska, są opatrzone znakami diakrytycznymi: à, â, ç, é, è, ê, ë, î, ï, ô, û, ù, ü, ÿ

Litery :

* à - wymawiamy jak nasze "a", np. voilà [wuala]

* â - jak "a", np. âge [aż]

* c + spółgłoski - jak "k", np. nocturne [nokturn]

* c + nic (koniec wyrazu) jak "k", np. toc-toc

* c + o,a,u - jak "k", np. carte [kart]

* c + e,i - jak "s", np. ciel [sjel]

* ç + a,o,u - zawsze jak "s", np. ça [sa]

* e + nic (koniec wyrazu) nie czytamy, np. flotte [flot] lub czytamy jako półsamogłoskę

* e (w środku sylaby) jak "e" (Mercure)

* é czytamy zawsze (nawet na końcu wyrazu), np. orienté [oriąte]

* è czytamy zawsze (występuje generalnie w środku wyrazu), np. photosphère [fotosfer]

* ê jak "e", np. gêner [żene]

* ë jak "e", np. Noël [Noel]

* g:

* g + o,a,u - jak "g", np. Ganymède [Ganimed]

* g + spółgłoska - jak "g" grand [grą]

* g + e,i - jak "ż", np. géant [żeą]

* h w języku francuskim jest niewymawiane, np. hiver [iwer]

* î - jak "i", np. Nîmes [Nim]

* ï - zawsze jak "i", nawet gdy występuje w grupie kilkuliterowej; porównaj: maïs [mais] , ale mais [me] . * j jak "ż", np. Jupiter [żüpiter]

* ô jak "o", np. tôt [to]

* œ głoska powstała jakby z połączenia "e" i "y", usta jak do "e" i mówimy "y" lub na odwrót, np. œuvre (dzieło)

* u nie ma w języku polskim - a wymawia się go tak: usta jak do "u" i jednocześnie wymawiać "i" (taki sam dźwięk jak niemieckie "u umlaut"), np. Lune [lün] (Księżyc). Dźwięk ten będziemy oznaczać w "transkrypcji" jako [ü]

* ù - poprzedzone zawsze o - czytamy "u", p où [u] (porównaj: ou [u] - taka sama wymowa, inna pisownia i znaczenie)

* û - poprzedzone zawsze o - czytamy "u", np. voûte [wut]

* s pomiędzy samogłoskami czytamy jak "z", np. déclinaison [deklinezą]

Nie czytamy spółgłosek na końcu wyrazów oprócz:

* c - wymawiamy jak "k",

* f, np. sauf [sof] (poza, oprócz, za wyjątkiem)

* l, np. sol [sol] (ziemia, gleba, grunt)

W bezokolicznikach czasowników I grupy (większość czasowników - zakończone na -er) nie wymawiamy "r", np. observer [obserwe].

W przymiotnikach zakończonych na -r (rodzaju męskiego) - nie wymawiamy "r", np. premier [premie], dernier [dernie]

Grupy kilkuliterowe

* ai - jak "e", np. solaire [soler]

* ais - na końcu wyrazu jak "e", np. mais [me]

* ait - na końcu wyrazu jak "e", np. il observait [ilobsrwe]

* aî - także jak "e", np. chaîne [szen]

* ay - na końcu wyrazu jak "e", w innych przypadkach jak "ej", np. ayant [eją]

* oi - jak "ua", np. pointe [puant]

samogłoska + n lub m:

* on + spółgłoska lub na końcu wyrazu - jak "ą", np. déclinaison [deklinezą]

* om + spółgłoska lub jw.- jak "ą", np. ombre [ąbr]

* an + spółgłoska lub jw.- jak "ą", np. an [ą]

* am + spółgłoska lub jw.- jak "ą", np. ambiance [ąbiąs]

* en + spółgłoska lub jw.- jak "ę", np. jovien [żowję] albo też "ą", np en France [ąFrąs]

* em + spółgłoska lub jw.- jak "ą", np. rempart [rąpar]

* in + spółgłoska lub jw.- jak "ę", np. merlin [merlę]

* im + spółgłoska lub jw.- jak "ę", np. limbe [lęb]

te same układy + samogłoska lub h - czytamy normalnie (tracą nosowość), np. panorama [panorama]

te same układy, tylko że m lub n jest podwójne, a po nim występuje samogłoska - też tracą nosowość, porównaj:

* an [ą] - année [ane]

* gn jak "ń", np. montagne [mątań]

* ph jak "f", np. phase [faz]

* ent - na końcu wyrazu:

o jeśli jest to forma osobowa czasownika (3os lm), to nigdy nie wymawiamy, np. ils observent [ilzobserw]

o jeśli jest to inna część zdania niż czasownik czytamy jak "ą", np. grossissement [grosismą]

* um - na końcu wyrazu jak "om" (są to słowa pochodzenia łacińskiego), np. planétarium [planetarjom]

Łączenie międzywyrazowe

Występuje, gdy jedno słowo kończy się spółgłoską a drugie zaczyna samogłoską. Ta spółgłoska, nawet jeśli normalnie nie jest wymawiana na końcu wyrazu na skutek łączenia zostaje wymówiona. Dzięki temu można odróżniać na przykład formy gramatyczne czasowników, a także liczbę rzeczowników:

* il observe [il-obserw] / ils observent [ilz-obserw] {s wymawiamy jak "z" w łączeniach}

* l'ombre [l-ąbr] / les ombres [lez-ąbr]

Myślniki w nawiasach kwadratowych pokazują, że wyrazy różniące się na przykład formą gramatyczną lub liczbą mogą brzmieć tak samo (po prawej stronie myślnika). Rozróżnimy je dzięki łączeniu międzywyrazowemu.

Elizja (wyrzutnia)

Wyrzucenie ostatniej samogłoski i zastąpienie jej apostrofem przed wyrazem rozpoczynającym się na samogłoskę lub h nieme:

* le ami - l'ami [lami],

* la amie - l'amie [lami],

* si il - s'il [sil],

* la hirondelle - l'hirondelle [lirądel],

* le hôtel - l'hôtel [lotel],

* que elle - qu'elle [kel] itd.

Gramatyka języka francuskiego

Rodzajnik

Rodzajnik w języku francuskim występuje w dwóch rodzajach: męskim i żeńskim, a także w liczbie pojedynczej i mnogiej. Wyróżniamy dwa typy rodzajników: określone i nieokreślone.

* Liczba pojedyncza:

o rodzaj męski: un - rodzajnik nieokreślony; le (l') - rodzajnik określony

o rodzaj żeński: une - rodzajnik nieokreślony; la (l') - rodzajnik określony

* Liczba mnoga: (nie ma rozróżniania na rodzaje)

o des - rodzajnik nieokreślony

o les - rodzajnik określony

Rodzajniki ściągnięte to połączenia rodzajnika określonego le i les z przyimkami à i de:

* à + le = au

* à + les = aux

* de + le = du

* de + les = des

Rodzajnik określony używany jest wówczas, gdy stojący po nim rzeczownik oznacza rzeczy (osoby), które są powszechnie znane, jednoznacznie określone lub o których była już mowa.

Po przeczeniu rodzajnik określony nie zmienia swojej formy.

Rodzajnika określonego używa się przed:

* nazwami kontynentów, państw, dużych wysp i regionów,

* nazwiskami oznaczającymi rodzinę lub kilku jej przedstawicieli,

* rzeczownikami oznaczającymi części ciała,

* nazwami dni tygodnia,

* nazwami świąt kościelnych,

* określeniami gatunków oraz nazwami surowców.

Rodzajników nieokreślonych używamy wówczas, gdy stojący po nim rzeczownik oznacza bliżej nieokreślone rzeczy (osoby).

W zdaniu przeczącym , po ne ... pas zamiast rodzajnika określonego stosuje sie przyimek de:

Pierre a une voiture. Pierre n'a pas de voiture.

W zdaniach przeczących z użyciem czasownika être (być) rodzajnik nieokreślony nie zmienia swej postaci.

Rodzajnik cząstkowy ma następujące formy:

* rodzaj męski: du (de l')

* rodzaj żeński: de la (de l')

* liczba mnoga: des

Używa się go przed:

* rzeczownikami oznaczającymi nieokreślone ilości lub rzeczy, których nie można policzyć,

* rzeczownikami będącymi nazwami pojęć abstrakcyjnych,

* faire + rodzajnik cząstkowy + nazwa czynności,

Czasownik

Czasowniki określają nam czynność jaka jest wykonywana, w języku francuskim wyróżniamy 3 grupy czasowników:

* czasowniki zakończone na -ER w bezokoliczniku np.: regarder, rester, détester

* czasowniki, które kończą się na -GER np. changer, manger, nager, partager, ranger; w tych czasownikach po -g musi wystąpić e. A to dlatego, że -e nieme a także -i powoduje wymowę -g jako [ż]

* czasowniki, które kończą się na -CER. np. commencer, placer, avancer, lancer; -e przechodzi w -è. Zmiana ta następuje przed e niemym

* czasowniki takie jak appeler i jeter, które przed e niemym podwajają l - ll lub t - tt

* czasowniki takie jak payer, essayer, balayer w których przed e niemym, y zamienia się na i

Czasowniki modalne

Les verbes modaux czyli czasowniki modalne należą do grupy czasowników wyrażających przyzwolenie, konieczność, możliwość itd... Czasowników tych jest tylko 4, a odmiana ich jest nieregularna. Należą tutaj:

* devoir (musieć)

* vouloir (chcieć)

* pouvoir (móc)

* savoir (wiedzieć, umieć, potrafić)

Czasowniki zwrotne

Les verbes pronominaux, czyli czasowniki zwrotne stanowią odrębną grupę czasowników. Ich odmiana od zaimka zwrotnego, który znajduje się przed czasownikiem i który dostosowuje się do danej osoby. Zaliczany do tej grupy:

* se laver (myć się)

* se réveiller (budzić się)

* se maquiller (malować się)

* se lever (wstawać)

* se vetir, s'habiller (ubierać się)

* s'occuper (zajmować się)

* s'appeler (nazywać się)

* se tapir (przycupnąć)

* se souvenir (pamiętać, przypominać sobie)

* s'assoir (siedzieć)

Przykłady:

* J'habite loin de chez mes parents, nous nous voyons une fois par mois. → Mieszkam daleko od moich rodziców, widujemy się raz na miesiąc.

* Ils se promènent tous les jours. → Oni spacerują każdego dnia.

Czasy

Le Présent - czas teraźniejszy

Le présent, czas teraźniejszy, opisuje:

* zdarzenia mające miejsce obecnie, w tej chwili, punktowe lub rozciągnięte w czasie:

Je nage. - Pływam. (zdarzenie rozciągnięte w czasie)

La porte claque. - Drzwi trzasnęły. (zdarzenie punktowe)

* prawdy ogólne:

La Terre tourne autour du Soleil. - Ziemia obiega Słońce.

* zdarzenia przeszłe:

Louis XIV meurt en 1715. - Ludwik XIV umiera w roku 1715.

* Może odnosić się do przyszłości:

Il est dix heures. Il rentre à midi. - Jest godzina dziesiąta. On wraca w południe.

Le Passé Récent - czas przeszły niedawny

Czas wyrażający przeszłość niedawną, opisujący wydarzenia, które dopiero co miały miejsce.

Tłumaczy się go: właśnie co, dopiero co, niedawno, przed chwilą, przed momentem.

Czas ten tworzymy dodając do formy osobowej czasownika venir bezokolicznik poprzedzony 'de':

Schemat: VENIR + DE + BEZOKOLICZNIK

Zdanie twierdzące:

* Je viens de rentrer chez moi. - Właśnie wróciłem do siebie.

Zdanie przeczące:

* Tu ne viens pas de parler avec lui. - Właśnie z nim nie rozmawiałeś/aś.

Z czasownikiem zwrotnym:

* Il vient de se promener. - Dopiero co się przechadzał.

Z czasownikiem zwrotnym w formie przeczącej:

* Nous ne venons pas de nous rappeler. - Nie udało nam się (przed momentem) przypomnieć.

W pytaniu:

* Vous venez de le dire? - Powiedzieliście to przed chwilą?

* Venez-vous de le dire? - Powiedzieliście to przed chwilą?

Zdanie przeczące w formie pytającej:

* Ne viennent-ils pas de vendre leur maison? - Czy nie sprzedali niedawno swojego domu?

L'imparfait - czas przeszły prosty niedokonany

Czas przeszły niedokonany, służy do:

* opisywania (krajobrazów, pogody, osób, stanów, uczuć, obyczajów, przyzwyczajeń, tadycji)

Je me promenais le long de la mer, j'écoutais le bruit des vagues, le soleil brillait, je me sentais heureux. - Spacerowałem brzegiem morza, słuchałem szumu fal, słońce świeciło, czułem się szczęśliwy.

Les Romains organisaient un grand nombre de fêtes religieux. - Rzymianie organizowali wiele świąt religijnych.

* wyrażania czynności regularnie powtarzających się w przeszłości

Chaque jour je me baignais dans la mer qui était très chaude. - Każdego dnia kąpałem się w morzu, które było bardzo ciepłe.

* Czas ten jest tłem dla innej czynności przeszłej

Quand je me baignais, le téléphone a sonné. - Kiedy się kąpałem, zadzwonił telefon.

Budowa czasu:

Schemat: Czasownik w 1 os.lm. czasu teraźniejszego, bez końcówki -ons, + ais, ais, ait, ions, iez, aient

Na przykład:

regarder → nous regardons → regard → je regardais/tu regardais/il regardait/nous regardions/vous regardiez/ils regardaient

W przypadku niektórych czasowników, aby zachować wymowę bezokolicznika, możliwa jest jedna z dwóch zmian ortograficznych:

* czasowniki zakończone na -ger, będą miały końcówki -eais, eais, e<ait, ions, iez, eaient. Jest to konieczne, aby zachować dźwięk [ʒ] (gdyby po 'g' następowało od razu 'a' wymawialibyśmy normalne [g]). Na przykład

je mangeais, tu mangeais, il mangeait, nous mangions, vous mangiez, ils mangeaient

* czasowniki zakończone na -cer. W tym przypadku, aby zachować dźwięk [s] bezokolicznika, a nie dopuścić do wymowy [k] (gdyby po c było a), stosuje się zapis 'ç' zamiast 'c' (oprócz 1 i 2 os.lm.). Na przykład:

je lançais, tu lançais, il lançait, nous lancions, vous lanciez, ils lançaient

Przeczenie: Je n'allais pas.

Pytanie: J'allais? / Allais-je?

Pytanie przeczące: Je n'allais pas? / N'allais-je pas?

Le Passé Composé - czas przeszły złożony dokonany [edytuj]

Czas ten jest niejako przeciwieństwem czasu l'imparfait. Służy:

* do wyrażania czynności dokonanych, punktowych:

Quand elle rentrait l'orage a éclaté. - Kiedy wracała rozpętała się burza.

* do wyrażania zdarzeń o ograniczonej długości trwania:

J'ai été absent entre le 5 et le 17 mai. - Byłem nieobecny pomiędzy 5 a 17 maja.

* do wyrażania kilku następujących po sobie zdarzeń:

Je suis sorti, j'ai fermé la porte, je suis descendu dans la rue où j'ai pris le taxi - Wyszedłem, zamknąłem drzwi, zszedłem na ulicę gdzie wsiadłem do taksówki.

* do wyrażania czynności wcześniejszej w stosunku do czynności teraźniejszej (następstwo czasów):

J'écoute un disc que j'ai acheté hier. - Słucham płyty którą kupiłem wczoraj.

Budowa czasu:

Schemat: avoir/être + participe passé

Czasownik posiłkowy avoir lub être w formach osobowych + participe passé (imiesłów czasu przeszłego).

Dla większości czasowników czasownikiem posiłkowym jest czasownik AVOIR. Na przykład:

* CHANTER → J'ai chanté, Tu as chanté, Il a chanté, Nous avons chanté, Vous avez chanté, Ils ont chanté

* AIMER → J'ai aimé, Tu as aimé, Il a aimé, Nous avons aimé, Vous avez aimé, Ils ont aimé

* W przeczeniu: Je n'ai pas aimé, Tu n'as pas aimé, Il n'a pas aimé, etc.

* Pytanie: J'ai aimé? Tu as aimé?, etc. (intonacja); Ai-je aimé? As-tu aimé?, etc. (inwersja)

* Pytanie przeczące: Je n'ai pas aimé? Tu n'as pas aimé?, etc. (intonacja); N'ai-je pas aimé? N'as-tu pas aimé?, etc. (inwersja)

Czasowniki zwrotne tworzy się z czasownikiem posiłkowym ETRE. Participe passé jest wtedy odmienny i uzgadnia się z podmiotem (do rodzaju żeńskiego dopisujemy -e, do liczby mnogiej -s, do rodzaju żeńskiego liczby mnogiej -es). Na przykład:

* SE LAVER → Je me suis lavé(e), Tu t'es lavé(e), Il s'est lavé, Elle s'est lavée, Nous nous sommes lavé(e)s, Vous vous êtes lavé(e)s, Ils se sont lavés, Elles se sont lavées

* Przeczenie: Je ne me suis pas lavé(e), Tu ne t'es pas lavé(e), ect.

* Pytanie: Je me suis lavé(e)? Tu t'es lavé(e)?, ect. (intonacja); Me suis-je lavé(e)?, T'as-tu lavé(e)?, ect. (inwersja)

* Pytanie przeczące: Je ne me suis pas lavé(e)?, Tu ne t'es pas lavé(e)?, etc. (intonacja); Ne me suis-je pas lavé(e)?, Ne t'es-tu pas lavé(e)?, etc.

Istnieje ponadto kilka czasowników "ruchu" - tworzy się je również z czasownikiem posiłkowym ETRE, a zatem także i participe passé jest odmienny i uzgadnia się z podmiotem. Do czasowników "ruchu" należą między innymi: naître, aller, monter, arriver, venir, entrer, passer, rester, partir, sortir, descendre, tomber, mourir, retourner. Na przykład:

* Je suis sorti(e), Tu es sorti(e), Il est sorti, Elle est sortie, Nous sommes sorti(e)s, Vous êtes sorti(e)s, Ils sont sortis, Elles sont sorties.

* Przeczenie: Je ne suis pas sorti(e), Tu n'es pas sorti(e), etc.

* Pytanie: Je suis sorti(e)?, Tu es sorti(e)?, etc. (intonacja); Suis-je sorti(e)?, Es-tu sorti(e)?, etc. (inwersja)

* Pytanie przeczące: Je ne suis pas sorti(e)?, Tu ne t'es pas sorti(e)?, etc. (intonacja); Ne suis-je pas sorti(e)?, N'es-tu pas sorti(e)?, etc. (inwersja)

Tworzenie participe passé (imiesłów czasu przeszłego):

* Dla czasowników pierwszej grupy (zakończonych na -er), participe passé tworzymy dodając w miejsce końcówki -er, końcówkę -é. Na przykład: chanter → chanté, manger → mangé.

* Pozostałe participe'y passé są nieregularne. Na przykład: prendre → pris, comprendre → compris, apprendre → appris, faire → fait, voir → vu, savoir → su, devoir → dû, lire → lu, avoir → eu, finir → fini, être → été, etc.

Le Plus-que-parfait - czas zaprzeszły

Jest czasem zaprzeszłym, oznacza czynności, które miały miejsce przed inną czynnością przeszłą już zakończoną (najczęściej czynność ta jest wyrażona w passé composé lub w imparfait). Plus-que-parfait jest czasem złożonym i składa się z czasownika posiłkowego être lub avoir, który odmieniamy w imparfait, a także z participe passé czasownika głównego. Budowa czasu:

Schemat: osoba + être lub avoir(odmienione w imparfait) + participe passé czasownika głównego.

Przykład:

* Quand nous sommes venus au cinéma le film avait déjà commencé. → Kiedy przyszliśmy do kina film się już zaczął.

Futur Proche- czas przyszły

Czas futur proche jest czasem przyszłym stosowanym do mówienia o czynnościach, które będą miały miejsce w bardzo bliskiej przyszłości, czyli zaraz, a więc co do których jesteśmy naprawdę pewni, że się wydarzą.

osoba + aller + bezokolicznik

Czas futur proche tworzymy przez odmianę, w czasie teraźniejszym, czasownika aller (który w futur proche staje się czasownikiem posiłkowym), a następnie dorzucamy bezokolicznik czasownika wyrażającego czynność. Odmiana czasownika wygląda następująco:

Singulier (liczba pojedyncza) Pluriel (liczba mnoga)

1 osoba je vais nous allons

2 osoba tu vas vous allez

3 osoba il/elle/on va ils/elles vont

Aller jest czasownikiem nieregularnym, który w codziennym użyciu oznacza iść, jechać. Natomiast w czasie futur proche pełni wyłącznie funkcję czasownika posiłkowego, którego nie tłumaczymy.

Przykłady:

* Je vais manger. → Będę jeść.

* Ce soir tu ne vas pas regarder la télé. → Dziś wieczorem nie będziesz oglądać telewizji.

Futur Simple

Czas ten stosujemy aby wyrazić czynności, które zostaną wykonane, lub też nie, w jakimś momencie w przyszłości np. za chwilę, jutro, później, za dwa dni itd. Po drugie, futur simple używamy również po wyrażeniach czasowych takich jak: quand, lorsque (kiedy), dès que (w momencie kiedy), aussitôt que jak tylko), jeśli dana czynność będzie wykonywana w przyszłości.

Czas futur simple tworzy się przez dodanie do bezokolicznika następujących końcówek:

Singulier (liczba pojedyncza) Pluriel (liczba mnoga)

1 osoba je -ai nous -ons

2 osoba tu -as vous -ez

3 osoba il/elle/on -a ils/elles -ont

Czasowniki I i II grupy, czyli te zakończone na: -er, -ir dopisujemy podane wyżej końcówki np.: arriver - j'arriverai → przyjdę; dormir - nous dormirons → będzimy spali.

Czasowniki zakończone na -re, odrzucamy "e" i dopisujemy odpowiednie końcówki jak np.: vivre - nous vivrons → będziemy żyli.

* Nieregularne formy czasowników w czasie futur simple:

o avoir (mieć) → j'aurai

o savoir (wiedzieć/potrafić) → je saurai

o faire (robić) → je ferai

o être (być) → je serai

o aller (jechać/iść) → j'irai

o acquérir (nabywać/zdobywać) → j'acquérrai

o voir (widzieć) → je verrai

o courir (biegać) → je courrai

o venir (przyjeżdżać/przychodzić) → je viendrai

o mourir (umierać) → je mourrai

o devoir (musieć) → je devrai

o envoyer (wysyłać) → j'enverrai

o pouvoir (móc) → je pourrai

o vouloir (chcieć) → je voudrai

o tenir (trzymać) → je tiendrai

o recevoir (otrzymywać) → je recevrai

o cueillir (zbierać) → je cueillerai

Przykłady:

* J'aurai dix-huit ans dans six semaines. → Za sześć tygodni skończę 18 lat.

* Je ne partirai pas cette année en France. → Nie wyjadę do Francji w tym roku.

Futur antérieur

Czas futur antérieur jest czasem przyszłym uprzednim. Czas futur antérieur składa się z czasownika posiłkowego avoir lub être, który odmieniamy w czasie futur simple, oraz z participe passé czasownika właściwego.

osoba + être lub avoir (odmienione w futur simple) + participe passé

Przykład:

* Quand j'aurai terminé la lecture de ce livre, je prendrai une tasse de thé. → Kiedy skończę czytać tę książkę napiję się herbaty.

---