WZORCE OSOBOWE OKRESU ODRODZENIA
“ZYWOT CZLOWIEKA POCZCIWEGO” MIKOLAJ REJ
Jest to utwór parenetyczny czyli propagujacy pewien typ osobowosci, który ma byc wzorem cnót dla czytelników wspólczesnych autorowi. W tym przypadku idealem jest szlachcic, wlasciciel dóbr ziemskich, wiodacy prawy i spokojny tryb zycia. Rej podaje wiele pouczen jak wychowywac mlodego czlowieka. Autor kladzie nacisk na wiek dojrzaly. Wedlug niego szlachectwo to nie tylko powód do chwaly i wyróznienie, ale obowiazek, który naklada czlowiekowi herb , powinnosc wobec ojczyzny i szereg cnót. Rej pokazuje to prezentujac tez scenki negatywne. Wysmiewa nasladowców obcej mody, pretensjonalnosc i snobizm szlachciców zapatrzonych na inne kraje. Proponuje on szlachcicowi spokojny tryb zycia w posiadlosci wiejskiej, korzystanie z wszelkich dóbr, jakie przynosza kolejne pory roku (zbiór owoców jesienia, rybolóstwo, a zima polowania...). Rej nie stroni od analizowania kwestii zycia czlowieka (dobór malzonków, praca, rozrywka, obowiazki obywatelskie). Poczciwy ziemianin prowadzi pogodny tryb zycia, nie boi sie starosci ani smierci. [stoicyzm - spokój, umiar, cnotliwe zycie w zgodzie z natura i rozumem, rozplanowanie bez zbytnich namietnosci][epikureizm: nie zakazuje on pelnego korzystania z dóbr natury i wsi, namawia do czerpania rozrywek, przyjemnosci wynikajace z zycia zapobiegliwego i gospodarnego czlowieka poczciwego.
KSIEGA I
Opowiada o mlodosci, kladzie nacisk na wychowanie, moralnosc i obyczajowosc. Nie mówi o nauce. Zabawy, cwiczenia cielesne. Po dziecinstwie moze znalezc sie na moznym dworze (uczyc sie) lub isc do wojska bedzie ono go uczylo pozytecznych zachowan (oszczednosc, rzemioslo rycerskie, cierpliwosc, pokora wobec niewygodnosci, zycie towarzyskie). Nastepnie powinien wrócic do domu, ozenic sie i wiesc zycie rodzinne.
KSIEGA II
Szlachcic powinien byc cnotliwy. Szlachectwo bowiem zalezy od zycia, a nie od urodzenia. Nie nalezy byc pysznym, egoistycznym i trzeba dbac o wartosci moralne. Na wszystko jest czas i miejsce. Zycie ma byc zgodne z rytmem natury. Natura wyznacza kolejnosc prac gospodarczych. Kontakt z natura doskonali estetycznosc i moralnosc.
KSIEGA III
Suma rozwazan nad dostojenstwem, powaga wieku starczego. który otoczony jest czcia, szacunkiem, miloscia, jest autorytetem i doradca.