Rozdział II - Wprowadzenie do konsolidacji metodą pełną (MSR 27)
Grupa lub grupa kapitałowa
Jednostka dominująca wraz z jednostkami zależnymi. ( MSR 27)
Jednostka dominująca ( spółka matka)
Jednostka posiadająca jedną lub więcej jednostek zależnych. ( MSR 27, MSSF 3)
Jednostka zależna ( spółka córka)
Jednostka, która jest kontrolowana przez jednostkę dominującą (MSR 27,28, MSSF 3)
Kontrola
Możliwość decydowania o polityce operacyjnej i finansowej podmiotu w taki sposób, iż możliwe jest czerpanie korzyści z jego działań. (MSR 27,28,31, MSSF 3).
Istota konsolidacji metodą pełną, jak zostało to opisane w poprzednim rozdziale, sprowadza się do dodania do siebie sprawozdań jednostki dominującej (spółki matki) oraz jednostek zależnych ( spółki córki). To stwierdzenie ilustruje poniższy przykład:
Przykład 1
Spółka Matka jest jedynym właścicielem spółki Córka od momentu jej założenia. Sprawozdania z pozycji finansowej obu podmiotów na koniec okresu sprawozdawczego prezentowały się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 500 120
Udziały w spółce Córka 100 -
Aktywa obrotowe 300 30
900 150
Kapitał podstawowy 400 100
Zyski zatrzymane 350 35
Zobowiązania handlowe 150 15
900 150
Dokonaj konsolidacji powyższych sprawozdań metodą pełną, jeśli wiadomo że w danym okresie nie miały miejsce żadne transakcje gospodarcze pomiędzy tymi dwoma podmiotami.
Aktywa netto (wartość księgowa) podmiotu
Różnica między aktywami a zobowiązaniami jednostki.
Dodatnia wartość firmy (goodwill)
Przyszłe korzyści ekonomiczne wynikające z aktywów, których nie można przypisać do konkretnego ich składnika.
Przykład 2
Spółka Matka zakupiła za 100 całość akcji spółki Córka. Sprawozdania z sytuacji finansowej obu podmiotów na moment przejęcia przez Matkę i uzyskania kontroli nad Córką prezentowały się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 500 120
Udziały w spółce Córka 100 -
Aktywa obrotowe 300 30
900 150
Kapitał podstawowy 400 50
Zyski zatrzymane 350 20
Zobowiązania handlowe 150 80
150
Rozlicz transakcję przejęcia Córki przez Matkę metodą pełną.
Ujemna wartość firmyW przykładzie pojawiła się niezwykle ważna w kontekście konsolidacji kategoria, jaką jest
Przykład 3
Spółka Matka zakupiła za 100 całość akcji spółki Córka. Sprawozdania z sytuacji finansowej obu podmiotów na moment przejęcia przez Matkę i uzyskania kontroli nad Córką prezentowały się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 500 120
Udziały w spółce Córka 100 -
Aktywa obrotowe 300 130
900 250
Kapitał podstawowy 400 150
Zyski zatrzymane 350 20
Zobowiązania handlowe 150 80
250
Rozlicz transakcję przejęcia Córki przez Matkę metodą pełną.
Kapitały własne jednostki zależnej sprzed i po przejęciu
Przykład 4
Spółka Matka zakupiła za 100 całość akcji spółki Córka. Na moment przejęcia ( 1 stycznia 2010) aktywa netto spółki Córki wynosiły 70 i obejmowały: kapitał podstawowy 50 oraz zyski zatrzymane 20. Sprawozdania z sytuacji finansowej obu podmiotów na 31 grudnia 2010 prezentowały się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 550 110
Udziały w spółce Córka 100 -
Aktywa obrotowe 330 980 70 180
Kapitał podstawowy 400 50
Zyski zatrzymane 350 20
Zysk netto za rok 50 30
Zobowiązania handlowe 180 980 80 180
Przygotuj skonsolidowane sprawozdanie finansowe spółki Matki na 31 grudnia 2010.
Udziały nie dające kontroli
Przykład 5
Spółka Matka zakupiła za 100zł 60 akcji spółki Córka, która łącznie wyemitowała 100 akcji. Na moment przejęcia sprawozdania z sytuacji finansowej obu podmiotów prezentowały się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 750 200
Udziały w spółce Córka 100 -
Aktywa obrotowe 430 1280 150 350
Kapitał podstawowy 500 100
Zyski zatrzymane 400 20
Zobowiązania handlowe 380 1280 230 350
Przygotuj skonsolidowane sprawozdanie finansowe spółki Matki na moment przejęcia
Udziały nie dające kontroli w kolejnych okresach sprawozdawczych
Przykład 6
Spółka Matka zakupiła za 80zł 80 akcji spółki Córka, która łącznie wyemitowała 100 akcji. Na moment przejęcia (1 styczeń 2010) aktywa netto spółki Córki wynosiły 120 zł i obejmowały kapitał podstawowy w kwocie 100 oraz zyski zatrzymane 20. Sprawozdania z sytuacji finansowej obu podmiotów na 31 grudnia 2010 prezentowały się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 780 230
Udziały w spółce Córka 80 -
Aktywa obrotowe 570 1430 170 400
Kapitał podstawowy 500 100
Zyski zatrzymane 400 20
Zysk netto za okres 150 50
Zobowiązania handlowe 380 1430 230 400
Przygotuj skonsolidowane sprawozdanie finansowe spółki Matki na 31 grudnia 2010.
Przejęcia jednostek gospodarczych w trakcie okresu sprawozdawczego
Przykład 7
Spółka Matka zakupiła 31 marca 2010 roku za 100zł 70 akcji spółki Córka, która łącznie wyemitowała 100 akcji. Na moment przejęcia nie sporządzono odrębnego sprawozdania finansowego spółki Córki, natomiast wiadomo, iż na koniec 2009 roku jej aktywa netto wynosiły 120 zł, na co składały się kapitał podstawowy oraz zyski zatrzymane. Sprawozdania z sytuacji finansowej obu jednostek na 31 grudnia 2010 przedstawiają się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 580 125
Udziały w spółce Córka 100 -
Aktywa obrotowe 360 1040 75 200
Kapitał podstawowy 350 100
Zyski zatrzymane 150 20
Zysk netto za rok obrotowy 175 60
Zobowiązania handlowe 365 1040 20 200
Przygotuj skonsolidowane sprawozdanie finansowe spółki Matki na koniec 2010 roku.
Modyfikacja załadająca, iż z wyjątkiem jednej, zdecydowanie największej transakcji w danym miesiącu, zyski w innych miesiącach rozkładały się na równe części.
Przykład 8
Spółka Matka zakupiła 31 sierpnia 2010 roku akcje spółki Córka dające prawo do 66% głosów na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy. Na moment przejęcia nie sporządzono odrębnego sprawozdania finansowego spółki Córki, natomiast wiadomo, iż na koniec 2009 roku jej aktywa netto wynosiły 4 500 zł, na co składały się kapitał podstawowy oraz zyski zatrzymane. W ciągu roku miały miejsce w Córce dwie istotne transakcje sprzedaży produktów, których wielkość zdecydowanie odbiegała od normalnej skali obrotu i realizowanej na niej marży. Pierwsza z nich miała miejsce w lutym a druga we wrześniu i wiązały się one z wygenerowaniem odpowiednio 200 oraz 150 zysku ponad miesięczną średnią. Część sprawozdania z sytuacji finansowej prezentująca kapitały własne spółki Córki na 31 grudnia 2010 przedstawia się następująco:
Kapitał podstawowy 2 300
Zyski zatrzymane 2 200
Zysk netto za rok obrotowy 1 550
Wartość firmy i udziały nie dające kontroli - wartość netto i brutto
Przykład 9
Spółka Matka nabyła 80% akcji (co odpowiada 1600 z 2000 akcji) w spółce Córka płacąc za nie 8 000zł. Na dzień przejęcia aktywa netto spółki Córki wynosiły 6 000zł. Spółka Córka jest notowana na giełdzie i kurs jej akcji tego dnia był na poziomie 3,75 zł.
Określ wartość firmy oraz udziały nie dające kontroli w: a) wartości netto, b) wartości brutto.
Sposób dalszej wyceny udziałów nie dających kontroli w metodzie brutto
Przykład 10
Spółka Matka 30 czerwca 2010 zakupiła za 2000zł 600 akcji spółki Córka, która łącznie wyemitowała 1000 akcji. Na początek roku aktywa netto spółki Córki wynosiły 1500 zł i obejmowały kapitał podstawowy w kwocie 1000 oraz zyski zatrzymane 500. Spółka Córka jest notowana na giełdzie papierów wartościowych, a kurs jej akcji 30 czerwca 2010 wynosił 3 zł. Sprawozdania z sytuacji finansowej obu podmiotów na 31 grudnia 2010 prezentowały się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 4500 2230
Udziały w spółce Córka 2000 -
Aktywa obrotowe 1570 8070 1170 3400
Kapitał podstawowy 3500 1000
Zyski zatrzymane 2400 500
Zysk netto za okres 1150 1200
Zobowiązania handlowe 1020 8070 700 3400
Przygotuj skonsolidowane sprawozdanie finansowe spółki Matki na 31 grudnia 2010, wyceniając zarówno wartość firmy jak i udziały nie dające kontroli w wartościach brutto.
Konsolidacja metodą pełną - podsumowanie zasad
Upewnić się, iż jednostka powinna być konsolidowana metodą pełną i ustalić procentowy udział matki,
Ustalić czy wartość firmy oraz udziały nie dające kontroli mają być wykazywane w wartości netto czy brutto,
Obliczyć wartość aktywów netto ( kapitałów własnych) jednostki zależnej na moment przejęcia, pamiętając o ewentualnym podziale zysku netto okresu na wyniki sprzed i po przejęciu,
Obliczyć wartość udziałów nie dających kontroli na moment przejęcia, według:
wartości netto ( procentowy udział mniejszości w aktywach netto)
wartości brutto ( ilość akcji mniejszości razy kurs akcji na dzień przejęcia),
Obliczyć wartość firmy na moment przejęcia, odpowiednio w:
wartości netto ( koszt inwestycji minus procentowy udział matki w aktywach netto córki na moment przejęcia),
wartości brutto ( koszt inwestycji plus wartość godziwa udziałów nie dających kontroli minus aktywa netto córki na dzień przejęcia),
6) Dodatnia wartość firmy wykazywana jest jako osobna kategoria w ramach skonsolidowanych aktywów, natomiast
ujemna wartość firmy stanowi przychód na poziomie konsolidacji i wpływa na poziom zysku za okres.
7) Obliczyć wartość udziałów nie dających kontroli na dzień bilansowy, według:
> udziały nie dające kontroli na moment przejęcia plus należne im procentowo zyski powstałe po przejęciu
> aktywa netto jednostki zależnej na moment bilansowy razy udział w nich udziałowców mniejszościowych
Obie metody można stosować przy obliczaniu udziałów metodą netto, natomiast jedynie pierwszą z nich przy brutto.
Obliczyć skonsolidowany zysk netto za okres według zasady: zysk netto za okres spółki Matki plus przypadający Matce procentowy udział w zyskach po przejęciu Córki za okres plus ujemna wartość firmy
Dodać do siebie wszystkie składniki aktywów oraz zobowiązań spółki dominującej oraz jednostki zależnej z wyjątkiem udziałów w jednostce zależnej wykazanych w jednostkowym sprawozdaniu spółki Matki
Uwzględnić w skonsolidowanym sprawozdaniu całość kapitałów własnych spółki Matki oraz kapitały powstałe po przejęciu spółki Córki , zignorować natomiast pozycje dotyczące kapitałów własnych Córki sprzed przejęcia.
Zadanie 1
Spółka Matka zakupiła za 300 całość akcji spółki Córka. Sprawozdania z sytuacji finansowej obu podmiotów na moment przejęcia przez Matkę i uzyskania kontroli nad Córką prezentowały się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 900 340
Udziały w spółce Córka 300 -
Aktywa obrotowe 400 220
1600 560
Kapitał podstawowy 750 250
Zyski zatrzymane 450 130
Zobowiązania handlowe 400 180
1600 560
Rozlicz transakcję przejęcia Córki przez Matkę metodą pełną.
Rozwiązanie:
Skonsolidowana Matka
Rzeczowe aktywa trwałe 1 240 ( 900 + 340)
Udziały w spółce Córka - ( wyeliminowane)
Wartość firmy -
Aktywa obrotowe 620 ( 400 + 220)
1 860
Kapitał podstawowy 750 ( tylko Matki)
Zyski zatrzymane 450 ( tylko Matki)
Zysk netto za okres ( ujemna wartość firmy) 80 ( obliczenia punkt 1)
Zobowiązania handlowe 580 ( 400 + 180 )
1 860
Obliczenia:
Udział Matki w Córce wynosi 100%.
1) Wartość firmy: 300 - koszt inwestycji
380 - aktywa netto spółki Córki na moment przejęcia
80 - ujemna wartość firmy ( przychód)
Zadanie 2
Spółka Matka zakupiła za 360zł 660 akcji spółki Córka, która łącznie wyemitowała 1000 akcji. Na moment przejęcia sprawozdania z sytuacji finansowej obu podmiotów prezentowały się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 1440 775
Udziały w spółce Córka 360
Aktywa obrotowe 610 2410 150 925
Kapitał podstawowy 1200 400
Zyski zatrzymane 700 100
Zobowiązania handlowe 510 2410 425 925
Przygotuj skonsolidowane sprawozdanie finansowe spółki Matki na moment przejęcia, prezentując udziały nie dające kontroli oraz wartość firmy w wielkościach netto.
Rozwiązanie:
Skonsolidowana Matka
Rzeczowe aktywa trwałe 2 215 ( 1440 + 775)
Udziały w spółce Córka - ( wyeliminowane)
Wartość firmy 30 ( obliczenia punkt 1)
Aktywa obrotowe 760 ( 610 + 150)
3 005
Kapitał podstawowy 1200 ( tylko Matki)
Zyski zatrzymane 700 ( tylko Matki)
Zysk netto za okres -
Udziały nie dające kontroli 170 ( obliczenia punkt 2)
Zobowiązania handlowe 935 ( 510 + 325 )
3 005
Obliczenia:
Udział Matki w Córce wynosi 66%.
1) Wartość firmy metodą netto: 360 - koszt inwestycji
330 (500 x 66%) - udział w aktywach netto spółki Córki na moment przejęcia
30 - dodatnia wartość firmy w wielkości netto ( aktyw)
2) Udziały nie dające kontroli metodą netto:
500 x 34% = 170
Zadanie 3
Spółka Matka zakupiła 30 kwietnia 2010 roku za 300zł 138 akcji spółki Córka, która łącznie wyemitowała 200 akcji. Na moment przejęcia nie sporządzono odrębnego sprawozdania finansowego spółki Córki, natomiast wiadomo, iż na koniec 2009 roku jej aktywa netto wynosiły 250 zł, na co składały się kapitał podstawowy oraz zyski zatrzymane. Sprawozdania z sytuacji finansowej obu jednostek na 31 grudnia 2010 przedstawiają się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 830 400
Udziały w spółce Córka 300 -
Aktywa obrotowe 225 1355 185 585
Kapitał podstawowy 450 100
Zyski zatrzymane 195 150
Zysk netto za rok obrotowy 75 180
Zobowiązania handlowe 635 1355 155 585
Przygotuj skonsolidowane sprawozdanie finansowe spółki Matki na koniec 2010 roku, wyceniając ewentualne udziały nie dające kontroli oraz wartość firmy w wielkościach netto.
Rozwiązanie:
Skonsolidowana Matka
Rzeczowe aktywa trwałe 1 230 ( 830 + 400)
Udziały w spółce Córka - ( wyeliminowane)
Wartość firmy 86,1 ( obliczenia punkt 2)
Aktywa obrotowe 410 ( 225 + 185)
1 726,1
Kapitał podstawowy 450 ( tylko Matki)
Zyski zatrzymane 195 ( tylko Matki)
Zysk netto za okres 157,8 ( obliczenia punkt 4)
Udziały nie dające kontroli 133,3 ( obliczenia punkt 3)
Zobowiązania handlowe 790 ( 635 + 155 )
1 726,1
Obliczenia:
Udział Matki w Córce wynosi 69%.
1) Aktywa netto spółki Córki na dzień przejęcia: 100 + 150 + 4/12 x 180 = 310
2) Wartość firmy metodą netto: 300 - koszt inwestycji
213,9 (310 x 69%) - udział w aktywa netto spółki Córki na moment przejęcia
86,1 - dodatnia wartość firmy w wielkości netto ( aktyw)
3) Udziały nie dające kontroli metodą netto:
(100 + 150 +180) x 31% = 133,3
4) Zysk netto za okres:
75 + 180 x 8/12 x 69% = 157,8
Zadanie 4
Spółka Matka 30 września 2010 zakupiła za 2500 zł 720 akcji spółki Córka, która łącznie wyemitowała 1000 akcji. Na początek roku aktywa netto spółki Córki wynosiły 1850 zł i obejmowały kapitał podstawowy w kwocie 1250 oraz zyski zatrzymane 600. Spółka Córka jest notowana na giełdzie papierów wartościowych, a kurs jej akcji 30 września 2010 wynosił 2,80 zł. Sprawozdania z sytuacji finansowej obu podmiotów na 31 grudnia 2010 prezentowały się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 6420 1790
Udziały w spółce Córka 2500 -
Aktywa obrotowe 2680 11 600 950 2740
Kapitał podstawowy 5000 1250
Zyski zatrzymane 3125 600
Zysk netto za okres 1410 360
Zobowiązania handlowe 2065 11 600 530 2740
Przygotuj skonsolidowane sprawozdanie finansowe spółki Matki na 31 grudnia 2010, wyceniając zarówno wartość firmy jak i udziały nie dające kontroli w wartościach brutto.
Rozwiązanie:
Skonsolidowana Matka
Rzeczowe aktywa trwałe 8 210 ( 6420 + 1790)
Udziały w spółce Córka - ( wyeliminowane)
Wartość firmy 1 164 ( obliczenia punkt 3)
Aktywa obrotowe 3 630 ( 2680 + 950)
13 004
Kapitał podstawowy 5000 ( tylko Matki)
Zyski zatrzymane 3125 ( tylko Matki)
Zysk netto za okres 1474,8 ( obliczenia punkt 5)
Udziały nie dające kontroli 809,2 ( obliczenia punkt 4)
Zobowiązania handlowe 2595 ( 2065 + 530 )
13 004
Obliczenia:
Udział Matki w Córce wynosi 72%.
1) Wartość godziwa udziałów nie dających kontroli na dzień przejęcia: 280 akcji x 2,80zł = 784
2) Aktywa netto spółki Córki na dzień przejęcia: 1250 + 600 + 360 x 9 /12 = 2 120
3) Wartość firmy metodą brutto: 2500 - koszt inwestycji
784 - wartość godziwa udziałów nie dających kontroli
2120 - aktywa netto jednostki zależnej na dzień przejęcia
1164 - dodatnia wartość firmy w wielkości brutto ( aktyw)
4) Udziały nie dające kontroli metodą netto na dzień bilansowy:
784 + 360 x 3/12 x 28% = 809,2
5) Zysk netto za okres:
1410 + 360 x 3/12 x 72% = 1 474,8
Zadanie 5
Spółka Matka 31 sierpnia 2010 zakupiła za 1500 zł 960 akcji spółki Córka, która łącznie wyemitowała 2000 akcji. Pomimo posiadania mniej niż połowy akcji, spółka Matka posiada ponad połowę głosów w organie stanowiącym spółki Córki. Na początek roku aktywa netto spółki Córki wynosiły 3950 zł i obejmowały kapitał podstawowy w kwocie 2500 oraz zyski zatrzymane 1450. Spółka Córka jest notowana na giełdzie papierów wartościowych, a kurs jej akcji 31 sierpnia 2010 wynosił 1,10 zł. Sprawozdania z sytuacji finansowej obu podmiotów na 31 grudnia 2010 prezentowały się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 7150 3479
Udziały w spółce Córka 1500 -
Aktywa obrotowe 3790 12 440 1981 5460
Kapitał podstawowy 6250 2500
Zyski zatrzymane 2310 1450
Zysk netto za okres 1683 - 540
Zobowiązania handlowe 2197 12 440 2050 5460
Przygotuj skonsolidowane sprawozdanie finansowe spółki Matki na 31 grudnia 2010, wyceniając zarówno wartość firmy jak i udziały nie dające kontroli w wartościach brutto.
Rozwiązanie:
Skonsolidowana Matka
Rzeczowe aktywa trwałe 10 629 ( 7150 + 3479)
Udziały w spółce Córka - ( wyeliminowane)
Wartość firmy -
Aktywa obrotowe 5 771 ( 3790 + 1981)
16 400
Kapitał podstawowy 6250 ( tylko Matki)
Zyski zatrzymane 2310 ( tylko Matki)
Zysk netto za okres ( w tym ujemna wartość firmy) 2542,6 ( obliczenia punkt 5)
Udziały nie dające kontroli 1050,4 ( obliczenia punkt 4)
Zobowiązania handlowe 4247 ( 2197 + 2050 )
16 400
Obliczenia:
Udział Matki w Córce wynosi 48%, mimo to spełniona jest definicja kontroli i można skorzystać z metody pełnej.
1) Wartość godziwa udziałów nie dających kontroli na dzień przejęcia: 1040 akcji x 1,10zł = 1144
2) Aktywa netto spółki Córki na dzień przejęcia: 2500 + 1450 - 540 x 8 /12 = 3 590
3) Wartość firmy metodą brutto: 1500 - koszt inwestycji
1144 - wartość godziwa udziałów nie dających kontroli
3590 - aktywa netto jednostki zależnej na dzień przejęcia
946 - ujemna wartość firmy w wielkości brutto ( przychód)
Cała ta kwota jest przychodem dla grupy, porównaj paragraf 34 w MSSF 3
4) Udziały nie dające kontroli metodą brutto na dzień bilansowy:
1144 - 540 x 4/12 x 52% = 1050,4
5) Zysk netto przypadający grupie za okres:
1683 + 946 - 540 x 4/12 x 48% = 2 560,6
Konsolidacja sprawozdań finansowych wg MSSF - kurs dla początkujących.
10