RYZYKO W DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA

Ryzyko ubezpieczeniowe.

Podejście charakterystyczne dla myśli ekonomicznej - ryzyko ujmowane jest od strony określonych niebezpieczeństw postrzeganych jako przyczyna realnych zdarzeń.

Podejście charakterystyczne dla prawa ubezpieczeniowego - ryzyko pojmowane jest jako stany świata zewnętrznego (zdarzenia, które są skutkiem wystąpienia różnych niebezpieczeństw. Zdarzenia te są skutkiem wystąpienia różnych niebezpieczeństw. Zdarzenia te określane są jako losowe, ponieważ ich głównymi cechami są: a)nadzwyczajność

b)statystyczna prawidłowość

c)losowość

Elementy (faktory) ryzyka.

Ryzyko jest pojęciem szerokim w jego skład wchodzą takie elementy jak:

- niebezpieczeństwo - rozumiane jako przyczyna lub źródło straty

- hazard - zespół warunków i okoliczności w których dane niebezpieczeństwo realizuje się tzn. tych które mają wpływ na jego rozmiar i nasilenie.

Fazy niebezpieczeństwa

Potencjalne Akt realizacji Efekt (skutki)

Niebezpieczeństwo niebezpieczeństwa niebezpieczeństwa

Zagrożenie

Kategorie hazardu

- hazard fizyczny - warunki zewnętrzne (o charakterze pozapodmiotowym) lub cechy fizyczne, które mają bezpośredni wpływ na nasilenie przyczyn strat (wzrost niebezpieczeństwa

- hazard moralny - zespół warunków podmiotowych danej osoby, wyrażający się w negatywnych tendencjach charakterologicznych i osobowościowych, takich jak: nieuczciwość, czy skłonność do defraudacji

- hazard duchowy - jest to subiektywna, indywidualna reakcja ubezpieczonego wywołana świadomością istnienia ochrony ubezpieczeniowej, efektem tego hazardu są wtórne postawy motywacyjne wywołane samym faktem istnienia ubezpieczenia.

Ryzyko:

- jako szansa nastąpienia strat

- jako stan w którym istnieje możliwość strat

- jako dyspersja rezultatów rzeczywistych i oczekiwanych

- jako prawdopodobieństwo w wyniku innego niż oczekiwano

- jako niepewność

- jako przedmiot ubezpieczenia.

Klasyfikacja ryzyka ubezpieczeniowego.

a)ze względu na charakter strat

- ryzyko finansowe

- ryzyko niefinansowe

b)ze względu na wpływ czasu na dane ryzyko

- ryzyko statyczne

- ryzyko dynamiczne - będące pochodną zmian ekonomicznych, technologicznych i organizacyjnych

c)ze względu na źródło ryzyka, kryterium ilościowe (masowość oddziaływania ryzyka) i kryterium jakościowe (rozmiary następstw)

- ryzyko fundamentalne (źródło w przyrodzie)

- ryzyko partykularne (dotyczą pojedynczych podmiotów)

d)ze względu na konsekwencje ryzyka

- ryzyko czyste (strata lub brak straty)

- ryzyko spekulatywne (strata, zysk, brak straty, brak zysku)

e)ze względu na możliwości i różne metody kwalifikacji ryzyka

- ryzyko probilistyczne

- ryzyko estymacyjne

f)ze względu na źródła niebezpieczeństwa

- ryzyko przyrodnicze

- ryzyko społeczne

g)ze względu na charakter przedmiotu ubezpieczenia

- ryzyko osobowe

- ryzyko majątkowe.

h)ze względu na różne aspekty niepewności

- niepewność dotycząca samego faktu realizacji danego ryzyka

- realizacja jest pewna, ale niepewność dotyczy terminu realizacji

- realizacja i jej czas są znane, ale niepewność dotyczy skutków (rozmiarów następstw) np. trzęsienia ziemi, sztormy.

RISK MANAGMENT - proces opanowania ryzyka obejmujący ogół działań związanych z analizą, eliminowaniem, ograniczaniem oraz zarządzaniem ryzykiem w konkretnym przypadku.

Etapy procesu zarządzania ryzykiem.

1.Analiza ryzyka - polega na identyfikacji i oszacowaniu ryzyka oraz ustaleniu hierarchii ryzyk.

2.Aktywne podejście do ryzyka - polega na eliminowaniu, ograniczaniu, segmentowaniu, podziale, kontroli i przemieszczaniu ryzyka.

3.Finansowanie ryzyka - polega na rozeznaniu możliwości samo ubezpieczenia lub ubezpieczenia w systemie ubezpieczeń gospodarczych.

Metody manipulacji ryzykiem.

a)unikanie ryzyka

b)zatrzymanie ryzyka

- aktywne - świadome przyjęcie ryzyka

- bierna - nieświadomi istnienia ryzyka

c)kontrola ryzyka - działania podejmowane w celu obniżenia częstości występowania strat, jak i potencjalnych następstw (zapobieganie, redukcja)

d)transfer ryzyka - przerzucanie ryzyka na inne podmioty

e)repartycja strat ( dystrybucja, dzielenie ryzyka na szereg podmiotów)

f)ubezpieczenie ryzyka

Wady metody ubezpieczeniowej

- nieubezpieczalność niektórych ryzyk (ryzyko jednostkowe)

- ograniczona pojemność finansowa ubezpieczyciela

Składki Koszty

ubezpieczeniowe Środki akwizycyjne

własne

Przychody z Świadczenia i

lokat odszkodowania

Wpływy

Wpływy z Koszty

regresu administracyjne

Model przepływu funduszy w zakładzie.

- zasada ograniczonej kompensacji

- możliwość odmowy ochrony ubezpieczeniowej

Zalety metody ubezpieczeniowej

- nieograniczona podaż usług ubezpieczeniowych

- powszechna dostępność

- szybkość kompensacji (szybkość wypłacania odszkodowań)

- bezkonfliktowy charakter procedur odszkodowawczych

- względna taniość ubezpieczenia.

Warunki ubezpieczalnośći ryzyka

1.odpowiednio duża liczba jednostek narażonych.

2.strata spowodowana przez ryzyko musi być definitywna i mierzalna

3.następstwo ryzyka musi mieć charakter nadzwyczajny albo przypadkowy

4.strata powstała w wyniku ryzyka nie może mieć charakteru katastrofalnego.

FUNKCJE I ZASADY UBEZPIECZEŃ

Istota ubezpieczenia jako urządzenia gospodarczego.

UBEZPIECZENIE (prof. Sandowski) jest urządzeniem gospodarczym, którego nadrzędnym zadaniem jest łagodzenie (lub w pełni likwidowanie) negatywnych skutków zdarzeń losowych poprzez rozłożenie ciężaru tego łagodzenia na wiele jednostek, którym dane zdarzenia zagrażają.

UBEZPIECZENIE (prof. Mankiewicz) jest urządzeniem gospodarczym, które z jednej strony na podstawie umowy i dzięki opłacie składki pozwala zakładowi przyjąć na siebie, a ubezpieczającemu przekazać ryzyko negatywnych ekonomicznych skutków określonego zdarzenia losowego, z drugiej strony na podstawie metod oceny ryzyka pozwala selekcjonować i prowadzić ryzyka przez zakład ubezpieczeń i jednocześnie gromadzić składki w sposób i w skali pozwalającej co najmniej pokryć przyrzeczone świadczenia z tytułu wypadków ubezpieczeniowych oraz koszty funkcjonowania zakładu.

UBEZPIECZENIE (prof. Banasiński) jest to multiregulator procesów rozwoju gospodarki narodowej zakłócanych przez zdarzenia losowe - klęski żywiołowe, nieszczęśliwe wypadki. Koszt regulacji rozkłada się bezpośrednio na z góry określone jednostki (prawne lub fizyczne) korzystającego z tego regulatora.

Gospodarcze znaczenie ubezpieczeń.

- Eliminowanie trosk i obaw związanych z finansowymi skutkami zdarzeń losowych zarówno z punktu widzenia indywidualnego jak i ogólnonarodowego

- Ubez. mogą realizować i realizują różnorodne zadania, a więc osiągają różnorodne cele, które służą gospodarce narodowej

- Poważne środki finansowe gromadzone przez zakłady ubezpieczeń są ponownie włączone do obrotu finansowego, a tym samym służą finansowaniu różnych przedsięwzięć gospodarczych

- Ubez. służą przesuwaniu bieżących wydatków konsumpcyjnych ludności na okres późniejszy oraz wpływają na zmianę charakteru tych wydatków

- Ponieważ ubez. wiążą w poważnych sumach przejściowo zbędną siłę kupna przyczyniają się do osiągnięcia harmonii pomiędzy produkcją a spożyciem

-Ubez. odgrywają ważną rolę w rozwoju prewencji, czyli działalności zapobiegawczej, mającej na celu bezpośrednią ochronę majątku narodowego oraz zdrowia i życia ludności.

Społeczne znaczenie ubezpieczeń.

- Ubez. na życie jest urządzeniem stabilizacyjnym życia, pozwalającym na utrzymanie równowagi ekonomicznej rodziny i poszczególnych osób w sytuacjach zwiększonych wydatków lub zmniejszonych dochodów wskutek różnych zdarzeń losowych

- Ubez. na życie są niekiedy dominującym elementem systemu zabezpieczenia społecznego

Pozwalają na rozwiązywanie problemów starzejących się społeczeństw

Zasady ochrony ubezpieczeniowej

1.Zasada realności ubezpieczenia - oznacza, że ubezpieczony ma pewność uzyskania należnego świadczenia. Realizacja tej zasady wymaga gwarancji prawnych i ekonomicznych.

Prawne gwarancje realizacji zasady realności ochrony ubezpieczeniowej muszą chronić ubezpieczonych od:

- Nieuzasadnionej odmowy wypłaty świadczenia ubezpieczeniowego

- Przed wymierzeniem zaniżonego świadczenia

Ekonomiczne gwarancje składają się z:

- profesjonalizmu kalkulacji składki

- niezbędnego kapitału i rezerw

- bezpieczeństwa lokat

- płynności aktywów

- reasekuracji i gwarancji systemowych

2.Zasada pełności ochrony ubezpieczeniowej - związana jest z finansowym poziomem pokrycia straty losowej przez odszkodowanie ubezpieczeniowe, stąd też ma ona w pełni zastosowanie jedynie w ubezpieczeniach majątkowych. Zasada ta postuluje zapewnienia ubezpieczonym takiego poziomu finansowego wyrównania strat losowych, jaki w danych warunkach jest do osiągnięcia.

Funkcje ubezpieczeń gospodarczych.

1.Funkcja ochrony ubezpieczeniowej.

2.Funkcja prewencyjna.

3.Funkcja akumulacji kapitałowe

Klasyfikacja ubezpieczeń.

1.Ze względu na charakter podmiotu prowadzącego ubezpieczenia.

- ubez. publiczne - są to ubezpieczenia, których realizacja jest produktem woli państwa (ustawowe); prowadzone są przez publiczną osobę prawną, państwową jednostkę nie posiadającą osobowości prawnej lub prywatną osobę prawną, ale z dominującym udziałem środków publicznych, posiadająca pełną gwarancję ubezpieczeniową państwa. Obecnie podstawową formą ubezpieczeń publicznych jest ubezpieczenie społeczne.

- ubez. prywatne - są to ubezpieczenia, które może prowadzić prywatna osoba prawna, będąca zakładem ubezpieczeniowym działającym na podstawie zezwolenia na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej.

- przedmiotem ich jest interes ubezpieczeniowy związany z dobrami materialnymi (np. ubez. budynku, pojazdu) oraz prawnymi lub zobowiązaniami majątkowymi (np. ubez. Kredytu lub należności). Ubez. Majątkowe dzielą się na: rzeczowe (np. obiektów materialnych) i ubez. Dotyczące praw i zobowiązań (np. OC)

- ubez. osobowe - ich przedmiotem jest interes ubezpieczonego związany z życiem, zdrowiem (ubez. Kosztów leczenia) i zdolnością zarobkowania (np. ubez. Od utraty zdolności do pracy na skutek wypadku, ubez. Emerytalne)

3.Ze względu na występowanie swobody, (lub jej brak) w stosunku ubezpieczeniowego

- ubez. obowiązkowe

- ubez. dobrowolne

4.Ze względu na liczbę podmiotów objętych ochroną ubezpieczeniową

- ubez. indywidualne

- ubez. zbiorowe

5.Ze względu na formę organizacyjno-prawną oraz cel instytucji oferującej ubezpieczenie.

- ubez. komercyjne

- ubez. wzajemne

6.Ze względu na tradycje, odmienność przedmiotu ubez., odrębność zasad ubezpieczeniowych oraz źródeł prawnych

- ubez. morskie

- ubez. lądowe

7.Ze względu na zakres terytorialny świadczonej ochrony ubezpieczeniowej

- ubez. w obrocie krajowym

- ubez. w obrocie międzynarodowym

8.Ustawowa klasyfikacja ubezpieczeń

- ubez. działu I (na życie)

- ubez. działu II (majątkowe i pozostałe osobowe)

Podstawowe różnice między produktami ubez. osobowych i pozostałych majątkowych.

Kryteria	Ubez. osobowe	Ubez. majątkowe
Przedmiot	Ryzyko osobowe, obejmujące życie, zdrowie, zdolność do pracy ubezpieczonego (dobra osobiste, prawa niemajątkowe)	Ryzyko majątkowe obejmuje prawa i obowiązki majątkowe osoby ubezpieczonej
Podmiot	Osoba fizyczna	Osoba fizyczna i prawna
Szkoda	Ma charakter niewymierny w pieniądzu i nie zawsze ma charakter negatywny	Ma charakter wymierny w pieniądzu i zawsze ma charakter zdarzenia negatywnego
Suma ubez.	Swobodnie ustalana przez strony umowy	Ustalana na podstawie wartości przedmiotu ubez.
Charakter świadczenia	Świadczenie	Odszkodowanie
Czas	Zazwyczaj długookresowe	Wyłącznie krótkoterminowe

CHARAKTERYSTYKA UBEZ. MAJĄTKOWYCH.

1.Ubez. komunikacyjne.

a)Ubez. odpowiedzialności cywilnej ( OC) posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów. Ma charakter ubez. obowiązkowego. Ubezpieczeniem tym objęta jest odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym wyrządzi szkodę innym osobom w okresie trwania umowy ubezpieczeniowej. Zobowiązanie zakładu ubezpieczeń z tytułu zawartej przez posiadacza umowy ubez. obowiązkowego OC, powstaje z chwilą zaistnienia zdarzenia, za które odpowiedzialność cywilną ponoszą posiadacz pojazdu lub inna osoba kierująca pojazdem. Zakres ochrony ubezpieczeniowej obejmuje wyrządzone w związku z ruchem tego pojazdu szkody, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia oraz zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Ubez. to chroni zatem nie tylko interesy osób trzecich, poszkodowanych i uprawnionych do świadczeń odszkodowawczych, lecz chroni również pośrednio majątek odpowiedzialnego cywilnie sprawcy szkody.

b)Ubez. autocasco ma na celu bezpośrednią ochronę majątku ubezpieczonego, z chwilą zaistnienia zdarzenia ubezpieczeniowego, takigo jak zniszczenie, uszkodzenie i kradzież pojazdu. Zgłoszenie do zakładu ubez. roszczeń z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia może nastąpić niezależnie od tego kto ponosi odpowiedzialność cywilną za szkodę w pojeździe. Może to być sytuacja w której:

- posiadacz sam wyrządza szkodę w swoim pojeździe

- szkodę wyrządza nieustalona osoba trzecia

- szkodę wyrządza posiadacz innego pojazdu, ruchem tego pojazdu

- szkodę wyrządza ustalona osoba trzecia, a szkoda nie pozostaje w związku z ruchem pojazdu

- szkoda jest wynikiem zdarzeń losowych

Przedmiotem ubez. są pojazdy wraz z wyposażeniem (najczęściej podstawowym). Zakres przedmiotowy ochrony ubezpieczeniowej obejmuje najczęściej takie przyczyny powstania szkód, jak:

- zderzenie pojazdów

- zderzenie pojazdu z osobami, zwierzętami lub przedmiotami pochodzącymi z zewnątrz pojazdu

- uszkodzenie pojazdu lub wyposażenia przez osoby trzecie

- powódź, zatopienie, pożar, wybuch, opad atmosferyczny, huragan, osunięcie lub zapadnięcie ziemi, nagłe działania innych sił przyrody

- nagłe działanie czynnika termicznego lub chemicznego pochodzącego z zewnątrz pojazdu

- kradzież pojazdu, jego części lub wyposażenia

c)Assistance jako ubez. dobrowolne, występuje w ofercie zakładów ubezpieczeń jako ubez. uzupełniające, powiązane z ubez. autocasco, rzadziej z OC, bądź też jako ubez. samodzielne, w szerokim katalogu ryzyk związanych z pojazdem i jego ruchem. Przedmiotem ubez. jest pomoc techniczna i medyczna udzielana kierowcom i pasażerom ubezpieczonego pojazdu, w związku z wypadkiem lub kolizją drogową, utratą pojazdu, jego unieruchomieniem na wskutek awarii lub uszkodzenia, a także w związku z chorobą kierowcy lub pasażera. Zakres świadczeń zakładu ubezpieczeń z reguły obejmuje:

- organizację i pokrycie kosztów holowania do miejsca naprawy lub kosztów naprawy na miejscu awarii

- organizację i pokrycie kosztów kasacji pojazdu

- organizację i pokrycie kosztów powrotu do miejsca zamieszkania z miejsca pomocy medycznej lub hospitalizacji

- organizację i pokrycie kosztów zakwaterowania kierowców i pasażerów

- pokrycie kosztów hospitalizacji i leczenia ambulatoryjnego

-organizacja i pokrycie kosztów przewozu osób rannych z miejsca zdarzenia do miejsca udzielania pomocy medycznej lub hospitalizacji

- organizacja i pokrycie kosztów przewozu ciała do miejsca zamieszkania

Ponadto ubez. to może obejmować świadczenia pieniężne w razie nieszczęśliwego wypadku, którego następstwem jest śmierć lub trwałe inwalidztwo.

2.Ubez. transportowe.

Nadrzędną rolą ubez. transportowych jest ochrona ubezpieczonych od ryzyk transportowych.

Ryzyko transportowe to prawdopodobieństwo zrealizowania się niepożądanego zdarzenia, które może spowodować szkodę i/lub stratę, w związku z przemieszczaniem przedmiotu ubez. Przedmiotem ubez. jest wszystko to, co w związku z przemieszczaniem w czasie i/lub przestrzeni, może przynieść szkodę lub stratę ubezpieczonemu.

Najogólniej przedmioty, a właściwie obiekty ubezpieczeń transportowych dzieli się na:

- towary

- środki transportu.

Ponieważ tradycyjne środki transportu dzieli się na:

- lądowe

- morskie

- lotnicze, dlatego też takie wyróżnia się ubez. transportowe.

Zakres przedmiotowy ubez. transportowych wyznaczają nie tylko określone towary i środki transportu, ale również wszelkie rodzaje ryzyk związanych z przemieszczaniem różnych obiektów. Ze względu na podstawowy podział przemieszczanych obiektów na towary i środki transportu wyróżnia się zatem:

- ryzyka i ubez. cargo (towarów)

- ryzyka i ubez. casco (środków transportu)

oraz w odniesieniu do jednego i drugiego

- ryzyka i ubez. odpowiedzialności cywilnej

Wyróżnione grupy ryzyk i zarazem odpowiadające im ubez. obejmują takie zdarzenia jak:

- cargo i casco - ogień, zalanie, zatonięcie, kradzież, zaginięcie, zniszczenie, uszkodzenie, zepsucie się

- odpowiedzialność cywilna - za szkody wyrządzone przez towar środku transportu, przewoźnika, członków załogi środku transportu, itp.

Obok wymienionych ryzyk i ubezpieczeń podstawowych wyróżnia się ryzyka i ubez. komplementarne:

- finansowe (należności celno - podatkowe, kredyty kupieckie, business interrupion (od utraty zysku, itp.)

- chorobowe

- następstw nieszczęśliwych wypadków

- kosztów leczenia za granicą

- polityczne

- inne ryzyka komplementarne wynikające ze specyfiki określonych towarów, regionu, sposobu i okoliczności ich przemieszczania i/lub specyfiki środku transportu.

W ubezpieczeniach transportu odpowiednikiem produktu ubezpieczeniowego jest standard - norma, model, wzorzec, schemat, konfiguracja stałych cech, określone wspólne zasady i reguły. Standardy te mają charakter powszechny i uniwersalny. Wyróżnia się siedem grup standardów:

a)ogólne zasady określające wzajemne relacje i zobowiązania ubezpieczonego i ubezpieczającego:

- reguła dobrej woli i dobrej wiary

- Recital Clause (zobowiązuje do pełnego określenie cech towarów przewożonych)

- Perlis Clause ( określa wszystkie ryzyka na które narażony jest produkt w czasie transportu)

- Sue and Labour Clouse (określa udział stron w pokryciu szkód)

- Memorandum (określa wielkość kwot)

- Consideration Clouse (określa obowiązek składki ubez.)

- Excutive Clouse (obowiązek podpisania umowy)

- Psinding Clouse

b)wzorzec polisy lloydowskiej - SG Lloyd's Form

c)kryteria oraz zasady i warunki finansowe umowy ubez.

d)reguły międzynarodowe i zwyczajowe normy określające udział ubezpieczyciela w szkodzie, zakres jego odpowiedzialności oraz sposób rozliczania szkody

e)procedury negocjowania i zawierania umów ubez., monitorowania przebiegu ubez., zgłaszania szkody, likwidowania i rozliczanie szkody, prowadzenia postępowań arbitrażowych i regresowych

f)wzorce najważniejszych dokumentów ubez. transportowych, ich status formalny oraz procedury wystawiania (polisa, certyfikat, slip brokerski, nota pokrycia, kwit sternika, deklaracje ładunków niebezpiecznych, itp.)

g)reguły komplementarne czyli:

- Klauzule Instytutowe

- Reguły Yorku i Antwerpii

- Reguły Haskie i Visby

- Formuły INCOTERMS

- Konwencja CMR, Konwencja Warszawska

3.Ubez. przemysłowe

Do podstawowych ryzyk występujących w działalności przedsiębiorstwa należą:

- skutki zdarzeń losowych powodujących utratę lub uszkodzenie mienia

- kradzież z włamaniem

-rabunek

-wandalizm

- skutki zdarzeń powodujące zabór, zniszczenie lub uszkodzenie mienia

- odpowiedzialność cywilna z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej

- odpowiedzialność cywilna za wytworzony produkt

- utrata zysku, itp.

Zakłady ubezpieczeń oferują przedsiębiorstwom zróżnicowany zakres ubez. Ogólnie dzieli się je na ubez. rzeczowe i ubez. majątkowe sensu stricto. W ubezpieczeniach rzeczowych w zależności od stopnia ryzyka zagrożenia szkodą można wyróżnić dwie grupy przedmiotów:

- przedmioty, które ze względu na ich normalne przeznaczenie są używane w całości z własnym źródłem zasilania (np. środki transportu, telefony komórkowe, laktopy)

- pozostałe przedmioty (maszyny, aparaty produkcyjne, linie produkcyjne)

Ubez. majątkowe sensu strict są ubezpieczeniami odpowiedzialności cywilnej oraz ubezpieczeniami różnych

UBEZ. MAJĄTKOWE

I Ubez. od ognia i innych zdarzeń losowych

1.ubez. od wszelkich ryzyk

-ubez. utraty zysków z tytułu szkód z ww przyczun

II ubez. techniczne (inżynieryjne)

1.Produkty ubezpieczeniowe jednorazowe

a)ubez. wszystkich ryzyk wykonawcy (ryzyk budowy)

- ubez. utraty zysków w powiązaniu ze szkodami ww ubez.

b)ubez. wszystkich ryzyk montażu

- ubez. utraty zysków w powiązaniu ze szkodami ww ubez.

c)ubez. wszystkich ryzyk związanych z kontraktem - ubez. utraty zysków w powiązaniu ze szkodami ww ubez.

2.Produkty ubez. powtarzalne kontynuowane

a)ubez. sprzętu wykonawcy

b)ubez. zniszczenia maszyn

- ubez. utraty zysków w następstwie zniszczenia maszyn

c)ubez. komputerowe

- ubez. sprzętu elektronicznego

d)ubez. od zniszczenia towarów

III ubez. transportowe

UBEZ. ROLNE

1.Obowiązkowe

a)budynki (w gospodarstwie rolnym)

b)OC rolników

2.Dobrowolne

a)mienie ruchome

b)zwierzęta

c)uprawy

d)inne

Obowiązek zawarcia ubez. OC rolników dotyczy tylko osób fizycznych. Składkę ubezpieczeniową wylicza się na podstawie wielkości gospodarstwa rolnego w odniesieniu do ha fizycznego gruntów. Z ubez. tego przysługuje odszkodowanie jeżeli rolnik lub osoba pracująca w jego gospodarstwie lub członek rodziny zobowiązania są do odszkodowania za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Obowiązkowemu ubez. budynków w gospodarstwie rolnym od ognia i innych zdarzeń losowych podlegają budynki pokryte dachem o powierzchni powyżej 20 metrów kwadratowych. Zakres ubez. obejmuje szkody powstałe w wyniku takich zdarzeń losowych jak ogień, huragan, powódź, grad, uderzenie pioruna, eksplozja, obsunięcie ziemi, lawina, upadek statku powietrznego. Suma ubez. i stawka ubez. ustalone są indywidualnie dla każdego budynku. Zakład ubezpieczeń nie rozpatruje szkód, których wartość nie przekracza równowartości 500 kg żyta.

Oferowane przez zakłady ubezpieczenia mienia ruchomego obejmują:

- ruchomości domowe

- inwentarz martwy związany z prowadzeniem gospodarstwa lub działu specjalnego produkcji rolnej

- zwierzęta gospodarskie

- przechowywane ziemiopłody

Podmiotem ubez. w ubez. upraw są rośliny lub ich plony, uprawy wieloletnie tylko w latach ich plonowania oraz drzewka i krzewy owocowe w szkółkach w następnym roku po ich okulizacji. Ochroną ubezpieczeniową objęte są szkody powstałe w następstwie gradobicia i powodzi we wszystkich uprawach i plonach, przymrozków wiosennych w uprawach jednorocznych wysiewanych lub wysadzanych do gruntu na wiosnę do 30 czerwca, złego przezimowania łącznie z przymrozkami wiosennymi do 30 czerwca w uprawach roślin ozimych i wieloletnich oraz drzew i krzewów jagodowych, huraganu zwłaszcza w słomie lnu i konopi w czasie roszenia oraz upraw chmielu, ognia w plonach tytoniu, chmielu i ziół w procesie technologicznego suszenia, a także w plonach zbóż rzepaku i rzepiku w czasie ich sprzętu. `

Ubez. zwierząt gospodarskich, odpadnięcia i uboju z konieczności obejmuje zwierzęta hodowlane oraz użytkowe bydło, trzodę chlewną, drób, konie, zwierzęta futerkowe, a także ryby i pasieki. Ubezpieczeniem objęte są choroby łącznie z komplikacjami występującymi w czasie ciąży i porodu oraz wypadki, których następstwem jest ubój z konieczności lub śmierci zwierzęcia.

W ubez. maszyn rolniczych przedmiotem ubez. są maszyny rolnicze oraz odpowiedzialność cywilna właściciela lub posiadacza maszyny rolniczej z tytułu czynów niedozwolonych, zakres ubez. obejmuje szkody powstałe w wyniku zdarzeń losowych oraz kradzieży z włamaniem i rabunku.

UBEZ. FINANSOWE

Dotyczą ochrony procesów związanych z zarządzaniem finansami, głównie w sferze finansów przedsiębiorstwa. Ich istotą jest zapewnienie przez zakład ubez. pokrycia strat majątkowych poniesionych przez kredytodawców, spowodowanych nie otrzymaniem od kredytobiorców w sytuacjach określonych w umowie ubez. należności z udzielonego kredytu.

Ustawowy podział ubez. finansowych obejmuje:

a)grupa 14 - ubez. kredytu, w tym:

-ubez. ogólnej wypłacalności

-ubez. kredytu eksportowego

-ubez. spłaty rat

-ubez. kredytu hipotecznego

-ubez. kredytu rolniczego

b)grupa 15 - gwarancja ubezpieczeniowa

-gwarancja bezpośrednia

-gwarancja pośrednia

Specyfika ubez. finansowych:

-w niewielkim zakresie podlegają one prawu wielkich liczb

-ubezpieczane ryzyko ma swoje źródła w założonych i często niemożliwych do przewidzenia procesach ekonomicznych czy politycznych, w których trudno zaobserwować statystyczne prawidłowości.

-silny związek z sektorem bankowym

-wielopłaszczyznowa ocena i selekcja ryzyka jest dokonywana we wszelkich możliwych płaszczyznach

-nie są to ubez. standardowe

-składki ubezpieczeniowe nie są zwykle taryfikowane

-zaufanie do klienta

-tendencja do centralizacji w zakresie akceptowania ryzyka

-monitorowanie ryzyka w czasie trwania umowy

-wzrost doradczej roli zakładu ubez. w kontaktach z klientami----przyjmowanie prawnych zabezpieczeń ewentualnego regresu i windykacji wypłacanych odszkodowań.

Rodzaje ryzyk objętych ochroną w ubezpieczeniach finansowych:

a)ryzyko handlowe - urzeczywistnia się najczęściej w trzech przypadkach

-prawnie stwierdzonej niewypłacalności, tj. bankructwa, zawieszenia wypłat przez dłużnika i wystąpienie do wierzycieli o układy, brak majątku dłużnika (co oznacza nieskuteczne postępowania egzekucyjne)

-faktycznej niewypłacalności - rozumianej jako utrata płynności i trwała niewypłacalność

-przewlekłej zwłoki, tj. nieregulowania należności w ustalonym okresie

b)ryzyka niehandlowe są to nadzwyczajne ryzyka pozostające poza kontrolą stron ubezpieczenia głównie:

-ryzyko polityczne np. zakaz transferu środków płatniczych za granicą, powszechne moratorium płatnicze, głoszenie aktów nacjonalizacji, działania wojenne, rewolucje, strajki, inne akty prawne uniemożliwiające kontrahentowi wywiązanie się z kontraktowych zobowiązań płatniczych

-ryzyko katastrofalne np. trzęsienia ziemi, powodzie, wybuchy wulkanu, cyklony

-ryzyko kursowe

-ryzyko specyficzne

Formy ubez. finansowych

a)umowa ubezpieczeniowa

-ubez. pojedynczej tranzakcji

-ubez. wielu transakcji zrealizowanych na podstawie jednego kontraktu

-umowy portfelowej (ubez. dotyczące wielu transakcji z wieloma odbiorcami - polisa zbiorowa)

-umowy z wierzycielem (kredytodawcą)

Zakład umowa ubez.

ubezpieczeń odszkodowanie Wierzyciel

kredyty (należności)

Dłużnik Dłużnik Dłużnik

-umowy z dłużnikiem (odbiorcą)

Zakład odszkodowanie Wierzyciel

ubezpieczeń (ubezpieczony)

umowa ubez. na rzecz kredyt (należności)

osoby trzeciej

Dłużnik

(ubezpieczający)

b)gwarancja ubezpieczeniowa jest to jednostronne zobowiązanie zakładu ubez. (gwaranta) do wykonania świadczenia pieniężnego na rzecz podmiotu uprawnionego (benificjenta) w sytuacji gdy podmiot wnioskujący o wystawienie gwarancji nie wywiązał się z ustalonego wobec benificjenta obowiązku.

gwarancja

Gwarant realizacje gwarancji Wierzyciel

(zakład ubez.) (ubezpieczony)

umowa o gwarancję kontrakt

ubezpieczeniową

Zobowiązany

(dłużnik)

Rodzaje gwarancji ubezpieczeniowych:

-gwarancje zapłaty długu celnego

-gwarancje kontraktowe (wadialna, należytego wykonania kontraktu, powykonawcza, zwrotu zaliczki)

-gwarancje handlowe (kaucje, koncesyjne)

6.Ubez. odpowiedzialności cywilnej.

W ubez. odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłaty odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba trzecia, na której rzecz zostaje zawarta umowa ubezpieczenia .

Wg kryterium form przymusu ubezpieczeniowego wyróżnia się:

a)ubez. obowiązkowe

b)obowiązek ubez.

c)powinność ubez.

-powinność administracyjna

-powinnośc kontraktowa

Ze względu na przedmiot ochrony, a także ze względu na krąg osób zawierających ubez. wyróżnia się:

-ubez. odpowiedzialności cywilnej deliktowej (u osób fizycznych w życiu prywatnym)

-ubez. odpowiedzialności cywilnej kontraktowej

-ubez. odpow. cywilnej grup zawodowych

-ubez. odpow. cywilnej za produkt

UBEZPIECZENIA NA ŻYCIE.

Ustawowy podział ubez. na życie:

-ubez. na życie

-ubez. posagowe i zaopatrzenia dzieci

-ubez. rentowe

-ubez. na życie z funduszem inwestycyjnym

-ubez. wypadkowe i chorobowe (jako uzupełnienie powyższych).

2.Typowe grupy prodóktów ubezpieczeń na życie:

a)Ubez. czasowe (terminowe) prowadzone jest wg dwóch podstawowych zasad tj. ubez. czasowe, trwające przeważnie od 1 roku do 5 lat przy stałej sumie ubezpieczenia ora ubez. czasowe z obniżającą się sumą ubezpieczenia, stanowiącą wartość niespłaconej kwoty kredytu. Składka za ubez. czasowe wpłacana jest jednorazowo lub okresowo, przeważnie w jednakowej wysokości w całym okresie wpłat. Celem ubez. jest zabezpieczenie rodziny na wypadek śmierci jedynego lub podstawowego żywiciela rodziny w całym okresie np. zwiększonych wydatków w związku z pobraniem kredytu. Ubez. to nie ma charakteru oszczędnościowego, a jedynie jest ubezpieczeniem ryzyka śmierci. Ubez. nie ma wartości wykupowej: po okresie ubez. umowa rozwiązuje się.

b)Ubez. na całe życie, zawsze kończy się wypłatą z tytułu śmierci ubezpieczonego. Składka wpłacana jest okresowo, albo do końca ubezpieczenia albo do ustalonego wieku np. 65 lat. Ubez. prowadzone jest w dwóch podstawowych wariantach, tzn. przy jednolitej składce przez cały okres płatności, lub też przy wzrastajacej składce i wzrastającej sumie ubez. w celu zneutralizowania ujemnych skutków inflacji. Celem tego ubez. jest dostarczenie rodzinie zmarłego środków na pokrycie kosztów związanych ze śmiercią jej członka oraz środków, które zastąpiły brak dochodów zmarłego. Ubez. ma wartość wykupową, ze świadczenia nigdy nie korzysta bezpośrednio ubezpieczony. Po okresie 2,3 lat ubezpieczający ma prawo zaprzestać ubez. i pobrać nadpłaconą składkę w stosunku do ryzyka w początkowych latach po odliczeniu koszów zakładu ubezpieczeniowego.

c)Ubez. na dożywocie jest ubez. wyłącznie oszczędnościowym, polega na periodycznej opłacie składki w ciągu okresu ubezpieczeniowego, a po jego zakończeniu wypłacie sumy ubez. czyli sumy zbliżonej do wpłaconej składki wraz z odsetkami.

d)Ubez. na wypadek śmierci i dożywocie jest połączeniem ubez. okresowego na wypadek śmierci i ubez. na dożywocie. Jest to inaczej ubez. kapitałowe, które posiada cechy ubez. ochronnego i dodatkowo ubez. oszczędnościowego.

e)Ubez. zaopatrzenia dzieci prowadzone jest w dwóch wariantach:

-jako zaopatrzenie dzieci bez renty wypłacane są tu następujące świadczenia: suma ubez płatna uposażonemu dziecku po okresie ubez., zwrot składki w raie śmierci dziecka w czasie ubez. oraz odstąpienie od poboru składki w razie śmierci ubezpieczonego rodzica,

-zaopatrzenie dzieci z rentą, wypłacane są świadczenia podobnie jak w omówionym wyżej ubez. plus dodatkowo jeszcze renta dla dziecka w wysokości 2% albo więcej sumy ubez. miesięcznie w razie śmierci ubezpieczającego płatna do końca okresu ubezpieczenia po drugie przedłużenie płatności renty do końca życia, jeżeli w okresie ubezpieczenia dziecko stało się inwalidą. Odmianą ubez. zaopatrzenia dzieci z rentą jest ubez. na życie dwojga rodziców, polega na tym, że świadczenie rentowe wypłacane jest w razie śmierci któregokolwiek z rodziców, ponadto odmianą jest tzw. ubez. stypendialne oraz ubez. młodzieżowe w ramach pierwszego świadczenia płacone jest przez 3 lata po osiągnięcie przez uposażone dziecko 15 lat, albo przez 5 lat po osiągnięciu 19 lat. W ubez. młodzieżowym natomiast w przypadku zawarcia przez uposażone dziecko pierwszego związku małżeńskiego w okresie od ukończenia 18 do 25 lat, natomiast jeśli uposażone dziecko wcześniej nie zawarło związku małżeńskiego po ukończeniu 25 lat. Ubez. to ma wartość wykupową i może być zamienione na bezskładkowe.

f)Ubez. typu universal life kwalifikowane jest do ubez. typu na całe życie, jednak różni się od ubez. klasycznych tym, że łączy je element ochronny, oszczędzania, a ponadto daje duże możliwości dysponowania zaoszczędzonym kapitałem poprzez sterowanie polityką inwestycyjną, dlatego też ubez. to kwalifikowane jest jako ubez. z funduszem inwestycyjnym. W ubez. tym dwie wielkości pokazywane są oddzielnie: wartość polisy powstała ze składki wraz z oprocentowaniem oraz wartość czystego ubez. zwana też wartością ubez. na ryzyku netto. Te dwie wartości zmieniają się co roku w zależności od wpłat, oprocentowania, kosztów administracyjnych i obciążenia na ryzyko śmierci. Suma ubez. zwana wysokością świadczenia na wypadek śmierci jest równa sumie powyższych składników. Ubez. to prowadzone jest w dwóch wariantach tzn. jako ubez. z ochroną maksymalną oraz ubez. na całe życie.

g)Ubez. rentowe polega na pewnego rodzaju oszczędzaniu oraz stopniowym korzystaniu z zaoszczędzonych pieniędzy w latach późniejszych. Ze względu na moment rozpoczęcia wypłaty świadczenia renty dzieli się na:

-odroczone - rozpoczynają się od daty ustalonej w polisie

-płatne natychmiast - rozpoczynają się w krótkim czasie po wpłaceniu towarzystwu określonego kapitału.

Natomiast ze względu na formę płatności świadczenia renty dzieli się na:

-życiowe - wypłacane są rentobiorcy nie dłużej niż do chwili jego śmierci

-pewne - jest to świadczenie wypłacane przez uzgodniony z ubezpieczycielem czas nie zależnie od tego czy rentobiorca żyje czy też nie.

RYNEK UBEZPIECZEŃ W POLSCE.

1.Pojęcie rynku ubezpieczeniowego.

2.Struktura rynku ubez.

Rynek ubez. - to ogół konsumentów ochrony ubezpieczeniowej i sprzedających ubez., których wzajemne oddziaływania kształtuje popyt i podaż usług ubezpieczeniowych oraz ich cenę.

Podaż				Instytucje usługowe		Popyt
Zakłady resekuracyjne		Ubezpieczeniowe spółki akcyjne		Pośrednicy ubezpieczeniowi		Osoby fizyczne
				Maklerzy ubezpieczeniowi
Zakład Ubezpiecze-niowo resekuracyjny		Towarzystwo ubez. wzajemnych		Agenci ubezpieczeniowi		Osoby prawne oraz inne podmioty
				Biura Likwidacji Szkód
		Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny				Krajowa Komisja Konsumentów
		Polskie Biuro Zielonej Karty		Samorząd brokerski
		Polska Izba Ubezpieczeń				Rzecznik ubez.

1

3

---