Fazy rozwoju wg Eriksona
1. NIEMOWLĘCTWO- Ufność w przeciwieństwie do nieufności (1 rok życia) - w tym okresie najważniejsze dla dziecka jest poczucie bezpieczeństwa, aby się ono wytworzyło potrzebna spójna i trwała troska. Najważniejsza w tym okresie dla dziecka jest matka, dziecko poznaje ją przez zapach. To ona karmiąc dziecko piersią, głaszcząc, przytulając czy kołysząc budzi w dziecku ufność do świata. Dziecko wchłania otoczenie całym sobą dlatego tak ważne są wrażenia dotykowe. Wskaźnikiem ufności dziecka jest głębokość jego snu oraz przyjmowanie pokarmu. Eriksona zwraca uwagę, że bardzo ważne jest to, żeby matka chciała swojego dziecka od momentu poczęcia, musi być osobą odpowiedzialną. Kryzysami dla dziecka w tym okresie są: narodziny (przerwanie więzi z matką przez przecięcie pępowiny) i ząbkowanie (ok. 6 miesiąc życia).
Pomyślne rozwiązanie konfliktu : zaufanie do świata, nadzieja na przyszłość
Niepomyślne rozwiązanie konfliktu: podejrzliwość, brak poczucia bezpieczeństwa, obawa o przyszłość.
2. WCZESNE DZIECIŃSTWO- Autonomia w przeciwieństwie do wstydu i zwątpienia (2 - 3 rok życia) - dziecko poszukuje drogi do uniezależnienia się od rodziców. Ważne jest, aby metody wychowawcze, które stosują rodzice nie były zbyt sztywne- rygory i kary mogą doprowadzić do uwydatnienia się u dziecka zaburzeń neurotycznych czy poczucia braku autonomii. W fazie tej odbywa się trening czystości (odpowiada to fazie analnej).
Pomyślne rozwiązanie konfliktu: poczucie autonomii i własnej wartości
Niepomyślne rozwiązanie konfliktu : uczucie wstydu i zwątpienia we własne zdolności, egoizm, zaborczość.
3. WIEK ZABAWY- Inicjatywa w przeciwieństwie do poczucia winy (4 - 5 rok życia) - duże znaczenie ma tutaj wyobraźnia dziecka wykorzystywana w rożnych zabawach. Dziecko poznaje swoje otoczenie i odnajduje w nim swoje miejsce - w zabawach identyfikuję się z rodzicami (proces socjalizacji). Duża ciekawość seksualna, znaczny rozwój słownictwa dziecka.
Pomyślne rozwiązanie konfliktu: zdolność do inicjowania i czerpania przyjemności z ich realizacji
Niepomyślne rozwiązanie konfliktu: obawa przed karą i poczucie winy powoduje pojawienie się różnych uczuć.
4. WIEK SZKOLNY- Przedsiębiorczość w przeciwieństwie do poczucia niższości (6 - 11 rok życia ) - w tym okresie ważną rolę pełnią koledzy i nauczyciele- to tutaj dziecko zaczyna robić coś na serio, idzie do szkoły gdzie uczy się czytać i pisać. Opanowuje wiedze i umiejętności. Każda pozytywna osoba mobilizuje dziecko (satysfakcja z wykonanej pracy), zła zniechęca. Jest to najważniejszy okres w procesie socjalizacji, gdyż to tutaj kształtuje się stosunek do pracy.
Pomyślne rozwiązanie konfliktu: poczucie kompetencji i sukcesu. Wiara we własne siły i możliwości.