Córka kapitana

Główny bohater przedstawia się nam osobiście, opowiada o swoim ojcu (Andrzej Pietrowicz Griniew), który ukończył karierę wojskową, po czym osiadł na wsi ze swoją żoną (Awdotia Wasisiewna). Pietia jeszcze przed urodzeniem przeznaczony był do wojskowego pułku w randze sierżanta. Opowiada o nauce pobieranej u francuza (M. Beaupre), oraz perypetiach z tym związanych. Po ukończeniu siedemnastu lat Piotr, wraz ze swoim wiernym sługą Sawieliczem zostaje wysłany na służbę do Orenburga. W trakcie podróży spotyka Iwana Iwanowicza Zurina, u którego zadłuża się na 100 rubli podczas gry w bilard. Podczas dalszej drogi bohater zostaje zaskoczony przez burzę śnieżną, z opresji wyratowuje go tajemniczy przewodnik, któremu za pomoc Pietia ofiarowuje swój kubrak zajęczy. Po dotarciu do Orenburga zostaje odesłany dalej, do twierdzy Biełogorskiej i trafia pod dowództwo kapitana Iwana Kuźmicza Mironowa. W twierdzy poznaje żonę kapitana - Wasilisę Jegorownę, jego córkę Maszę, w której się zakochuje, służkę Pałaszkę oraz Aleksego Iwanowicza Szwabrina. Z tym ostatnim na początku łączy go przyjaźń, która jednak rozpada się po tym, gdy Szwabrin wyśmiewa wiersze i piosenki Piotra oraz obraża Maszę, która swego czasu odrzuciłą jego zaloty. Kłótnia doprowadza do pojedynku, w którym Piotr zostaje ranny i traci przytomność na kilka dni. Po przebudzeniu, zobaczywszy Marię, oświadcza jej się. Dziewczyna odwzajemnia uczucia Pietii, jednak nie chce go poślubić bez błogosławieństwa jego rodziców. Chłopiec pisze list do ojca, w którym to pisuje swoją miłość. Odpowiedź ojca jest jednak bardzo ostra i stanowcza. Nie chce on słyszeć o małżeństwie w tak młodym wieku, w dodatku z panną bez posagu. Po tak surowym liście Maria odsunęła się od Piotra. Pewnego wieczoru do twierdzy Biełogorskiej dotarła wiadomość o zbliżającym się do niej zbóju Pugaczowie uzurpującemu sobie tytuł imperatora Piotra III, który zdobył już wiele innych twierdz. Powzięto przygotowania do walki. Próba przesłuchania więzionego Baszkira nie powiodła się, jeniec miał odcięty język. Nie udało się również odesłać kobiet do bezpiecznej twierdzy Orenburskiej, wróg zaatakował szybciej niż się tego spodziewano. Szturm Pugaczowa okazał się nie do odparcia i zdobył on twierdzę. Kapitana Iwana Mironowa powieszono, jego małżonka również zginęła. Piotr miał zostać powieszony, gdyż okazało się, że Szwabrin stał się bliskim doradcą Pugaczowa. Jednak Sawielicz padł do stóp uzurpatora, w którym rozpoznał przewodnika, który wyprowadził ich z burzy śnieżnej. Pugaczow również rozpoznał wiernego służącego i darował życie Pietii. Okazało się również, że Masza ocalała ukryta u Akuliny Pamfiłowny, która to przedstawiła ją jako swoją siostrzenicę nie wspominając, że to córka kapitana Mironowa. Wieczorem Piotr zostaje zaproszony na kolację i rozmowę u Pugaczowa. W jej trakcie chłopiec wykazuje się odwagą i mądrością. Wskazując na poczucie obowiązku wobec ojczyzny i cesarzowej udaje mu się uzyskać pozwolenie na odjazd do twierdzy Orenburskiej i walkę przeciw hosudarowi. Przed wyjazdem Sawielicz odczytuje przed Pugaczowem skrupulatnie sporządzoną liste rzeczy, z których Piotr został ograbiony przez żołnierzy zbójcy. Ten wybucha gniewem, lecz potem przysyła chłopcu konia oraz futro. Wędrowcom udaje się szczęśliwie dotrzeć do Orenburga. Tam odbywa się głosowanie, w którym to odrzuca się pomysł otwartej walki z wrogiem na rzecz obrony miasta. Werdykt ten jest zdecydowanie nie po myśli Pietii, który chciałby jak najszybciej móc wyrwać Maszę z Biełogorzy, gdzie była ona pod władzą Szwabrina. Oblężenie miasta okazało się bardzo uciążliwe dla jego mieszkańców. Brakowało jedzenia, panował głód i bieda. Piotr, uzyskawszy pozwolenie, wyjeżdżał w teren walczyć z wojskami wroga, pewnego razu podczas jego wyprawy spotkał on podoficera z twierdzy Biełogorskiej, który to przekazał mu list od Marii. Ukochana w liście skarżyła się, że Szwabrin trzyma ją pod kluczem i zmusza do małżeństwa, w przeciwnym wypadku, chce ją oddać w ręce zbójców. List bardzo poruszył naszego bohatera. Od razu poprosił generała z Orenburga o pomoc w odbiciu Marii, ten jednak nie widział w tym rozsądku. Pietia postanowił więc ratować ukochaną na własną rękę. W drodze do twierdzy Biełogorskiej został jednak złapany przez straż Pugaczowa i postawiony przed nim i jego doradcami. Tam opowiedział cel swojej wyprawy. Mimo iż doradcy Pugaczowa byli wobec niego nieufni, sam hosudar postanowił znów pomóc Piotrowi i razem z nim pojechać do twierdzy. Na miejscu Szwabrin przeczuwając grożące mu ze strony Pugaczowa niebezpieczeństwo próbował kłamać, że Maria jest chora, jednak prawda wyszła na jaw. Niestety zbój dowiedział się również o tym, że nie jest ona siostrzenicą Akuliny, a córką kapitana Mironowa. Jednak Pugaczow okazał się miłosierny i pozwolił odejść sierocie z Piotrem. Zakochani zdecydowali udać się w strony ojczyste chłopaka. Niestety, po drodze zostali schwytani przez gromadę huzarów. Piotr został zaprowadzony przed ich dowódcę, w którym rozpoznał Iwana Iwanowicza Zurina, który swego czasu ograł go na 100 rubli. Znajomy rozkazał znaleźć przyjezdnym lokum. Podczas rozmowy z Piotrem bardzo zdwiwił się jego planami rychłego małżeństwa. Zaproponował mu zostanie w jego oddziałach i służbę w imię imperatorowej oraz odesłanie dziewczyny pod opieką Sawielicza do Symbirska, do rodziców Piotra. Tak też uczyniono. Chłopak wytrwał w oddziałach Zurina aż do schwytania Pugaczowa i zakończenia wojny. Gdy już cieszył się z możliwości powrotu do domu, został aresztowany w związku z jego kontaktami ze schwytanym zbójcą. Stojąc przed komisją śledczą w Kazaniu znów spotkał się ze Szwabrinem, który okazał się głównym oskarżycielem. Opowiedział genezę swojej znajomości z Pugaczowem, jednak nie chcąc mieszać w tę sprawę Marii Iwanowny nie mógł wytłumaczyć się ze wszystkiego. Uznano go winnego zdrady i skazano na wieczne osiedlenie na Syberii. Gdy wiadomości te dotarły do domu Piotra wstrząsnęły jego domownikami. Maria Iwanowna postanowiła jechać do samej cesarzowej, przy przed jej obliczem wytłumaczyć Pietię. Dotarła do Sofii, gdzie przebywał dwór. Będąc tam wyszła do ogrodu, gdzie spotkała nieznajomą staruszkę, której opowiedziała szczerze całą swoją historię i cel przyjazdu. Staruszka okazała się być imperatorową we własnej osobie, uwierzyła ona w niewinność Piotra. Chłopca wypuszczono z więzienia, był on obecny podczas egzekucji Pugaczowa. W późniejszym czasie ożenił się z Marią Iwanowną i zamieszkał wraz z nią i ich dziećmi w symbirskiej guberni.