Emancypacja Kościoła spod władzy państwa w I poł XIII w

Od czasu zjazdu gnieźnieńskiego władcy polscy mieli prawo nadawania godności kościelnych. Za pierwszych Piastów biskupi byli istotną podporą władcy. Z czasem sytuacja zaczynała się zmieniać, wraz ze zdobyciem przez hierarchie duchowną znacznych posiadłości ziemskich wraz z immunitetami. Po rozpoczęciu podziałów dzielnicowych, wzrosła rola biskupów odgrywających nieprzeciętną rolę w księstwach. Najistotniejszym wydarzeniem tego okresu był przywilej łęczycki wydany przez Kazimierza Sprawiedliwego. W jego wyniku książę zrzekł się prawa do dóbr ruchomych zmarłego biskupa, a także zobowiązał się ograniczyć nadużycia w korzystaniu z podwód i prawa stacji w dobrach duchownych. Reforma kościelna zainicjowana przez Grzegorza VII postępowała w Polsce bardzo powoli. Dopiero XIII wiek miał przynieść zasadnicze zmiany. Dużą rolę odegrała tutaj działalność arcybiskupa gnieźnieńskiego Henryka Kietlicza. Przprowadził on reformę Kościoł wprowadzając celibat duchownych oraz zasadę kanonicznego wyboru biskupów, zamiast dotychczasowej nominacji monarszej. Innym przejawem wyodrębnienia się Kościoła było uzyskanie własnego sądownictwa. Wszystkie te czynniki spowodowały powstanie osobnego stanu duchownego. Kietlicz był aktywnym uczestnikiem ówczesnej polityki i odrywał nieprzeciętną rolę w walkach toczonych przez książąt dzielnicowch. W Wielkopolsce popierał Władysława Odonica przeciw jego stryjowi Władysławowi Laskonogiemu. Dużą rolę w emancypacji Kościoła odgrywała ustępliwa polityka ówczesnych kiążąt. W 1215 r. czterej Piastowie: Leszek Biały, Władysław Odonic, Konrad Mazowiecki i Kazimierz Opolski potwierdzili dotychczasowe immunitety kościelne. Jeszcze dalej szli ich nastepcy, o czym świadczą zresztą ich przydomki: Bolesław Pobożny w Wielkopolsce, Henryk Pobożny na Śląsku i Bolesław Wstydliwy w Małopolsce. Ich rządy charakteryzowały się znacznymi ustępstwami wobec Kościoła. W pierwszej połowie XIII w. ukształtował się ostatecznie stan duchowny. Przez szereg przywilejów uzyskało ono znaczną samodzielność. Najważniejsza była jego potęga materialna w postaci immunizowanych w większości dóbr. Kościół posiadał także własne sądownictwo. Dostojnicy duchowni nie byli już nominatami książęcymi, lecz wybierano ich kanonicznie. Bardzo duże znaczenie miał fakt, że Kościół stanowił strukturę obejmującą cały podzielony wówczas kraj.