APARAT PAŃSTWOWY- ogół organów państwowych, bez względu na ich strukturę, funkcje, sposób tworzenia, usytuowanie w państwie.
ORGAN PAŃSTWOWY- odpowiednio zorganizowana instytucja utworzona na podstawie
przepisów prawa, działająca w imieniu i na rzecz państwa przy zastosowaniu środków właściwych dla władzy państwowej.
KLASYFIKACJA ORGANÓW:
I.ze względu na rodzaj działalności:
*o.ustawodawcze(działalność prawodawcza ale nie na zasadzie wyłączności),
*o.administracyjne(charakter wykonawczy, realizują zadania państwowe określane przez organy ustawodawcze)
*o.sądownicze(rozstrzygają spory prawne na podstawie obowiązującego prawa) *o.kontrolne(kontrola organów adm. publicznej)
II.Wg kryterium struktury organizacyjnej:
*jednoosobowe(prezydent, minister, wojewoda),
*wieloosobowe(parlament, rada ministrów, rada gminy)
III.Ze wzgl. na okres przyznawanych pełnomocnictw:
*powoływane na czas nieoznaczony(sędziowie)
*kadencyjne(prezydent)
IV. Ze wzgl. na tryb pracy:
*premamentne(działają w sposób stały,prezydent, prezes rady ministrów)
*periodyczne(co jakiś czas posiedzenia,rada ministrów,sejm, senat)
V. Ze wzgl. na podstawę prawnąpowołania do życia:
*konstytucyjne(podstawą jest norma konstytucyjna,sejm senat)
*pozakonstytucyjne(podstawą powołania jest inny akt normatywny, prezydium sejmu powołane na podstawie regulaminu sejmu)
VI. Ze wzgl. na sposób powoływania:
*pochodzące z wyboru(sejm,senat,prezydent)
*poch. z nominacji(wojewoda)
*poch. częściowo z kooptacji(uzupełniające własną uchwałą swój skład, krajowa rada narodowa)
VII. Ze wzgl. na terytorialny zakres działania:
*centralne(wykonują swoje zad na całym terytorium państwa, rada ministrów) *lokalne(działają na części terytorium, wojewoda)
VIII. Ze wzgl. na stopień samodzielności:
*samoistne(występują samodzielnie w stosunkach z innymi organami państwowymi, rada ministrów)
*pomocnicze(wewnętrzne nie występujące samodzielnie w stosunkach z innymi organami)
IX. Ze wzgl. na miejsce w hierarchii:
*najwyższe(w ramach danego rodzaju władzy nie są podporządkowane innym organom, sejm, rada ministrów)
*podporządkowane(znajdujące się pod zwierzchnictwem organów wyżej stojących w hierarchii, komendant główny policji, wojewoda)
X. Ze wzgl. na okoliczności ich funkcjonowania:
*specjalne(powoływane tylko w nadzwyczajnych okol.)
*zwyczajne(istnienie i kompetencje nie są uzależnione od wyjątkowych okol.)
PAŃSTWO- wielka grupa społeczna, sformalizowana. Obejmuje ludność zajmującą pewne terytorium, posiada władzę publiczną. Jest organizacją polityczna, suwerenna, przymusowa, terytorialna, działa przy pomocy organów państwowych. Określone granicami terytorialnymi.
FUNKCJE PAŃŚTWA:
a) kryterium społeczne:
- funkcja ogólnonarodowa,
- funkcja klasowa,
b) kryterium czasu trwania funkcji:
- trwałe,
- czasowe,
c) kryterium terytorialne:
c1) wewnętrzne:
- funkcja organizowania (kierowanie przez państwo określonymi instytucjami)
- funkcja regulowania (określanie stosunków społecznych przy pomocy nakazów i zakazów)
- funkcja ochronna (walka z bezprawiem i bezładem, przestrzeganie prawa i porządku)
- funkcja gospodarcza
- funkcja socjalna (ochrona socjalna obywateli)
- funkcja kulturowa/wychowawcza (oświata, nauka, kultura)
c2) zewnętrzne:
- funkcja obrony, ataku,
- status quo,
- kontakt z innymi państwami
d) kryterium ze względu na podmioty podejmujące działalność państwa:
- ochronna (ochrona systemu społecznego i porządku prawnego),
- adaptacyjna (zmiany w systemie prawnym i organizacji aparatu państwowego),
- innowacyjna (określanie kierunków rozwoju społecznego),
TYP PAŃSTWA:
a) niewolnicze- wykorzystanie człowieka jako narzędzie pracy, posiadacze niewolników i niewolnicy
b) feudalne- poddaństwo chłopów
c) kapitalistyczne - traktowanie pracy ludzkiej jako towaru
d) socjalistyczne - eliminuje prywatną własność środków produkcji, robotnicy i chłopi
PODZIAŁ FORMY PAŃŚTWA ZE WZGLĘDU NA:
a) Reprezentanta najwyższej władzy w państwie:
- monarchia
- republika
b) charakter ustroju państwowego:
- forma unitarna
- forma federalna
c) reżim polityczny:
- forma demokratyczna
- forma autokratyczna
PARTIA POLITYCZNA- dobrowolna organizacja występująca pod określoną nazwą, która za pomocą metod demokratycznych dąży do zdobycia władzy lub wywierania na nią wpływu
--->celem jest zdobycie władzy i utrzymanie jej
SYSTEM PARTYJNY- tworzą partie, ich układ w danym systemie politycznym oraz wzajemne relacje na który mają wpływ jego elementy, takie jak: reguły prawne regulujące ramy działania partii oraz uwarunkowania społeczne
RODZAJE SYSTEMÓW PARTJNYCH:
a) jednopartyjny- zakaz funkcjonowania innych ugrupowań partyjnych za wyjątkiem tej sprawującej władzę
b) dwupartyjny- może funkcjonować więcej niż dwie partie, ale tylko dwie z nich mają rzeczywistą szansę na zdobycie władzy
c) wielopartyjny- trzy a nawet więcej partii mogą uzyskać szansę na sprawowanie władzy
NORMA PRAWNA- to wynikająca z przepisów reguła postępowania, wydana lub usankcjonowana przez państwo, zagwarantowana przymusem państwowym.
BUDOWA NORMY PRAWNEJ:
a) hipoteza- okoliczności w których adresat ma coś nakazane, zakazane czy dozwolone
b) dyspozycja- rodzaj zachowania nakazanego, zakazanego czy dopuszczanego
c) sankcja- kara za niedostosowanie się do dyspozycji
KONCEPCJA PAŃSTWA LIBERALNEGO:
a) powstrzymujące się o jakiejkolwiek ingerencji w różne obszary życia społecznego
b) ochrona interesów jednostki, zabezpieczenie jej nietykalności osobistej i majątku
c) państwo stoi na straży swobodnego działania mechanizmów rynkowych i chroni własność prywatną
d) udział w życiu gosp. częściowy: budowa urządzeń ogólnopublicznych: mosty, drogi, komunikacja, infrastruktura miejska)
e) nie prowadzi polityki ekonomicznej
f) funkcja aparatu państwowego koncentruje się na zapewnieniu bezpieczeństwa i i porządku publicznego, ochronie jednostki przed współobywatelami i zapewnieniu obrony kraju przed wrogiem zew.
KONCEPCJA PAŃSTWA INTERWENCJONALISTYCZNEGO:
a) ograniczenie bezrobocia do poziomu uznanego za niezbędny, a nawet korzystny dla gospodarki
b) pobudzenie popytu globalnego, którego niedostateczny poziom uznaje się za jedną z przyczyn wahań koniunkturalnych
c) podniesienie tempa wzrostu gospodarczego.
GRUPA NACISKU - grupy interesów, które dążą do wywierania wpływu na organy państwowe, ugrupowania polityczne i polityków w celu uzyskania korzystnych dla siebie rozstrzygnięć np. podczas pracy nad nową ustawą (patrz ->lobbyści).
PRAWA ZWYCZAJNE A STANOWIONE
Prawa zwyczajne - prawa pochodzące od natury ( nie zabijaj itd.)
Prawa stanowione - prawa pochodzące i ustanowione przez ludzi.
DODATKOWO Z WYKŁADÓW WIEDZIEĆ:
- teoria umowy społecznej,
- teoria rozwarstwienia klasowego,
- teoria podboju,
- teoria materialistyczna,
- solidarystyczna koncepcja państwa,
- średniowieczne koncepcje państwa ( teologiczna, patriarchalna itd.)
- obywatelstwo i suwerenność,