Litoral - strefa przybrzeżna różni się od lądu i strefy wodnej
Makrofity- rośliny w litoralu; rośliny makroskopowe, widoczne gołym okiem, to nie jest nazwa systematyczna to po prostu `duże rośliny'
jeziora różnią się trofią; żyznością
cykl jezior różniących się trofią
jak wykształca się zespół makrofitów w zależności od żyzności
ubogie w pierwiastki biofilne; N, K, itd. Potrzebne autotrofom Azot i fosfor - decydują o eutrofizacji
w tych jeziorach rośliny potrzebują dużo światła i pierwiastków biofilnych do fotosyntezy i pozyskiwania energii
zasoby świetlne bardzo duże i mało zawiesiny; światło przenika do znacznych głębokości
czynnik limitujacy to pierwiastki biofilne; mało ich w wodzie i osadach
jeziora górskie (Alpy, Tatry)
j. niżowe- różnią się trofią
rośliny mogą występować do głębokości
konkurencja o zasoby pierwiastków biofilnych
często rośliny w symbiozie z grzybami (zaopatrzenie w azot)
w jeziorach niżowych (pojezierze pomorskie) - jeziora lobeliowe od gatunku makrofitu- stroiczka - Lobelia Dortmanna
Isoetes lacrustis - poryblin , paprotnik
w miarę wzrostu trofii jezior (powoli wraz ze starzeniem się jezior) gdy nie ma działalności człowieka ; autotrofy produkują i gromadzą materię organiczną
dopływ materii allochtonicznej bardzo mały
człowiek przyspieszył eutrofizację przez spływy powierzchniowe, nawozy azotowe i fosforowe, spływy zanieczyszczeń; nadmiary nawozów
zwykle eutrofizacja pochodzenia antropogenicznego - pierwiastki biofilne dostają się do jeziora
pośrednie między żyznymi a ubogimi
więcej pierwiastków biofilnych
makrofity + drobne organizmy (fitoplankton)
więcej materii allochtonicznej
pogarszają się warunki świetlne
światło nie dociera tak głęboko
400 - 700 nm - spektrum wykorzystywane przez rośliny; światło czerwone i niebieskie
rośliny wycofują się z głębszego litoralu
światło jeszcze dociera do znacznych głębokości
więcej pierwiastków i dość światła (luksus)
różne gatunki i stosunkowo głęboko
słaboeutroficzne (podobne do mezotroficznego) i silnie eutroficzne (b. żyzne)
zmniejsza się strefa dostatecznego światła
rośliny wycofują się z większych głębokości
b. dużo pierwiastków biofilnych
zamiana roślin - trudniej radzą sobie rośliny, które nie mają nieograniczonego wzrostu do powierzchni wody
rdestnice (na powierzchni wody)
zjawisko kalopi - wyciąganie się do światła
bardzo żyzne, przeżyźnione
widzialność krążka Secchiego - na wyskalowanej linie nie widzimy go na głębokości 40 cm
światło jest tylko w płytkiej wodzie
rośliny występują tylko na płyciznach
niedobór światła a nadmiar pierwiastków biofilnych
rośliny, które nie wymagają b. dobrych warunków świetlnych lub dorastają do powierzchni wody i radzą sobie z nadmiarem pierwiastków
pomiar krążka Secchiego - pomiar związany z trofią
zasięg występowania makrofitów pokazuje do jakiej głębokości dociera światło
1m - widzialność krążka Secchiego makrofity występują do 2m. Głębokości
2 x widzialność krążka = głębokość występowania makrofitów
strukturalnie litoral przypomina środowisko lądowe
na pograniczu lądu i wody; ładunek z lądu, środowiska podmokłe położone są niżej i gdy wody lądowe docieraja pod ziemią...
litoral to ekoton do którego trafia pierwszy rzut tego co spływa z lądu
typy ekologiczne roślin - 4 typy
wynurzone ponad powierzchnię wody; zakotwiczone w podłożu systemem kłączy ( podziemne łodygi) i/lub korzeni
pierwiastki biofilne pobierają : C - z atmosfery; liście ponad ziemią, mają szparki, reszta pierwiastkó- z wód interstycjalnych osadów dennych
należą do jednoliściennych np. trawy - Poace; Turzycowate
Typha latifolia - pałka szerokolistna (kwiatostany męskie i żeńskie przylegają do siebie)
Phalaris arundinacea - mozga trzcinowa
Typha angustifolia - pałka wąskolistna; kwiatostany męski i żeński przedzielone
Schoenoplectus lacustris - oczeret jeziorny
Gliceria maxima - manna mielec- trawa; nitrofilna, w liściach zawiera cjanowodór; bydło może się zatruć, do oczyszczania scieków (oczyszczelnie hydrofitowe)
Acorus calamus - tatarak; ma zapach; w Polsce rozmnaża się tylko wegetatywnie bo zawleczono okazy męskie tylko. Z Azji.
-większość hydrofitów ma zdolność do rozmnażania się wegetatywnego; część generatywnego
Butomus umbellatus - łączeń baldaszkowaty; kwiaty w baldachimach
Sagittaria sagittifolia - strzałka; tworzy formę podwodną (makrofity zanurzone) i nadwodną (wynurzone)
Phragmites australis - trzcina; liść otacza pochwą łodygę; najpopularniejsza w naszych jeziorach; w 80% litoralu jezior mazurskich; największa trawa we florze Polski, 5 m wysokości; występuje we wszystkich strefach klimatycznych; wykorzystywana w oczyszczalniach hydrofitowych
wynurzają się i jest im wszystko jedno ile światła przenika
na wiosnę w jeziorach eutroficznych jest faza czystej wody i nie rozwija się plankton bo niskie temperatury do wzrostu; szybki wzrost makrofitów, które uniezależniają się od światła z głębokości
są w jeziorach o niskiej i wysokiej trofii
nie są dobrym wskaźnikiem trofii jezior
w j. oligotroficznych są rachityczne klony roślina klonalna
szeroka tolerancja ekologiczna
trzcinyhydrofit- musi mieć okresowo lub permanentnie zalewane wodą gleby
2) Rośliny o liściach pływających
nymfeidy - liście pływające na powierzchni wody; przytwierdzone kłączami od których odchodzą korzenie
pierwiastki biofilne - woda interstycjalna osadów dennych
w starzejących się jeziorach, zarastających
Nuphar lutea - grążel żółty Nymphaea alba
Potamogeton natans - rdestnica pływająca zapylane przez wiatr (kwiatostan niepozorny) - uniezależnienione od światła niedobry wskaźnik spektrum to wody eutroficzne
3 ) rośliny pływające po powierzchni wody
nie zakotwiczone w podłożu
pierwiastki biofilne - bezpośrednio z wody
Kontakt z atmosferą- uniezależnienie od światła z głębszych warstw.
Hydrocharis morsus-ranae - żabiściek
Lemna minor - rzęsa drobna
Lemna gibba - rzęsa garbata - garb to tkanka przeiwietrzająca (w oczyszczalniach hydrofitowych)- do sałatek; niezależne od światła z głębi
Spirodella sp.
pędy przekształcone w człony - pęd to łodyga z liśćmi
ich części zawsze w wodzie
czasem części generatywne nad powierzchnią wody
Lemna trisulca
zanurzone ale nieprzytwierdzone
Lemna trisulca - rzęsa trójrowkowa
Characeae i Nitella - nie należą do roślin, to są glony
Chara tomentosa - ramienica, lęgnia i plemnia
Chara fragilis - ramienica krucha
Chara hispida - ramienica grubsza
ramienice przypominają rośliny wyższe ale mają nibylście w węzłach i międzywęźlach
ramienice zwykle w jeziorach o słabszej trofii bo rosną nisko i tam są słabe warunki świetlne, nie dają rady
Nitellopsis obtusa - ma bulwy przetrwalne w postaci gwiazdek nanizanych na żyłkę
ramienice zakotwiczają się ale chwytnikami a nie korzeniami (glony)
Elodea canadensis - moczarka kanadyjska- ma 3 liście w okółku; często w dużych zagęszczeniach. W Polsce rozmnaża się tylko wegetatywnie.
Hydrilla verticullata - szereg liści w okółku
Myriophyllum spicatum
- wywłócznik; w okółku po 4 części liścia jak piróra - szeroki zasięg
Myriophyllum alterniflorum - plaga we Francji, duże zgrupowania
Ceratophyllum demersum - rogatek - liście w okłóku i dychotomiczny podział rzadko kwitnie; nikłe kwiaty
Ceratophyllum submersum - porozgałęziany, wody o niższej trofii
Botrachium circinatum - jaskrowate, 2-liścienne , kwiat 5-krotny; 5 płatków biały okwiat jeśli w dużym zagęszczeniu
Jednoliścienne - rdestnicowate
Potamogeton pusillus- wąskie liście; rdestnica drobna
Potamogeton pectinatus - jezioro mezo - hiper - i eutroficzne
Potamogeton crispus - skędzieżawione liście
Potamogeton perfoliatus - rdestnica przeszyta; nasada obejmuje łodygę
Potamogeton praelongus 
- w wodach o niższej trofii
Potamogeton lucens - duże liście, rdestnica lśniąca; jeziora eu- mezo - troficzne
pierwiastki biofilne z osadów dennych oraz z wody bo liście cienkościenne
źródło C - z wody i 2 formy węgla: Co2 i kwaśny węglan
tam gdzie kwaśne pH pobierają kwaśny węglan(wytwarza się inkrustacja wapienna - CaCO3)
pozostałe pierwiastki z wody i osadów
grabie o powierzchni 0,16 m2 zgarnia się z dołu co 0,5 m głębokości (j. Mikołajskie) i co 1 m głębokości (jezioro Kuc) kuc - mezotroficzne j. mikołajskie - eutroficzne
