Liceum, Technikum Historia

Klasa I Lekcja 7 Dział: Najstarsze cywilizacje na dalekim i Bliskim Wschodzie

Temat: Kultura Izraelitów - tworzenie podwalin religii monoteistycznej

1. Osadnictwo na terenie Palestyny i Syrii nad rzeką Jordan od III tys. p.n.e.

• Amoryci (państwo - Amurr, miasto Hebron)

• Kananejczycy (kraina Kanaan- ziemia obiecana)

• Fenicjanie ( nad Morzem Śródziemnym -miasta handlowe: Tyr, Sydon, Byblos)

• Wspaniali kupcy i żeglarze

• Faktorie handlowe (kolonie zamorskie) - Wyspy Morza Śród., Afryka-Kartagina

• II tys. p.n.e. używali pisma alfabetycznego (22 znaki) -udoskonalenie -Grecy

• Filistyni lud indoeuropejski osiadły na Morzem Śród. (nazwa Palestyna -miasto Gaza)

2. Przybycie do Kanaanu (Palestyny) Hebrajczyków i powstanie Królestwa Izrael - panowanie królów: Saula i Dawida

• Protoplasta ludu Hebrajczyków - Abraham -przybył do Kanaanu z Ur w Mezopotamii

• Część żydów w Egipcie - źle traktowani - wyjście z niewoli egipskiej XIII w. p.n.e. (Mojżesz)- do ziemi obiecanej -Kanaanu (opanowany zbrojnie)

• Król Saul (XI w. p.n.e.) zjednoczył 12 plemion -powstanie Królestwa Izrael - (XI w. p.n.e.)

• Król Dawid zakończył zwycięsko długie wojny z Filistynami (zdobycie stolicy Jerozolimy)

3. Działalność króla Salomona

• Rozkwit państwa, mądry władca nie prowadził wojen (z sąsiadami Fenicją, Egiptem)

• Budowa Świątyni Jerozolimskiej (ok. 960 r. p.n.e.)

• Na wzgórzu Moria („Święta skała”) tu Abraham miał złożyć tu ofiarę Bogu (Jahwe)

• Wewnątrz Świątyni Arka przymierza (w niej kamienne tablice z dekalogiem)

• Świątynia wielokrotnie była burzona (Rzymianie) - do dziś zachowana Ściana Płaczu

• Rozpad państwa po śmierci Salomona na dwa królestwa:

• Izrael (pół.) -stolica Samaria - podbity przez Asyrię (721 r. p.n.e.)

• Judeę (poł.) -Jerozolima -podbita I spalona przez króla Babilonii Nabuchodonozora

• Tysiące żydów przesiedlono do Mezopotamii - „niewola babilońska” (48 lat)-czekają na Mesjasza

• Persowie zdobywają Babilon ( 539 r. p.n.e.) - Żydzi powracają do Palestyny

• Część ludności nie wróciła - pozostała w rozproszeniu - tworząc diasporę

4. Judaizm - religią narodowa żydów (II tys. p.n.e. -związana z ich historią)

• Najstarsza religia monoteistyczna - jeden Bóg -Jahwe, założyciel religii Mojżesz

• Źródła wiary

• Święta księga -Biblia - tylko - Stary Testament - XII - II w. p.n.e. hebrajski, aramejski, grecki

• Pięcioksiąg- pierwsze 5 ksiąg -Tora (od Księgi Rodzaju) napisał Mojżesz

• Księga Wyjścia - Jahwe na górze Synaj zawarł przymierze z Izraelitami przekazał Mojżeszowi dekalog (podczas wędrówki do ziemi obiecanej)

• Talmud - księga praw i przepisów religijnych- komentarz do Tory

• Symbole

• Menora - siedmioramienny świecznik - Świątynia Jerozolimska

• Synagoga - dom modlitwy

• Arka Przymierza - skrzynia z drewna akacjowego - w środku dekalog - na początku na górze Syjon potem Świątynia Jerozolimska - zaginęła po zburzeniu Świątyni

• Najważniejsze Święta

• Pascha - raz w roku na wiosnę - pamiątka wyzwolenia z niewoli,

• Szabat (sobota) - czas modlitwy i odpoczynku

• Święto Pojednania (Jom Kippur) -dzień pokuty i postu „Sądny Dzień”

Zadanie domowe str. 59

2. Przeczytaj tekst dekalogu. Jakie wartości w nim dostrzegasz?

3. Dlaczego uważa się, że dekalog ma ponadczasowy, uniwersalny charakter? Czy współcześnie łatwo jest przestrzegać 10 przykazań?

Pytania sprawdzające:

1. Podaj, kto jest uważany za protoplastę narodu izraelskiego

• Abraham

2. Wymień trzech znanych królów Izraela

• Saul, Dawid, Salomon

3. Podaj jak nazywana była pierwotnie Palestyna

• Kannaan

4. Podaj czas, w którym po raz pierwszy zostały zasiedlone tereny nad rzeką Jordan

III tys. p.n.e.

5. Podaj jak nazywały się plemiona, które przyprowadził do Kanaanu Abraham

• Hebrajczyków

5. Podaj jak nazywa się religia narodowa żydów

• Judaizm

6. Podaj księgi ważne w judaizmie

• Biblia -stary testament - Tora, oraz Talmud

7

---