Program zajęć o charakterze socjoterapeutycznym dla klas gimnazjalnych
PROGRAMY ZAJĘĆ TERAPII PEDAGOGICZNEJ
DLA KLAS I,II,III GIM
ROK SZKOLNY ........
Opracowała: Beata Okrój
CELE PROGRAMU:
1. CEL OGÓLNY:
• Wzmacnianie osobowości poprzez realizację celów rozwojowych, edukacyjnych i terapeutycznych.
• Stworzenie poszczególnym uczniom doświadczeń korygujących ich sądy urazowe
Czynnikiem zmiany są doświadczenia korekcyjne, emocjonalne i nabywanie nowych umiejętności. Zmiany sądów urazowych dotyczą czterech obszarów: ja - rówieśnicy, ja - dorośli, ja - zadanie, ja - ja
CEL ROZWOJOWY - zaspakajanie podstawowych potrzeb uczniów, rozwijanie indywidualnych zainteresowań, podejmowanie ważnych zagadnień dla danej grupy wiekowej. W okresie dojrzewania cel rozwojowy musi być ukierunkowany na odkrywanie świata psychicznego i kształtowanie indywidualnych poglądów na otaczającą rzeczywistość. Należy brać pod uwagę wszystkie procesy emocjonalne, oraz kryzysy jakie przeżywa dorastająca młodzież.
CEL EDUKACYJNY - wspomaganie procesu nabywania wiedzy o sobie samym i o innych ludziach i procesu rozumienia świata społecznego. Celami edukacyjnymi może być: uczenie się rozpoznawania emocji, poznawanie mechanizmów uzależnień, uczenie się pełnienia określonych ról, rozwiązywania konfliktów między ludźmi.
CEL TERAPEUTYCZNY: - sprzyjanie odreagowaniu napięć emocjonalnych, dostarczanie nowych doświadczeń przeciwstawnych do treści doświadczeń urazowych. Aby prawidłowo określić cel terapeutyczny należy przede wszystkim dokonać diagnozy trudnych stanów emocjonalnych poszczególnych członków grupy. Trudne stany emocjonalne dzieci objawiają się takimi zachowaniami jak: nadpobudliwość psycho - ruchowa, agresja, stosowanie przemocy lub nieśmiałość i wycofanie.
Zajęcia socjoterapeutyczne mają stworzyć takie sytuacje w których uczeń będzie mógł poznać siebie, docenić swoje mocne strony, zmienić sądy o sobie i otaczającej rzeczywistości, a także nabyć nowe umiejętności, głównie interpersonalne.
2. CELE SZCZEGÓŁOWE:
• Wzbudzanie zainteresowania wykonywanymi czynnościami
• Wywoływanie radości z podejmowanego wysiłku i efektów
• Kształtowanie doprowadzania czynności do końca
• Kształtowanie odpowiedzialności za realizację powierzonego zadania
• Rozwijanie zainteresowań, zamiłowań oraz umiejętności organizowania i spędzania wolnego czasu
• Kształcenie odporności emocjonalnej na sytuacje trudne
• Wzmacnianie cierpliwości w sytuacjach niepowodzeń
• Wyciszanie nastawień lękowych - ćwiczenia relaksacyjne, wizualizacyjne
• Eliminowanie zachowań agresywnych i przemocy
• Wskazanie właściwych form rozładowania napięć emocjonalnych, będących źródłem agresji
• Wdrażanie do kontrolowania emocji oraz rozwijania zdolności rozpoznawania stanów emocjonalnych u innych osób
• Kształtowanie uważnego i zaangażowanego słuchania drugiej osoby oraz zdolności dłuższego skupiania uwagi na wykonywanych czynnościach
• Kształtowanie umiejętności pokonywania trudności w kontaktach interpersonalnych i rodzących się w ich następstwie negatywnych emocji, reakcji agresywnych, autoagresywnych i tendencji destrukcyjnych
• Zmiana zachowań społecznie nie aprobowanych bądź szkodzącym sobie i innym
• Zmiana sądów poznawczych na swój temat
• Wzmocnienie pozytywnego obrazu samego siebie i samooceny
• Integracja uczniów
• Kształtowanie umiejętności współpracowania w grupie
• Kształtowanie umiejętności porozumiewania się z innymi
• Budowanie więzi międzyludzkich
• Kształcenie umiejętności rozwiązywania konfliktów i radzenia sobie z przemocą
• Uwrażliwienie na potrzeby innych ludzi, nauka tolerancji i szanowania praw i godności drugiego człowieka
ZASADY STOSOWANE NA ZAJĘCIACH:
AFIRMACJA - prowadzący zarówno swoją postawą jak i modelowaniem sposobów odnoszenia się do siebie członków grupy, powinien dążyć do tego, aby afirmacja stała się wyłącznym sposobem odnoszenia się do drugiego człowieka. Podkreślanie i zauważanie pozytywnych cech, dokonań i zdolności każdego ucznia sprawi, że poczuje się ono bezpieczne, dowartościowane, ważne, a tym samym zacznie przewartościowywać sądy poznawcze dotyczące samego siebie.
BLISKI KONTAKT - prowadzący powinien okazać każdemu uczniowi zainteresowanie, poczucie ważności i wyjątkowości. Atmosfera ciepła, życzliwości, bezpieczeństwa tworzona przez bliski i bezpośredni kontakt z prowadzącym umożliwi uczniowi korektę urazów powstałych w wyniku dystansu emocjonalnego z ludźmi.
OTWARTOŚĆ - uczeń powinien zyskać przekonanie, że jego problemy są ważne i zawsze wysłuchane. Prowadzący powinien stworzyć atmosferę sprzyjającą otwartemu ujawnianiu przez uczniów emocji i przeżyć. Takie doświadczenie koryguje skutki doświadczeń urazowych łączących się z przeżywanym lekceważeniem i brakiem zainteresowania .
ISTNIENIE NORM - każde zajęcia powinny mieć ustalone, określone reguły, które powinny być dla uczniów jasne, zrozumiałe i celowe. Współtwórcami tych reguł powinni być wszyscy członkowie grupy. Wspólnie przyjęte normy mają przede wszystkim umożliwiać uczniom przeżywanie dobrych doświadczeń.
METODY PRACY:
• Krąg uczuć
• Psychodrama - modelowanie scenek, odgrywanie ról
• Elementy treningu zachowań prospołecznych
• Burza mózgów
• Dyskusja
• Uzupełnianie zdań
• Rysunki
• Rozwiązywanie konfliktów
• Gry i zabawy
• Praca w małych grupach
• Rundki
• Filmy edukacyjne
Zajęcia będą prowadzone wokół form:
• Socjoterapii
• Psychoedukacji
• Profilaktyki
• Arteterapii
Zajęcia mają charakter spotkań grupowych, na które składają się odpowiednio dobrane metody pracy: odgrywanie ról, ćwiczenia, gry i zabawy. Każde spotkanie ma swój cel edukacyjny, rozwojowy i terapeutyczny, podporządkowany celowi ogólnemu oraz propozycje metod pracy sprzyjających osiągnięciu założonych celów. Zarówno cały cykl spotkań, jak i każde z osobna tworzą pewną dynamiczną całość, na którą składają się określone etapy pracy z grupą.
I. Pierwszy etap to okres powstawania grupy. Służy on poznaniu się uczestników spotkań, wspólnemu określeniu celów, norm i reguł grupowych, budowaniu atmosfery grupowej opartej na poczuciu bezpieczeństwa i wzajemnego zaufania.
II. Właściwy etap pracy z grupą polega na realizacji zaplanowanych celów terapeutycznych, edukacyjnych i rozwojowych, stanowiących istotę programu. Jest to czas pracy nad konkretnym problemem, zdobywanie nowych doświadczeń i umiejętności
III. Ostatni etap pracy z grupą jest przygotowaniem do zakończenia jej funkcjonowania. To przede wszystkim wzmacnianie pozytywnych uczuć, podsumowanie nabytych umiejętności, udzielanie informacji zwrotnych.
ZAKRES TEMATYCZNY ZAJĘĆ DLA KLASY I GIMNAZJUM
1. Współdziałanie w grupie
• Ustalenie norm i zasad grupowych. Podpisanie kontraktu z uczniami
• Ćwiczenia budujące zaufanie w grupie
• Uczymy się współpracować w grupie - praca plastyczna integrująca grupę
• Integracja zespołu - gry i zabawy ruchowe na świeżym powietrzu
• Rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie - podejmowanie decyzji grupowych
2. Postrzeganie siebie
• Poznajemy się - autoprezentacja
• Jestem sobą - ocena własnego zachowania, budowanie samoświadomości
• Jaki jestem w relacjach z innymi?
• Poznajemy siebie, aby było nam lepiej z innymi
• Jestem swoim przyjacielem - ćwiczenia budujące samoocenę
• Jestem wartościowym człowiekiem
• Akceptowanie siebie takim, jaki jestem - moje zalety i wady
• Mój styl życia - sposób spędzania wolnego czasu, gospodarowanie czasem
• Ćwiczenia budujące poczucie samowartości
3. Relacje z innymi ludźmi:
• Czerpanie radości z kontaktu z innymi ludźmi
• Jestem przyjacielem
• Ludzie, którym ufam
• Jestem członkiem rodziny
4. Edukacja o uczuciach:
• Znajomość swoich uczuć
• Wyrażanie swoich uczuć
• Budzenie empatii i zrozumienia - rozumienie uczuć innych osób
5. Asertywność:
• Co to jest zachowanie asertywne?
• Rozpoznanie zachowań asertywnych
• Zachowanie asertywne - agresywne a uległe
6. Umiejętności społeczne:
• Dziękowanie
• Mówienie komplementów
• Proszenie o pomoc
7. Zasady dobrej komunikacji:
• Kształtowanie umiejętności aktywnego słuchania
• Jak mówić, żeby nas słuchano?
• Ćwiczenie komunikatów „ja”
• Bariery komunikacyjne
8. Rozwiązywanie konfliktów:
• Co to jest konflikt?
• Nabywanie umiejętności rozwiązywania konfliktów
9. Agresja:
• Agresja - i co z niej będziesz miał? - dlaczego zachowujemy się agresywnie?
• Gdzie mieszka złość?
10. Alternatywne umiejętności wobec agresji:
• Kontrolowanie własnych emocji
• Unikanie kłopotów z innymi
• Pomaganie innym
11. Umiejętności radzenia sobie ze stresem:
• Radzenie sobie z odrzuceniem
• Radzenie sobie z niepowodzeniem
• Potrafię się zrelaksować - ćwiczenia relaksujące i wyciszające, wizualizacja.
12. My i środki uzależniające:
• Pułapki uzależnień - alkohol, narkotyki, papierosy
• Asertywne odmawianie
ZAKRES TEMATYCZNY ZAJĘĆ DLA KLASY II GIMNAZJUM
1. Integracja grupy:
• Wzajemne poznanie się - ćwiczenia budujące zaufanie w grupie
• Ustalamy zasady pracy w naszej grupie. Podpisanie kontraktu
• Budujemy zaufanie - ćwiczenia integrujące grupę
• Jestem członkiem grupy - uczymy się współpracować w grupie
• Tworzymy portret grupy - budowanie relacji w grupie
• Ćwiczenia i zabawy integrujące grupę
• Zabawy ruchowe integrujące grupę na świeżym powietrzu
2. Samoświadomość:
• Poznajemy się - ćwiczenia w autoprezentacji
• Jestem swoim przyjacielem - ćwiczenia budujące poczucie samowartości
• Jestem wartościowym człowiekiem - dlaczego warto się kierować pozytywnymi wartościami w życiu
• Czy radość jest nam potrzebna - odnajdywanie radości w sobie
• Akceptowanie siebie takim, jakim jestem - moje zalety i wady
• Krótka opowieść o mnie - moje sukcesy
3. Czerpiemy radość z kontaktu z innymi ludźmi:
• Za co lubimy się nawzajem - co lubię w innych ludziach
• Ja w relacjach z innymi
• Jaka wartość w twoim życiu odgrywa przyjaźń?
• Moi najbliżsi
• Ludzie, którym ufam
• Podobieństwa i różnice między nami
4. Umiejętności kontrolowania emocji:
• Poznanie przyjemnych i przykrych stanów psychicznych
• Przekazywanie swoich uczuć i potrzeb
• Budzenie empatii i zrozumienia
5. Kształcenie umiejętności prospołecznych:
• Sposoby porozumiewania się
• Kształcenie umiejętności aktywnego słuchania
• Jak mówić, żeby nas słuchano?
• Bariery komunikacyjne
• Czasami potrzebuję pomocy
• Jak możemy skutecznie pomagać innym?
6. Asertywność:
• Rozpoznawanie zachowań asertywnych
• Kształtowanie zachowań asertywnych
• Asertywne odmawianie
• Jak reagować na krytykę
7. Agresja:
• Co to jest agresja? - rozpoznaję i dostrzegam agresję
• Dlaczego zachowujemy się agresywnie?
• Opanowanie i przezwyciężanie złości i agresji
• Nawiązywanie nieagresywnych kontaktów
• Co to jest konflikt?
• Uczymy się rozwiązywać konflikty w grupie
8. Jak radzić sobie ze stresem?
• Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych
• Sposoby radzenia sobie ze stresem
• Potrafię się zrelaksować - ćwiczenia relaksacyjne i wizualizacyjne
9. Pułapki uzależnień:
• My i środki uzależniające - skutki zażywania narkotyków i picia alkoholu
• Portret człowieka uzależnionego
• Nikotyna - legalny narkotyk
• Dbam o swoje zdrowie - zajęcia alternatywne
ZAKRES TEMATYCZNY ZAJĘĆ DLA KLASY III GIMNAZJUM
1. Współdziałanie i integracja
• Poznanie nowego składu grupy, ewentualnie autoprezentacja nowych członków
• Ustalenie norm i zasad grupowych
• Rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie
• Uczymy się współpracować w grupie - podejmowanie decyzji grupowych
• Budujemy zaufanie w grupie - ćwiczenia i gry psychologiczne integrujące grupę
• Budujemy otwartość
• Integracja i rozwój grupy - zajęcia, zabawy ruchowe integrujące grupę
• Grupa daje mi siłę, moje miejsce w grupie
2. Ja i świat
• Czerpanie radości z kontaktów z innymi
• Co lubię w innych ludziach?
• Moi najbliżsi
• Komu mogę zaufać?
• Czerpie radość z przyjaźni
3. Samopoznanie
• Akceptowanie siebie takim, jakim jestem
• Poznajemy siebie, uczymy się pozytywnego myślenia
• Jestem potrzebny grupie
• Postrzeganie siebie. Podobieństwa i różnice między ludźmi
• Jestem swoim przyjacielem - ćwiczenia wzmacniające samoocenę
• Przepis na mnie - jak oceniam siebie
• Krótka opowieść o mnie - jaki jestem, co czuję, jak myślę i oceniam
4. W poszukiwaniu wartości
• Żyć, ale jak? - tworzenie własnego systemu wartości
• Aukcja wartości - dlaczego w życiu warto kierować się pozytywnymi wartościami? (zabawa grupowa)
• Jestem tolerancyjnych - akceptuję innych
• Wartość i sens życia - ukazanie możliwości odkrywania celu życia
5. Rozumiem siebie i innych
• Poznanie podstawowych tj. przyjemnych i przykrych stanów psychicznych
• Jak odczytać to, co przeżywamy my i inne osoby - budzenie empatii
• Rozmawiamy o tym co czujemy oraz słuchamy, co mówią inni
• Umiejętność określania sytuacji trudnych, określanie naszych uczuć i zachowań w sytuacjach trudnych
• Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych
• Dlaczego robimy to, czego potem żałujemy?
6. Komunikacja interpersonalna
• Jak słuchać, żeby do nas mówiono - aktywne słuchanie
• Jak mówić, żeby nas słuchano?
• Kształcenie umiejętności komunikacyjnych - ćwiczenie komunikatów „ja”
• Gry i zabawy rozwijające sprawność komunikowania się
• Utrudnienia i bariery komunikacyjne
7. Elementy treningu umiejętności prospołecznych
• Proszenie o pomoc
• Przekonywanie innych
• Radzenie sobie z czyimś gniewem
• Radzenie sobie ze strachem
• Obrona swoich praw
• Praktykowanie samokontroli
• Przezwyciężanie zakłopotania
• Radzenie sobie z odrzuceniem
• Radzenie sobie z oskarżeniem
8. Kreatywne rozwiązywanie konfliktów
• Co to jest konflikt?
• Etapy rozwiązywania konfliktów
• Doskonalenie umiejętności rozwiązywania konfliktów
• Uświadamianie sobie odpowiedzialności za własne decyzje
9. Sztuka odmawiania i decydowania
• Rozpoznawanie zachowań asertywnych
• Kształtowanie zachowań asertywnych
• Jak być sobą nie krzywdząc innych?
• Budowanie umiejętności formułowania własnego zdania, opinii
• Kształcenie umiejętności samodzielnego dokonywania wyborów, zachowań chroniących zdrowie własne i innych ludzi
10. Agresja
• Co to jest agresja? - rozpoznaję i dostrzegam agresję
• Dlaczego zachowujemy się agresywnie?
• Opanowanie i przezwyciężanie złości i agresji
• Nawiązywanie nieagresywnych kontaktów
• Alternatywne umiejętności wobec agresji
11. Fundatorzy sukcesu - szczęście na skróty
• Doświadczenie - rozrywka - uzależnienie - my i środki uzależniające
• Dealer tego ci nie powie - skutki zażywania środków uzależniających
• Nikotyna - legalny narkotyk
• Alkohol i jego zgubny wpływ na nas
• Wpływ używania środków zmieniających świadomość na kontakty międzyludzkie
• Zatrute źródła przyjemności - niektóre gry komputerowe, czasopisma i rodzaje muzyki
• Zajęcia alternatywne
12. Jak radzić sobie ze stresem?
• Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych
• Sposoby radzenia sobie ze stresem
• Potrafię się zrelaksować - ćwiczenia relaksacyjne i wizualizacyjne
13. Kreatywność
• Wyrażam siebie w twórczości plastycznej
• Jaki wybrać zawód?
• Wolny czas młodego człowieka, a jego osobowość
• Czerpię radość z życia.
Pozostałe zajęcia będą uzgadniane wspólnie z uczniami w zależności od ich potrzeb. Propozycje:
• Gry dydaktyczne i planszowe
• Rozwiązywanie krzyżówek, rebusów, diagramów
• Dyskusje na dowolnie wybrane przez uczniów tematy
• Zabawy ruchowe integrujące grupę na świeżym powietrzu
• Spacery po okolicy
• Prace plastyczno - techniczne