UKŁAD NERWOWY: jest zbudowany z centralnego układu nerwowego zwanego również ośrodkowym, z ukł. nerwowego obwodowego, z ukł. nerwowego autonomicznego.
UKŁAD NERWOWY OŚRODKOWY: pełni nadrzędną funkcję w stosunku do pozostałych układów, a także kontroluje wszystkie czynności organów człowieka. W skład jego budowy wchodzą: mózgowie (leżące w obrębie czaszki), oraz rdzeń kręgowy (mieszczący się w kanale kręgowym), otoczony jest błonami łącznotkankowymi zwanymi również oponami.
UKŁ. NERWOWY OBWODOWY: utrzymuje łączność ustroju ze środowiskiem zewnętrznym przez nerwy czuciowe a czynnościami aparatu ruchowego kieruje za pomocą nerwów ruchowych. Zbudowany jest z 12 par nerwów czaszkowych oraz 31 par nerwów rdzeniowych.
UKŁ. NERWOWY AUTONOMICZNY: zwany również wegetatywnym. Steruje czynnościami narządów trzewnych, przemianą materii, homeostazą organizmu. Składa się z dwóch antagonistycznie działających części:współczulnej,przywspółczulnej Układy nerwowe ośrodkowy i obwodowy służą do adaptacji organizmu do otoczenia. Określa się je mianem układu ojkotropowego. Układ autonomiczny dostosowuje ustrój do własnych potrzeb i dlatego nosi nazwę idłotropowego. Podstawowym składnikiem morfologicznym układu nerwowego jest neuron, czyli komórka nerwowa wraz z jej wszystkimi wypustkami. Odaich jest podstawową czynnością ukł. nerwowego-a podstawą autonomiczną odruchu jest łuk odruchowy. W ukł. nerwowym wyróżnia się dwa zasadnicze rodzaje kom.: neurony-czyli kom. właściwe, kom. glejowe czyli neurogle.Neurony pełnią zasadniczą funkcję, tzn. przyjmują podniety ze środowiska zewnętrznego lub z wnętrza organizmu analizują je i przetwarzają oraz wysyłają dyspozycje do właściwych narządów. Komórka nerwowa: ciało kom. neuryt, osłonka mielinowa, osłonka Schwanna, tełedendron dendryty Dendryty: doprowadzaj ą podniety do ciała kom. Neyryty (aksony): wyprowadzają impulsy z kom. nerwowej Pod względem liczby wypustek kom. nerwowe dzielimy na:jednobiegunowe: posiadają l wypustkę np. w siatkówce oka. dwubiegunowe: wyst. w błonie śluzowej okolicy węchowej nosa, wielobiegunowe: które są najliczniejsze.
SKUPISKA CZYNNOŚCIOWE NEURONÓW: w ukł. nerwowym wyróżnia się 2 rodzaje substancji: substancję szarą, substancję białąSubstancja szara: jest zbiorem ciał kom.W ukł. ośrodkowym subst. szara wyst. w postaci leżącej powierzchownie kory mózgu bądź móżdżku, oraz głębiej znajdujących się jąder nerwowych.Skupiska subst. szarej w ukł. obwodowym i autonomicznym tworzą zwoje nerwowe.Substancja szara analizuje i przetwarza otrzymane informacje oraz wysyła impulsy będącereakcją na pobudzenie.
•SUBSTANCJA BIAŁA: jest zbiorem wypustek nerwowych, w ukł. nerwowym ośrodkowymwyst. w postaci dróg nerwowych, a w ukł. obwodowym i autonomicznym jako nerwy.Miejsce styku 2 włókien nerwowych nosi nazwę synapsy. Na całej powierzchni ciała, równieżw jego wnętrzu znajdują się liczne zakończenia włókien nerwowych-są to receptory-przyjmują one podniety i przekazują je w kierunku układu centralnego.
CENTRALNY UKŁ. NERWOWY (OŚRODKOWY)Do ukł. centralnego zalicza się: mózgowie i rdzeń kręgowy.
MÓZGOWIE: składa się z 3 części, powstałych z 3 pęcherzyków mózgowych pierwotnych: przodomózgowia, śródmózgowia: tyłomózgowie: tyłomózgowie wtórne, rdzeniomózgowie Pęcherzyki pierwotne ulegaj ą podziałowi wtórnemu, wskutek czego powstaje: przodomózgowia: kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie-śródmózgowie,tyłomózgowie: tyłomózgowie wtórne, Tdzeniomózgowie.Wpodzialczynnościowym mózgowia wyróżnia się: mózg, pień mózgu, móżdżek.
RDZEŃ KRĘGOWY: układa się w kanale kręgowym kręgosłupa pomiędzy otworem potylicznym wielkim a drugim kręgiem lędźwiowym.Budowa zewnętrzna: rdzeń kręgowy ma kształt wydłużonego walca, w swoim przekroju ma dwie krzywizny-odpowiednio do kształtu kręgosłupa (szyjną i piersiową) oraz dwa zgrubienia (szyjne i lędźwiowe) związane z unerwieniem kończyn.Na pow. zew. rdzenia kręgowego wyst. podłużne bruzdy, które dzielą substancję białą rdzenia kręgowego na tzw. sznury.Z przodu znajduje się głębsza szczelina pośrodkowa przednia a z tyłu płytsza bruzda pośrodkowe tylna, które dzielą rdzeń kręgowy na symetryczne połowy:bocznie od szczeliny pośrodkowej przedniej odchodzą-korzenie brzuszne bocznie od bruzdy pośrodkowej tylniej dochodzą do rdzenia kręgowego korzenie grzbietowe. Występują sznury: przedni: pomiędzy szczeliną pośrodkowa przednią a bruzdą boczną przednią, boczny: pomiędzy bruzdą boczną przednią a bruzdą boczną tylnią, tylny: pomiędzy bruzdą boczną tyłnią a bruzdą pośrodkowa.Z rdzeniem kręgowym łączy się 31 par nerwów rdzeniowych za pomocą korzeni brzusznych i grzbietowych. Od 31 par nerwów rdzeniowych wyróżnia się 31 neuromerów rdzenia kręgowego: szyjny - zawiera 8 neuromerów: Cj-Cg piersiowy - zawiera 12 neuromerów: Thi-Thn lędźwiowy - zawiera 5 neuromerów: li-L krzyżowy - zawiera 5 neuromerów: Si-S5 guziczny - zawiera l neuromer: goi
BUDOWA WEWNĘTRZNA: wyróżnia się subst. szarą leżącą wew., oraz wyst. na zewnątrz substancję białą .
SUBSTANCJA SZARA: rdzeń kręgowy na przekroju poprzecznym ma kształt litery „H". Poprzeczne, krótkie ramię litery „H" zawiera spoidła szare obejmujące kanał środkowyrdzenia kręgowego natomiast jej główne ramiona pionowe tworzą tzw. rogi przednie i tylne aw niektórych odcinkach drogi boczne.
RÓG PRZEDNI: w rogach przednich znajdują się kom. nerwowe ruchowe, od którychkorzenie brzuszny doprowadzające pobudzenie do mm szkieletowych, stąd też rogi przednieokreśla się jako rogi ruchowe.
RÓG TYLNY: w rogach tylnych znajdują się kom. czuciowe do których doprowadzany jestimpuls nerwowy korzeniami grzbietowymi-rogi czuciowe.
RÓG BOCZNY: w rogach bocznych znajduje się skupisko kom. nerwów tworzących jądropośrednio-boczne dające początek przedzwojowym włóknem wspólnym. Jądro pośrednio-boczne zaczyna się na wys. ostatniego neuromeru szyjnego i sięga do drugiego lub trzeciego neuromeru lędźwiowego. Ponadto w rogach tocznych na poziomów od 2 do 4 neuromerukrzyżowego wyst. jądro pośrednio-przyśrodkowe, od którego odchodzą przedzwojowewłókna przywspółczulne.Na przekroju poprzecznym substancja szara wyst. przede wszystkim w postaci rogów: przedniego, tylnego 5 bocznego, natomiast na całej dł. rdzenia kręgowego układa się ona w formie słupów i taodpowiednio: rogi przednie tworzą słup przedni rogi tylne-słup tylny rogi boczne-słup boczny
FUNKCJA RDZENIA KRĘGOWEGO: rdzeń kręgowy stanowi siedlisko odruchów mm., które są najprostszymi przejawami funkcjonowania ukł. nerw. Pobudzenie biegnie po łuku odruchowym, który jest drogą jaką przebywa impuls nerwowy od receptora do efektora. Oprócz funkcji odruchów nerwowych rdzeń kr. poprzez ukł. dróg nerwowych wyst. w obrębie sznurów łączy ukł. obwodowy i autonamiczny z mózgowiem.
ŁUK ODRUCHOWY-składa się z: -receptora: narządu odbierającego; -aferentnego (dośrodkowego) włukna nerwowego -ośrodka nerwowego -eferentnego (odśrodkowego) włókna nerwowego,-efektora-narządu wykonalnego
ZABURZENIA CZYNNOŚCI RDZENIA KRĘGOWEGO: uszkodzenie rdzenia kręgowego może prowadzić do bardzo ciężkich następstw w zależności od miejsca w którym ono nastąpiło. Do częstych urazów rdzenia kręgowego należą min: -całkowite przerwanie rdzenia kręgowego -przerwanie połowy rdzenia kręgowego -uszkodzeni korzeni brzusznych -ucisk rdzenia kręgowego -ostre zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego (Heinego Medina)
RDZEŃ PRZEDŁUŻONY: (rdzeniomózgowie lub opuszka rdzenia kr. jest stożkowatym przedłużeniem rdzenia kręgowego. Ma długość około 25 mm., sięga odwyjścia pierwszej pary nerwów rdzeniowych do środka dna komory IV, lub od podstawyczaszki do podstawy mostu Yarola.Budowa zewnętrzna: na pow. zewn. rdzenia przedłużonego są widoczne takie same szczelinyprzednia, a po jej obu stronach leżąprzedłużenia sznurów przednich w postaci wyniosłości zwanych piramidami.Budowa wewnętrzna: W jego górnej części następuje przemieszanie się substancji białej iszarej. Jest to spowodowane skrzyżowaniem drogi piramidowej oraz dróg czuciowych, atakże zakończeniem pęczków smukłego i klinowatego. Substancja szara rdzenia przedłużonego wyst. w postaci jąder:-oliwki,-smukłego,-kłinowatego,-IX-XII nerwów czaszkowych.Substancja biała: w rdzeniu przedłużonym wyst. przede wszystkim w postaci piramid oraz ich skrzyżowania, skrzyżowania wstęg, a także pęczków smukłego i klinowatego.
TYŁOMÓZGOWIE WTÓRNE: zawiera w przodzie most Yaroła, w tyle móżdżek oraz szczelinowatą przestrzeń występującą pomiędzy nimi czyli komorę IV. MOST YAROLA: tworzy na pow. dolnej mózgowia szeroką wyniosłość położoną między rdzeniem przedłużonym a konarami mózgu śródmózgowia. W bud. wew. wyróżnia się 2 powierzchnie:brzyszną i grzbietową. Pow. brzyszna leży z przodu i jest odpowiednikiem piramid rdzenia przedłużonego, natomiast znajdująca się w tyle pow. grzbietowa tworzy dno komory IV.
MÓŻDŻEK: stanowi tylną część tyłomózgowia wtórnego. Leży w tylnym dole czaszki i jest przykryty fałdem opony twardej, zwanym namiotem móżdżku. Móżdżek stanowi ok. 10% wagi całego mózgowia. Budowa makroskopowa móżdżku jest podobna do mózgowia, posiada bowiem dwie półkule oraz nieparzystą część środkową zwaną robakiem. Na zew. występuje subst. szara grubości ok. ł-2mm-twożąca korę móżdżku, pod nią układa się subst. biała w formia ciała rdzennego, a w jej obrębie występ, jądra móżdżku. Wg. nowoczesnego podziału móżdżek składa się z czterech podstawowych płatów:-predsnigo,-tyłnego,-środkowego,-kaczkowo-gruszkowego. Budowa wewnętrzna: Substancja szara-tworzy korę móżdżku oraz znajdujące się w obrębie substancji białej jądra móżdżku. Kora móżdżku zbudowana jest z warstwy: drobinowej, zwojowej i ziarnistej .Jądra móżdżku są tworami parzystymi wyst. zarówno w robaku jak i półkulach. W każdej z półkul wyróżnia się jądro: zębate, czopowate, kulkowate.Substancja biała: tworzy charakterystyczne ciało rdzenne. Zawiera ona drogi móżdżkowe z pośród których wyróżnia się drogi własne (rozpoczynające się i kończące w obrębie móżdżku), doprowadzające drogi domóżczkowe i odprowadzające drogi odmóżdżkowe. Móżdżek wpływa na czynności statyczne, na dowolne ruchy mięśni, reguluje napięcie mm, skurcz mm, kontroluje pobudzenie dla ruchów dowolnych, mimowolnych i zauomatyzwoanych. Uszkodzenie móżdżku może powodować: ataksję-przejawiającą się w niemożności utrzymania wyprostnej postawy ciała, zatrzymanie się przy staniu czy chodzeniu; dysmetrię-polegającą na niemożności zachamowania ruchu w dowolnym momencie np: przy sięganiu po jakiś przedmiot ręką; drżenie zamiarowe; oczopląs; mowę skandowaną.
KOMORA IV:jest szczelinowatą przestrzenią występującą między mostem Yaroła a móżdżkiem. Wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym. Na przekroju strzałkowym komora IV ma kształt trójkąta. Podstawa tego trójkąta stanowi przednią ścianę komory 3Y zwaną dnem, natomiast pozostałe 2 części (2 boki) tworzą jej tymią ścianę czyli strop.
ŚRÓDMÓZGOWIE:najkrótszy odcinek pnia mózgu, rozciąga się pomiędzy mostem Yaroła a podstawą międzymózgowia. Na powierzchni brzusznej wyst. konary mózgu: są podzielone przez subst. czarną na odnogi mózgu i nakrywkę. Substancja czarna jest to skupienie istoty szarej, leżące pomiędzy odnogami mózgu a nakrywką. Subst. czarna pełni ważną rolę w kontroli ruchów mimowolnych); na pow. grzbietowej wyst. blaszka pokrywy: zbud. jest z parzystych wzgórków górnych i wzgórków dolnych; pomiędzy konarami mózgu a blaszką pokrywy występuje wodociąg mózgu-jest kanałem dł. ok. 20 mm-wypełnionym płynem mózgowo-rdzeniowym.
MIĘDZYMÓZGOWIE: od dołu sąsiaduje ze śródmózgowiem, a od góry i z boku z kresomózgowiem. Międzymózgowie dzieli się na część grzbietową i część brzuszną. Do części grzbietowej zalicza się wzgórzomózgowie obejmujące: wzgórze, zawzgórze, nadwzgórze. Część brzuszna wyst. w postaci podwzgórza.
KRESOMÓZGOWIE: jest najważniejszą częścią CUN (a zatem i mózgowia). Składa się z kresomózgowia środkowego i parzystych elementów tworzących mózgowie boczne (prawe i lewe); kresomózgowie środkowe tworzą: blaszka krańcowa, spoidło przednie, sklepienie, ciałko modzelowate, przegroda przezroczysta; kresomózgowie boczne jest utworzone przez: półkule mózgu-prawą i lewą w obrębie których wyróżnia się: korę mózgu, węchomózgowie, subst. szara kresomózgowia.Półkule mózgu: mają kształt jajowaty, szerszy od przodu a zwężony ku tyłowi. Na każdej półkuli wyróżnia się: pow. górna-boczna, przyśrodkowa dolna oraz brzegi przyśrodkowy, górny i boczny-tworzące biegun czołowy.
KORA MÓZGU: jest to subst. szara, są tam liczne bruzdy i fałdy. Wśród bruzd wyróżnia się: I-go, Il-go, Ill-go rzędu.Budowa wewn. kory mózgowej: wyróżnia się część starą i część nową. Część stara obejmuje tzw. korę dawną i korę starą. Stanowi ok. 5% całej pow mózgu. Część nowa stanowi tzw. korę nową, która wynosi 95% całej pow. półkul mózgowia. Budowa warstwowa kory mózgu odpowiada podziałowi pracy. Warstwy 2 i 4 pełnią funkcje recepcyjne, 3 i 5 funkcje emisyjne, l i 6 funkcje koordynacyjne:-molekularna,-ziarnista zew.,-piramidowa zew.,-ziarnista wew.,-piramidowa wew.,-komórek różnokształtnych. Od powyższego schematu budowy kory mózgu istnieje wiele odstępstw. Najbardziej rozpowszechniony jest podział kory na 52 pola architektoniczne, które różnią się od siebie bud. kom. nerwowych, przebiegiem włókien, strukturą gleju i naczyń krwionośnych. Oprócz pól architektonicznych w korze mózgu istnieje podział związany z czynnością poszczególnych części: -kora ruchowa: (płat czołowy) -kora czuciowa: (płat ciemieniowy) -kora wzrokowa: (płat potyliczny) -kora słuchowa: (płat skroniowy) -kora smakowa: (płat ciemieniowy) -kora węchowa: (węchomózgowie)
OPONY RDZENIA KRĘGOWEGO I MÓZGOWIA: są to błony łącznotkankowe otaczający rdzeń kręgowy i mózgowie. Wyróżnia się 3 opony: miękka, pajęczynowka, twarda. Opony są oddzielone od siebie szczelinowatymi przestrzeniami: -jamą podpajęczynówkową i podtwardówkową.
PŁYN MÓZGOWO-RDZENIOWY: krąży w komorach mózgowia przepływając z komórbocznych przez otwory międzykomorowe do komory III a następnie przez wodociąg mózgudo komory IV. Jego obj. wynosi 150 cm3. Zaburzenia w odpływie płynu mózgowo- rdzeniowego z komory IV prowadzą do powstania wodogłowia wewnętrznego, natomiast utrudnienia w odpływie płynu mózgowo-rdzeniowego z jamy podpajęczynówkowej jestprzyczyną wodogłowia zewnętrznego. Płyn mózgowo-rdzeniowy stanowi „płynny płaszcz", chroniący ośrodkowy układ nerwowy przed uszkodzeniami mechanicznymi. Ponadto pełnifunkcjęodżywcząorazwyrównujezmiany w ciśnieniuwewnątrzczaszkowym.-projekcyjne: na różnych wys. CUN i w zależności od kierunku przewodzenia czy też charakteru przewodzonej informacji dzielą się na drogi wstępujące-informacja o charakterze czuciowym i zstępujące-informacja ruchowa. Główne drogi wstępujące: rdzeniowo-wzgórzowa, rdzeniowo-opuszkowa, rdzeniowo-móżdżkowa przednia, rdzeniowe móżdżkowatylna, jądrowo-wzgóżowa; Drogi zstępujące (ruchowe) to drogi ukł piramidowego i pozapiramidowego.Droga rdzeni owo-wzgórzowa: przewodzi impulsy czucia powierzchownego, przy czym sznurami bocznymi są przekazywane bodźce czucia bólu i temperatury a sznurami przednimi czucia dotyku i ucisku. Uszkodzenie drogi Tdzeniowo-wzgórzowej powoduje zniesienie czucia bólu i temp. po przeciwnej stronie ciała, gdyż czucie to przewodzą wyłącznie skrzyżowane włókna drogi rdzeniowo-wzgórzowej bocznej.Droga rdzeniowo-opuszkowa: rozpoczyna się w zwojach międzykręgowych i wchodzi bezpośrednio do sznurów tylnych. Tworzy 2 pęczki: smukły, klinowaty. Przewodzi impulsy czucia głębokiego (prioceptycznego). Z aparatu ruchu, które umożliwiają rozpoznanie ułożenia ciała i zmian zachodzących w ułożeniu poszczególnych części ciała względem siebie. Uszkodzenie sznurów tylnych powoduje zaburzenie przewodzenia czucia głębokiego w postaci ataksji „czuciowej"(chory z zamkniętymi oczami nie potrafi określić w jakim położeniu znajduje się np. kończyna czy też ręka).Droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna: rozpoczyna się w rogach tylnich rdzenia kręgowego po czym wchodzi do sznura bocznego po tej samej stronie. W obrębie robaka móżdżku następuje skrzyżowanie tej drogi.Droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia: rozpoczyna się w rogach tylnich rdzenia kręgowego po czym włókna ulegają skrzyżowaniu i układają się w sznurach bocznych po stronie przeciwnej, przewodzą z aparaty ruchu impulsy nerwowe czucia głębokiego Droga jądrowo-wzgórzowa: przewodzi impuls czucia powierzchownegoz tylnich okolic ciała które są unerwiane przez nerwy czaszkowe posiadające włókna czuciowe:5,7,9,10.
DROGI NERWOWE RUCHOWE: (układu piramidowego)Droga korowo-rdzeniowa: (zwana drogą piramidową) łączy jednym neuronem korowy ośrodek ruchu z rogami przednimi (ruchowymi) rdzenia kręgowego. Droga piramidową przewodzi bodźce ruchowe zależne od naszej woli. Uszkodzenie drogi korowo-rdzeniowej powoduje najczęściej niedowład spastyczny.Droga korowo-jądrowa: łączy korowy ośrodek ruchu z jądrami początkowymi nerwów czaszkowych które posiadają włókna ruchowe tj. z nerwami III, IV, V, VI, VII, DC, XI, XII. Przerwanie włókien tej drogi prowadzi do utraty zdolności dowolnego poruszania mm, które są unerwione przez odpow. nerwy czuciowe
DROGI UKŁADU POZAPIRAMIDOWEGO:przewodzą impulsy związane z czynnościami wykorrywanymi w sposób automatyczny „bezudziału świadomości"Droga czerwienno-rdzeniowa: przewodzi bodźce ruchowe regulujące napięcie mm.(rozpoczyna się w jądrze czerwiermym)-do jądra czerwiennego tego rodzaju impulsynapływają przede wszystkim z móżdżku drogą móżdżkowo-czerwienną.Droga pokrywowo-rdzeniowa: przewodzi impulsy odruchów obronnych na bodźce wzrokowyi słuchowyDroga siatkowo-rdzeniowa: przewodzi impulsy z ośrodków oddechowego i naczyniowego domm oddechowych oraz łączy te ośrodki z jądrami ukł. autonomicznego.Droga przedsionkowo-rdzeniowa: z rogów przednich rdzenia kręgowego wychodzą impulsydo mm szkieletowych regulujące napięcia mm i utrzymujące wyprostowaną postawę ciałaDroga oliwkowo-rdzeniowa:Drogi ukł. autonomicznego układają się w sznurach przednim i bocznym rdzenia kręgowego Neuronem obwodowym przekazują impulsy do narządów płciowych, pęcherza moczowego,żołądka, jelit, mm naczyń krwionośnych, a ponadto przewodzą bodźce powodując wydzielanie potu, regulujące temp. ciała i wywołujące odruch źreniczny.
UKŁAD NERWOWY OBWODOWY:obejmuje: 12 par nerwów czaszkowych; 31 par nerwów rdzeniowych; nerwy ukł.autonomicznego.Układ nerwowy obwodowy buduje substancja biała-czyli nerwy, oraz substancja szaratworząca zwoje nerwowe. Głównym składnikiem nerwów są włókna nerwowe. Zwojenerwowe zawieraą ponadto liczne kom. nerwowe.Nerwy: w odróżnieniu od włókien nerwowych wyst. w CUN włókna nerwów obwodowychposiadają osłonkę Schwanna-leżąca pod nią osłonka mielinowa nie zawsze występuje, stądteż podział na włókna mielinowe czyli rdzenne oraz włókna bezrdzenne. Stwierdzono, żekażdy nerw ma typowy dla siebie skład włókien różnej grubości. Pozwoliło to wyodrębnić 3typy włókien: najgrubsze-o średnicy 20-100Um-od 0,5-100m/s; o średnicy 4Um, 3-14rn/s;l,5Um.Zwoje-są to skupiska kom. nerwowych, występują w przebiegu nerwów obwodowych.Najliczniejsze zwoje wyst. w obrębie ukł. autonomicznego.
NERWY CZASZKOWE: w liczbie 12 par, zwane również nerwami mózgowymirozpoczynają się i kończą w mózgowiu a ich obszar unerwienia obejmuje: głowę, szyję, orazwiększość narządów kl. piersiowej i brzucha. Oprócz swojej nazwy są one również oznaczonecyframi rzymskimi: I-węchowy; II-wzrokowy; Hl-okomchowy; IV-bloczkowy; V-trójdzielny(oczny, szczękowy, żuchwowy); Ylodwodzący; VII-twarzowy;Ylllprzedsionkowo-ślimakowy; IX-językowo-gardłowy; X-błędny; XI-dodatkowy; XII-podjęzykowyNerwy czaszkowe zawierają włókna nerwowe dośrodkowe (czuciowe), odśrodkowe(ruchowe) oraz włókna części przywspółczulnej ukł. autonomicznego. W zależności odfunkcji wyróżnia się: nerwy czaszkowe zmysłowe:l,2,8; ruchowe:3,4,6,ll,12; mieszane:5,7,9,10;
'NERWY RDZENIOWE: podobnie jak rdzeń kręgowy nerwy rdzeniowedzielimy na:8-szyjne, 12-piersiowe, 5-lędźwiowe, 5-krzyżowe, 1-guziczne.Każdy nerw rdzeniowy powstaje z połączenia korzenia brzusznego (przedniego) z korzeniemgrzbietowym (tylni). Korzeń brzuszny zawiera około 100000 włókien nerwowychodśrodkowych głównie ruchowych a korzeń grzbietowy ok. 2 min. włókiendośrodkowych.Połączenie korzenia brzusznego z korzeniem grzbietowym tworzy pień nerwurdzeniowego, który zawiera włókna czuciowe, ruchowe oraz autonomiczne. Pień nerwurdzeniowego dzieli się na gałęzie: oponową, łączącą, grzbietową, brzuszną.
GAŁĄŹ OPONOWA:zawraca do kanału kręgowego, unerwiając opony rdzenia kręgowego
GAŁĄŹ ŁĄCZĄCA: obejmuje włókna współczułne ukł. autonomicznego, biegnące razem zwłóknami ruchowymi w korzeniu bocznym, po czym jako samodzielna gałązka wnika dozwojów pnia współczulnego.
GAŁĄŹ GRZBIETOWA: na całej wysokości 31 par nerwów rdzeniowych unerwia: mm głębokie grzbietu, stawy międzykręgowe oraz skórę grzbietu: część: szyjna, piersiowa, lędźwiowa, krzyżowa, guziczka
GAŁĄŹ BRZUSZNA: gał. brzuszne nerwów rdzeniowych mają tendencje do tworzeniasplotów nerwowych. Jedynie w odcinku piersiowym zachowały charakter nerwówodcinkowych i wyst. w postaci nerwów międzyżebrowych. Wyróżnia się następujące sploty:szyjny:l-4; ramienny:5-l; lędźwiowy:12-3; krzyżowy:4-3; sromowy:3-4; guziczny:5-l.
SPLOT SZYJNY: od splotu szyjnego odchodzą nerwy czuciowe (skórne) oraz nerwyruchowe. Do skórnych zalicza się:potyliczny mniejszy, uszny wielki, poprzeczny szyii,nadobojczykowe. Ich obszar unerwienia obejmuje skórę szyji i sąsiednich części barku klatkipiersiowej oraz głowę. Nerwy ruchowe: dzielą się na nerwy krótkie: unerwiają mm leżące bezpośrednio w okolicy splotu i nerwy długie, które tworzą 4 gałęzie: gałąź do mm