Diagnoza specyficznych trudności w nauce matematyki

wg E. Gruszczyk - Kolczyńskiej

Poziom wiadomości i umiejętności matematycznych określamy za pomocą klasycznego pomiaru testowego, w którym podstawą wnioskowania jest wynik, jaki osiąga dziecko rozwiązując serie zadań uznanych za reprezentatywne na danym szczeblu nauczania.

Natomiast podstawą wnioskowania o dynamice uczenia się matematyki, a także o specyfice oraz dojrzałości struktur intelektualnych i emocjonalnych zaangażowanych w ten procesją serie eksperymentów dotyczących rozwiązywania zadań „przy pomocy dorosłego”, a także z badaniem operacyjnej dojrzałości rozumowania na poziomie konkretnym.

Proces diagnozy tworzy 5 etapów.

I

Pierwszy etap polega na ustaleniu celu badań i wstępnym rozpoznaniu podmiotu diagnozy.

Jest to równoznaczne ze zbieraniem informacji do wstępnego rozpoznania badanego zjawiska. Ponadto warunkiem dobrze przeprowadzonej diagnozy jest nawiązanie kontaktu z dzieckiem i usunięcie przyczyn strachu lub onieśmielenia. Należy dziecku w przystępny sposób wytłumaczyć” co będziemy robić” i czego się od niego oczekuje. Zawsze należy wykazać zadowolenie mimiką lub słowem niezależnie od tego co zrobiło i niezależnie od wyniku wysiłku dziecka. Atmosfera badan powinna być przyjazna i życzliwa.

II

Drugi etap dotyczy określenia poziomu wiadomości i umiejętności matematycznych - jaki dziecko, zgodnie z wymaganiami programu powinno posiadać - na podstawie samodzielnego rozwiązywania zadań przez badane dziecko.

Należy tutaj ustalić:

1. zakres pojęć matematycznych, a także stopień ich ogólności i precyzji charakterystyczny dla danego szczebla kształcenia

2. zakres sprawności i umiejętności matematycznych tj.

• znajomość i biegłość w zakresie opanowania czterech działań

• rozwiązywanie równań

• posługiwanie się jednostkami miar

Powinna to być kontrola następujących pojęć, sprawności i umiejętności matematycznych:

• zbiory i ich elementy

• liczby naturalne oraz systemy pozycyjne

• dodawanie i odejmowanie

• mnożenie i dzielenie

• liczenie pieniędzy

• figury geometryczne i mierzenie długości

• mierzenie pojemności i ciężaru

• mierzenie czasu.

III

Etap trzeci wiąże się z ustaleniem strefy najbliższego rozwoju dziecka w działalności matematycznej. Stosujemy tutaj metodę „ rozwiązywania zadań przy pomocy dorosłego” wzorując się na założeniach tzw. szkoły Wygotskiego.

Celem trzeciego etapu diagnozowania jest;

1. wgląd w proces rozumowania zaangażowany w rozwiązywanie zadań matematycznych

2. analiza dynamiki uczenia się w sytuacji zadaniowej typu matematycznego

3. zebranie informacji o pozaintelektualnych czynnikach warunkujących proces rozwiązywania zadań matematycznych jak:

• nastawienie do zadań wymagających wysiłku intelektualnego

• motywacja

• podatność zachowania na sterowanie przez frustrację

• odporność emocjonalna na pokonywanie trudności itp.

Dla wnioskowania diagnostycznego bardzo ważne i istotne jest:

• jak dziecko reaguje na pomoc

• czy potrafi z udzielonej pomocy skorzystać

• jak przebiega proces uczenia się.

IV

Etap czwarty to ustalenie dojrzałości operacyjnej rozumowania na procesie konkretnym.

Przyjmujemy tutaj tezę, ze warunkiem powodzenia w tworzeniu złożonych syntez jakimi są podstawowe pojęcia matematyczne 9pojęcie liczby naturalnej, struktura działań itp.) jest taka dojrzałość myślenia, która charakteryzuje się odwrotnością i koordynacją operacji intelektualnych w układy całościowe, zdolne do przekształceń. W ontogenezie taka dojrzałość myślenia pojawia się na poziomie operacji konkretnych a potem w miarę dojrzewania procesów intelektualnych i uczenia się przekształca się w proces operacji formalnych.

W czwartym etapie badań diagnostycznych należy zastosować serię prób wzorowanych na modelu badań Piagetowskich. Będą one miały na celu zbadanie dojrzałości w zakresie;

• operacji szeregowania

• zachowania stałości ilości nieciągłych

• zachowania stałości tworzywa

• zachowania stałości długości

V

Etap piąty to opracowanie wyników badań oraz wnioskowanie diagnostyczne.

Punktem centralnym etapu piątego jest analiza porównawcza wyników osiągniętych w całym procesie badawczym oraz taka ich synteza i całościowa interpretacja, by można było otrzymać pełną, rozwiniętą diagnozę.

Wskazania:

Aby dziecko zdolne było do uczenia się matematyki musi posługiwać się rozumowaniem operacyjnym. Tylko w ten sposób może zrozumieć sens pojęć matematycznych.

Zmiana myślenia z przedoperacyjnego na myślenie operacyjne wymaga bardzo wielu ćwiczeń i doświadczeń .

Nie ma innej drogi rozwoju myślenia /szczególnie tego operacyjnego/ jak samodzielne badanie zmian zachodzących w otaczającym świecie. W trakcie odkrywania powstaje bowiem wiedza „gorąca” i operacyjna, wiedza, która skłania do dalszych `poszukiwań”.

Literatura:

1. E. Gruszczyk - Kolczyńska, H. Moroz, J. Łysek, M. Wojnowska; Diagnoza działalności matematycznej dzieci z klas początkowych, U.Śl.,Katowice,1985

2. E. Gruszczyk - Kolczyńska: Niepowodzenia w uczeniu się matematyki u dzieci z klas początkowych. Diagnoza i terapia,U.Ś., Katowice,1985

3. E. Gruszczyk - Kolczyńska;Dlaczego dzieci nie potrafią uczyć się matematyki, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych,W-wa,1998

---