56.WYSTĄPIENIA ANTYAKADEMICKIE OD POCZĄTKU XIX WIEKU.
grupa prerafaelitów
-grupa założona w Londynie w 1848 r. przez studentów The Royal Academy of Art. L Johna Everetta Millaisa, Williama Hunta, Dantego Gabriela Rosettiego
-Występowali przeciwko wiktoriańskiej, czysto akademickiej sztuce i głosili program sztuki odrodzonej moralnie, wzorowanej na twórczości mistrzów wczesnego włoskiego renesansu. Program grupy oparty był na poglądach Johna Ruskina oraz idei odnowy sztuki poprzez sięgnięcie do twórczości włoskich mistrzów wczesnorenesansowych oraz Williama Blake'a. Z jednej strony marzyli o powrocie średniowiecza, z drugiej starali się zmierzyć z problemami swoich czasów. Ich twórczość pokrewna była działalności niemieckiej grupy nazareńczyków.
-Nazwa ugrupowania odnosi się do malarzy włoskich XIV i XV wieku, takich jak Giotto czy Fra Angelico, na których chcieli wzorować się członkowie bractwa. Pragnęli przywrócić w malarstwie i propagować w krytyce założenia i praktykę artystyczną (jak np. wierność naturze, szczerość), które uważali za charakterystyczne dla sztuki włoskiej przed Rafaelem.
-tematy z Biblii i legend arturiańskich, dopełniali je pomysłami literackimi z dzieł poetów takich jak John Keats czy Alfred Tennyson, dramatami Szekspira albo aluzjami mistycznymi. Chętnie posługiwali się symbolami, malowali realistycznie, zawsze jednak w swoich obrazach zawierali jakieś dodatkowe, ukryte treści. Chcieli w ten sposób wrócić do "sztuki prawdziwej", która jest piękna, ale też niesie z sobą przekaz.
Pierednieiżicy
-Powstałe z inicjatywy Iwana Kramskoja, Grigorija Miasojedowa, Mikołaja Ge oraz Wasilija Pierowa Stowarzyszenie miało na celu popularyzację sztuki narodowej przepojonej dążeniami postępowymi. Tematyką prac były pejzaże, malarstwo historyczne, sceny rodzajowe i portrety, ukazywana była ciężka dola ludu i zacofanie Rosji, współczesne problemy
-bunt przeciwko narzuceniu im tematu z mitologii germańskiej jako obowiązkowego zadania konkursowego- założenie Towarzystwa Wystaw Objazdowych
-nie wprowadzili żadnych innowacji od strony artystycznej
Nazareńczycy
- stowarzyszenie malarzy, głównie niemieckich i austriackich, działających w Rzymie, a następnie w innych częściach Europy, od roku 1818 do lat 40. XIX wieku.
Grupę Nazareńczyków tworzyli m.in. Wilhelm Schadow, Julius Schnorr von Carolsfeld, Ferens Szoldatits, Johann Ramboux. Tak jak i Bractwo, przeciwstawiali się akademizmowi i za wzór stawiali sobie malarstwo włoskiego quattrocenta. Nazwa Nazareńczycy związana była z podejmowanymi przez nich religijnymi tematami, klasztornym trybem życia i noszonymi strojami (luźne płaszcze i długie włosy).
Nabiści
-grupa działająca we Francji w latach 1888-1899, stworzona przez Paula Sérusiera.
.W swoim programie artystycznym uważali, że w sztuce rzeczywistość ulega podwójnej deformacji: subiektywnej - ukazującej indywidualne uczucia twórcy i obiektywnej - łączącej w sobie poszukiwania artystyczne
-Ich malarstwo charakteryzuje zazwyczaj przygaszony koloryt, płaskość plamy barwnej, wyraźny kontur. Odrzucali zasady akademickiego malarstwa uważając je za sztuczne i przesadnie odtwarzające pejzaże natury.
Wystąpienie Osostowicza
-Uczeń krakowskiej ASP, z czasem powątpiewa w akademickie nauki ("lepiej rzucić tę rupieciarnię").
-jako pracę dyplomową wystawia obraz”Epopea”, który nie podoba się profesorom.
Płótno powstało w czasie strajków i walk chłopskich, przedstawia ludzi, bydło, wozy i czerwone, jakby płonące domy. Obraz ten treściowo został uznany za zbyt radykalny (idea walki wrogich obozów). Profesorowie oglądający wystawę studentów dosłownie zaniemówili na widok "Epopei" i natychmiast wydali decyzje o usunięciu z wystawy tego oraz kilku innych obrazów Osostowicza, Lewickego i Franciszka Jaźwieckiego. Tak się też stało, jednak koledzy artystów wnieśli je z powrotem przed publicznym otwarciem pokazu. Wówczas rektor Pautsch, który nazwał obraz Osostowicza kompozycją, w której "diabeł siedzi" wezwał na teren szkoły policję. Funkcjonariusze usunęli z wystawy szereg prac studentów z grupy Żywi i aresztowali siedem osób.
Artyści nie skapitulowali jednak i otworzyli wystawę odrzuconych obrazów w 1932 roku w lokalu ZPAP w Krakowie. Na wernisażu Osostowicz wygłosił płomienne przemówienie, w którym powiedział m.in."wkroczyliśmy na drogę, która jest wypadkową linią koniecznego rozwoju, i w tej konieczności tkwi nasz wiara w powodzenie i zwycięstwo nad handlarzami malarskiej kokainy. Zamierzamy wyprowadzić sztukę z dotychczasowego błogostanu pracowni Szanownych Panów Bakałarzy, gdzie ona drzemie w dymach kopcących z tradycyjnych trójnogów. Sztuka przyszłości musi się zetknąć z nurtem społecznych zagadnień zasilających jej żyły wiecznie świeżą krwią".
Inne:
-J.M.W. Turner „najmłodszy akademik w historii Anglii lekceważył akademickie obowiązki, „wagarował” z obrad profesorskiego gremium”.
- Całe życie nadmiernie neurasteniczny Vincent Van Gogh, ikona niezrozumiałego artysty awangardowego „w listopadzie 1885 wyjeżdża do Antwerpii aby studiować na Królewskiej Akademii Sztuki. Szybko rezygnuje z nauki, gdyż jego gwałtowna, zbyt indywidualna technika, nie zyskuje uznania na akademii. Rozczarowany porzuca więc studia i przeprowadza się do Paryża
-W Paryżu znaleźli się jako jedni z wielu Picasso i Dali, porzuciwszy wcześniej madrycką Królewską Akademię Sztuki. Dali „dwa razy został [z niej] wydalony, nigdy nie podszedł do egzaminów końcowych. Jego zdaniem był bardziej wykwalifikowany niż osoby, które miałyby go egzaminować.”[120] Na swego mistrza wybrał jednak fotorealistycznego malarza akademickiego Meissoniera.
-artyści polscy biorący udział w wystawie Nowej Sztuki (Wilno 1923) m.in. Żarnowerówna, Szczuka i Strzemiński „ostro występowali przeciw wszelkim formom kopiowania natury w sztuce, wyzwalali się spod „panowania przedmiotowości”, wskazywali na konieczność oczyszczenia plastyki z obcych jej zadań „literackich, historycznych, mistycznych, pseudoklasycznych, muzycznych, anatomicznych”, konstatowali, iż obraz jest zorganizowanym w całość tworem sztuki, którego istotę stanowi bezpośrednie oddziaływanie form plastycznych
-tak naprawdę można pod antyakademizm podciągnąć większość grup awangardowych, sprzeciwiających się sztywnym regułom panującym w akademiach- kubizm, futuryzm, fowizm, itd.
60. GRUPY- DWUDZIESTLECIE MIĘDZYWOJENNE
„Sztuka”
-najstarsza z grup, 1897 - rozłam w 1922 (młodsi odeszli do grupy Rytm)
-impresjonizm polski, skupisko najznakomitszych polskich malarzy
Rytm, 1922
-nie mieli konkretnego programu artystycnego
-rzeżba Henryka Kuny- Rytm
-odżegnują się od tematów społecznych, oderwanie od rzeczywistości
-kompozycja+ dekoracja, stylizacja kształtów i barw, dążenie do jasnej, spokojnej i zrównoważonej kompozycji figuralnej opartej na zasadach symetrii i rytmu
-Wacław Borowski, Zofia Stryjeńska, Stanisłąw Jakubowski,W. Skoczylas, Wacław Wąsowicz, Tadeusz Pruszkowski, Eugeniusz Zak
Pro Arte, 1922
-powstaje jednocześnie z Rytmem, w Warszawie
-charakter konserwatywny, wierni stylowi impresjonizmu
-Henryk Heyssenhoff, Władysław Wankie, Masłowski, Rapacki
-stają w obronie sztuki naturalistycznej,
Świt
-charakter lokalny- Poznań
-podatność na wpływy ekspresjonizmu niemieckiego
formiści
-W 1917, grupa twórców, którzy określili się mianem Ekspresjoniści Polscy, by w 1919 przybrać nazwę Formiści. Odchodząc od swej pierwotnej nazwy formiści zaakcentowali swe różnorakie, nieograniczone wyłącznie do europejskiego ekspresjonizmu źródła inspiracji.
-przetwarzali estetyczne założenia kubizmu, futuryzmu i ekspresjonizmu, wiążąc je programowo z tradycją polskiej sztuki.
-cel swej działalności: stworzenie nowoczesnego stylu narodowego, odpowiadającego nowej rzeczywistości politycznej odrodzonego państwa polskiego. Stąd też poszukiwali inspiracji w rodzimej sztuce cechowej średniowiecza, czerpali wzory z malarstwa XVII i XVIII wieku, a także z barwnych miedziorytów jarmarcznych i naiwnego malarstwa na szkle typowego dla Podhala.
-Morfologia dzieła, uniezależniona od treści literackich i pozaartystycznych ideologii, uwolniona od przymusu naśladowania natury, od modernistycznej nastrojowości i symboliki, stała się dla nich wartością absolutną.
-Tytus Czyżewski, Zbigniew i Andrzej Pronaszkowie, Leon Chwistek i Stanisław Ignacy Witkiewicz
-.Formizm urósł w latach 1917-22 do wymiarów szerokiego ruchu artystycznego, który poza Krakowem objął środowiska Warszawy, Lwowa i częściowo Poznania. Do grona jego animatorów i sprzymierzeńców należeli obok wyżej wymienionych: Henryk Gotlib, Jan Hrynkowski, Konrad Winkler, Tymon Niesiołowski, August Zamoyski i Władysław Skoczylas. W środowisku warszawskim do formistów przyłączyli się w 1918 Romuald Kamil Witkowski, Wacław Wąsowicz, Jan Żyznowski, Władysław Roguski, Szczęsny Rutkowski, Jerzy Zaruba i Mieczysław Szczuka, zaś we lwowskich kręgach artystycznych - Leon Dołżycki, Zygmunt Radnicki, Ludwik Lille, Stanisław Matusiak i Zofia Vorzimmerówna.
-Wpływ kubizmu :w zaakcentowanie płaskości obrazu, Rozbicie iluzji głębi przestrzennej przez symultaniczny ogląd fragmentów rzeczywistości z rozmaitych punktów obserwacji. Polscy artyści byli jednak mniej radykalni od kubistów - nie analizowali przedmiotu rozdrabniając go na wiele elementów i nie wyrzekli się barwności.
-Stylotwórcze aspiracje formistów, dążenie do zjednoczenia pierwiastka polskości z nowoczesnym sposobem obrazowania przejawiły się najdobitniej w serii wizerunków Madonny z Dzieciątkiem, którym Tytus Czyżewski nadał naiwno-liryczny wyraz ludowego świątka. Poetykę prymitywizmu tworzyło w nich rozbicie płaszczyzny obrazu na szereg obwiedzionych konturem elementów uporządkowanych przez paralelne rytmy
-Rzeźbę formistyczną cechowała dynamiczna rytmika rozczłonkowanych brył. Zbigniew Pronaszko uzyskiwał ją poprzez uskokowe łamanie płaszczyzn, przesuwanie profili i wprowadzanie form negatywowych, uaktywniających rzeźbiarsko przestrzeń. Ekspresję dramatycznego patosu nadają projektom pomników Bolesława Śmiałego (1920) i Adama Mickiewicza (1922) sekwencje pryzmatycznie ponacinanych i addytywnie nawarstwiających się brył.
-Ostre, łukowe krawędzie wyznaczają załamania syntetycznych powierzchni budujących niemal abstrakcyjne, rzeźbiarskie akty i portrety Augusta Zamoyskiego.- 1920-. seria rzeźb przedstawiających rozmaite warianty tematu "Ich dwoje", któremu przypisał sens symboliczny.
- niejednolitość postaw artystycznych-.antagonizm pomiędzy filozoficznymi założeniami Leona Chwistka, teoretyka grupy i Stanisława Ignacego Witkiewicza -konflikt pomiędzy koncepcją pluralizmu i relatywizmu estetycznego a ideą "formy absolutnej",
-po wygaśnięciu nurtu formistycznego Chwistek ogłosił teorię "strefizmu” - dzielenie sceny lub obrazu na części zależne od stopnia oświetlenia, koloru lub kształtu przedmiotów. Każdej strefie odpowiada inny typ kształtów, inna kolorystyka, na którą składają się barwy podstawowe.
Bunt
-W 1918 roku wokół poznańskiego dwutygodnika literacko-artystycznego "Zdrój"
-malarze i graficy: Jerzy Hulewicz, Margarete i Stanisław Kubiccy, Stefan Najgrakowski , Jan Panieński , Władysław Skotarek , Stefan Szmaj , Jan Jerzy Wroniecki oraz rzeźbiarz August Zamoyski oraz główni teoretycy grupy: Adam Boderski i Jan Stur
-. Działalność na styku dwóch kultur: polskiej i niemieckiej, współpracowali z awangardowymi środowiskami Berlina i Monachium, szczególnie z berlińską galerią "Die Aktion", grupami "Die Brücke" i "Der Blaue Reiter" z Wassilim Kandynskym na czele. -Program bliski założeniom polskich formistów. "Buntowcy" proponowali rewolucyjne zmiany w zakresie formy i teorii sztuki. W emocjonalnej sztuce ekspresjonizmu znajdowali formę protestu przeciwko sztuce naturalistycznej i impresjonistycznej.
-Środkiem artystycznego wyrazu, jaki sobie upodobali obok malarstwa była, na wzór niemieckich ekspresjonistów, grafika, a zwłaszcza drzeworyt i linoryt.
-manifest z okazji pierwszej wystawy (1918), w którym stwierdzono m.in.: "Minęła era Matejki... Wielkie malarstwo polskie zamyka Stanisław Wyspiański...".
-rozpad wraz z upadkiem "Zdroju" w 1922 roku. Jedną z przyczyn jej krótkiego żywota była wielość stanowisk i wizji, silnie zarysowane indywidualności poszczególnych twórców.
Blok -Blok Kubistów, Suprematystów i Konstruktywistów
-H. Berlewi, J. Golus, W. Kajriúksztis, K. Kobro, M. Nicz-Borowiakowa, A. Rafałowski, W. Strzemiński, H. Stażewski, M. Szczuka, T. Żarnowerówna.
-nawiązanie do kubizmu, suprematyzmu i konstruktywizmu.
-Reprezentując różne postawy twórcze, odrzucali dekoracyjność w sztuce, kwestionowali rolę natchnienia i indywidualności artysty.
-Postulowali kolektywizację i mechanizację procesu twórczego.
-Głosili utylitaryzm i estetykę maksymalnej ekonomii. Artystę utożsamiali z robotnikiem i konstruktorem, proces twórczy - z produkcją, dzieło sztuki - z produktem, muzeum i pracownię artysty - z halą fabryczną.
-Różnice programowe spowodowały szybki rozpad Bloku, część jego członków trafiła do grupy Praesens.
-dążenie do maksymalnej jasności i ścisłości form
Praesens, 1926, Warszawa
-większość członków Bloku, pierwszy akt działalności: wydanie pisma Praesens (red. Syrkus i Stażewski
-opowiadają się za sztuką abstrakcyjną, mającą na celu jedynie wyrażenie równowagi stosunków elementów plastycznych
-odrzucenie przejawów indywidualizmu na rzecz skrajnie indywidualistycznej postawie twórczej
-nawiązanie do mondrianowskiej idei podziałów posługując się czystymi pionami i poziomami
-Jan Golus, K. Kobro- Strzemińska, K. Kryński, M. Nicz- Borowiakowa, A. Rafałowski, H. Stażewski, S. Zalewski, B. Lachert, J. Malinowski, S. Sykurs, J. Sznajcy, Posadecki, Strzemiński, Witkowski, bracia Pronaszkowie
-nieporozumienia wewnątrz grupy: zwolennicy czystej sztuki vs. Architekci- odchodzą Strzemińscy i Stażewski. Strzemiński proponuje Przybosiowi założenie nowej grupy- >a.r.
a.r.- artyści rewolucyjni
-początek 1929 roku z inicjatywy Władysława Strzemińskiego, Katarzyny Kobro i Henryka Stażewskiego, Przybosia
-jedna z najbardziej aktywnych grup lewicowej awangardy w Polsce okresu międzywojennego
-plastyka bezprzedmiotowa
-poeci i artyści plastycy, którzy dołączyli do niej po zamknięciu „Zwrotnicy” oraz członków „Bloku” i „Praesensu”. Należeli do niej również Julian Przyboś i Jan Brzękowski, który dołączył w 1930 roku. Oficjalna siedziba-Łódź.
-Działalność : pracy organizacyjna, wystąpienia oraz wydawanie publikacji. -Wydawnictwa ograniczały się do redagowania komunikatów w postaci ulotek oraz Biblioteki „a.r.”. Pierwszy komunikat wraz z pierwszą pozycją Biblioteki „a.r.” ukazał się w marcu 1930 roku. Wydrukowany został dwustronnie na pojedynczym kartonie, zawierał krótkie hasła, które były postulatami ugrupowania. Drugi komunikat ukazał się w grudniu 1932 roku. Składał sie z czterostronicowej ulotki w dużym formacie, zawierał artykuły, dotyczące masowości sztuki i jej społecznego oddziaływania.
-Biblioteka „a.r.” miała początkowo obejmować również tłumaczenia z zakresu teorii sztuki XX wieku. Wobec rudności finansowych plany te zostały ograniczone.
-Drugą inicjatywą „a.r.” była Międzynarodowa Kolekcja Sztuki. Dzięki staraniom Strzemińskiego utworzono, w nowo powstającym muzeum w Łodzi, dział sztuki współczesnej. Grupa zajęła się pozyskiwaniem eksponatów.
-W lutym 1931 roku podpisano umowę między Zarządem Miejskim Łodzi, a grupą „a.r.” i udostępniono kolekcję zwiedzającym. Początkowo składała się z 21 obrazów, w tym 10 obcych. Po roku, w wydanym ilustrowanym katalogu, wymienia się już 75 pozycji 44 artystów, w tym 29 obcych i 15 polskich. W tym czasie kolekcja ta była drugą w Europie po hanowerskiej, pod względem znaczenia i wielkości .
Artes
-1929-35, Lwów, twórcy: Jerzy Janisch, Mieczysław Wysocki i Aleksander Krzywobłocki, nie wysunęła określonego programu artystycznego.
-Na twórczości jej członków (m.in. Ludwik Lille, Otto Hahn, Marek Włodarski (Henryk Streng), Aleksander Riemer) zaważyły różnorodne wpływy - kubizujące malarstwo Légera, futuryzm, a przede wszystkim nadrealizm.
-Artyści przejęli niektóre elementy obrazowania surrealistów, odrzucili natomiast podstawowe założenia tego kierunku - koncepcję modelu wewnętrznego i metodę psychicznego automatyzmu. Twórczość w ich rozumieniu, choć oparta na swobodnych skojarzeniach wyobraźni, nie była wyłącznie domeną przypadku obiektywnego i nie wykluczała świadomej ingerencji artysty. Z nadrealistycznej poetyki artesowcy zaczerpnęli organiczną morfologię oraz zaskakujące zestawienia postaci i przedmiotów
-Zgodnie z surrealistycznym prawem powszechnej analogii, materia ożywiona miesza się z nieożywioną, przedmioty i formy biologiczne upodabniają się do siebie lub ulegają antropomorfizacji; postacie ludzkie zaś wiodą anonimową egzystencję manekinów.
-Nazwa- symbol integracji wszystkich sztuk plastycznych
-Inspiracja: szyldy małopolskich sklepikarzy i rzemieślników, sztuka prymitywów, wzory paryskie
Grupa Krakowska
-Skrajnie lewicowe poglądy polityczne, 1933-37, inicjatywa krakowskiej ASP i członków Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej. Patronat nad grupą objął Chwistek, zaś w jej skład weszli Sasza Blonder, Berta Grunberg, Maria Jarema, Leopold Lewicki, Adam Marczyński, Stanisław Osostowicz, Szymon Piasecki, Bolesław Stawiński, Jonasz Stern, Aleksander Winnicki i Henryk Wiciński.
-Nie wysuwając jednolitych tez programowych artyści manifestowali bunt przeciw tradycyjnej estetyce, postulowali "sztukę rewolucyjną", którą pojmowali jako całkowitą autonomię twórczości artystycznej.
-inspiracje: dorobek różnych prądów awangardy. Interesowała ich na równi sztuka figuratywna o ekspresjonistycznym zabarwieniu, poetyka nadrealizmu i abstrakcja. Obok rzeźb Wicińskiego i Jaremy, budowanych z na wpół organicznych, przenikających się z otaczającą przestrzenią form, powstawały silnie zgeometryzowane, postkubistyczne kompozycje Sterna i Lewickiego. Aluzyjnie przedstawiające tematy ulicznych demonstracji płótna Blondera i Osostowicza założone były pulsującą barwami, niemal amorficzną materią malarską i podporządkowane prymitywizującej stylistyce.
Czapka frygijska
-lewicowa orientacja, 1934-37
-Postulatowi sztuki zaangażowanej i agitacyjnej artyści w nim zrzeszeni przyporządkowali malarską konwencję ekspresyjnego realizmu. Bliski tej postawie był Bronisław Linke, którego obrazy wyróżnia poetyka groteski i napięcie obsesyjnej wyobraźni.
-Cechy założeń programowych: - sztuka agitacyjna, sympatycy idei komunistycznych - postulowali sztukę zaangażowaną- sztuka społeczna - silnie potępiają wyzysk burżuazji - opowiadają się za niedolą klasy robotniczej - realistyczna forma wypowiedzi - tematyka aktualna - praca - strona formalna podporządkowana treściom - bunt przeciw tradycyjnej estetyce w sztuce - sztuka rewolucyjna dążąca do swobodnej wypowiedzi artystycznej na sprawy bieżące - charakteryzowali rzeczywistość z punktu widzenia pracy.
-Mieczysław Berman, Zygmunt Bobowski, Kazimierz Gede, J. Tynowicki, Franciszek Stanisław Parecki, Juliusz Krajewski.
Kapiści
K.P. - skrót "Komitetu Paryskiego", czyli Komitetu Paryskiej Pomocy dla Wyjeżdżających Studentów na Studia Malarskie do Francji, zawiązanego w 1923 roku przez Józefa Pankiewicza na krakowskiej ASP.
-pracownia Józefa Pankiewicza
-chętnie ukazywali naturę, krajobrazy, pejzaże oraz malowali portrety.
-kolor przeważałnad całą konstrukcją, był głównym odnośnikiem do nastroju dzieła. Jak sami mawiali - kształtowali formę kolorem. Nie używali czarnej barwy, światło przedstawiali ciepłymi barwami, natomiast cienie zaznaczali chłodnymi odcieniami. Malowali w sposób prosty, unikając symboliki, dwuznaczności i wpływów historii czy literatury
Józef Czapski, Józef Jarema, Artur Nacht-Samborski, Piotr Potworowski, Hanna Rudzka-Cybisowa, Zygmunt Waliszewski
Do Paryża we wrześniu 1924 wyjechali: Jan Cybis, Józef Czapski, Seweryn Boraczok, Artur Nacht-Samborski, Tadeusz Piotr Potworowski, Hanna Rudzka-Cybisowa, Janusz Strzałecki, Marian Szczyrbuła, Zygmunt Waliszewski. Dołączyli do nich: Jacek Puget, później Dorota Seydenmannowa i Stanisław Szczepański.
Grupa wyjechała na 7 lat do Paryża, po czym wróciła do Krakowa. Kapiści wnieśli do polskiej kultury artystycznej silne wpływy francuskiego postimpresjonizmu, mimo iż ówczesna awangarda wysunęła stanowisko krytyczne wobec ich twórczości.
Jednoróg
Grunt pod zaszczepienie kapizmu w Polsce przygotowali członkowie Cechu Artystów Plastyków Jednoróg (1925-1935; Jan Hrynkowski, Felicjan Kowarski, Jan Rubczak, Wacław Zawadowski, Eugeniusz Eibisch, Jerzy Fedkowicz, Ludwik Misky).
- nacisk na warsztatową stronę malarstwa, walczyli o "rzetelną" formę, podkreślając rzemieślniczy aspekt swej twórczości. Stężona ekspresja wyróżniała malarstwo Eibischa. W jego obrazach z bogatej, płynnej materii malarskiej wyłaniają się niemal abstrakcyjne kształty, zaś mocny, jarzący się wewnętrznym światłem ton wiąże na mocy kontrastu zimne barwy.
Zwornik
Linię koloryzmu kontynuowało Zrzeszenie Artystów Plastyków Zwornik (1929-39; m.in. Emil Krcha, Tytus Czyżewski, Zbigniew Pronaszko, Jerzy Fedkowicz, Czesław Rzepiński, Jerzy Wolff, Henryk Gotlib, Eugeniusz Geppert).
Pryzmat
Zbliżona do KP, 1933-39
uczniowie Felicjana Szczęsnego-Kowarskiego (m.in. Leonard Pękalski, Wacław Taranczewski, Juliusz Studnicki).
-opierali się na kolorystycznej dyscyplinie; silniejszą jednak wagę przywiązywali do natury jako źródła inspiracji. Pod wpływem Kowarskiego uprawiali także malarstwo monumentalne przedstawiające alegoryczne tematy.
Bractwo św. Łukasza
Założenia estetyczne Pruszkowskiego 1925-1930;
m.in. Bolesław Cybis, Jan Gotard, Janusz Podoski, Czesław Wdowiszewski, Antoni Michalak, Jan Zamoyski).
Formą organizacyjną ugrupowanie to nawiązywało do średniowiecznych cechów rzemieślniczych.
sferze dążeń artystycznych członkowie grupy przyznali prymat rzetelnemu warsztatowi.
Stylistycznie za eklektycznym realizmem opartym na wzorach holenderskich martwych natur i scen rodzajowych; byli zwolennikami werystycznego odtwarzania rzeczywistości udramatyzowanej niekiedy caravaggionistycznym światłocieniem.
Uprawiali malarstwo portretowe o zabarwieniu groteskowym. Zintensyfikowane psychiczne napięcie przybliżało niektóre kompozycje łukaszowców do poetyki niemieckiej Nowej Rzeczowości i realizmu magicznego. Do obrazów historycznych i religijnych wprowadzili malarskie konwencje wczesnego renesansu.
podejmowanie zespołowych prac w dziedzinie sztuki monumentalnej i dekoracyjnej, m.in. wykonanie siedmiu obrazów historycznych do polskiego pawilonu na Wystawie Światowej w Nowym Jorku w 1939 roku.
59.NAJWAŻNIEJSZE KIERUNKI W 1 CW XX WIEKU
ABSTRASKCJONIZM-
-wyeliminowanie wszelkich przedstawień mających bezpośrednie odniesienie do form lub przedmiotów obserwowanych w realności.
-Abstracja, bezprzedmiotowość
-szukanie nowych form tj.: linia - plama, pion - poziom, odrzucając figuratywność na rzecz wewnętrznej konstrukcji obrazu układu linii barwnych plam, prostych form geometrycznych.
-wyzwolenie się od tematu, odejście od rzeczywistości, zrezygnowanie z naśladowania natury.
-Abstrakcjonizm dzieli się na geometryczny (nazywany nieorganicznym lub zimnym) oraz na niegeometryczny (analogicznie nazywany też organicznym lub ciepłym). Za ojca abstrakcjonizmu uważa się Rosjanina, Wassilego Kandinsky'ego. Stworzył on tak zwany abstrakcjonizm niegeometryczny. W latach 1910-1920 moda na abstrakcjonizm ogarnęła całą Europę.
-Za pierwszy obraz abstrakcyjny uważa się dzieło Wassilego Kandinsky'ego, "Akwarelę abstrakcyjną" z 1910 r.
Wg Kandinsky'ego zagadnienie struktury dzieła plastycznego związane jest z muzyka- uważał ze sztuka doskonała jest asymetryczna i nie przedstawieniowa- abstrakcja organiczna. Chce tworzyć dzieła tak czyste jak muzyka ( związki barwy i plam) i ma oddziaływać na ludzkie zmysły.
Jego obrazy na początku są bardzo ozdobne, ornamentalne- im tworzy więcej dzieł tym są bardziej abstrakcyjne ( trąca ornamentalność na rzecz kompozycji). W przełomowym momencie swojej sztuki uświadamia sobie ze malarstwo abstrakcyjne jest stylizowanym układem motywów, uważa że ma to być stan ducha a nie odbicie rzeczywistości.
Neoplastycyzm, kierunek abstrakcyjno-geometryczny w malarstwie, wywodzący się z kubizmu.
-Założenia opracował w 1914-1917 P. Mondrian na łamach czasopisma De Stijl, stwierdzając odejście współczesnego człowieka od myślenia przedmiotowego ku abstrakcji. Sztuka ma obrazować prawa rządzące wszechświatem, czego wyrazem jest zestawienie dwóch kierunków linearnych: pionu i poziomu tworzących kąt prosty. Grę barwną wyrażają trzy kolory zasadnicze - żółty, czerwony i błękitny, symbolizujące materię, barwy neutralne natomiast - czerń, biel i szarość - wyrażają przestrzeń.
-W twórczości osób związanych z tym nurtem uwidaczniają się charakterystyczne cechy stylu - prostokątność i stosowanie czystych kolorów (czerwony, niebieski, żółty, czarny, biały szary), brak dekoracji, wiara w abstrakcję i postawa odrzucająca naturę na rzecz dzieł rąk ludzkich. Nazwa pochodzi od czasopisma De Stijl wydawanego w latach 1917-1931 przez Theo van Doesburga. Najbardziej znanym artystą z kręgu De Stijl jest Piet Mondrian. Wydał on w roku 1920 manifest grupy pod nazwą Neo-Plastycyzm.
Prace grupy De Stijl silnie oddziaływały na Bauhaus oraz styl międzynarodowy w architekturze.
-Piet Mondrian, Theo van Doesburg,
KONSTRUKTYWIZM-
-stosowanie dyscypliny formalnej ograniczonej do prostych elementów geometrycznych: koła, trójkąta i linii prostej. Z założenia wzajemne oddziaływania tych form wywołują wewnętrzne napięcie wewnątrz obrazu.
-Celem - poszukiwanie nowej ekspresji estetycznej, a metodą świadoma rezygnacja nie tylko z prezentowania widzialnej rzeczywistości, ale także odejście od skojarzeń ze światem przedmiotów. Konstruktywizm zawdzięcza nazwę zarówno podejściu do budowania obrazu - "konstruowania" z określonych elementów, jak i swoistemu zaangażowaniu w nowoczesność.
wywodzi się częściowo z futuryzmu, rozwinął się w powiązaniu z wzornictwem przemysłowym, architekturą, modą, grafiką użytkową, nowoczesną typografią i projektowaniem mebli. Następnie koncepcje stworzone w ramach sztuki użytkowej zostały zastosowane także w "czystej sztuce", rzeźbie, fotografii (pierwsze fotomontaże i kolaże).
-Twórcami: Kazimierz Malewicz i Aleksander Rodczenko.
-Kierunek stworzony przez Malewicza on sam nazywał Suprematyzm Malewicza: namalował serię obrazów z kwadratami, w tym słynny Czarny kwadrat na białym tle (wystawiony w 1915 r.), które przewartościowały teorię sztuki. W latach 20. XX w. Malewicz zaczął tworzyć trójwymiarowe instalacje artystyczne, które nazywał architektonami i planitami i które weszły do stałego repertuaru konstruktywizmu.
Suprematyzm zakładał całkowite oderwanie sztuki od rzeczywistości, dążenie do maksymalnego uproszczenia form, a przede wszystkim do zerwania z narracją i przedmiotowością w sztuce. Nazwa tego kierunku pochodzi od łacińskiego słowa oznaczającego 'najwyższy', mającego zdaniem Malewicza ukazać kierunek, w którym powinna zmierzać sztuka-poszukiwanie istoty odwzorowania. Malewicz próbuje pokazać najmniejszą jednostkę w sztuce, "malarski atom".
Podstawą teorii suprematyzmu była teza o supremacji czystego odczucia w sztuce i w konsekwencji odrzucenie lub zredukowanie dotychczasowych środków wyrazu i form w malarstwie oraz zastąpienie ich nowymi.
Surrealizm
-bunt przeciw klasycyzmowi, realizmowi, empiryzmowi, racjonalizmowi, utylitaryzmowi i konwencjom w sztuce.
-Teoretykiem nurtu był filozof i poeta André Breton.
-Rok po ogłoszeniu Manifestu surrealistycznego, w 1925 odbyła się pierwsza wystawa. Od 1924 grupa surrealistów wydawała pismo "Rewolucja surrealistyczna".
-W malarstwie założeniem surrealizmu było "wyrażanie wizualne percepcji wewnętrznej". Artyści starali się wykreować obrazy burzące logiczny porządek rzeczywistości. Często były to wizje groteskowe, z pogranicza jawy, snu, fantazji, halucynacji, a odsunięte od racjonalizmu.
-Celem ich działania było zbadanie sfery nieświadomości, uważali bowiem, że człowiekiem rządzą siły niezależne od jego świadomego "ja" - surrealiści zafascynowani byli hipnozą, pismem automatycznym, mediumizmem - jednym słowem zjawiskami, których badaniem zajęła się rozwijająca się w owym czasie psychoanaliza; jej najwybitniejszymi przedstawicielami byli wówczas Carl Gustav Jung i Zygmunt Freud.
MAX ERNST- jest autorem nowych technik, które zaczęto wykonywać w sztuce: kolaż, frotaż- użyty był w 1925r Założycielem grupy dadaistów w Kolonii. Od 1922r. Będzie wiodącym przedstawicielem grupy surrealistycznej w Paryżu. Oprócz tego, że malował to był jeszcze rzeźbiarzem i scenografem. W 1954r. Dostał nagrodę grand prix na biennale sztuki w Wenecji.
-dzieła: Madonna karcąca dzieciątko w obecności trzech świadków, Kuszenie św. Antoniego, Le Jardin de France.
RENE MAGRITTE- Belgijczyk, Nazywany "autorem słów i rzeczy", lubił zmieniać nazwy przedmiotów, czego przykładem mógłby być obraz Zdradliwość obrazów. Obrazy jego szokowały i wzbudzały kontrowersje, wyróżnia je poetycka nastrojowość oraz znakomity, precyzyjny rysunek. Artysta, który przedstawiał świat zuniformizowany, odbity w kolejnych powieleniach, wpłynął mimowolnie na sztukę drugiej połowy XX w., przede wszystkim na pop-art.
Dzieła: Mężczyzna w meloniku, stopnie lata, drzwi do lasu, Kochankowie
JOAN MIRO- Hiszpan, malarz, ceramik, rzeźbiarz, jego malarstwo bardzo przypomina ideogramy dziecięce, wpływ kubizmu, fowizmu i ekspresjonizmu, tworzy pejzaże wyobrażeniowe i portrety z wyobraźni. Stosuje takie techniki jak gwasz i akwarela.
Dzieła: kobieta, ważka z czerwonymi skrzydłami, turniej byków, kobieta ptak i gwiazdy, koń cyrkowy.
Giorgio de CHIRICO- przedstawiciel malarstwa metafizycznego , studiował w Grecji i często te motywy wykorzystuje w swoich dziełach.
Dzieła: niepokojące muzy, wielki metafizyk, niepewność poety, spacer filozofa, czystość marzenia.
Salvador Dali: Trwałość pamięci, Słonie, Sen, Kuszenie św. Antoniego, Alegoria amerykańskich świąt.
-inni: Man Ray, Yves Tanguy, Joan Miro, Francis Picabia, Jean Arp, Andre Breton.
Dadaizm (dada)
-głównymi hasłami były dowolność wyrazu artystycznego, zerwanie z wszelką tradycją i swoboda twórcza odrzucająca istniejące kanony.
-Jego członkowie, będący świadkami I wojny światowej, w poczuciu rozpadu cywilizacji negowali powszechnie przyjęte ideały estetyczne i wartości, takie jak religia, moralność i honor.
-Nie wytworzyli jednolitego stylu czy programu, które spójnie łączyłyby ich dzieła - jednoczyła ich raczej wspólna postawa niż styl. Słowo dada jako nazwa ruchu pojawiło się po raz pierwszy w Zurychu, jednak ani jego autorstwo, ani pochodzenie nie są jasne. Według jednego z przekazów dadaizm wziął się od francuskiego słowa dada, które mieli wybrać na chybił trafił ze słownika niemiecko-francuskiego Hugo Ball i Richard Huelsenbeck (ten drugi napisał później: Weźmy słowo dada - powiedziałem - ono jest jakby stworzone dla naszych celów. Pierwszy dźwięk dziecka wyraża to, co prymitywne, zaczynanie od zera, nowe w naszej sztuce). Zgodnie z inną wersją słowo to miał znaleźć Tristan Tzara w słowniku Larousse'a.
-Ruch ukształtował się w Europie i Stanach Zjednoczonych ok. 1915. W Zurychu artyści tego nurtu skupieni byli wokół poety Tristana Tzary i malarza Hansa Arpa.
-W USA działali m.in. Marcel Duchamp, Man Ray i Francis Picabia. Po zakończeniu wojny głównym ośrodkiem ruchu stał się Paryż, ale działały także inne, takie jak Berlin, Kolonia i Hanower. Koniec dadaizmu przypadł na początek lat 20. XX w.
-posługiwali się absurdem, zabawą, dowcipem. Rzadko wykorzystywali tradycyjne gatunki, takie jak malarstwo, rzeźba i grafika w ich czystej postaci, od których ważniejsza była inwencja. Charakterystyczne było łączenie różnych technik i tworzenie nowych. Duchamp w swoich ready-mades do rangi sztuki podnosił zwykłe przedmioty, takie jak pisuar (Fontanna, 1917). Inni artyści tworzyli obrazy abstrakcyjne, kolaże (przejęte od kubistów), fotomontaże i inne dzieła, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom (np. Podarunek Raya - żelazko zaopatrzone w gwoździe). Tworzyli absurdalne teksty i fonetyczne wiersze.
-Znaczenie dadaistów polegało na przesunięciu granic sztuki i umożliwieniu artystom swobodnej wypowiedzi. Odegrali także rolę w odrzuceniu tradycyjnie pojmowanej sztuki i estetyki, za dzieła uznając przedmioty codziennego użytku, wytwory przypadku czy wręcz śmieci. Na ruinach dadaizmu wyrósł surrealizm, po części tworzony przez tych samych artystów.
FUTURYZM
-Inicjatorami futuryzmu w sztukach plast. byli: G. Balla, U. Boccioni, C. Carra, L. Russolo, G. Severini; 1910 wydali oni Manifest malarzy futurystów i Manifest techniczny.
-Podstawą futuryzmu w sztukach plast. było odrzucenie sztuki przeszłości, zasada powszechnego dynamizmu, teoria zaniku materialności ciał pod wpływem światła i ruchu, nowa koncepcja czasu (symultanizm), przestrzeni (odrzucenie perspektywy).
-Tematyką były różne przejawy ruchu oraz rytm i tempo współcz. cywilizacji. Rzeźba (gł. Boccioni) oddawała zasadę dynamizmu przez rozłożenie jednorodnej materii na szereg różnych tworzyw, przenikanie się płaszczyzn lub architektonikę kompozycji — ciągłość form w przestrzeni. Koncepcja architektury (gł. nie zrealizowane projekty A. Sant'Elii) opierała się na najnowocześniejszych osiągnięciach techn., upodobniając wizję miast przyszłości do organizmów gigantycznych maszyn.
-wywarł duży wpływ na ukształtowanie się sztuki nowocz. (dadaizm, łuczyzm, suprematyzm, surrealizm); w Polsce do futuryzmu nawiązywali w swym programie Formiści.
BALLA GIACOMO początkowo tworzył w konwencji realist., następnie uległ wpływom impresjonizmu (pobyt w Paryżu); 1910 podpisał manifest futurystów, przejmując od nich zainteresowanie zagadnieniami ruchu (Pies na smyczy 1912, Lot jaskółki 1913, Merkury przechodzący przed słońcem 1916); w niektórych kompozycjach zbliżał się do abstrakcji
CARRÀ CARLO początkowo futurysta ( Tocząca się dorożka), później jeden z gł. przedstawicieli metafizycznego malarstwa (Pijak); od ok. 1921 malował gł. nastrojowe pejzaże mor.; napisał m.in. Pittura metafisica (1910), Giotto (1924), La mia vita (1945).
BOCCIONI UMBERTO (1882-1916), wł. malarz, rzeźbiarz i teoretyk sztuki; 1910 wraz z F. Marinettim, C. Carrą i L. Russolo oprac. manifest futurystów; dążył do przejścia od analit. metody impresjonizmu do symultanicznej syntezy czasu, przestrzeni, formy i barwy, mającej oddawać też stany emocjonalne; szukał plast. wyrazu ruchu i możliwości jednoczesnego przedstawiania elementów świata wewn. i zewn. (Stany duszy 1911, Elastyczność 1912); w rzeźbie stosował formy negatywowe, często przenikające się (Wypukła i wklęsła abstrakcja głowy 1911, Jedyne kształty ciągłości w przestrzeni 1913).
RUSSOLO LUIGI (1885-1947), malarz wł.; jeden z inicjatorów futuryzmu; wczesne dzieła pod wpływem O. Redona, później przyjął futuryst. zasady symultanizmu i dynamizmu, dążył do zapisywania impulsów akust. za pomocą środków malarskich.
SEVERINI GINO (1883-1966), malarz wł.; 1901-06 przebywał w Rzymie, od 1906 w Paryżu; 1910 związał się z futuryzmem; jego prace odzwierciedlają wpływy kubizmu (Błękitna tancerka 1912) i impresjonistów, zwł. G. Seurata, 1913-14 — abstrakcjonizmu; 1915 S. powrócił do sztuki figuratywnej; od 1945 tworzył gł. malowidła ścienne i mozaiki.
FOWIZM
-Nie stworzyli formalnej grupy ani nie sformułowali żadnego programu.
-Nazwa ta odnosiła się tylko do stylu malowania, miało to być malarstwo żywiołowe o wielkiej ekspresji
-Głównym nośnikiem tego malarstwa miał być czysty, silny, kładziony dużymi plamami kolor.
-Intensywność tego malarstwa miała podkreślać brutalnie uproszczona forma .
-Fowiści wyeliminowali tradycyjny sposób przedstawiania przestrzeni oraz zainteresowali się sztuka murzyńską ( oparta na uproszczeniu i syntezie).
-Henri MatisseOprócz malarstwa sztalugowego zajmuje się malarstwem ściennym, rzeźbą, ceramiką, grafika, ilustracjami, wycinankami, projektuje kostiumy, dekoracje teatralne i tapiserią. Uważał, że obraz musi wywoływać w nas zmysłowa przyjemność. Dzieła: Żółta firanka, Ikar, Radość życia, Taniec, Martwa natura z bakłażanami, Złote rybki, Akt różowy, Kobieta w błękicie, Smutek króla, Akt błękitny.
-Maurice Vlaminck- typowy anarchista, nie miał studiów plastycznych, chwalił się tym, że nigdy nie był w Luwrze ( pogarda dla tradycji), mówił, że spali szkołę sztuk pięknych, a van Gogha kochał bardziej niż swojego ojca. Agresywna barwa, płaskie kształtowanie obrazu. Dzieła: most w Chaton, barki na Sekwanie.
-Andrea Derain- najodważniej zrywa z kolorem lokalnym (kolor rzeczywisty), kładł dowolne farby prosto z tuby i twierdził, że tak kładł ta farbę żeby stał się nabojami dynamitu. Dzieła: londyńskie pejzaże( bruk zielony, ziemia różowa, z drzewa ceglasto- czerwone) Most Westminsterski, Hyde park, suszenie żagli, tancerka, port, 3 postacie siedzące na trawie.
+KUBIZM (pytanie nr 54)