PROBLEMY PRAWNE I ETYCZNE

1. Problemy:

• w codziennej praktyce zarządzanie podażą krwi jest jednym z podstawowych zadań anestezjologa

• wskazania kliniczne do przetoczenia preparatów krwiopochodnych są jasno określone i niepodważalne

• jednak nawet w przypadkach bezpośredniego zagrożenia życia może wystąpić dodatkowy element uniemożliwiający prawidłowe leczenie

• ten niezwykle ważny element to wola chorego wynikająca z jego wierzeń i przekonań

• prawo do decydowania o swoim zdrowiu, stanie fizycznym i psychicznym jest konstytucyjnie zagwarantowane i wynika z wolności osobistej każdego obywatela

• lekarzowi nie wolno nikogo leczyć wbrew jego woli

• wola chorego jest nadrzędna

• chory musi być dokładnie poinformowany co do metody leczenia i musi wyrazić zgodę

2. Ruch Świadków Jehowy:

• jest neofitycznym ruchem chrześcijańskim zapoczątkowanym w 1872 r w USA

• szacuje się, że na świecie jest około 5,9 mln aktywnych wyznawców ruchu w 230 krajach

• dalsze 8 mln sympatyków uczestniczy w spotkaniach i modlitwach

• w 1945 roku duchowi przywódcy ruchu wobec postępów medycyny opublikowali stanowisko wobec niektórych zabiegów medycznych

• według tego dokumentu współwyznawcom nie wolno otrzymywać transfuzji krwi ani jej pochodnych

• wynika to z zakazu spożywania krwi opisanego w Piśmie Świętym

• zakaz ten jest głęboko respektowany i ma być oznaką szacunku dla życia

• zakaz ten dotyczy:

• krwi pełnej

• osocza świeżo mrożonego

• koncentratu krwinek czerwonych

• koncentratu krwinek białych

• koncentratu krwinek płytkowych

• niektórzy wyznawcy akceptują:

• albuminy

• immunoglobuliny

• czynniki krzepnięcia

• istota problemu - podanie krwi lub pochodnych nieubezwłasnowolnionemu choremu wbrew jego woli jest porównywane do gwałtu i wykorzystania seksualnego, powoduje poważne następstwa psychologiczne

• inne sytuacje kliniczne:

• przeszczepianie narządów - indywidualnie

• autotransfuzja - tylko w obiegu zamkniętym

• często chory życzy sobie kontaktu ze Starszyzną w celu pomocy w wyborze właściwej decyzji

• instytucje - większość aktywnych społeczności powołuje specjalną radę lub punkty konsultacyjne:

• Komitety Łączności ze Szpitalami

• Służba Informacji o Szpitalach dla Świadków Jehowy

• zadania służb:

• pomoc współwyznawcom w uzyskaniu odpowiedniej opieki medycznej

• na życzenie lekarza dostarczanie literatury o alternatywnych metodach leczenia

• organizowanie przeniesienia chorego do innego ośrodka (wyjątkowo)

• lekarze nie mają obowiązku kontaktowania się z w/w komitetami

• sytuacje szczególne:

• chory nieprzytomny (potwierdzenie przynależności, rodzina, oświadczenie, udział Głównego Kapłana)

• dziecko w wieku poniżej 16 roku życia

• dziecko w wieku 16 - 18 lat (ich wola)

• schemat postępowania:

• informacja o przyjęciu do szpitala

• adnotacja w dokumentacji medycznej

• konsylium co do prawdopodobieństwa użycia krwi

• wizyta przedoperacyjna bez obecności rodziny lub współwyznawców

• uświadomienie choremu ryzyka

• adnotacje, podpisy

• inne aspekty:

• anestezjolog a operacja planowa

• anestezjolog a operacja nagląca

• rozpoznanie i wyleczenie przewlekłej niedokrwistości

• technika operacyjna

• znieczulenie przewodowe bez sedacji

• znieczulenie przewodowe z sedacją

• wszelkie możliwości ograniczenia utraty krwi

• oświadczenie dla służby zdrowia:

„Ja niżej podpisany (...) uwalniam lekarzy oraz szpitale wraz z ich personelem od odpowiedzialności za wszelkie szkody, jakie mogłyby wyniknąć z mojej odmowy pomimo ich odpowiedniej opieki dopełnionej pod każdym innym względem.(...)

3. Art.164 KK par.1:

„Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia nie udziela pomocy mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu - podlega karze pozbawienia wolności do lat 3”.

4. Art.164 KK par. 2:

„Nie podlega karze, kto nie udziela pomocy do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest natychmiastowa pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej”.

5. Art. 23 KK:

„Nie popełnia przestępstwa, kto działa w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa - jeśli nie można go inaczej uniknąć - a dobro poświęcone nie przedstawia wartości oczywiście większej niż ratowane”.

6. Konstytucja RP art. 31 ust. 2:

„Nikogo nie wolno zmuszać do czynienia tego, czego mu prawo nie nakazuje” (prawo nie nakazuje pacjentowi poddać się interwencji medycznej ani lekarzowi przełamywać opór pacjenta)

7. Ustawa o ZOZ (z 30.08.91) - art. 19 ust.1 pkt. 3:

• pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub ich odmowy

• pacjent ma prawo żądać wypisania ze szpitala niezależnie od stanu swego zdrowia

8. Kodeks cywilny art. 23 i 24:

• nakazuje bezwzględny obowiązek poszanowania dóbr osobistych do których należą określone ustawą o ZOZ art. 19 prawa pacjenta

9. Kodeks karny art. 192:

„Kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2”