Elementy prawa rodzinnego i opiekuńczego

I. Wstęp

Literatura:

1. Kodeks rodzinny i opiekuńczy

2. Konwencja o Prawach Dziecka

3. Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich

Opieka w sensie pedagogiki czynność świadczona, świadczy się dla ludzi, którzy nie potrafią.

Odpowiedzialność za opiekuna decydowanie za niego, dyskutowanie z nim o jego sprawach. Bezinteresowność, względność, trwałość i ciągłość.

Podział ze względu na podmiot działalności opiekuńczej:

a.opieka rodzinna

b.opieka społeczna (społeczeństwo)

*opieka normalna, typowa (opieka zdrowotna), szkoła, przedszkola

*opieka interwencyjno - kompensacyjna (niekorzystny przebieg opieki rodzinnej, zaburzenia rozwojowe, przypadki losowe)

c.opieka spontaniczna (oparta na zwykłych więziach społecznych

Opieka w sensie prawnym:

-opieka prawna - konkretna insytucja z zakresu kodeksu opiekuńczego i prawnego

-opieka jako kategoria - to podstawy prawne opieki

-opieka rodzinna - wzystkie prawne aspekty władzy rodzicielskiej

-rodziny zastępcze - opieka rodzinna, jeżeli mamy do czynienia z rodziną zastępczą (opieka rodzinna.

-Opieka społeczna: placówki opiekuńczo - wychowawcze, całodobowe, doraźne placówki, świadczenia dla osób w trudnych sytuacjach (pomoc przy wróceniu do normalnego życia w społeczeństwie), prawne podstawy pomocy społecznej. Podstawy prawne kurateli, opieka w szkole, funkcje szkoły i przedszkoli - funkcje opieki zdrowotnej.

-Opieka spontaniczna - prawne kwestie wolontariatu

W XIX w. pojawiły się początki opieki ludzie mają określone uprawnienia opiekuńcze. Poprzez określone powołania do tego podziału.

Czynniki wpływające na regulacje prawne:

-uznanie praw naturalnych człowieka - Konstytucja 3 maja, Konstytucja francuska

-zjawiska: bezrobocie, ubóstwo, humanizacja życia

Konstytucja:

Art. 18 - RP opieka i ochrona małżeństwa, macierzyństwa i rodziny

Art. 32 - Kobieta i mężczyzna równe prawa w życiu rodzinnym

Art. 47 - Prawo do ochrony prawnej życia rodzinnego

Art. 48 - Prawo rodziców do wychowywania z własnymi przekonaniami przy uwzględnieniu stopnia dojrzałości dziecka, wolności, sumienia.

Art. 53 - Prawo rodziców do zapewnienia dzieciom wychowania moralnego i realizując zgodnie z jego przekonaniem do uwzględnienia dojrzałości dziecka

Art. 72 - Ochrona praw dziecka jest obowiązkiem naszego kraju przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją. Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do pomocy opieki ze strony władz publicznych

Art. 71 - Państwo ma obowiązek uwzględniać w swojej polityce społecznej, gospodarczej dobro rodziny

Zasada prawa rodzinnego:

1. Zasada szczególnej ochrony rodziny

2. Zasada dobra dziecka (kompleks wartości materialnych i niematerialnych, które są niezbędne do zapewnienia prawidłowego rozwoju duchowego i fizycznego dziecka oraz należyte przygotowania go do pracy odpowiednio do jego uzdolnień. Dobro dziecka domunuje nad interesami rodziców. Jest nadrzędne

3. Zasada trwałości małżeństwa

4. Zasada równouprawnienia małżonków (ale także w stosunku do dzieci)

5. Zasada świeckości prawa rodzinnego, która gwarantuje taką samą ochronę

Krewni - połączone osoby więzami krwi

Linie i stopnie pokrewieństwa:

1. linia prosta - osoby, które pochodzą jedna od drugiej

wstępnymi (urodzeni przed nami)

zstępnymi (są to osoby, które urodziły się po nas)

2. linia boczna - osoby spokrewnione, które nie pochodzą od siebie, ale mają wspólnego przodka np. rodzeństwo, wujkowie, ciocie, kuzynostwo

Stopnie pokrewieństwa: (linia prosta)

1. rodzice

2. dziadkowie

3. pradziadkowie

Linia boczna:

II. rodzeństwo

III. rodzice

IV. kuzyni

Powinowactwo - wszystkie osoby, które wchodzą do nowej rodziny poprzez fakt zawarcia związku małżeńskiego.

Linia prosta krewni naszego małżonka (pasierb, pasierbica, ojczym, macocha)

Linia boczna krewni małżonka w linii bocznej (brat, siostra)

Osoby bliskie - łączy nas z tą osobą więź emocjonalna

II. Małżeństwo

Małżeństwo - trwały i legalny związek mężczyzny i kobiety, który powstał z ich woli, w celu wspólnego współżycia, realizacja dobra małżonków, dobra złożonego rodziny i jej celów społecznych.

1. zawarcie związku małżeńskiego przed kierownikiem USC

2. małżeństwo konkordatowe

Kodeks nie reguluje małżeństw wyznaniowych.

Kierownik USC:

-odmienność płci

-nupturienci - osoby, które mają zamiar zawrzeć związek małżeński

-jednocześnie muszą być obecni

-złożenie zgodnych oświadczeń

-oświadczenia muszą być złożone przed Kierownikiem USC

Za granicą przed Konsulem bądź osobą pełnioną funkcje konsula

Przesłanki formalno - porządkowe do zawarcia małżeństwa:

-lokal urzędu Stanu Cywilnego

-dokumenty określające wiek, tożsamość

-nie ma przeszkód

-zapewnienie,że nie są nam znane przeszkody do zawarcia związku małżeńskiego

Małżeństwo musi być zawarte publicznie z dwoma pełnoletnimi świadkami

Akt małżeństwa - jest świadectwem,że małżeństwo zostało zawarte

III. 19.10

Kierownik USC musi sporządzić akt małżeństwa.

Ksiądz

Przesłanki formalno - prawne:

*zgłosić się do USC i poświadczyć,że jest zdolnym do zawarcia małżeństwa

*duchowny sporządza zaświadczenie,że wszystkie dokumenty zostały złożone

*duchowny ma pięć dni od zawarcia związku małżeńskiego do USC

Małżeństwo przez pełnomocnika:

*ważne powody określone przez sąd (zezwolenie sądu)

Ważne powody:

-małżonkowie nie mają możliwości spotkania

Przeszkody małżeńskie:

*wiek (18 lat), wyjątek dla kobiet 16 lat za zgodą sądu

*ubezwłasnowolnienie całkowite

*choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy

*pozostawanie w związku małżeńskim

*pokrewieństwo (rodzeństwo, krewni w linii prostej)

*powinowactwo (linia prosta) np. teściowie (zgoda sądu)

*przysposobienie (adopcja)

Unieważnienie małżeństwa:

*koncepcja unieważnialności (a nie - nieważności od początku)

*rozróżnienie między małżeństwem nieistniejącym a zawartym mimo istnienia przeszkody

Przyczyny unieważnienia:

*małżeństwo zawarte mimo istnienia przeszkody

*przyczyny związane z wadami oświadczenia woli

Prokurator może wystapić o nieuważnienie małżeństwa

Konwalidacja czynności prawnej

Każdy z małżonków może żądać ubezwłasnowolnienia. Ubezwłasnowolnienie zostało uchylone. Każdy z małżonków żąda z powodu choroby psychicznej albo niedorozwoju. Ustanie tej choroby.

Bigamia - związek małżeński z dwoma partnerami, każdy kto ma interes prawny

Powinowactwo - każdy z małżonków może żądać

Przysposobienie - każdy z małżonków może żądać

Przyczyny związane z wadami oświadczenia woli:

*stan wyłączający świadome wyrażenie woli

*groźba karalna

*błąd co do tożsamości drugiej osoby

Stan wyłączający świadome wyrażanie woli:

II. (bliźniaki błąd do tożsamości cywilnej)

III. (grozimy komuś, że krzywdzimy go i jego bliskich)

Art. 158 paragraf 2,3

Art. 16

*brak zezwolenia sądu

*pełnomocnictwo było nieważne lub skutecznie odwołane

Prawa i Obowiązku małżonków:

Niemajątkowe:

*wspólne pożycie i miejsce zamieszkania

*obowiązek wierności

*obowiązek wzajemnej pomocy i współdziałania

*nazwisko

Majątkowe:

*obowiązek przyczyniania się do utrzymania rodziny

*upoważnienie do działania ze współmałżonkiem

*odpowiedzialność solidarna małżonków

*zaspokojenie potrzeb rodziny

Art. 25 1,2,3

Art. 27 KRiO

Obowiązek przyznania się do zaspokojenia potrzeb rodziny

Art. 28 KRiO

81,2

Art. 29 KRiO

Odpowiedzialność solidarna małżonków

Art. 30

81, 2, 3

IV. 9.11

Ustanie małżeństwa

*śmierć

*uznanie za zmarłego

*rozwiązanie związku małżeńskiego

Art. 55 paragraf 1,2

Art. 56 paragraf 1, 2,3

Przesłanki rozwodu:

Pozytywne:

*zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego

Negatywne:

*sprzeczność z zasadami współżycia społecznego

*żadanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego (zgoda)

*jeżeli miałoby na tym ucierpieć dziecko wspólnych małoletnich dzieci małżonków

Wyrok orzekający rozwód. Sąd orzeka obligatoryjnie o:

*winie rozkładu pożycia (chyba,że jest zgodne żądanie stron co do zaniechania orzekania o winie)

*władza rodzica, kontakty z dzieckiem, alimenty na dziecko

*sposób korzystania ze wspólnego mieszkania

Sąd orzeka na zgodny wniosek stron:

*podział wspólnego mieszkania lub przyznaniu mieszkania jednemu z małżonków

*podziale wspólnego majątku jeżeli nie spowoduje to nadmiernej zwłoki w postępowaniu

Art. 60 KRiO

Paragraf 1. Niewinny, współwinny (albo nie było orzekania o winie) niedostatek wyłącznie winny, współwinny (albo nie było orzekania o winie)

Paragraf 2. Niewinny pogorszenie sytuacji materialnej w skutek rozwodu wyłącznie winny

Paragraf 3. Niewinny (przekreślona strzałka) wyłącznie winny, współwinny albo nie było orzekania o winie

Niewinny (przekreślona strzałka) wyłącznie winny, wygaśnięcie tylko po zawarciu nowego małżeństwa.

Separacja

Art. 61 KRiO

Paragraf 1,2,3

Pozytywne:

*zupełny rozkład związku małżeńskiego

*jeżeli nie ma wspólnych małoletnich dzieci

Negatywne:

*jeżeli miałoby na tym ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków

*sprzeczność z zasadami współżycia społecznego

Art. 61 KRio

Paragraf 1 art. 57 i 58 paragraf 2

Składniki orzeczenia o separacji są takie same jak w przypadku wyroku z tą różnicą,że sąd nie orzeka o winie rozkładu pożycia, jeżeli separacja jest orzeczona na zgodny wniosek małżonków.

Art. 61 KRiO

Paragraf 1,2,3,4,5

Pochodzenie dziecka

Niepodzielność stanu cywilnego dziecka

Matka - kobieta, wpisana w akt urodzenia, która twierdzi,że jest matką

Ojciec - mężczyzna, wpisany do aktu utodzenia, który twierdzi,że jest ojcem

Matka - Zaprzeczenie macierzyństwa

Ustalanie macierzyństwa

Ojciec - Zaprzeczenie ojcostwa

Ustalenie ojcostwa

Art. 61 KRiO

Zaprzeczenie macierzyństwa:

*jeżeli w akcie urodzenia jest wpisana jako matka, kobieta, która dziecka nie urodziła

*osoby legitymowane do wystąpienia z tym powódźtwem:

-matka biologiczna

-kobieta wpisana do aktu urodzenia jako matka

-mężczyzna, którego ojcostwo zostało ustalone z uwzględnieniem macierzyństwa kobiety wpisanej do aktu urodzenia dziecka

-dziecko po dojściu do pełnoletności

-prokurator

TERMINY:

-Matka biologiczna - 6 miesięcy od sporządzenia aktu urodzenia

-Mężczyzna - 6 miesięcy od dnia, w którym się dowiedział,że to nie jest matka dziecka (nie później niż do pełnoletności)

-Dziecko - 3 lata o uzyskanie pełnoletności

-Prokurator - w każdym czasie,ale nie po śmierci dziecka

Ustalenie macierzyństwa

*jeżeli sporządzono akt urodzenia dziecka, nieznanych rodziców albo macierzyństwo, kobiety wpisanej w akcie urodzenia dziecka jako jego matka zostało zaprzeczone

*osoby legitymowane do wystąpienia z tym powódźtwem

-matka - do czasu pełnoletności dziecka

-dziecko

-prokurator

Ojcostwo - pochodzenie dziecka od męża matki

Art. 62 KRiO

Paragraf 1,2,3

V. 23.11

Osoby legitymowane do wniesienia powódźtwa:

*mąż matki w ciągu 6 miesiąca

*matka dziecka - w ciągu 6 miesiąca od urodzenia

*dziecko po dojściu do pełnoletności

*prokurator - jeżeli wymaga tego dobro dziecka

Sposoby ustalenia ojcostwa:

Art. 72 KRiO paragraf 1,2

Uznanie ojcostwa

Art. 73 - 77 KRiO

Przed kim dokonuje się uznanie dziecka?

*kierownik USC

*sąd opiekuńczy

*konsul lub osoba przeznaczona do funkcji konsula

*notariusz, wójt, burmistrz sytuacje nadzwyczajne art. 74 KRiO

Kiedy trzeba przed sądem?

*osoba niepełnoletnia

*częściowo ubezwłasnowolniona

Czy mężczyzna, który uznaje dziecko musi spełniać jakieś warunki?

*wiek ojca - co najmniej 16 lat

*nie istnieją podstawy do całkowitego ubezwłasnowolnienia ojca

*założenie bycia ojcem

*uzyskanie zgody matki na uznanie

*wiek dziecka - do pełnoletności, ale także przed urodzeniem

Art. 75 KRiO

Paragraf 2 dziecko urodziło się po zawarciu przez matkę kolejnego małżeństwa

-nie stosuje się art. 62 (nie zachodzi domiemanie)

Kolejny wyjątek dotyczy sytuacji, gdzy dziecko rodzi się w małżeństwie, nie zachodzi domiemanie,że pochodzi ono od męża matki

Uznanie tego dziecka musiało nastąpić, gdy nie było jeszcze małżeństwa

Kiedy uznanie dziecka nie jest możliwe?

*kiedy dziecko ma ojca w świetle prawa

*kiedy jest pełnoletnie

*kiedy nie żyje, ale zmarło dziecko niepełnoletnie, a mężczyzna składa orzeczenie w ciągu 6 miesiąca od dnia, w którym dowiedział się o śmierci dziecka, ale nie później niż do dnia, w którym dziecko osiągnęłoby pełnoletność.

Powódźtwo o ustalenie bezskuteczności uznania...

Art. 78-83 KRiO

Kto może je wnieść i w jakim terminie

*mężczyzna, który uznał dziecko - od dnia kiedy dowiedział się,że nie jest jego ojcem biologicznym do pełnoletności (art.64 i 65 KRiO).

Powód wniesienia powódźtwa?

*mężczyzna, który uznał dziecko nie jest jego ojcem biologicznym

Niedopuszczalność powódźtwa:

*po śmierci dziecka, uznanie nastąpiło po śmierci może wystąpić do dnia w którym dziecko orzekłoby pełnoletność

Sądowe ustalenie ojcostwa

Art. 84 - 85 KRiO

Osoby legitymowane do wniesienie powódźtwa

*dziecko

*matka do pełnoletności dziecka

Środki dowodowe mające znaczenie przy ustaleniu ojcostwa

*badania DNA

*opinia biegłego ginekologa - położnika

*badanie okresu poczęcia

*badanie mężczyzny w kierunku jego zdolności do zapłodnienia

*badania ontropologiczne (ustalenie ojcostwa na podstawie zdjęć, może pozwolić na całkowite wykluczenie ojcostwa)

*grupowe badanie krwi

-badanie grupowych antygenów ABO i innych

-specyficznych białek surowicy krwi

Art. 85 KRiO

Paragraf 2 matka obcowała także z innym mężczyzną wielość partnerów

Zarzut Plurium Conthubenitum, gdy z okoliczności wynika,że ojcostwo innego mężczyzny jest bardziej prawdopodobne

Nazwisko dziecka

Nazwisko dziecka małżeńskiego - art. 88 KRiO

*jeżeli rodzice mają wspólne nazwisko - dzieci mają takie same nazwisko

*jeżeli mają różne nazwisko - decydują o tym rodzice dziecka jakie będzie miało nazwisko

Kiedy o tym decydują?

*w momencie związku małżeńskiego, najpóźniej przed sporządzeniem aktu urodzenia pierwszego dziecka

Co się dzieje jeżeli rodzice o tym nie zdecydują?

*noszą nazwisko łączone

Nazwisko dziecka, którego ojcostwo zostało ustalone sądownie

*sąd decyduje o nazwisku

*nazwisko matki, ojca lub łączone

Nazwisko dziecka, którgo ojciec jest nieznany

*nazwisko matki

Nazwisko nieznanych rodziców

*nadaje sąd opiekuńczy

Władza rodzicielska

Władza rodzicielska - to całokształt uprawnień i obowiązków rodziców względem małoletniego dziecka w celu zapewnienia pieczy nad jego osobą i majątkiem.

W treści władzy rodzicielskiej istotnym elementem są więzy między rodzicami, państwem a osobami trzecimi.

Władza rodzicielska to stosunke prawny łączący rodziców z:

*dzieckiem (stosunek rodzinno - prawny)

*osobami trzecimi (stosunek o charakterze cywilnym)

*państwem (więź administracyjno - prawna)

-obowiązek prowadzenia dziecka na szczepionkę

-obowiązek posyłania dziecka do szkoły

*ingerencja państwa

Art. 92 KRiO

Dziecko pozostaje aż do pełnoletności pod władzą rodzicielską

Art. 93 KriO

Władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom.

Kiedy rodzice nie wykonują władzy rodzicielskiej?

*nie żyją

*są nieznani

*są pozbawieni władzy rodzicielskiej

*mają zawieszoną władzę rodzicielską

*nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych

Jeżeli powyższe powody dotyczą jednego z rodziców, drugie wykonuje władzę rodzicielską, jeżeli oboje rodziców nie wykonuje władzy to dziecko musi mieć opiekuna prawnego

Treść władzy rodzicielskiej:

*piecza nad dzieckiem (rodzice mają prawo wychowywać i kierować dzieckiem, mają obowiązek troszczyć się o jego zdrowie, rozwój duchowych, przygotowywać do życia

*piecza nad majątkiem

*reprezentacja dziecka

Rodzice powinni wysłuchać tego co dziecko ma do powiedzenia w danej sytuacji, dot.jego osoby, rozwijania, uzdolnień, rodzice powinni uwzględniać dojrzałość dziecka. Dziecko powinno być posłuszne, powinno brać pod uwagę opinię rodziców. Rodzice decydują o miejscu pobytu dziecka, do 6 miesiąca można zmieniać imię, nie wolno stosować kar cielesnych.

VI. 7.12

Piecza nad majątkiem dziecka

*zarządzanie majątkiem zgodnie z planem gospodarczym

*rodzice nie zarządzają przedmiotami drobnego użytku

Art. 102 KRiO

Jeśli zaznaczy,żę rodzice nie mogą zarządzać majątkiem to nie mogą nim zarządzać.

Art. 103 KRiO

Dochód na dziecko i jego rodzeństwo. Nadwyżka na uzasadnione potrzeby rodziny.

Art. 98 paragraf 1,2

Wyjątki:

*czynności prawne między rodzeństwem

*czynności prawne między rodzicem a dzieckiem. Świadczenia alimentacyjne od drugiego rodzica

Władza rodzicielska

Modyfikacja:

*zmiany związane ze stane cywilnym

*zmiany związane ze zdolnością do czynności prawnej

Ograniczenie władzy rodzicielskiej

1. rodzice nie są razem art. 107

2. zagrożenie dobra dziecka art. 109

Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej, placówce opiekuńczo - wychowawczej

Pozbawienie władzy rodzicielskiej:

1. trwałe przeszkody art. 111

2. nadużywanie władzy rodzicielskiej

3. zaniedbanie

4. jeżeli dziecko jest umieszczone w placówce bądź rodzinie zastępczej a rodzicą udzielana jest pomoc.

Zawieszenie władzy rodzicielskiej:

*rodzice nie mają władzy rodzicielskiej art. 110. Przemijające przeszkody w wykonywaniu władzy. Zgłosić do sądu wniosek o przywrócenie władzy.

Art. 112 paragraf 1.

*piecza podzielona między rodziców a placówką lub rodziną zastępczą

*reprezentacja dziecka związana z roszczeniami, które należą się dziecku

Kontakty z dzieckiem, wynikają z pokrewieństwa powinowactwa Art. 113 paragraf 1,2

Opieka prawna

Opieka nad małoletnim, nad osobą, ubezwłasnowolnioną całkowicie. Jeśli wobec dziecka nikt nie wykonuje opieki rodzicielskiej to dziecko jest pod opieką prawną.

Przy ograniczeniu władzy nie ma ustaleń opiekuna prawnego - tylko odebranie.

Art. 148

*pełna zdolność do czynności prawnych

*osoba, która była pozbawiona praw publicznych

Art. 148 paragraf 2, Art. 149

Osoby wskazywane przez ojca lub matkę, pod warunkiem,że nie są pozbawieni władzy rodzicielskiej.

*krewni albo inne osoby bliskie dziecka lub jego rodziców

*ograniczenie władzy

Ustanie opieki

*ustanie bez ingerencji sądu (trwa do pełnoletności)

*przywrócenie władzy rodzicielskiej art. 170

Art169.

Opiekun może być zwolniony na własny wniosek albo z inicjatywy sądu

Zarządzanie majątkiem dziecka:

*opiekun sporządza inwentarz rzeczy dziecka, musi informować sąd o wszystkich zmianach dotyczących majątku.

*większa gotówka

Art. 162 nadzór nas majątkiem dziecka

VI. 21.12

Obowiązek alimentacyjny

Art. 128

Obowiązek dostarczania środków utrzymania a w miarę potrzeby także środków wychowania

Obowiązek alimentacyjny pojawia się:

*ktoś popada w niedostatek

*odnosi się do dziecka - kiedy nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie

Kto zobowiązany:

a.były małżonek

b.krewni: zstępni, wstępni i rodzeństwo

Najpierw zobowiązane dzieci, wnukowie, rodzice, dziadkowie

Art. 129 paragraf 2

Obowiązek alimentacyjny obciąża w częściach odpowiadających ich możliwościom zarobkowym i majątkowym

Art. 134

Rodzeństwo może być zwolnione ze świadczeń alimentacyjnych,jeśli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla niego lub dla jego najbliższej rodziny.

Tylko ingerencja sądu ma wpływ na prawo dziecka do życia w rodzinie

Prawo do kontaktów z rodzicami (mają prawo do kontaktowania osobistego i bezpośredniego)

Subsydiarne - ma charakter pomocniczy

*umieszczenie w rodzinie zastępczej

*opieka prawna

*adopcja

*umieszczenie w odpowiedniej instytucji

Kafala - adopcja muzułmańska opiekowanie do 18r. zycia wobec dziewczynki - córki ma możliwość zaproponowania małżeństwa tej dziewczynie.

Adopcja:

*zajmują się powołane organy

*będą wiarygodne

*celem adopcji jest dobro dziecka

Wskazówki dotyczące adopcji zagranicznej:

*może pojawić się tylko wtedy, gdy nie ma możliwości opieki w kraju

*poziom życia nie był gorszy od tego z jakiego kraju pochodzi

*adopcja odbywa się za powołaniem kompetentnych organów

*kraje powinny zawierać porozumienie

*dążyć do uniknięcia adopcji finansowej

Prawo do swobodnego wyrażania własnych poglądów

Konstytucja - uwzględnia to co dziecko myśli

Dziecko ma prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania

Dziecko ma prawo do ochrony życia prywatnego

Dostęp dziecka do informacji:

*korzystne materiały w celach kulturowych

*państwa mają zachęcać do rozwoju współpracy

*zachęcanie do wydawania i rozpowszechniania książek dla dzieci

*chronić dzieci przed materiałami szkodliwymi dla nich

Prawo dziecka do rozwoju - zapewnienie takich warunków, standardów życia - odpowiedzialność rodziców

Prawo dziecka do korzystania z systemu zabezpieczenia społecznego - ubezpieczenie, pomoc

Prawo dziecka do nauki - równe szanse, nauczanie podstawowych obowiązków dla wszystkich.

VII. 1.09 5 - latek musi iść do zerówki obowiązkowe rozpoczęcie roku szkolnego

*zapewnienie nauczania podstawowego jako obowiązkowego

*zapewnienie warunków przygotowywanie się do zajęć

*spełnianie obowiązków nauki

Prawo dziecka przed wyzyskiem - szkodliwa dla zdrowia

(właściwy, czas pracy, kary lub sankcje żeby to przestrzegać, minimalny wiek)

Kodeks pracy

-ukończyła 16 lat a nie przekroczyła 18 lat

-zabrania się zatrudniania osoby, która nie ukończyła 16 lat

Jeżeli nie ma kwalyfikacji może być zatrudniony jako przygotowanie do zawodu.

Prawo dziecka do wypoczynku czasu wolnego

Prawo dziecka, które należy do mniejszości narodowych, etnicznych (poszanowanie tożsamości kulturowej dziecka), korzystanie z własnej kultury.

Prawo dziecka do ochrony przed przemocą:

*ochrona przed wszelkimi formami przestępstwa

*wykorzystanie dzieci do prostytucji i nielegalnych działalności seksualnych

Art. 40 Konstytucja

*zakaz stosowania kar cielesnych

Kodeks karny:

*znęcanie fizyczne lub psychiczne nad małoletnim

*nawiązywanie kontaków seksualnych z małoletnim poniżej 15 r.ż

*publiczne chwalenie zachowań pedofilskich

*porzucenie małoletniego

*gwałt

*gwałt kazirodczy

*doprowadzenie do czynności seksualnych

*naruszenie nietykalności cielesnej

---