SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

ZESPÓŁ SZKÓŁ SPECJALNYCH

W KOLBUSZOWEJ DOLNEJ

ROK SZKOLNY 2012/13

I. Wstęp

Zadaniem szkoły jest nie tylko przekazanie uczniom wiadomości i wyposażenie w umiejętności szkolne, ale także przedstawianie i wpajanie określonych wzorców zachowań, zasad postępowania w celu zapewnienia pełnego rozwoju osobowości i nabywania umiejętności życia w społeczeństwie.

Szkolny Program Profilaktyki wspomaga wychowanie i nauczanie, zgodny jest z Programem Wychowawczym Szkoły oraz Szkolnym Systemem Oceniania.

Profilaktyka ma za zadanie pomóc młodemu człowiekowi w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczać i likwidować czynniki zakłócające prawidłowe funkcjonowanie psychospołeczne.

Program profilaktyki będzie miał za zadanie wyposażenie dzieci i młodzież w umiejętności budowania pozytywnych relacji z innymi, radzenia sobie w sytuacjach trudnych, wyrażania swoich uczuć i potrzeb. Działania profilaktyczne będą zmierzały do wyposażenia młodego człowieka w zdolność rozpoznawania zagrożeń i unikania zachowań problemowych w szczególności zachowań agresywnych, uczyły kultury słowa oraz szacunku do nauczycieli.

II. Środowisko szkoły

Sytuacja uczniów naszej szkoły jest szczególna. Deficyty w rozwoju umysłowym, problemy z komunikacją werbalną, wyrażaniu swoich uczuć i potrzeb sprzyjają powstawaniu u nich trudności adaptacyjnych, nie radzeniu sobie ze stresem, podatności na wpływy zewnętrzne i nie rozpoznawaniu zagrożeń.

Ponadto wiele dzieci wychowuje się w niekorzystnym środowisku rodzinnym i wychowawczym

(m.in. konflikty w rodzinie, brak rodzica lub dwojga rodziców w wychowaniu, choroba alkoholowa rodzica, zaniedbywanie emocjonalne i wychowawcze), co dodatkowo niekorzystnie wpływa na funkcjonowanie psychospołeczne dzieci.

III. Diagnoza problemu

Punktem wyjścia do skonstruowania szkolnego programu profilaktyki była:

1. Ankieta przeprowadzona wśród nauczycieli, rodziców i uczniów ( w czerwcu 2012r.). Analiza ankiet wskazała, że nie wszyscy uczniowie potrafią właściwie reagować w sytuacji zagrożeń, dlatego należy dalej wzbogacać ich wiedzę i umiejętności na ten temat. Największymi problemami wymagającymi oddziaływań profilaktycznych i wychowawczych są wulgaryzmy i niewłaściwy stosunek do nauczycieli. Nadal problemem jest agresja słowna i fizyczna. Konieczne jest więc kontynuowanie pracy nad jej zmniejszeniem.

Pojawiły się niewłaściwe zachowania psychoseksualne, w związku z tym podejmować należy działania kształtujące prawidłowe postawy psychoseksualne i eliminujące niewłaściwe.

Najskuteczniejszymi oddziaływaniami profilaktycznymi wg nauczycieli są:

- poruszanie tematyki na zajęciach lekcyjnych

- indywidualne rozmowy z uczniami

- współpraca z rodzicami

Rodzice uważają, że w zapobieganiu niewłaściwym zachowaniom i w ich eliminowaniu ważna jest współpraca z nauczycielami oraz rozmowy nauczycieli z ich dziećmi.

2. Obserwacja uczniów, konsultacje z nauczycielami, rozmowy z rodzicami oraz analiza dokumentacji ( dzienników wychowawców).

Dane uzyskane z obserwacji uczniów, z konsultacji z nauczycielami, rozmów z rodzicami oraz z analizy dzienników potwierdziły wyniki ankiety, że wulgaryzmy, zachowania agresywne oraz niewłaściwa postawa w stosunku do nauczycieli są największym i wymagają nadal pracy profilaktyczno - wychowawczej

IV. Przyczyny problemu

1. Przyczyny agresji słownej i fizycznej oraz wulgaryzmów słownych u dzieci i młodzieży:

- naśladowanie wzorców zachowań w środowisku rodzinnym

- naśladowanie niewłaściwych reakcji słownych i postaw kolegów w środowisku

szkolnym lub pozaszkolnym

- niekorzystny wpływ filmów, bajek, programów oraz gier komputerowych

o treściach agresywnych

- mała świadomość rodziców odnośnie mechanizmu naśladowania niewłaściwych

zachowań oraz sposobu reagowania na te zachowania

- obniżony krytycyzm i wgląd w siebie u dzieci związany z deficytami poznawczymi

- chęć zwrócenia na siebie uwagi otoczenia

- mała znajomość zasad społecznego zachowania

- nieumiejętność wyrażania swoich uczuć i potrzeb oraz kontroli własnych emocji.

2. Przyczyny niewłaściwego odnoszenia się uczniów do nauczycieli:

- nieumiejętność właściwego wyrażania swoich uczuć, myśli oraz swojego zdania

- niższa świadomość społeczno - moralna oraz krytycyzm i wgląd w siebie

- mała znajomość zasad społecznego zachowania

- podważanie autorytetu nauczycieli przez niektórych rodziców

- naśladowanie niewłaściwych reakcji słownych i postaw kolegów wobec nauczycieli.

3. Przyczyny niewłaściwych zachowań psychoseksualnych:

- niewystarczająca lub niewłaściwa edukacja seksualna w środowisku rodzinnym

- niekorzystny wpływ treści o tematyce seksualnej zawartych w telewizji, Internecie,

czasopismach i innych środkach przekazu

- naśladowanie niewłaściwych reakcji słownych i postaw kolegów z zakresu tematyki

seksualnej

- obniżona świadomość społeczno - moralna, krytycyzm i wgląd w siebie.

V. Cele programu

1. Główne cele programu:

- ograniczenie agresji słownej i fizycznej oraz wulgaryzmów słownych

- eliminowanie niewłaściwych postaw uczniów do nauczycieli

- kształtowanie właściwych postaw psychoseksualnych, eliminacja niewłaściwych

2. Szczegółowe cele programu:

Ograniczenie agresji słownej i fizycznej oraz wulgaryzmów słownych:

- zwiększenie świadomości rodziców odnośnie prawidłowości rozwoju dziecka przyczyn

agresji oraz skutecznych metod wychowawczych

- ograniczenie wpływu agresywnych treści zawartych w bajkach i filmach, programach

i grach

- eliminacja czynników sprzyjających agresji na terenie szkoły

- podnoszenie kultury słowa, eliminowanie wulgaryzmów słownych

- zwiększenie wiedzy uczniów na temat przyczyn i skutków zachowań agresywnych

- wyposażenie w umiejętności niezbędne dla zdrowia psychicznego i prawidłowego

funkcjonowania w relacjach z innymi:

• uczenie zasad społecznego zachowania

• rozwijanie zdolności empatycznych

• rozwijanie umiejętności komunikowania się

• uczenie wyrażania uczuć, potrzeb

• uczenie kontroli negatywnych emocji

• poznawanie sposobów radzenia sobie ze stresem

• kształtowanie właściwego systemu wartości

• wzmacnianie poczucia własnej wartości

Eliminowanie niewłaściwych postaw uczniów do nauczycieli:

- uczenie niewłaściwych zasad komunikacji w tym umiejętności wyrażania swoich uczuć,

myśli oraz swojego zdania

- podnoszenie świadomości społeczno - moralnej, wglądu w siebie, zdolności krytycznej

oceny swojego zachowania, przewidywania skutków swoich postaw

- uczenie zasad społecznego zachowania, w tym postawy asertywnej

- podnoszenie wśród rodziców świadomości znaczenia i obrazu autorytetu nauczyciela

- zwiększenie kompetencji wychowawczych nauczycieli.

Kształtowanie właściwych postaw psychoseksualnych i eliminowanie niewłaściwych:

- zwiększenie kompetencji rodziców w zakresie wychowania psychoseksualnego swoich

dzieci

- eliminowanie wpływu niewłaściwych treści o tematyce seksualnej z telewizji, Internetu,

czasopism i innych środków przekazu

- zwiększenie wiedzy uczniów na temat rozwoju seksualnego, ukazywanie prawidłowości

rozwoju psychoseksualnego, wskazywanie na negatywne skutki niewłaściwych zachowań

w tym zakresie

- zwiększenie kontroli uczniów na terenie szkoły w zakresie postaw psychoseksualnych

- rozwijanie świadomości społeczno - moralnej.

VI. Metody realizacji programu

1. Działania informacyjne:

- pogadanki prowadzone przez wychowawców

- spotkania ze specjalistami ( prelekcje, warsztaty)

- gazetki szkolne

- wystawa prac plastycznych

2. Działania edukacyjne:

- zajęcia warsztatowe

- symulacja różnych sytuacji życiowych np. rozwiązywanie wymyślonego konfliktu

- samokształcenie i doskonalenie zawodowe nauczycieli

- burza mózgów

- drama

- dyskusja

- gry i zabawy dydaktyczne

- piosenki

- zajęcia plastyczne

- bajka, fabuła

3. Działania alternatywne:

- wycieczki

- zajęcia i zawody sportowe

- koła zainteresowań

- imprezy, uroczystości szkolne

- świetlica szkolna

4. Działania interwencyjne:

- interwencja w środowisku domowym ucznia

- interwencja w środowisku szkolnym ucznia

- interwencje prowadzone przez specjalistów ( np. lekarz)

- terapia indywidualna prowadzona przez psychologa

- opracowanie wspólnie z uczniami wewnątrzklasowych kontraktów, dotyczących zachowań

uczeń - uczeń, uczeń - nauczyciel, dotyczących rozwiązywania konfliktów, wyciągania

konsekwencji z łamania przyjętych zasad, wprowadzania nagród za właściwe zachowania.

5. Działania o charakterze zmian środowiskowych.

VII. Adresaci programu

Program profilaktyki jest skierowany do uczniów, nauczycieli i rodziców.

VIII. Plan działań profilaktycznych

Realizacja głównych celów programu, to jest:

- ograniczenie agresji słownej i fizycznej oraz wulgaryzmów słownych

- eliminowanie niewłaściwych postaw uczniów do nauczycieli

- kształtowanie właściwych postaw psychoseksualnych i eliminacja niewłaściwych

odbywać się będzie poprzez następujące działania:

Lp.	Zadania	Sposób realizacji	Termin	Osoby odpowiedzialne	Odbiorcy
1.	Motywowanie rodziców do aktywnej współpracy na rzecz profilaktyki	zainteresowanie problemami wychowawczymi, przedstawienie priorytetów programu profilaktyki	IX 2012	Dyrektor szkoły wychowawcy	rodzice
2.	Edukacja rodziców w zakresie prawidłowości rozwoju dziecka, przyczyn agresji, prawidłowości rozwoju psychoseksualnego i edukacji seksualnej, na temat skutecznych metod wychowawczych oraz świadomości znaczenia obrazu autorytetu nauczyciela	rozmowy z rodzicami	zgodnie z planem spotkań z rodzicami oraz doraźnie zgodnie z potrzebami	Dyrektor szkoły wychowawcy pedagog psycholog	rodzice
							pogadanki
		3.				Ograniczenie kontaktu uczniów z treściami agresywnymi oraz pornograficznymi podczas korzystania z telewizji ,komputera oraz innych środków przekazu informacji	rozmowy z rodzicami	zgodnie z planem spotkań z rodzicami oraz doraźnie wg potrzeb	Dyrektor szkoły pedagog psycholog	rodzice
							pogadanki dla rodziców
				zajęcia warsztatowe dla uczniów	w ciągu roku	wychowawcy pedagog psycholog	uczniowie
		4.	Uczenie norm i zasad społecznego zachowania się, rozwijanie świadomości społeczno - moralnej, wglądu w siebie, krytycznej oceny swojego zachowania, przewidywania skutków swoich postaw	podejmowanie tematyki na zajęciach lekcyjnych	w ciągu roku	wychowawcy	uczniowie
				redagowanie gazetek klasowych i szkolnej propagujących normy i zasady społecznego zachowania się indywidualne rozmowy z uczniami	w ciągu roku	wychowawcy nauczyciele	uczniowie rodzice
				zwiększenie kontroli uczniów na terenie szkoły w kierunku problemowych zachowań, w tym psychoseksualnych
		5.	Rozwijanie zdolności empatycznych	zachęcanie uczniów do pomocy młodszym i słabszym, dzielenia się, wynagradzania wyrządzonych szkód	w ciągu roku	nauczyciele	uczniowie
				zajęcia warsztatowe	w ciągu roku	nauczyciele pedagog psycholog	uczniowie
		6.	Rozwijanie umiejętności komunikowania się, wyrażania swoich uczuć i potrzeb oraz postawy asertywnej	integrowanie nowych uczniów z grupą klasową	I półrocze	wychowawcy nauczyciele	uczniowie
				zajęcia warsztatowe	w ciągu roku	wychowawcy pedagog psycholog	uczniowie
				zajęcia terapeutyczne wspomagające komunikację werbalną i pozawerbalną	w ciągu roku	nauczyciele - terapeuci	wybrani uczniowie
				zajęcia warsztatowe				wychowawcy pedagog psycholog
		7.	Wyposażenie w umiejętności radzenia sobie ze stresem, kontrolowania negatywnych emocji	podejmowanie tematyki na zajęciach lekcyjnych	w ciągu roku	wychowawcy nauczyciele	uczniowie
				zajęcia warsztatowe	w ciągu roku	wychowawcy pedagog psycholog	uczniowie
				indywidualne zajęcia terapeutyczne			pedagog psycholog	wybrani uczniowie
		8.	Pomoc w budowaniu własnego systemu wartości, rozwijanie umiejętności podejmowania właściwych decyzji, rozwiązywania problemów	podejmowanie tematyki na zajęciach lekcyjnych	w ciągu roku	wychowawcy nauczyciele	uczniowie
				zajęcia warsztatowe	w ciągu roku	wychowawcy pedagog psycholog	uczniowie
				indywidualne zajęcia terapeutyczne	w ciągu roku	pedagog psycholog	uczniowie rodzice
		9.	Rozwijanie samoświadomości i poczucia własnej wartości	organizowanie kół zainteresowań	w ciągu roku	opiekunowie kół zainteresowań	uczniowie
				angażowanie w konkursy	w ciągu roku	nauczyciele	uczniowie
				zajęcia stymulująco - terapeutyczne wg metody Weroniki Sherborne	w ciągu roku	terapeuci metody W. Sherborne	wybrani uczniowie
				stosowanie motywującego systemu oceniania - nagrody	w ciągu roku	nauczyciele	uczniowie
				zajęcia warsztatowe	w ciągu roku	wychowawcy pedagog psycholog	uczniowie
				indywidualne zajęcia terapeutyczne	w ciągu roku	psycholog pedagog	wybrani uczniowie
		10.	Redukowanie agresji i wulgaryzmów słownych	aktywne pełnienie dyżurów na przerwach, nadzór na imprezach, wycieczkach, uroczystościach szkolnych	w ciągu roku	nauczyciele	uczniowie
				prowadzenie zeszytów obserwacji i podejmowanie działań interwencyjnych	w ciągu roku	nauczyciele wychowawcy pedagog	uczniowie rodzice
				zajęcia warsztatowe	w ciągu roku	wychowawcy pedagog psycholog	uczniowie
				indywidualne zajęcia terapeutyczne	w ciągu roku zgodnie z potrzebami	psycholog pedagog	wybrani uczniowie
		11	Zwiększenie wiedzy na temat rozwoju seksualnego, prawidłowości tego rozwoju oraz konsekwencji niewłaściwych postaw psychoseksualnych	podejmowanie tematyki na zajęciach lekcyjnych	w ciągu roku	wychowawcy	uczniowie
				zajęcia warsztatowe				wychowawcy pedagog psycholog
				indywidualne rozmowy	w ciągu roku w razie potrzeb		wybrani uczniowie w razie potrzeby
12.	Wzbogacenie biblioteki tematycznej dla nauczycieli o pozycje z zakresu profilaktyki	gromadzenie książek, broszur, czasopism, programów profilaktycznych	w ciągu roku	Dyrektor szkoły bibliotekarka	nauczyciele
13.	Zwiększenie kompetencji osób zajmujących się profilaktyką	kursy, szkolenia, warsztaty samodoskonalenie	w ciągu roku	Dyrektor szkoły pedagog nauczyciele	nauczyciele

IX. Monitorowanie i ewaluacja realizacji szkolnego programu

profilaktyki

Ewaluacja programu prowadzona będzie poprzez:

- obserwacje uczniów i rozmowy z uczniami

- rozmowy z nauczycielami, wychowawcami i rodzicami

- przeprowadzenie ankiety ewaluacyjnej wśród nauczycieli

- śródroczna i końcowo roczna analiza pracy profilaktycznej szkoły

- analiza dokumentacji ( dzienniki, zeszyty obserwacji)

- przeprowadzenie ankiety ewaluacyjnej wśród nauczycieli i rodziców.

X. Instytucje i organizacje wspierające szkołę w działaniach

profilaktycznych

- Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna

- MOPS i GOPS

- PCPR

- Policja

- Sąd

- Krajowy Koordynator Szkoły Promującej Zdrowie

- Samorząd lokalny.

Autorzy programu: Jolanta Bystrek

Anna Drewnicka

Stanisława Pachucka

---