BIZANCJUM - HAGIA SOPHIA Plan: prostokąt zamykający kwadratową przestrzeń, w narożnikach filary, które dźwigają ciężar kopuły, na filarach potężny pierścień, a łuki w przecięciach z czasza tworzą 4 trójkąty sferyczne zwane pendentytami. Centralnej kopule towarzyszyły 2 mniejsze, prostokąt obejmujący kwadrat i absydy dawały rzut greckiego krzyża.
SZTUKA PRZEDROMAŃSKA - KAPLICA CESARSKA Budowana na planie ośmiokąta, masywne filary, mocne. Stworzono galerię nad nawą centralną (otwierane do środka arkadami). Balustrady. Tron K. Wielkiego był w galerii nad nawą główną, filary otoczone marmurami. Sklepienie z masywnych bloków kamiennych. Loża K. Wielkiego zmieniona w gotyku na chór. Portyk na parterze. W ścianie mocno wgłębione okna w górnej części. Od środka wejścia 2 wierze, w których były schody prowadzące na galerię. Kolumny korynckie (zbudowane z marmuru, granitu) sprowadzane z Włoszech.
SZTUKA ROMAŃSKA na świecie: Kościoły : wąskie okna i wejścia, zbudowane z prostych brył, budowa prosta, monumentalne, potężne, np. : KOŚCIÓŁ BENEDYKTYNÓW W ST-DENIS. Świątynie: kształt prostokąta lub krzyża łacińskiego, prezbiterium zakończone półkolistą apsydą, 3 nawy oddzielne filarami, wierze o różnych przekrojach umieszczone w fasadzie lub po obu stronach prezbiterium na skrzyżowaniu transeptu z nawą główną oraz na końcach nawy poprzecznej. Prezbiterium otoczone kaplicami. Główny element konstrukcyjny łuk półkolisty, sklepienia kolebkowe i krzyżowe. Nawa główna i boczna podzielone na kwadraty każdemu kwadratowi nawy głównej odpowiadały 2 mniejsze kwadraty nawy bocznej - system wiązany. Sklepienie dźwigają filary. Kapitele mają kształt kostki lub ściętego ostrosłupa, bazy rozczłonowane na kilka wałków i opierały się na płaskiej kostce, głowice i narożniki kostki zdobione. Prezbiterium skierowane na wschód. Większość kościołów nie ma wejścia frontalnego, tylko boczne. Klasztor benedyktynów, Anglia - Durham, Włochy - Wieża w Pizie, Niemcy - Kościoły w Moguncjii, Kolonii, Spirze. Hiszpania - Santiago de Campostella.
SZTUKA ROMAŃSKA w Polsce : Kaplica pałacowa; Rotunda św Gotarda w Strzelnie; Kościół Prokopa; Kościół Św Katarzyny; Kościół najśw Marii w Górce; Kościół św Katarzyny w Górce; I i II katedra na Wawelu; Kolegiata Marii w Tumie pod Łęczycą.
GOTYK na świecie: Przebudowa chóru w opactwie St-Denis: kwintesencja architektury, rzeźby i malarstwa. Francja : St-Denis, Amiens, Reims, Chartres, Anglia: Lincoln, Caterbery, Winchester, Westmister, Włochy: katedra św Franciszka w Asyżu, Pałac Dożów, St Maria Novella, St Maria del Fiore, St Croce, Niemcy: Kolonia, Ulm.
GOTYK w Polsce: Kościół Mariacki w Krakowie: Prosto zamknięte prezbiterium z filarem na osi obiega obejście do którego otwierają się kaplice, krótki korpus z transeptem, przypory |
zastosowano w środku, sklepienia krzyżowo -żebrowe, sklepienia podtrzymują filary i ściany, przypora wewnątrz a nie na zewnątrz, przez to mniejsze wnętrze, ale rozłożenie sił prostsze. Cystersi: Kościół w Oliwie, Pelplinie, Toruniu, Jędrzejowie, Wąchocku, w Henrykowie. Dominikanie: Kraków, Sandomierz, Wrocław, Elbląg, Poznań Franciszkanie: Kraków, Wrocław, Poznań, Zawichost.
RENESANS na świecie: Od 1420 r od przebudowy kopuły w kościele przez Brunolleschiego. Kopuła: dwupłaszczyznowa, zbudowana z cegły, ciężar skupiony na bembnie w którym znajdują się okrągłe okna, na pierścieniach cylindryczne otwory, lepsze oświetlenie w środku. Brunolleschi: Kościół S. Lorenzo, Sprito, Kaplica Pazzich, St.Croce, Santa Maria del Fiore. Pałace włoskie: budowane na planie protokata lub kwadratu, obrys też prostokątny lub kwadratowy, posiadające wewnętrzne dziedzińce o kształcie odpowiadającym założeniom rzutu budynku, uroczysty charakter podkreślają krużganki, najczęściej trzy kondygnacyjne. Wyjątek : Villa Rotondo : dzieło Andrea palladio, wyjątkowość polega na tym, że każde pomieszczenie zamkniete jest portykiem
RENESANS w Polsce: Od momentu przebudowy dziedzińca na Wawelu. 3 kondygnacyjny : dziedziniec na pierwszej kondygnacji arkady, trzecia kondygnacja : smukłe kolumny zakończone nasadą w kształcie dzbanka, w połowie przyozdobione pierścieniem, mogą podtrzymywać wysunięty okap dachu. Kaplica Zygmuntowska : wzorował się na kopule Brunolleschiego, kopuła pokryta złotymi łuskami, znajdują się 2 pomniki nagrobne, dwóch ostatnich Jagiellonów, gotyckie nagrobki maja baldachimy a renesansowe nie. Np.: Niepołomice, Piaskowa Skała, Brzeg, Ratusz w Poznaniu, Kazimierz nad Wisłą, Zamość,
Malarstwo : Szkoła Włoska : schematyczne przedstawienia, skupienie się na naturze, podporządkowanie geometrii. BRUNOLLESCHI, BOTTICELLI „Narodziny Wenus”; „Primavera” Madonny, „Sąd Ostateczny”, „Św Rodzina”, „Pieta” Szkoła Wenecka: VERONESE Szkoła Flamandzka: Nie znali mozaiek i ikon, bazowali na ikonografii książkowej. Przedstawianie osób bardziej surowe, poważne, podwyższyła się linia horyzontu, pojawienie się „lustra” w obrazie: miejsca gdzie się odbijało światło. Uwzględniali fakt że ciało może być niedoskonałe. Aniołowie - obojnaki. Światłocień. Mało nagich postaci. Przedstawiali fakturę szat MEMLING: „Tryptyk Sądu Ostatecznego” figury sztywne, gotyckie smukłości postaci, łagodne rysy, lekka zaduma. Oś elipsy na której obraz jest przedstawiony. LEONARDO DA VINCI: “Madonna w grocie” postacie wbudowane w trójkąt, swoboda |
ruch, wyrafinowane wyrazy twarzy, ekspresja. „Ostatnia wieczerza”; „Dama z łasiczką”; „Monalisa” spokój, klasycyzm, pogoda ducha, tajemniczy uśmiech. RAFAEL SANTI: „Madonna ze szczygłem”; „Szkoła ateńska”; „Zaślubiny Marii” MICHAŁ ANIOŁ: „Dawid”, sklepienie kaplicy sykstyńskiej
|