JĘZYKI INFORMACYJNO-WYSZUKIWAWCZE W BIBLIOTECE UNIWERSYTETU JANA PAWŁA II W KRAKOWIE
Katarzyna Krzewina
I. Historia Uniwersytetu
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie wywodzi się z Uniwersytetu Jagiellońskiego, kiedy to 12 maja 1364 roku Kazimierz Wielki wydał akt fundacji Studium Generale w Krakowie. Studium nie posiadało wydziału teologii. Dopiero na prośbę królowej Jadwigi i Władysława Jagiełły papież Bonifacy IX, 11 stycznia 1397 roku wydał bullę Eximiae devotionis affectus erygującą Wydział Teologii w Krakowie.
W 1959 roku papież wydał dekret stwierdzający, że "Wydział Teologiczny zgodnie z jego ustanowieniem i charakterem trwa pod kierownictwem jednej władzy kościelnej i na przyszłość ma się kształtować wedle praw ustanowionych przez Stolicę Apostolską". Dzięki staraniom kardynała Karola Wojtyły Wydziałowi został przyznany w 1974 roku zaszczytny tytuł Papieski.
Przełomowym wydarzeniem w dziejach Wydziału Teologicznego w Krakowie było wydanie przez Jana Pawła II 8 grudnia 1981 roku motu proprio Beata Hedvigis, na mocy którego ustanowiona została Papieska Akademia Teologiczna w Krakowie, składająca się z trzech wydziałów: teologii, filozofii i historii Kościoła.
II. Historia Biblioteki
Biblioteka Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie jest jedną z głównych bibliotek katolickich w Polsce i największą taką instytucją w Krakowie. Nawiązuje do tradycji biblioteki, utworzonego w 1397 r., Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Po 1954 r., kiedy to mocą jednostronnej decyzji władz państwowych, Wydział Teologiczny został przeniesiony do Warszawskiej Akademii Teologii Katolickiej, zaczęto tworzyć bibliotekę naukową. Nowo powstająca biblioteka przejęła częściowo księgozbiór Wyższego Seminarium Duchownego Archidiecezji Krakowskiej, a od 1981 r. działała jako Biblioteka Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie. W 2010 r. została przekształcona w Bibliotekę Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Początkowo zbiory biblioteczne gromadzono przy ul. Podzamcze 8. 30 stycznia 1980 r. dokonano tam poświęcenia nowych pomieszczeń bibliotecznych. Pod koniec lat 90. XX w. władze Papieskiej Akademii Teologicznej podjęły decyzję o konieczności budowy nowego budynku dla biblioteki. W październiku 2001 r. wmurowano kamień węgielny pod gmach budynku przy ul. Bobrzyńskiego, a w sierpniu 2002 r. Papież Jan Paweł II poświęcił nowo powstającą siedzibę biblioteki. W pomieszczeniach tych we wrześniu 2007 r. otwarto Międzywydziałową Czytelnię Czasopism Biblioteki.
Biblioteka gromadzi zbiory z zakresu teologii, filozofii, historii Kościoła, historii, prawa, pedagogiki, psychologii, socjologii, politologii, kultury, sztuki i literatury. Są to zbiory zwarte i ciągłe, dokumenty audiowizualne, kartograficzne, dokumenty życia społecznego, dokumenty muzyczne, bazy danych, rękopisy oraz starodruki.
III. Języki informacyjno-wyszukiwawcze wykorzystywane w Bibliotece
Klasyfikacja zbiorów
W bibliotece, gdzie zastosowano wolny dostęp, rozmieszczono na dwóch piętrach zbiory ułożone według wcześniej opracowanej klasyfikacji dziedzinowej . Klasyfikacja ta zbudowana jest z następujących działów:
Generalia
Teologia
Historia
Prawo
Dziedzictwo kulturowe
Nauki społeczne
Jan Paweł II
Inne nauki
Prasa - dla Katalogu Dziedzinowego Czasopism
Katalogi kartkowe
Katalog zawiera opisy książek oraz czasopism polskich i zagranicznych ze zbiorów Biblioteki UPJPII od 2000 r. a także opisy wcześniej wydanych dokumentów dzięki retrokonwersji.
Opisy druków ciągłych obejmują prawie cały zasób tytułów dostępnych w czytelni Biblioteki UPJPII.
W Bibliotece UPJPII można korzystać z tradycyjnych katalogów kartkowych:
alfabetycznych (np. autorów, tytułów czasopism lub serii)
rzeczowych (wg. własnej klasyfikacji zbiorów)
Katalogi kartkowe nie są aktualizowane od 2000 r.
Występuje w nich języki opisu bibliograficznego według obowiązujących norm wyszczególnionych przez Bibliotekę Narodową. Języki opisu bibliograficznego to języki paranaturalne, których funkcją jest wyrażanie cech formalnych dokumentów, umożliwiające ich identyfikację (cechy formalne: nazwiska i imiona autorów, tytuł, nazwa wydawcy, miejsce, rok wydania itd.).
OPAC
W komputerowych bazach danych bibliograficznych można wyszukiwać informacje w indeksach według różnych charakterystyk :
a. formalnych:
autor
tytuł
tytuł czasopisma
b. treściowych:
hasło przedmiotowe
hasło przedmiotowe w języku angielskim i francuskim
c. formalno-treściowych:
sygnatura
Wyszukiwanie według słów odbywa się według charakterystyk:
a. formalnych:
autor
tytuł
ISBN
ISSN
język
data publikacji
b. treściowych:
hasło przedmiotowe
c. formalno-treściowych:
wszystko.
Wyszukiwanie według słów w hasłach odbywa się za pomocą następujących typów wyszukiwanego hasła:
tytuł
hasło przedmiotowe
autor.
Terminy te można łączyć za pomocą operatorów Boule'a wyszukując odpowiednio w następujących polach opisu:
słowa
wyrażenie
dokładnie.
Kategorie wyszukiwania zaawansowanego:
Wyszukiwanie zaawansowane odbywa się tak jak w poniżej przedstawionej instrukcji:
wpisz kategorię i szukany TERMIN
a: [autor]
t: [tytuł]
s: [hasło przedmiotowe]
p: [wydawca]
tse: [tytuł serii]
date: [data wydania]
mw: [miejsce wydania]
nte: [uwaga]
aw: [wszystkie indeksowane pola]
wpisz kategorię i KOD z listy
pp: [kraj publikacji] (-> zob. lista kodów)lang: [język dokumentu] (-> zob. lista kodów)ty: [typ dokumentu] (-> zob. lista kodów)tc: [zawartość dokumentu elektronicznego] (-> zob. lista kodów)fc: [forma muzyczna utworu] (-> zob. lista kodów)
Operatory logiczne:
& (i)
+ (lub)
- (nie)
Zapytanie wyszukiwawcze może liczyć maksymalnie 60 znaków. Kod kategorii wpisuje się wyłącznie małymi literami. Nie należy wstawiać spacji ani przed ani po dwukropku. Gwiazdka * - maskuje jeden lub kilka znaków w dowolnym miejscu wyrazu. Znak zapytania ? - użyty pojedynczo maskuje pojedynczy znak, użyty dwukrotnie (??) maskuje dwa znaki itd. Cudzysłów ”” - umożliwia wyszukanie ciągu wyrazów jako całości. Za pomocą nawiasów okrągłych grupuje się części rozbudowanych wyrazów.
Zatem w OPACu wykorzystuje się język haseł przedmiotowych.
Języki haseł przedmiotowych
Języki haseł przedmiotowych to języki informacyjno-wyszukiwawcze o notacji paranaturalnej, w których jednostki słownika nazywane są tematami i określnikami, a gramatykę stanowią reguły budowy haseł przedmiotowych, ich łączenia i transformacji. Słownictwo jest kontrolowane i podzielone na dwie podstawowe kategorie syntaktyczne: tematy samodzielne składniowo i określniki niesamodzielne składniowo. Słownikiem haseł przedmiotowych jest słownik tematów i określników, słownik haseł przedmiotowych, KHW i są to słowniki przekładowe uporządkowane alfabetycznie i zawierający odsyłacze, zwykle składające się z odrębnych wykazów tematów i określników stosowanych przy poszczególnych kategoriach tematów. Gramatyka zaś opiera się na regułach budowy haseł przedmiotowych (zdań i tekstów), jest to gramatyka pozycyjna, wyznaczająca szyk elementów hasła przedmiotowego. Podstawowy schemat hasła przedmiotowego: TEMAT, dopowiedzenie - określnik. Schematy indywidualne określają kolejność poszczególnych kategorii określników w hasłach.
http://upjp2.edu.pl/strona/wce07uabg3 [dostęp:29-01-2014]
Obecnie jest to Uniwersytet im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego
http://upjp2.edu.pl/strona/mshu11nxys [dostęp:29-01-2014]
http://upjp2.edu.pl/strona/jnpqdyuf9e [dostęp:29-01-2014]
OPIS BIBLIOGRAFICZNY, HASŁA OPISU BIBLIOGRAFICZNEGO, http://www.bn.org.pl/download/document/1355931076.pdf [dostęp:29-01-2014]
1