Przedmiot: PSychologia
kierunek: pielęgniarstwo
grupa: T1
Rok i semestr: I Rok, i semestr
Temat: „Interpretacja zdarzenia życiowego na podstawie dowolnej koncepcji psychologicznej”
W psychologii istnieje wiele koncepcji, podejść do człowieka, jego aktywności, procesów poznawczych. Koncepcją psychologiczną człowieka, jaką zaprezentuje jest koncepcja behawiorystyczna. Nazwa behawioryzm pochodzi z języka angielskiego od słowa behavior i oznacza postępowanie. Twórcą tego kierunku był John Broadus Watson, którego celem było przekształcenie psychologii w naukę eksperymentalną, niczym nauki przyrodnicze. Behawioryzm w ślad swej myśli kładzie nacisk na obserwacje zachowania ludzkiego, oraz na zmiany fizjologiczne u ludzi i zwierząt pojawiające się na skutek pewnych sytuacji naturalnych bądź eksperymentalnych. Behawiorystyczna szkoła myślenia została rozwinięta w latach 50' przez Skinnera. To on podjął próbę analizy ludzkiego zachowania w oparciu o wzmocnienia i bodźce wzmacniające.
Zachowanie jednostki, jej aktywność naukowa, twórcza, kontakty z innymi ludźmi, umiejętności, zdolności są zdeterminowane zarówno przez geny, jak i przez szereg czynników środowiskowych. Behawioryści kładą nacisk właśnie na te czynniki. Może to być specyficzna sytuacja społeczno - ekonomiczna, rodzinna, szkolna, na człowieka mogą oddziaływać również bodźce dochodzące z reklamy, telewizji, Internetu, ogólnie mówiąc z mass mediów. Szkoła behawiorystyczna zwraca uwagę, iż środowisko jest niepowtarzalną mozaiką różnego rodzaju bodźców. To te bodźce właśnie determinują, w głównej mierze, zachowanie człowieka. Podejście behawiorystyczne polega właśnie na badaniu zależności pomiędzy bodźcami oddziałującymi na jednostkę, a jej zachowaniem. Behawioryści, bowiem upatrują uzasadnień ludzkiego zachowania nie w osobowości człowieka, ale w środowisku zewnętrznym. Współcześnie zwolennicy behawioryzmu zwracają uwagę na fakt, iż to nie tylko środowisko oddziałuje na człowieka, ale również jednostka ludzka zmienia, kształtuje swoje środowisko. W związku ze swoją teorią, behawioryści, nakreślili wizję człowieka zewnątrz - sterowalnego. Chodzi tu o to, iż na to, jaki człowiek będzie, jak się zachowuje możemy wywrzeć wpływ z zewnątrz, poprzez jego środowisko. W efekcie tej myśli jeśli chcemy wykształcić pewne cechy u człowieka, musimy sprawić, aby środowisko odpowiednio na niego wpływało, umożliwiając mu kształtowanie się tych cech. Chcesz stworzyć idealnego człowieka - stwórz mu idealne środowisko. Swój wybór koncepcji psychologicznej postaram się wytłumaczyć przytaczając konkretne wydarzenie, opisujące życie kilkunastoletniego chłopca, który wychowuje się w rodzinie z problemem alkoholowym.
Piotruś-bohater naszego zdarzenia- urodził się 02.09.1998 w Tarnowie. Dzisiaj chłopiec ma już 13 lat. Piotr jest uczniem klasy podstawowej. Piotr jest najstarszym dzieckiem swoich rodziców( Danuty ur. 1968r. oraz Jarosława ur. 1966r.) Rodzice chłopca posiadają wykształcenie zawodowe. W momencie narodzin dziecka matka nie pracowała. Wówczas sytuację materialną tej rodziny określiłabym, jako niedostateczną. Na szczęście po narodzinach Piotrka pomoc okazali dziadkowie ze strony ojca. Zamieszkiwali oni wspólnie z rodzicami chłopca w starym domu z dwoma, osobnymi pokojami. Jeden zajmowali dziadkowie, drugi rodzice Piotrka. Zarówno matka jak i ojciec mieli problemy z zachowaniem abstynencji alkoholowej. Skłonności do nadużywania alkoholu przejawiał również dziadek. Atmosferę rodzinną określiłabym, jako niekorzystną dla rozwoju dziecka. W domu tym, dość często dochodziło do sprzeczek i awantur między rodzicami. Po dwóch latach na świat przyszedł młodszy brat chłopca- Marcin. Wtedy też matka całą swoją uwagę skupiła na najmłodszym z synów. Ojciec zajmował się synami w stopniu, znikomym. Jego problem alkoholowy coraz bardziej się pogłębiał. Sytuacja materialna rodziny była bardzo trudna. Rodzina została objęta opieką Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Piotr swoją edukację rozpoczął w wieku 7 lat (wcześniej nie uczęszczał do przedszkola ani żłobka). W szkole postrzegany była, jako dziecko nerwowe, mało zdyscyplinowane i nadpobudliwe. Chłopiec nie miał kolegów - był „typem samotnika”. Nauka sprawiała mu duże trudności. Gdy Piotr skończył 8 lat od rodziny odeszła matka zostawiając chłopców pod opieką ojca. Przez kolejne lata kompletnie nie interesowała się dziećmi. Wszystkie obowiązki spadły na ojca, który nadal borykał się ze swoim problemem. Z czasem obowiązki wychowawcze chłopców przejęli dziadkowie. Największy udział w wychowaniu chłopców miała babcia.
W szkole Piotr zaczął sprawiać coraz większe problemy. Jego kontakty z rówieśnikami były zaburzone-często wszczynał bójki, wdawał się w liczne konflikty z innymi uczniami. Kradł, kłamał, nauka nadal sprawiała mu ogromne trudności. Do szkoły przychodził nieprzygotowany do lekcji. Wolny czas spędzał poza domem, w towarzystwie na ogół starszych kolegów( nierzadko karanych za bójki i kradzieże). Coraz częstsze były również jego nieobecności w szkole. W konsekwencji Piotr musiał powtarzać klasę IV. W grudniu 1999r. zmarła babcia, z którą Piotr był emocjonalnie związany. Jego zachowanie uległo pogorszeniu. Brak babci i tym samym większe zaniedbanie dziecka spowodowało, że w stosunku do chłopców zastosowano środek wychowawczy, w postaci dozoru kuratora.
Według behawioryzmu powodem złego zachowania się chłopca jest otoczenie. Dorastając w dysfunkcyjnej rodzinie chłopiec mógł czuć się zaniedbany. Ciągłe sprzeczki, awantury w końcu odejście matki od rodziny-zaburzyło poczucie bezpieczeństwa chłopca. Piotr wychowywał się w atmosferze lęku i niezrozumienia- ojciec często poniżał dzieci mówiąc, że do niczego się nie nadają. Piotr nigdy nie miał oparcia w swoim ojcu, nigdy nie mógł na nim polegać. W życiu musiał radzić sobie sam.
Jego samotność i niemożność porozumienia się z rówieśnikami wynikała z zaburzonych relacji panujących w rodzinie. Inne dzieci, nie były w stanie zrozumieć Piotrka, gdyż pochodziły z pełnych, nie patologicznych rodzin. Piotr nie radził sobie ze swoimi emocjami, dlatego często był prowodyrem bójek szkolnych. Zrozumienia szukał u starszych kolegów, którym ufał. Od nich nauczył się przeklinać, kraść i kłamać. Jego trudności z nauką wynikały z tego, że nie potrafił się skupić na jednej rzeczy. Ojciec często był pijany i nie kontrolował tego, co robi. Chłopiec musiał cały czas być czujny. Musiał również zachowywać się w taki sposób, by niczym nie zezłościć ojca. Żył w ciągłym stresie.
Zgodnie z tym, co twierdzą behawioryści, wpływ środowiska zewnętrznego na człowieka oraz możliwości manipulowania, sterowania człowiekiem, zależą od bodźców zewnętrznych da się zauważyć, że Piotr, jako członek rodziny alkoholowej zmieniał swój sposób funkcjonowania usiłując się przystosować do sytuacji panującej w domu. Rozwój człowieka to „uczenie się” poszczególnych zachowań i nowych nawyków. Koncepcja behawiorystyczna jest skoncentrowana na nagrodach i karach, jakich dostarcza człowiekowi środowisko. W historii Piotrusia, ewidentnie widać, że jest on dzieckiem, które pozostaje samo sobie, a w konsekwencji będzie to miało na niego destrukcyjny wpływ w jego dalszym życiu i rozwoju osobowości. Został on „zaprogramowany” przez negatywne wpływy i bodźce, jakich doświadcza w domu rodzinnym i towarzystwie zdemoralizowanych kolegów.
Bibliografia:
Turner Jeffrey S., Helms Donald B. „Rozwój człowieka”, wyd. WSiP Warszawa, 1999
Nowacki Tadeusz, „Elementy psychologii”, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, 1975
Kozielecki J. „Koncepcje psychologiczne człowieka”