POLITYKA WEWNETRZNA KAZIMIERZA WIELKIEGO


58. POLITYKA WEWNETRZNA KAZIMIERZA WIELKIEGO

Odrodzone Królestwo było obciążone tradycjami dzielnicowymi. W jednoczeniu przeszkadzały także elity władz uformowanych w poszczególnych księstwach . Kazimierz akceptował pozostałości dzielnicowe. Monarchia Kazimierza musiała wytworzyć szereg instytucji centralnych , które konsolidowały poszczególne dzielnice w jeden aparat władzy . Na pierwszym miejscu należy postawić zjazdy tzw. generalne dostojników . Pod względem składu i zakresu kompetencji przypominały one wiece , które do znaczenia doszły szczególnie w XIII w. . W zjednoczonym Królestwie instytucja wiecu dzielnicowego straciła na ważności .Król jednak nie przerwał ich działania , bo oznaczałoby to odsuniecie od życia politycznego dzielnicowych elit władzy. Musiały wiec nastąpić zmiany kompetencji wiecu . Zwoływany coraz rzadziej jako organ doradczo -ustawodawczy w większym stopniu stawał się

organem sadowym . Obok wieców starego typu pojawiły się zjazdy generalne dostojników .Różniły się od wieców zasięgiem terytorialnym . Gwarantowały one wykonalność przygotowanych wcześniej przez monarchę i jego doradców postanowień. Ważniejsza role odgrywała rada królewska . Stała się ona nowym czynnikiem integrującym . Dobierana przez monarchę , nie miała charakteru reprezentacji stanowej a jeżeli przez udział w niej panów małopolskich wiążą ściślej z interesami tej dzielnicy , to w założeniu swoim była organem ponaddzielnicowym. Jej skład nie był jeszcze ściśle okreslony , a także jej zakres działania mógł ulegać zmianie. W składzie rady na pewno znajdowali się bp. Krakowski, kanclerz krakowski i podkanclerzy Królestwa, kasztelan krakowski i wojewoda , podskarbi i wielkorządca krakowski.

Za Kazimierza Wielkiego wykształciły się ostatecznie 2 urzędy centralne o charakterze ministerialnymi podstawowym znaczeniu dla scalonego państwa ;urząd podkanclerski i urząd zarządcy skarbu królewskiego (podskarbiego). Wszystkie kancelarie dzielnicowe zeszły do roli urzędów tytularnych. Wzrosło znaczenie krakowskiej. W 1367r. Na podkanclerstwo krakowskie został powołany Janko z Czarnkowa, on przejął główny ciężar kanclerskich obowiązków działał przy królu jak kiedyś podkanclerzowie dworscy . Przybrał on tytuł podkanclerzego Królestwa rezydujący u boku dworu królewskiego kanclerz pozostał kanclerzem krakowskim, zachował wiec swój dzielnicowy charakter. Co do podskarbiego jego znaczenie rosło w miarę wytwarzania się pieniężnego skarbu monarszego.

Administracja terytorialna

Kłopoty wynikały z tego ze każda dzielnica miała uformowana władze lokalna. Tak wiec Kazimierz starał się respektować elitę która sprawowała władze >pozwalał dotychczasowym dostojnikom zachować urzędy . tak powstał tzw. samorząd ziemski.

Władza lokalna- Kaz.Wiel. wykorzystał wprowadzona przez Wacława II instytucje starosty. Starostowie byli mianowani przez króla, reprezentowali goi zastępowali. Prócz sadownictwa w sprawach spornych sprawowali także nadzór policyjny (np. nad przestrzeganiem tzw. miru czyli pokoju drogowego i targowego ) zajmowali się obrona kraju i zwoływaniem pospolitego ruszenia .Sprawowali nadzór nad domena monarchy i systemem podatkowym

Starostowie; generalni , grodowi , ziemscy.

Urzędy ziemskie; -wojewoda- stał na czele rady panów województwa, był dowódcą pospolitego ruszenia z województwa, przewodniczącym sejmiku elekcyjnego, sprawował jurysdykcje nad ludnością żydowską i nadzór nad miastami

Kasztelani - od XIV w ich kompetencje ograniczono na rzecz starosty.

Urzędy centralne pełnili - kanclerz (Janusz Suchywilk) podkanclerz (Janko z Czarnkowa)podskarbi i marszałek - kasztelan krakowski Spytko z Melszyna i arcybp. Jarosław Bogoria ze Skotnik

Podział administracyjny państwa ; prowincje (istniały 2; Małopolska i Wielkopolska)-województwa - ziemie -powiaty

Kazimierz współpracował z arcybp. gnieźnieńskim Jarosławem ze Skotnik (który dokonał kodyfikacji przepisów prawnych w Kościele polskim). Dzięki tej współpracy udało się wówczas opodatkować na rzecz państwa łany kmiece w dobrach kościelnych , egzekwować od Kościoła podatek na cele publiczne tzw. subsidium charitativum(miłosierne wsparcie)i przeprowadzić reformę systemu przez ujednolicenie dziesięciny pieniężnej.

Obronność i służba wojskowa

Kazimierz --> [Author:P] --> [Author:P] realizował plan budowy warowni miejskich oraz grodów - zamków(Kazimierz, Wieliczka < Olkusz Będzin, Ojców , Sandomierz Radom, Opoczno Lublin Kalisz) Fortyfikacje starano się także rozbudować w miejscach narażonych na najazdy zewnętrzne np.. Ruś Kazimierz uporządkował także powinności wojskowe społeczeństwa na rzecz państwa . Przestrzegano tzw prawa rycerskiego (każdy kto posiadał ziemie i korzysta z immunitetów) jest zobowiązany do służby wojskowej . rycerz był zobowiązany prowadzić ze sobą ludzi do służby . Sołtysi mieli udawać się na wojnę przy królu (bez względu czy byli połączeni stosunkiem lennym z panem świeckim czy duchownym)Kazim. związał rycerstwo z określoną jednostka czyli chorągwią.

System podatkowy

Podstawa dochodów skarbu były dobra królewskie tzw. królewszczyzny i przedsięwzięcia o charakterze monopolu tzw regale ( kopalnie srebra i ołowiu , zupy solne w Wieliczce). Opodatkowanie właścicieli ziemskich od posiadanych łanów kmiecych ) . Istniał coroczny podatek gruntowy - poradle (które za czasów Kazimierza Wielkiego zostało podwyższone)-wynosiło 12gr z łana kmiecego w dobrach szlacheckich i 24 gr w dobrach klasztornych. Kaz. Wielk. Bił przeważnie kwartniki, które miały wartość ½ gr ( zwane również połgroszami ) - trudno było utrzymać ich rzeczywista wartość nominalna . W obiegu znajdował się także grosz czeski (praski) w latach 60 -tych zaczęto również wybijać wysokowartościowe grosze krakowskie . Operowano kopa groszy(60gr), grzywna krakowska (48gr) i groszem polskim(26gr)

Kolonizacja, osadnictwo , handel

Kaz. Wielk popierał akcje osadnicze. Rozwinęło się za jego czasów osadnictwo wiejskie ( na prawie niemieckim)- na podst. Zezwolenia lokacyjnego monarchy pan czy książę zawierał umowę z organizatorem wsi - zasadzca . Wieś posiadała prawo do własności (prawo zakupu) kolonizacja miejska - umowa lokacyjna miedzy panem a wójtem >>>patrz temat 47

Istniało zróżnicowanie społeczne w miastach ; patrycjat i pospólstwo (m in. rzemieślnicy)- płaca podatek miejski tzw szos . Plebs nie płaci podatku ale nie ma tez obywatelstwa miejskiego . Nadawano przywileje miastom 2 prawa składu-kupcy przywożący towar mieli go wystawiać na sprzedaż w danym mieście , przymus drożny - kupcy musieli poruszać się wyznaczona droga . Kaz otaczał protekcja szczególnie handel ze wsch. z Rusią W czasach Kaz. Wielk. zauważa się rozwój handlu i przybywanie zagranicznych kupców . popierając osadnictwo na prawie czynszowym , organizację gmin miejskich , rozwój kontaktów handlowych , rzemiosła i górnictwa, tworzył Kaz. Podstawy gospodarcze Królestwa.

Nauka- w 1364r założył Akademie Krakowska

Reforma ustawodawcza >>>>patrz temat 62



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
15 Polityka wewnetrzna Kazimierza Wielkiego
polityka wewnetrzna kazimierza wielkiego, studia
Inne materiały, polityka wewnętrzna kazimierza wielkiego
polityka zagraniczna kazimierza wielkiego, studia
44 Polityka zagraniczna Kazimierza Wielkiego
Polityka zagraniczna Kazimierza Wielkiego
Ważne wydarzenia historyczne, Polityka wewnętrzna i zewnętrzna Kazimierza Wielkiego
Polityka wewnętrzna i zewnętrzna Kazimierza Wielkiego, ważne wydarzenia historyczne
Polityka wewnętrzna i zewnętrzna Kazimierza Wielkiego, ważne wydarzenia historyczne
POLITYKA WEWNĘTRZNA I ZEWNĘTRZNA KAZIMIERZA WIELKIEGO-PRÓBA OCENY, H I S T O R I A-OK. 350 ciekawyc
!! Wypracowania !!, 75, Kazimierz Wielki (1333-1370) -Polityka wew
M Smoliński Joannici wobec polityki Kazimierza Wielkiego w latach 30 XIV wieku
Kazimierz Wielki polityka zagraniczna
A Marzec KARIERY POLITYCZNE NA RUSI CZERWONEJ ZA PANOWANIA KAZIMIERZA WIELKIEGO (1340–1370)
Polityka Kazimierza Wielkiego
Ruś Halicka za czasów Kazimierza Wielkiego
Herbarz Polska Kazimierza Wielkiego

więcej podobnych podstron