Horacy i jego poezje.

Horacy:

(65-8 r. p.n.e.) Syn wyzwoleńca z Wenuzji w Apulli. Otrzymał staranne wykształcenie, studiował grekę i filozofię. Po zamordowaniu Juliusza Cezara wstąpił do armii i służył pod dowództwem Brutusa. Brał udział w bitwie pod Filippi w 42 roku p.n.e., z której musiał ratować się ucieczką. Kiedy ogłoszono amnestię dla tych, którzy walczyli przeciw zwycięskiemu Augustowi, powrócił do Italii. W międzyczasie jego ojciec zmarł a majątek został skonfiskowany. Udało mu się kupić posadę sekretarza u kwestora i to pozwoliło mu jakoś prosperować i uprawiać poezję. Utworami Horacego zainteresował się Wergiliusz i wprowadził go do domu Mecenasa. Wkrótce Horacy zaprzyjaźnił się z Mecenasem i należał do jego kręgu literackiego. Po pewnym czasie Mecenas wprowadził go na dwór Augusta, a także podarował mu posiadłość w Sabinum, co umożliwiło mu swobodną twórczość literacką.

Jego poezje:

Twórczość Horacego możemy podzielić na 3 okresy:

1. 
   
   „Księga epodów” - 17 wierszy. (epoda w poezji starogr. - strofa, dystych jambiczny (albo jambiczno-daktyliczny) o drugim wersie krótszym; utwór złożony z takich dystychów; w starogr. liryce chóralnej - trzeci człon następujący po strofie i antystrofie.)

„Satyry” w 2 księgach.

2. „Pieśni” w 3 księgach, też poświęcone Mecenasowi.

3. 4. księga „Pieśni” , „Listy”, „Trzeci list do Pizonów” . Po kilkuletniej przerwie wraca do liryki.

EPODY (Epodon liber) :

(41-30 p.n.e.) krótkie utwory o treści politycznej, wzorowane na Archilochu z Paros (Obok Safony i Alkajosa najwybitniejszy przedstawiciel greckiej poezji lirycznej). Sam Horacy nazywał je jambami. Każdy utwór tworzą dystychy wersów jambicznych lub daktylicznych (drugi wers krótszy od pierwszego). Są manifestacją nowego klasycyzującego kierunku poezji augostowskiej. Horacy stępił nieco ostrze satyry greckiego pierwowzoru. Nie krytykuje również możnych swego świata, jak to czynili Archilloch czy Katullus, gdyż w czasach Horacego było to zbyt niebezpieczne.

Skupia się więc na krytykowaniu:

• kiepskiego literata Mewiusza,

• oszczercy, który gardzi słabszymi a przymila się do silniejszych,

• rozpustnej staruszki,

• znanej w Rzymie trucicielki Kanidii.

Nie stroni również od treści politycznych. Wzywa Rzymian do zaprzestania wojen domowych, roztacza wizję upadku Rzymu miotanego wojnami.

Najsłynniejsze epody:

Epoda I ( Ibis Liburnis inter alta navium):

• adresowana do Mecenasa wyruszającego z Oktawianem na wyprawę aktyjską przeciw Antoniuszowi,

• pochwała mecenasa, który jest gotów wziąć na siebie wszystkie niebezpieczeństwa by uchronić od nich cesarza,

• Horacy deklaruje, że chętnie będzie znosił wszelkie przygody wojenne u boku Mecenasa, jest jednak świadom, że jest zbyt słaby by pomóc w czymkolwiek przyjacielowi - to raczej od niego potrzebuje pomocy, czuje się przy nim bezpieczny,

• podkreśla, że jego chęć towarzyszenia przyjacielowi w wyprawie wojennej nie wynika z chciwości, pragnienia łupów i zdobyczy, lecz z miłości, jaką darzy Mecenasa. Nie potrzebne mu są trzody i wille - wystarczy mu to co otrzymał w darze od hojnego protektora,

• stwierdza również, że nie gromadzi bogactw jak Chremes (typowa dla komedii rzymskiej postać starca, który zazdrośnie strzeże swego bogactwa przed rozrzutnym synem),

• poeta po raz kolejny określa swoje nastawienie do życia, charakterystyczne dla czasów, w jakich powstaje utwór - dążność do łagodzenia sporów i konfliktów, pragnienie spokojnego życia.

Epoda II (Beatus ille, qui procul negotiis):

• pochwała życia wiejskiego włożona w usta lichwiarza Alfiusa,

• utwór zajmuje godne miejsce obok Wergiliuszowej pochwały życia rolników z „Georgik”,

• obraz wsi oglądany oczami mieszczucha, który po miejskich kłopotach szuka tam wytchnienia

• lichwiarz Alfius likwiduje swoje interesy, aby przenieść się na wychwalaną wieś, a w końcu, niespodziewanie, lokuje gdzie indziej kapitał i wraca do interesów - krytycy więc chcieli widzieć w tej epodzie nieomal parodię pochwały wsi,

• utwór rozpoczyna monolog Alfiusa, który stwierdza, że :
  „Szczęśliwy ten, kto nie wie, co to lichwa, bórg
  Nie licząc zysków ani strat,
  Wołami swymi orze pradziadowski mórg,
  Jak zacni ludzie z dawnych lat!”
  Potem następuje wyliczenie zalet wiejskiego życia. Gdy wydaje się, że Alfius opuści miasto , przychodzi czas spłaty zaciągniętych pożyczek i lichwiarz udaje się po pieniądze do dłużników i ponownie puszcza swój kapitał w obieg.

Epoda IV (Lupis et agnis quanta sortitio obtigit):

Horacy wyraża swą niechęć do dorobkiewicza, który - niedawno niewolnik - teraz dumnie kroczy po Ulicy Świętej (Via Sacra), pyszniąc się majątkiem i godnością trybuna wojskowego.

„Po co wyprawiać miedziokute floty,
Na zbójców morskich i na niewolników
Gdy właśnie jeden z między tej hołoty
Zrobion trybunem i dowódcą szyków?!”

Epoda XVI (Altera iam teritur bellis civilibus aetas):

jeden z najwcześniejszych utworów Horacego , napisany przed pokojem między Oktawianem i Antoniuszem (40 r.p.n.e.), który zdawał się zapowiadać koniec wojen domowych.

• utwór ma wiele wspólnego z eklogą (sielanką, bukoliką) IV Wergiliusza ; opis złotego wieku u Wergiliusza analogiczny do opisu wysp szczęśliwych u Horacego.

• ekloga Wergilego została napisana po pokoju, autor wieścił nadejście złotego wieku. Horacy nie widzi innego wyjścia jak opuszczenie Rzymu i wywędrowanie na bajeczne wyspy szczęśliwe,

• wyspy szczęśliwe - raj podarowany przez Jowisza dla ludzi cnotliwych, w czasie gdy nastał wiek żelazny,

• poeta opisuje sytuację Rzymu, który już dwa wieki pogrążony jest w wojnie domowej. obawia się, że wynikiem bratobójczych walk będzie najazd jakiegoś barbarzyńcy, który zawładnie wiecznym miastem

• autor stwierdza że większość mieszkańców pragnie opuścić Rzym. nawołuje do przeklęcia miasta, porzucenia świątyń i wyruszenia w świat.

• nie dopuszcze możliwości powrotu do Rzymu, nie przewiduje polepszenia sytuacji,

• wysuwa postulat udania się na wyspy szczęśliwe, gdzie: jest obfitość jedzenia, ziemia sama wydaje plony, zwierzęta są posłuszne człowiekowi.

• kończy utwór wezwaniem: „Cnotliwi, uciekajcie, posłuchawszy wieszcza!”.
  

SATYRY (Sermones) :

(łac. satura - dosł. mieszanina)

Satyra była wynalazkiem rzymskim, choć tendencje satyryczne pojawiły się w literaturze starogreckiej. W literaturze starożytnego Rzymu satyra ukształtowała się w postaci pisanych heksametrem pouczających gawęd bądź napastliwych monologów, dialogów i innych form narracyjnych, m.in. w twórczości Lucjusza, Warrona, Juwenalisa (i oczywiście Horacego).

Swoje satyry chętnie nazywał Horacy gawędami (sermones). Często posługuje się dialogiem (zwłaszcza w drugiej księdze), jeśli zaś przemawia od siebie, nie jest to systematyczny wykład, lecz właśnie swobodna gawęda. Wiele satyr zawiera wątki autobiograficzne (pomysł zaczerpnięty z Lucjusza).

Satyra 6 księga I, (Non quia, Maecenas, Lydorum quidquid Etruscos):

• autobiografia poety jako egzemplifikacja zagadnienia moralnego,

• o wartości człowieka nie stanowią czynniki zewnętrzne (majątek, pozycja), ale wewnętrzne walory,

• podziękowanie dla Mecenasa, że choć pochodzi z królewskiego rodu, nie gardzi gminem (Horacym),

• nie jest ważne pochodzenie, lecz wolność,

• lud dokonuje bezmyślnych wyborów - oddaje władzę w ręce osób zupełnie się do tego nie nadających, tylko dlatego, że mają wspaniałych przodków,

• następuje apostrofa do Mecenasa - dowiadujemy się, że jego i poetę łączy przyjaźń, która nie jest przypadkiem, lecz przemyślaną decyzją Mecenasa,

• opisuje swoje pierwsze spotkanie z Mecenasem,

• wyraża wdzięczność dla ojca, który starał się go wykształcić u najlepszych,

• ponownie udowadnia, że bogactwa nie dają szczęścia, a on sam jest szczęśliwy nie posiadając ich.

Satyra 6. księga II, (Hoc erat in votis: modus agri non ita magnus):

• temat: życie miejskie a wiejskie,

• podziękowanie dla Mecenasa za posiadłość w Sabinum oraz opis trosk i kłopotów życia w Rzymie,

• niektórzy ludzi pragną wykorzystać znajomość poety z wpływowym Mecenasem, by przeforsować swoje sprawy - nie wierzą, że Horacy rozmawia z przyjacielem tylko o błahych rzeczach

• bajka o myszy wiejskiej i miejskiej: do myszy wiejskiej przyszła w odwiedziny miejska. Mysz wiejska, która zazwyczaj żyła oszczędnie, chciała być gościnną poczęstowała koleżankę swoimi najlepszymi zapasami (groszek, fasolkę, jęczmień, itp.). Wiejskie smakołyki nie zadowoliły jednak miejskiej myszy, i ta przekonała koleżankę, by udała się z nią do miasta. Skryły się w domu bogacza i obżerały smakołykami, aż pojawiły się psy i obie myszy ledwo uszły z życiem. Wtedy mysz wiejska postanowiła wrócić do bezpiecznego lasu i dalej jeść fasolę i jęczmień.

PIEŚNI:

Sam Horacy nazywał je carmina, (późniejsi gramatycy nazwali je odami) z racji ich przeznaczenia do śpiewania przy akompaniamencie liry lub fletu (nie wiemy jednak, czy rzeczywiście były śpiewane).

Właściwy okres lirycznej twórczości Horacego stanowią lata 30-23 p.n.e., wtedy powstał zbiorek zawierający 3 pierwsze księgi. W Rzymie nastaje pokój, Horacy zaczyna wierzyć w boskość Augusta, popiera jego dążenia polityczne i ideologiczne. Wzoruje się na Alkajosie, Safonie, Anakreoncie. Dokonuje parafraz i przekładów liryki greckiej. Z reguły zwraca się do prawdziwego, czasem fikcyjnego rozmówcy.

Pieśni Horacego nie mają tytułów, opatrzone są numerami i pierwszymi słowami utworu (incipit).

Tematyka liryki Horacego:

Nieśmiertelność poezji:

Non usitata nec tenui ferar (II 20):

• Horacy jako poeta - łabędź: „Niezwykłe i potężne uniosą mnie skrzydła,/ Mnie, poetę - łabędzia w powietrzne przestworze”,

• nie boi się śmierci - śmierć poety jest pozorna,

• zmienia się w łabędzia i odbywa lot pewniejszy, niż lot Ikara,

• symbolem nieśmiertelnej sławy, którą zapewnia mu twórczość jest lot łabędzia - poetyckie uniesienie,

• prosi, by „pozornemu pogrzebowi” nie towarzyszyły płacze i skargi - „Wstrzymaj też pożegnalny okrzyk i grobowi / mojemu czci nadmiernej nie okazuj wcale”,

• parafraza - pieśń XXIV Kochanowskiego „Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony”

Exegi monumentum aere perennius (III 30):

• temat: nieśmiertelność i potęga sztuki,

• swoją poezją wystawia sobie Horacy pomnik trwalszy od spiżowych monumentów

• sztuka zapewnia artyście wieczną sławę,

• spiżowy pomnik niszczeje, a poezja jest nieśmiertelna,

• sztuka uwzniośla człowieka, zbliża go do bogów,

• Horacy jest przekonany, że jego twórczość przyniesie mu wawrzyn sławy i unieśmiertelni w ludzkiej pamięci,

• precyzyjnie określa, dokąd trwać będzie jego sława - dopóki trwać będzie potęga Rzymu,

• czuje się dumny, że wzbił się na wyżyny i przeniósł do Italii zdobycze poezji greckiej,

• na koniec zwraca się do Melpomeny (muza tragedii) by uwieńczyła mu skronie wawrzynem.

Bogowie:

Horacy przeżył nawrócenie na wiarę w bogów pod wpływem gromu, który ujrzał w pogodny dzień - oddala się od epikureizmu i tworzy coraz więcej hymnów do tradycyjnych bogów. Religijność Horacego wynika nie tylko ze zbliżania się do stoicyzmu, jako oficjalnej filozofii republiki, ale też z ostatecznego przyjęcia ideologii Augusta - odrodzenie dawnej religii jako fundament nowego ustroju. Horacy nie przestrzega poetyki hymnu, który miał wyraźnie określony schemat - są to raczej wariacje na temat hymnu.

Mercury, facunde nepos Atlantis (I 10):

• hymn na cześć Merkurego,

• Horacy sławi go jako tego, który wynalazł lirę i palestrę, łagodząc obyczaje pierwotnych ludzi

• centralne miejsce zajmuje historia o tym, jak Merkury jako dziecko oszukał Apollina,

• na koniec wspomina go Horacy jako tego, który odprowadza cienie zmarłych do Podziemia.

Quid dedicatum poscit Apollinem (I 31):

• prośba do boga, w dzień poświęcenia mu świątyni na Palatynie,

• pierwsza zwrotka - pytanie retoryczne : „O co poeta prosi Apollina,/ O co się modli, lejąc ze swej czary/ Świeży moszcz winny?”,

• odpowiedź: nie o dobra materialne, ale umiejętność poprzestania na tym, co się posiada - tylko wtedy można osiągnąć wewnętrzny spokój i zadowolenie,

• połączenie stoicyzmu z epikureizmem: poeta głosi pochwałę umiaru, ceni sobie zdrowie, spokojną myśl, łagodną starość ale także korzystanie z uroków życia, brak cierpienia i lęku przed śmiercią.

Uczta i wino:

O nata mecum consule Malio (III 21):

• hymn do amfory wina,

• poeta zwraca się do wina, które pochodzi z tego samego roku co on,

• dzban wydobył z piwnicy by ugościć przyjaciela - Korwina,

• wyliczenie zalet wina - sprawia, że znikają trudności, problemy, ale za jego sprawą zdarza się zdradzić skrywane myśli, ożywia zgasle nadzieje, dodaje odwagi.

Nullam, Vare, sacra vite priur severis arborem (I 18):

• znów pochwała wina,

• poeta radzi przyjacielowi, by nim zasadzi inne drzewa, zasadzi winną latorośl,

• przestrzega jednak przed nadużyciem trunku - wino jest zdradliwą przyjemnością, a nadużycie prowadzi do nałogu.

Miłość:

Horacy nazywa siebie poetą miłości, poświęca jej większą część swej twórczości. Erotyka Horacego jest bardzo różna od erotyki elegików - u Horacego występuje wiele kochanek, które dość szybko się zmieniają, miłość traktuje jako zabawę z której trzeba korzystać póki czas. Najlepszym lekarstwem na miłość jest kolejna miłość. Na ogół brak motywu zazdrości, wiele utworów utrzymanych w duchu Anakreonta.

Donec gratus eram tibi (III 19):

• temat: pogodzenie kochanków,

• oda jest dialogiem kochanków,

• mężczyzna żali się, że póki Lidia darzyła go wzajemnością, szczęśliwszy był od króla perskiego,

• Lidia odpowiada, że póki ją kochał, póki nie porzucił jej dla Chloe - była szczęśliwa,

• następuje wzajemne zachwalanie cech obecnych kochanków,

• on pyta, czy gdyby wyrwał się spod czaru Chloe, Lidia znów spojrzałaby na niego łaskawie,

• ona na to, że mimo wszystko „rozkoszą dla mnie żyć i umrzeć z tobą”.

Przyjaźń:

jest największym skarbem. Poeta często zwraca się w swych pieśniach do przyjaciół. Njawiększą przyjemnością jest dla niego swobodna pogawędka z przyjaciółmi przy winie. Swoje pieśni najchętniej poświęca Mecenasowi, Augustowi i Wergiliuszowi.

Sic te diva potens Cypri (I 3):

• do Wergiliusza, który wybiera się w podróż morską, o niebezpieczeństwach żeglowania i ludzkiej zuchwałości,

• Horacy zwraca się do okrętu, by chronił zdrowie Wergilego, życzy mu (okrętowi) spokojnego rejsu i poleca pod opiekę Wenery,

• rozwodzi się nad naturą ludzką, ludzką zuchwałością - ludzie nie boją się wypływać na przestwór oceanu,

• próżno bóg poprzegradzał lądy oceanami - człowiek w swej bezbożności niczego się nie boi,

• „Śmiertelnikowi wszystko dostępne” ale na „zapędy występne / Jowisz ma dosyć gromów i grzmotów.”.

Cur me querelis exanimas tuis (II 17):

• do Mecenasa cierpiącego z powodu choroby,

• Horacy deklaruje, że jeśli Mecenas umrze, i on pragnie umrzeć, bo jeśli odbierze mu się „lepszą połowę duszy”, jego życie straci sens,

• pragnie umrzeć w tym samym czasie co Mecenas,

• udowadnia, że są z przyjacielem nierozłączni, i nawet gdy któryż odejdzie pierwszy, na pewno odnajdą się w zaświatach.

Liryka refleksyjna:

W odach refleksyjnych często zwraca się do przyjaciół. Podobnie jak w satyrach i listach, głosi swoją mądrość życiową, będącą swoistym połączeniem stoicyzmu z epikureizmem. Żyć należy według zasady złotego środka (aurea mediocritas), a także cieszyć się każdym dniem (carpe diem) . Księga druga pieśni to refleksje nad śmiercią. Nie należy się jej bać, ale korzystać z powabów świata. Jego sposobem na przezwyciężenie śmierci jest poezja. Ponownie snuje rozważania o bezużyteczności bogactw.

Eheu fugaces, Postume, Postume (II 14):

• do Postumusa - o śmierci,

• żadna modlitwa nie wzruszy śmierci, starość się zbliża, nikt jej nie zatrzyma,

• litość jest obca bogu śmierci,

• śmierć dosięga zarówno biednych jak i bogatych.

Recitius vivas, Licini, neque altum (II 10):

• o złotym środku,

• zaleca trzymanie się zasady złotego środka, przedstawiając szereg konkretnych obrazów.

Patriotyzm:

Głosi powrót do „wielkiej cnoty ojców” jako jedynego lekarstwa na rozprężenie moralne. Przypomina zalety dawnych, skromnie żyjących Rzymian. Troszczy się o losy narodu.

O navis, referant in mare te novi (I 14):

• przestroga do okrętu rzeczpospolitej,

• obraz okrętu - ojczyzny - złamanego przez liczne burze i huragany - wojny domowe,

• odradza kolejną wyprawę, fdy ż okręt jest zbyt osłabiony - lepiej by pozostał w porcie.

Iam paucta aratro iugera regiae (II 15):

• o współczesnym zbytku i prostocie dawnych Rzymian,

• krytyka życia współczesnych Horacemu Rzymian,

• budują tak wielkie pałace, że coraz mniej jest ziemi pod uprawę,

• nie tak nakazywali żyć przodkowie - Romulus i Katon (ostro występowałprzeciwko zbytkowi).

LISTY (Epistulae):

Pierwszą księgę listów napisał Horacy w latach 23 - 20 p.n.e.. W programowym liście 1., do Mecenasa motywuje ten zwrot w swojej twórczości wiekiem. Odkłada na bok wiersze i powraca do rozważań moralnych w nowej formie - liście poetyckim. Księgę 1. zamyka list do książeczki, którą poeta wypuszcza właśnie w świat. Poprzedzający go list do mecenasa zawiera literackie wyznania poety i zapowiada, że księga 2. będzie poświęcona w całości zagadnieniom literatury.

Księga II Listów:

• 3 dłuższe listy poświęcone wyłącznie zagadnieniom literackim,

• grecka teoria literatury + własne doświadczenia poety,

• program literacki Horacego - klasycyzm „augustowski”,

• krótkie i dosadnie ujęte, łatwe do zapamiętania stwierdzenia, mające walor nie tylko w ramach poetyki klasycznej.

List pierwszy - do Augusta:

• Horacy zwraca się do Augusta, lapidarnie ujmuje jego zasługi, a przy końcu sprytnie wykręca się od sławienia czynów władcy,

• żali się, że rzymska publiczność chętniej czyta poetów dawnych, niż współczesnych.

List drugi - do Juliusza Florusa:

• odpowiedź na wymówki przyjaciela, że Horacy rzadko do niego pisze

• wyjaśnia, że do zaprzestania pisania wierszy zmusił go wiek oraz trudni do zadowolenia czytelnicy

• rozważa, co daje szczęście człowiekowi - nie gonienie za bogactwami, lecz poprzestanie na małym, uwolnienie się od namiętności i pożądań, aby na koniec życia można było sobie powiedzieć:

• „dość bawiłeś się, dość jadłeś i piłeś - czas ci teraz odejść.”

List trzeci - do Pizonów (Epistula ad Pisones) 20/19 r. p.n.e.:

Traktat poetycki, który przez Kwintyliona został nazwany „księgą o sztuce poetyckiej”.

Jest do list do konsula (z r. 23) Grzegorza Pizona (byłego towarzysza broni), jego syna, Greusa, konsula (od 7-17 r.n.e.) i namiestnika Syrii, oraz do jeszcze mniej znanego, młodszego brata. Treść listu stanowią uwagi o twórczości poetyckiej i rady dla poetów.

W utworze występuje schemat podręcznikowy, np. w cz. I można wyróżnić uwagi o tzw. „częściach utworu” (tractatio, inventio, disposito, elocitio) i rodzajach poezji (epopeja, dramat, …), a w cz. II uwagi o wykształceniu, obowiązkach poety, poecie doskonałym i szalonym.

Główne założenia horacjańskiej Ars poetica:

• Horacy jako pierwszy sformułował podział na ars - sztuka i artifex - poeta,

• zastanawia się, co jest zadaniem sztuki: dawać przyjemność (przeżycie estetyczne), czy pouczać?

• powtarza znaną starożytna zasadę, że dzieło , zanim ujrzy światło dzienne musi być długo udoskonalane i powinno przeleżeć parę lat w szufladzie

• jeśli poeta chce wzruszyć czytelnika, musi najpierw sam przeżyć uczucia, które chce w nim wzbudzić,

• twórcza swoboda musi być ograniczona dbałością o jednolitość (homogenię) utworu. Przykład niejednolitości u Horacego: malowanie obrazu, z którego poprzez współistnienie różnych elementów powstaje potwór, a nie, jak się spodziewano syrena.

• ważny jest wybór opisywanego przedmiotu, adekwatnego do zdolności poety. Pozwoli to na odpowiedni dobór słów, dostosowanie stylu do treści. Temat utworu wymyśla się samodzielnie lub sięga do tradycji.

• dzieło powinno zawierać proporcję między formą a treścią (stosunek talentu do rzemieślniczej pracy),

• dzięki swym dziełom twórca staje się nieśmiertelny,

• należy dostosować styl do charakteru osób mówiących (głównie w dramacie), poznanie właściwości czterech wieków ludzkich (dziecka, młodzieńca, męża, starca). Przy układaniu fabuły należy zwrócić uwagę na wybór odpowiednich zdarzeń. Rola chóru jest bardzo ważna. Co do doboru stóp metrycznych, łatwiejsze jest użycie trymetru jambicznego w tragedii i komedii, jednak sumienny poeta pójdzie inną drogą i będzie pilnie naśladował wzory greckie.

• według Horacego, pierwszym źródłem dobrej poezji jest rozsądek. Bardzo ważne jest poznanie etyki; tylko Grekom udaje się połączyć przyjemne z pożytecznym, czyli tworzenie poezji z przyjemnością estetyczną.

• w zaszczytnym kręgu poetów nie ma miejsca dla miernych twórców. Człowiek bez wiedzy fachowej nie powinien się brać do tworzenia poezji. Tymczasem w Rzymie dużo jest marnych poetów, którzy tworzą za odpowiednią opłatą.

• poezja zawsze była nauczycielką, krzewicielką kultury. Nieuctwo nie wyda z siebie nic znaczącego. Prawdziwy poeta strzeże się pochlebców i ceni krytyków.

Ostatnia część utworu napisana jest w tonie satyrycznym i humorystycznym. Pozwala autorowi na swobodne zmiany tematów. Utwór nie sprawia wrażenia obmyślanego wykładu, lecz beztroskiej, towarzyskiej gawędy. Nie jest to już podręcznik poetycki, lecz swobodny wywód.

Pierwszego polskiego przekładu Sztuki poetyckiej Horacego dokonał Onufry Korytyński; ostatniego (i najlepszego) - Jan Czubek w 1924 r..

nota edytorska:

za podstawę opracowania posłużył wstęp do BeeNki oraz własne notatki.

Dedykowane Mecenasowi

---