Początkowo styl książki, poziom techniczny pras i jakość piśmienniczego materiału, był kontynuacją stanu z poprzedniego stulecia i nie przynosił nic nowego. W pierwszej ćwierci XVIII wieku zauważa się nawet dalszy upadek drukarstwa. Było to wynikiem upadku kultury literackiej i obyczajowej w czasach saskich oraz braku czynnego ośrodka naukowego, ponieważ Akademia Krakowska trwała w stanie całkowitego zastoju. Szkolnictwo było w rękach kleru, a więc i przemysł książkowy był nastawiony na popularną książkę szkolną i dewocyjną. Prywatne oficyny nie wykazywały aktywności, lepiej działały drukarnie zakonne: jezuitów, pijarów, franciszkanów i bazylianów. Od wstąpienia na tron króla Stanisława Augusta w 1764 roku datuje się nowa epoka w życiu kraju. W Warszawie powstał promieniujący na cały kraj ośrodek literacki i naukowy, skupiony wokół dworu królewskiego. Panującym w literaturze ówczesnej był kierunek satyryczno-dydaktyczny, znajdujący wyraz w bajce, satyrze, komedii, powieści obyczajowej, itp. W tamtym okresie polska twórczość piśmiennicza i produkcja typograficzna odzwierciedlały, podobnie jak w całej Europie, wzory stylu francuskiego z okresu baroku, potem rokoka i klasycyzmu. Przodujące stało się drukarstwo w Warszawie. Tam książka otrzymała nowożytny wygląd, tłoczona była łacińską antykwą, ozdobiona ilustracją miedziorytową i winietami. Materiał typograficzny wybitniejsze drukarnie sprowadzały z Francji i Anglii. Jednak w XVIII wieku polski przemysł był pod tym względem zupełnie samowystarczalny. W 1772 roku pierwszą samodzielną odlewnię czcionek założył w Warszawie Adam Gierek Podebrański, a od 1777 roku działała tam również odlewnia Piotra Zawadzkiego.
Piotr Dufour (zm. 1796), paryżanin, własna oficynę założył w 1775 roku w Warszawie. Oprócz książek polskich wydawał druki hebrajskie, tłoczył cyrylicą księgi dla starowierców. Z jego warsztatu wychodziły dzieła w języku francuskim, niemieckim i włoskim. Drukował utwory muzyczne z nutami. W 1784 roku został dyrektorem Drukarni Korpusu Kadetów.
Michał Gröll (1722 -1798) jako księgarz rozwijał nowy system propagandy i oferowania książki czytelnikom. Wprowadził książkę polską na rynki zagraniczne. Stworzył nowoczesny typ książki polskiej (ksiązki mające zgrabny format, dobrze skomponowane, gustownie ozdobione winietami). Jako pierwszy zaczął płacić honoraria autorskie, przez co zapewniał sobie stałą współpracę pisarzy. Działał w Warszawie.
Od połowy XVIII wieku w społeczeństwie dojrzewało zrozumienie jak ważną rolę odgrywa drukarstwo w kulturalnym i politycznym życiu społeczeństwa. Wielu wybitnych pisarzy i publicystów czynnie zajmowało się drukarstwem i edytorstwem. Reformę zmierzającą do podniesienia poziomu drukarstwa wprowadziły oficyny pijarów, które jako pierwsze zaczęły dbać o staranny druk, czyste czcionki i lepszej jakości papier. Zakonne warsztaty w stolicy podejmowały się poważnych wydawnictw naukowych. Przełomową datą w dziejach drukarstwa warszawskiego był rok 1756. Wtedy właśnie, obok dwóch istniejących drukarń pijarów i jezuitów, powstała pierwsza drukarnia świecka i zarazem mieszczańska. Założycielem był Wawrzyniec Mitzler de Kolof. Oprócz Warszawy z większych ośrodków wydawniczych wybijał się Kraków, który jednakowoż był odsunięty nieco od głównego nurtu życia politycznego i literackiego. W drugiej połowie XVIII wieku działało tam pięć drukarń.
|