Sciaga z Historii

Elekcja Stanisława Augusta.

W 1764 na króla polski wybrano Stanisława Augusta. elekcja prowadzona pod osłoną wojsk rosyjskich .Monarcha uzależniony od poparcia Rosjan kontynuował reformy. Powołał konferencję króla z ministrami, która miała stanowić namiastkę rządu. 1765-poczatek szkoły rycerskiej

Sprawa dysydentów-poruszała problem różnowierców. Zostali oni pozbawieni możliwości zasiadania w sejmie i dostępu do urzędu . W 1767r rosyjski ambasador Mikołaj Repnin zażądał równouprawnienia dysydentów. Dysydentą przywrócono prawa

Prawa kardynalne

Sejm uchwalił prawa kardynalne Zaliczono do nich : wolna elekcję , liberum veto ,prawo wypowiadania posłuszeństwa królowi , posiadanie dóbr ziemskich , władza szlachty nad chłopem .

Konfederacja Barska

1768-1772.

1768-Bar na Podolu-zawiazanie konfederacji szlachty przeciwko królowi Rosji i dysydentą. Był to ruch konserwatywny , stanowiący za cele obronę wolności . w 1769r konfederaci uzyskali pomoc ze strony Francji i Turcji dowódcą został

Kazimierz Puławski .

I ROZBIÓR POLSKI

5 sierpnia 1772 . W Petersburgu zostało podpisane porozumienie pomiedzy Rosją , Austrią i Prusami . w którym określono granice pierwszego rozbioru .

Rosja: tereny na wschód od Dzwiny i Dniepru.

Prusy: Warmia i woj. Pomorskie , malborskie , chełmińskie bez gdańska i Torunia oraz tereny nad Notecią

Austria: południowa częśc woj. Krakowskiego i sandomierskiego . oraz woj. Ruskie .. Formalnym pretekstem do rozbioru polski była konfederacja Barska

II rozbiór

Wykorzystując kapitulację Stanisława Augusta Poniatowskiego wobec Rosji i przejęcia rządów w kraju przez targowiczan - 25 października 1792 król Prus Fryderyk Wilhelm II zażądał wcielenia Wielkopolski do Królestwa Prus. Miała być ona ekwiwalentem za niepowodzenia armii pruskich w wojnie przeciwko rewolucyjnej Francji, prowadzonej w koalicji absolutystycznych monarchii europejskich. Żądanie to warunkował groźbą wycofania się Prus z koalicji antyfrancuskiej, ale wnet przekształciło się ono w propozycję II rozbioru części ziem Rzeczypospolitej pomiędzy Rosję i Prusy.

23 stycznia 1793 doszło do podpisania traktatu podziałowego między Katarzyną Wielką a Fryderykiem Wilhelmem II, po podpisaniu wojska pruskie weszły do Wielkopolski, a rosyjskie do wschodniej Polski.

22 lipca deputacja sejmu grodzieńskiego, obradującego pod lufami armat wojsk rosyjskich podpisała traktat z Rosją, w którym Rzeczpospolita zrzekła się województw: mińskiego, kijowskiego, bracławskiego i podolskiego oraz części wileńskiego, nowogródzkiego, brzeskolitewskiego i wołyńskiego (250 tys. km²). 19 sierpnia traktat ten ratyfikował poseł rosyjski Jakow Sievers.

25 września po niemej sesji podpisano traktat z Prusami, w którym otrzymały one Gdańsk i Toruń oraz województwa gnieźnieńskie, poznańskie, sieradzkie (z Wieluniem), kaliskie, płockie, brzeskokujawskie, inowrocławskie, ziemię dobrzyńską oraz części krakowskiego, rawskiego i mazowieckiego (58 tys. km˛).

III rozbiór Polski - ostatni z trzech rozbiorów Polski, jakie miały miejsce pod koniec XVIII w.

Niecały rok po upadku insurekcji kościuszkowskiej, 24 października 1795, monarchowie Rosji, Prus i Austrii uzgodnili wzajemnie traktat, zgodnie z którym przeprowadzili ostatni, pełny, III rozbiór Rzeczypospolitej.Trzeci rozbiór był rezultatem m.in. kryzysu wewnętrznego i ekspansywnych działań mocarstw ościennych, bezpośrednio jednak wynikiem nieudanego powstania kościuszkowskiego i przegranej wojny Polski z Rosją i Prusami.

Straty terytorialne Ziemie polskie po III rozbiorze

Rosji przypadły wszystkie ziemie na wschód od Niemna i Bugu (120 tys. km²). Na zabranych terenach utworzono gubernie: wołyńską ze stolicą w Izasławiu, grodzieńską, mińską oraz litewską z siedzibą w Wilnie. Otrzymała największy powierzchniowo obszar.Austria jako główny inicjator trzeciego rozbioru a także w ramach rekompensaty za straty w wojnie z rewolucyjną Francją zajęła Lubelszczyznę. Zaanektowała także resztę Małopolski z Krakowem, część Podlasia i Mazowsza. Otrzymała tereny najliczniej zaludnione.Prusom przypadła najmniejsza zdobycz. Musiały zadowolić się częścią Podlasia, Mazowsza z Warszawą i Żmudzi, za to były to tereny o rozwiniętej infrastrukturze.

Polska przestała istnieć.

SEJM WIELKI I JEGO REFORMY

Sejm Wielki rozpoczął swe obrady 6 października 1788 roku. Zakończył się on w 1792 roku. Był to okres ogólnego przepływu nastrojów rewolucyjnych w Europie. Podczas kiedy sejm podejmował kolejne decyzje, we Francji trwała Wielka Rewolucja, która przyczyniła się do wzrostu aktywności politycznej szerokich kół społeczności szlacheckiej i mieszczaństwa. Sejm zwany jest również Sejmem Czteroletnim, gdyż obradował przez 4 lata (dwie kadencje). Odbywał się on pod węzłem Korony i Litwy, pod laską Stanisława Małachowskiego i Kazimierza Nestora Sapiehy, w Warszawie. W obradach Sejmu Wielkiego brało udział wiele wybitnych osobistości: wspomniany wcześniej S. Małachowski, Ignacy i Stanisław Potoccy (przywódcy stronnictwa patriotycznego), Hugo Kołłątaj, Julian Ursyn Niemcewicz oraz król Stanisław August Poniatowski (stał na czele stronnictwa dworskiego), a także Franciszek Ksawery Branicki i Seweryn Rzewuski (przywódcy stronnictwa hetmańskiego).
Wszystkie działania podjęte podczas obrad sejmu miały na celu uniezależnienie Polski od państw rozbiorczych i odzyskanie pełnej suwerenności.

KONSTYTUCJA 3 MAJA, 1791 R.
Konstytucja 3 maja została uchwalona podczas obrad Sejmu Wielkiego. Głównymi autorami konstytucji byli Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki i Hugo Kołłątaj. Ustawa ta miała wiele cech zamachu stanu:
- zmniejszony o 2/3 z powodu ferii świątecznych, przygotowany po części wcześniejszym zaprzysiężeniem zespół poselski uchwalił Konstytucję;
- okolice Zamku Królewskiego, gdzie obradował sejm, pełne były wojska;
- lud Warszawy zapełniał ulice, a obradom przysłuchiwało się wiele mieszczan.
Konstytucja majowa nie wprowadzała, jak amerykańska, równości praw obywateli. Prawa polityczne miała nadal szlachta, która posiadała majątek. Ustawa usprawniła rządy w państwie, dzieląc władzę na prawodawczą (sejm), wykonawczą (Straż Praw ) i sądowniczą (sądy pierwszej instancji). Odtąd uchwały miały zapadać większością głosów. Ministrowie byli wybierani do Straży Praw przez króla spośród najwyższych urzędników państwowych. Sejm miał możliwość usunięcia ich poprzez wotum nieufności. Wprowadzono odpowiedzialność członków rządu przed sejmem. Straż Praw przejmowała nadzór nad wszystkimi urzędami za pośrednictwem komisji wielkich . Ograniczono artykuły henrykowskie i wprowadzono dziedziczność tronu saskiej dynastii Wettinów. Zmniejszono znaczenie sejmików . Ograniczono również prawa tzw. gołoty szlacheckiej (nie posiadającej ziemi). Konstytucja znosiła również liberum veto, wolną elekcję i podział na Koronę i Litwę.

Powstanie kościuszkowskie, powstanie narodowe przeciw Rosji, a następnie także przeciw Prusom, trwające od 24 III do 16 XI 1794. Objęło swym zasięgiem prawie wszystkie dzielnice ówczesnego państwa polskiego.

Przyczyny wybuchu powstania

Przyczyną wybuchu walk był II rozbiór Polski i groźba kolejnego podziału kraju pozostającego pod rządami targowiczan, faktycznie zaś pod okupacją rosyjską. Nie bez znaczenia była rewolucja we Francji, wzmagająca rewolucyjne nastroje w Polsce. Powstanie przygotowały osoby związane ze Stronnictwem Patriotycznym.

Przysięga Tadeusza Kościuszki

Powstanie kościuszkowskie zapoczątkował 12 III 1794 brygadier A. Madaliński, który przeciwstawiając się zapowiedzi redukcji liczby wojska rozpoczął marsz na czele swojego oddziału w kierunku Krakowa. Gdy na rozkaz ambasadora rosyjskiego I.A. Igelströma stacjonujące w Krakowie wojska rosyjskie opuściły miasto, by zatrzymać Madalińskiego, znajdujący się w pobliżu T. Kościuszko przybył do Krakowa i na Rynku zaprzysiągł 24 III 1794 akt powstania.
Kościuszko objął władzę dyktatorską i zobowiązał się, że użyje jej tylko do odzyskania samodzielności narodu, obrony granic i ugruntowania powszechnej wolności. Reformę ustrojową odsuwał do czasu zakończenia powstania. Powołał pod broń mężczyzn w wieku od 18 do 28 roku życia i zapowiedział uzbrojenie wszystkich miast i wsi.

Bitwa pod Racławicami

Zgromadziwszy wokół siebie ponad 4 tys. żołnierzy (razem z oddziałem Madalińskiego) i 2 tys. kosynierów, wyruszył na Warszawę. 4 kwietnia pod Racławicami zastąpił mu drogę generał A.P. Tormasow z 3 tys. ludzi. O zwycięstwie powstańców zadecydował śmiały atak kosynierów, którzy zdobyli działa i rozbili piechotę.
Wygrana bitwa nie otworzyła Kościuszce drogi do Warszawy, gdyż na pole walki przybył z przeważającymi siłami generał F.P. Denisow i zmusił wojska powstańcze do rezygnacji z dalszego marszu. Zwycięstwo miało jednak olbrzymie znaczenie moralne, wskazało ponadto na możliwości, które tkwiły w użyciu słabo nawet uzbrojonych mas chłopskic

Kultura Polska w oświeceniu

-Oświecenie w Polsce to okres od połowy xviii do lat dwudziestych Xix

-Otwarcie na wpływy kulturalne Europy Zachodniej (głównie Francji) przyczyniło się do zmian w światopoglądzie i zainicjowało reformy w duchu oświeceniowym.

-Głównym inicjatorem zmian był Stanisław Agust Poniatowski i jego otoczenie (Adam Naruszewicz, Stanisław Trembecki, Stanisław Konarski, Ignacy Krasicki).

-Działaniami reformatorskimi objęto szkolnictwo, tworząc szkołę Rycerską 1765 i Towarzystwo Ksiąg elementarnych,

-Prężnie rozwijały się nauki humanistyczne i ścisłe, powstały pierwsza biblioteka publiczne ufundowana przez braci Kałuskich.

-W epoce oświecenia rozwija się w Polsce sztuka klasycystyczna od ok. 1760 do 1830

Rewolucja Francuska

-Ludwik XVI próbując ratować sytuację finansową państwa zwołał stany Generalne (parlament). W trakcie obrad przedstawiciele stanu trzeciego (mieszczaństwa i chłopstwa) ogłosili się Zgromadzeniem Narodowym i rozpoczęli pracę nad uchwaleniem konstytucji.

-14 Lipca 1789 lud paryski zdobył królewskie więzienie- Bastylią, rozpoczynając tym samym rewolucję.

-26 sierpnia 1789 uchwalono Deklarację praw człowieka i obywatela, uznającą wolność i równość za naturalne prawa człowieka.

-Uchwalona w 1791 konstytucja wprowadzała monarchię konstytucyjną we Francji.

-W 1793 Ludwik XVI został skazany na śmierć, Francja została republiką, a władzę przejęli jakobini wprowadzając terror.

-9 thermidora drugiego roku rewolucji (27 lipca 1794) rządy jakobinów zostały obalone, a ich przywódca Maksymilian Robespierre, zginął. Utworzono nawy rząd- Dyrektoriat,