Złożenie wniosku do ZUS o skierowanie na badanie lekarskie po wypadku przy pracy obowiązkiem pracownika?

Wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o skierowanie na badanie lekarskie przez lekarza orzecznika ZUS w celu orzeczenia o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu po zaistniałym wypadku przy pracy ma obowiązek złożyć płatnik składek, czyli na przykład pracodawca.

Obowiązek ten istnieje jednak tylko wtedy, gdy wcześniej do pracodawcy wniosek taki złoży poszkodowany pracownik (rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania - Dz.U. nr 234, poz. 1974).

Uwaga!
Wniosek pracownika do pracodawcy jest niezbędnym warunkiem do wystąpienia przez tego drugiego do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o skierowanie tego pracownika na badanie lekarskie w celu orzeczenia o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu po zaistniałym wypadku przy pracy. Brak takiego wniosku po stronie pracownika, nie jest jednak błędem. Pracownik nie otrzyma wówczas jedynie jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy.

Co powinien zawierać wniosek składany przez pracownika?
Wniosek składany przez pracownika musi zawierać następujące dane identyfikacyjne:

• numery NIP i REGON płatnika składek,

• numery PESEL i NIP ubezpieczonego

(§ 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 18 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania).

Rola płatnika składek - przekazanie wniosku do ZUS
Pracodawca (płatnik składek), po otrzymaniu wniosku od pracownika, kompletuje dokumentację niezbędną do ustalenia uszczerbku na jego zdrowiu spowodowanego wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Następnie po zakończeniu leczenia i rehabilitacji przez pracownika przekazuje wniosek wraz ze skompletowaną dokumentacją właściwej miejscowo terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Uwaga!
Ubezpieczeni, będący płatnikiem składek, sami kompletują dokumentację i przekazują ją wraz z wnioskiem o jednorazowe odszkodowanie bezpośrednio do właściwej miejscowo terenowej jednostki organizacyjnej ZUS.

Praca w kontakcie z alkoholami
- bhp i ppoż.

Alkohole to ciecze palne, o różnej klasie toksyczności i różnej reaktywności, często o silnym działaniu drażniącym. Prace z nimi wymagają dopełnienia określonych procedur.

Szczegółowe wymagania bhp i ppoż. w zakresie pracy z alkoholami regulują m.in. przepisy:

• Kodeksu pracy (art. 221),

• rozporządzenia Ministra Zdrowia z 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz.U. z 2005 r. nr 11, poz. 86),

• rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 23 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przemysłu spirytusowego (Dz.U. nr 285, poz. 2865),

• rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (Dz.U. nr 10, poz. 1004 z późn. zm.),

• rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 80, poz. 563).

Uwaga!
Z uwagi na swoje właściwości alkohole zaliczają się do niebezpiecznych substancji chemicznych.

Ocena ryzyka zawodowego
Pracodawca, u którego w środowisku pracy występuje czynnik chemiczny stwarzający zagrożenie, jest zobowiązany do dokonania i udokumentowania oceny ryzyka zawodowego stwarzanego przez ten czynnik.

W ocenie tej pracodawca musi uwzględnić:

•  niebezpieczne właściwości czynnika chemicznego,

• otrzymane od dostawcy informacje dotyczące zagrożenia czynnikiem chemicznym i zaleceń jego bezpiecznego stosowania, w szczególności zawarte w karcie charakterystyki,

•  rodzaj, poziom i czas trwania narażenia,

•  wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy, jeżeli zostały ustalone,

•  efekty działań zapobiegawczych,

•  wyniki oceny stanu zdrowia pracowników, jeżeli została przeprowadzona,

• warunki pracy przy użytkowaniu czynników chemicznych, z uwzględnieniem ilości tych czynników.

Jak eliminować lub ograniczać ryzyko zawodowe?

Ryzyko zawodowe wynikające z pracy z czynnikiem chemicznym stwarzającym zagrożenie należy eliminować lub ograniczać do minimum zgodnie przepisami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650).

Dokonać tego można w szczególności przez:

• właściwe zaprojektowanie i organizację pracy w miejscu pracy,

• dostarczenie odpowiedniego wyposażenia dla prac z czynnikami chemicznymi i stosowanie procedur utrzymania ruchu, które zapewniają ochronę zdrowia oraz bezpieczeństwo pracowników w miejscu pracy,

• zmniejszanie do minimum liczby pracowników narażonych lub którzy mogą być narażeni na czynniki chemiczne w miejscu pracy,

• zmniejszanie do minimum czasu i poziomu narażenia na czynnik chemiczny,

• odpowiednią higienę miejsca pracy,

• zmniejszanie do minimum ilości czynnika chemicznego wymaganego w procesie pracy,

• stosowanie właściwych procedur pracy, w tym procedur lub instrukcji bezpiecznego obchodzenia się z czynnikiem chemicznym stwarzającym zagrożenie i odpadami zawierającymi taki czynnik oraz procedur ich przechowywania i transportu w miejscu pracy,

• właściwe stosowanie urządzeń i sprzętu w pracach z czynnikiem chemicznym, zapewniające bezpieczeństwo oraz ochronę zdrowia pracowników.

Natomiast działania techniczne lub organizacyjne powinny w szczególności zmierzać tu do:

• zapobieżenia obecności w miejscu pracy substancji palnych w stężeniu stwarzającym zagrożenie lub substancji chemicznie niestabilnych, w ilościach stwarzających zagrożenie pożarem bądź wybuchem,

• usunięcia źródeł zapłonu, które mogą spowodować pożar lub wybuch, i wyeliminowania warunków, które mogą powodować, że substancje chemicznie niestabilne mogą wywołać szkodliwe skutki fizyczne,

• ograniczenia skutków dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników w przypadku pożaru lub wybuchu substancji palnych, substancji chemicznie niestabilnych bądź ich mieszanin.

Uwaga!

Najważniejszym źródłem informacji o zagrożeniach związanych ze stosowaniem konkretnej substancji lub preparatu niebezpiecznego i dotyczących ich bezpiecznego stosowania jest karta charakterystyki danej substancji lub preparatu.

Jakie szkolenia bhp dla brygadzistów?

Całokształt spraw związanych ze szkoleniem bhp reguluje rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). Zgodnie z tym rozporządzeniem, osoba będąca na stanowisku brygadzisty ma obowiązek odbyć następujące szkolenia w dziedzinie bhp:

1. szkolenie wstępne ogólne (instruktaż ogólny), które odbywają przed dopuszczeniem do wykonywania pracy nowo zatrudnieni pracownicy, studenci odbywający u pracodawcy praktykę studencką oraz uczniowie szkół zawodowych zatrudnieni w celu praktycznej nauki zawodu (§ 10 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego),

2. szkolenie okresowe, które odbywają m.in. osoby będące pracodawcami oraz inne osoby kierujące pracownikami, w szczególności kierownicy, mistrzowie i brygadziści (§ 14 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Pamiętajcie, że szkolenie okresowe powinno być przeprowadzane nie rzadziej niż raz na 5 lat, a pierwsze szkolenie dla tej grupy pracowniczej przeprowadza się w okresie do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku. Zgodnie z ramowym programem szkolenie to trwa minimum 16 godzin.

Będąc osobą kierującą pracownikami brygadzista może być wyznaczony do prowadzenia szkolenia wstępnego na stanowisku pracy (instruktażu stanowiskowego). Od osób prowadzących taki instruktaż wymagane jest posiadanie odpowiednich kwalifikacji i doświadczenia zawodowego oraz przeszkolenia w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Ramowy program szkolenia okresowego przewiduje dla tych osób 2-godzinne omówienie zagadnienia "Organizacja i metodyka szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (z uwzględnieniem metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego) oraz kształtowanie bezpiecznych zachowań pracowników w procesie pracy". Jednak w ocenie wielu specjalistów czas przeznaczony na przeprowadzenie tego fragmentu szkolenia okresowego jest niewystarczający. Chcąc być dobrze przygotowanym do prowadzenia instruktażu stanowiskowego należałoby odbyć dodatkowe szkolenie w zakresie metod prowadzenia instruktażu.

Minimalna temperatura w biurze zimą

Obowiązek pracodawcy zapewnienia pracownikom w miejscu pracy odpowiedniej temperatury ma charakter bezwzględny i tylko względy technologiczne mogą usprawiedliwiać wyjątki w tym zakresie. Nie ma tu znaczenia ani pora roku, ani sytuacja ekonomiczna pracodawcy.

W godzinach pracy należy zapewnić odpowiednią temperaturę we wszystkich pomieszczeniach pracy w budynku. Temperatura w pomieszczeniach pracy powinna być na tyle komfortowa, aby zbędne było stosowanie specjalnej odzieży.

Środowisko termiczne pracy
Pracodawca jest zobowiązany zapewniać pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywania prac i liczby zatrudnionych osób oraz zapewnić odpowiednią temperaturę, czyli środowisko termiczne pracy.

Środowisko termiczne pracy to inaczej warunki cieplne miejsca pracy człowieka. Jest ono ważnym czynnikiem wpływającym na samopoczucie, zdrowie i wydajność pracy pracownika, jak również bezpieczeństwo i higienę pracy.

Podstawa prawna
Przepisy bhp w zakładach pracy, dotyczące w szczególności:

• obiektów budowlanych,

• pomieszczeń pracy,

• procesów pracy,

• pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych,

znajdziecie w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650).

Uwaga!
W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania), nie niższą niż 14°C (287 K), chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. Natomiast w pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych, temperatura nie może być niższa niż 18°C (291 K) - § 30 powyższego rozporządzenia.

Orzecznictwo
Warto w tym miejscu również przytoczyć wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z 20 września 2001 r., w którym sąd ten stwierdził, że "odstąpienie przez pracodawcę od wykonania obowiązku zapewnienia pracownikom odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach pracy może być usprawiedliwione względami technologicznymi, a nie jego sytuacją ekonomiczną" (SA/Bk 75/01, Pr.Pracy 2002/3/35).

Czy piekarz musi mieć dodatkowe uprawnienia kwalifikacyjne?

Podstawowym wyposażeniem każdej piekarni są piece piekarskie. Jako urządzenia energetyczne podlegają przepisom prawa regulującym zasady bezpiecznej eksploatacji wydanym na podstawie ustawy z 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne (Dz.U. z 2006 r. nr 89, poz. 625 z późn. zm.).

Wymagania w zakresie kwalifikacji osób zatrudnianych przy eksploatacji urządzeń energetycznych określa rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U. nr 89, poz. 828 z późn. zm.).

Piece piekarskie
Piekarskie piece elektryczne, gazowe i opalane paliwami stałymi (np. węglem), na podstawie załącznika nr 1 do powyższego rozporządzenia, kwalifikuje się jako:

• urządzenia elektrotermiczne - grupa 1 pkt 3,

• piece przemysłowe o mocy powyżej 50 kW - grupa 2 pkt 9,

• przemysłowe odbiorniki paliw gazowych o mocy powyżej 50 kW - grupa 3 pkt 8.

Kwalifikacje pracowników
Eksploatacja pieców piekarskich (a także innych urządzeń) zaliczonych do tych grup wymaga posiadania odpowiednich kwalifikacji przez wszystkie osoby w niej uczestniczące i zatrudnione w nadzorze w tym zakresie.

Kwalifikacje te obejmują 2 kategorie. Mianowicie:

1. eksploatacji - praca na stanowiskach obejmujących:

• obsługę,

• konserwację,

• remonty,

• montaż,

• czynności kontrolno-pomiarowe;

dozoru - praca na stanowiskach pracy osób kierujących czynnościami pracowników prowadzących prace określone w pkt 1 i pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci.

Eksploatacja urządzenia
Przypominamy Wam, że eksploatacja urządzenia to zespół czynności:

• mających wpływ na zmianę (regulacja) parametrów pracy urządzenia z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa i ochrony środowiska (obsługa),

• utrzymujących i zabezpieczających należyty stan techniczny urządzenia (konserwacja),

• związanych z usuwaniem usterek, uszkodzeń i z planowymi naprawami urządzenia (remont),

• związanych z instalowaniem i pierwszym uruchomieniem urządzenia (montaż),

• niezbędnych do oceny stanu technicznego, parametrów eksploatacyjnych, jakości regulacji i sprawności energetycznej, obejmujących kontrole oraz pomiary urządzenia (czynności kontrolno-pomiarowe).

Uwaga!
Do czynności składających się na eksploatację urządzenia nie zalicza się włączania i wyłączania pieca (np. przez naciskanie przycisków sterujących), gdyż czynności te nie mają wpływu na zmianę założonych parametrów pracy urządzenia (np. temperatury, czasu pieczenia itp.). Stąd nie jest konieczne wymaganie posiadania udokumentowanych kwalifikacji od osoby wykonującej wyłącznie tę czynność - na przykład piekarza - zgodnie z instrukcją obsługi urządzenia.

Analogiczne stanowisko w tej kwestii wynika z pisma DE-5-6-II/06 L.dz. 1854/w2006 Departamentu Energetyki Ministerstwa Gospodarki.

Zwróćcie także uwagę na fakt, że nie jest wymagane potwierdzanie posiadania kwalifikacji w zakresie obsługi urządzeń i instalacji u tych użytkowników, którzy eksploatują:

• urządzenia elektryczne o napięciu nie wyższym niż 1 kV i mocy znamionowej nie wyższej niż 20 kW, jeżeli w dokumentacji urządzenia określono zasady jego obsługi,

• rządzenia i instalacje cieplne o mocy zainstalowanej nie wyższej niż 50 kW.

Instruktaż stanowiskowy elektryka a zagadnienia warunków miejsca pracy i zagrożenia

Praca elektryka polegająca na konserwacji, naprawie i instalowaniu sieci, maszyn i urządzeń elektrycznych stwarza duże niebezpieczeństwo zarówno dla osoby wykonującej taką pracę, jak i dla osób znajdujących się w jego bezpośrednim otoczeniu. Dlatego tak ważne jest prawidłowe przeszkolenie stanowiskowe tego pracownika.

Miejcie na uwadze, że urządzenia i instalacje elektryczne zlokalizowane w różnych punktach budowli i obiektów powodują, iż miejsce pracy elektryka wyznaczone jest miejscem wykonania zadania konserwacji, naprawy lub usunięcia usterki elementu układu zasilania. Związane jest to z przemieszczaniem się pracownika do miejsca pracy pieszo, z wykorzystaniem jednośladów lub samochodów.

Konieczne staje się, więc wyszczególnienie zidentyfikowanych zagrożeń, z którymi wykonujący czynności elektryka pracownik może się spotkać.
Do klasycznych zagrożeń dla elektryków należą:

• porażenie prądem elektrycznym,

• poparzenia łukiem elektrycznym,

• pożar lub wybuch wywołany na skutek zwarcia w instalacjach elektrycznych,

• praca na wysokości,

• zdarzenia urazowe z narzędziami i przyrządami, elementami wystającymi lub ostrymi,

• zdarzenia w ciągach komunikacyjnych (np. na schodach, w przejściach, dojściach do miejsca pracy),

• śliskie powierzchnie,

• gorące powierzchnie,

• obciążenie psychiczne,

• ograniczone przestrzenie,

• obciążenie fizyczne.

Zatem cechą charakterystyczną stanowiska pracy elektryka jest dynamika położenia pracownika, zależna od rodzaju i miejsca czynności, ale również duże obciążenia psychiczne powodowane w wielu przypadkach okolicznościami szybkiego oraz skutecznego usunięcia usterki i podania napięcia zasilającego odbiorcę lub odbiorców.

Zwrócić należy uwagę, na urządzenia techniczne znajdują się w określonym środowisku, które na nie oddziaływuje. Czynniki środowiska mogą oddziaływać na pracowników i urządzenia negatywnie, co określamy jako narażenie środowiskowe. Środowisko pracy elektryka można określić jako zespół czynników fizycznych, organizacyjnych i innych występujących w pomieszczeniach lub na wolnym powietrzu, gdzie dane urządzenie lub wycinek instalacji się znajduje lub może się znajdować długotrwale lub przejściowo.

Pamiętajcie, że urządzenia elektryczne i instalacje powinny być odporne na działanie środowiska, sprawne i nie powinny zagrażać otaczającemu środowisku, a przede wszystkim ludziom. Nie powinny one powodować powstania niebezpieczeństwa porażeń prądem elektrycznym, pożarów lub wybuchów.

Elektryk zatrudniony w zakładzie pracy powinien bezwzględnie zapoznać się z

• aktualnym stanem instalacji elektrycznej w obiekcie (zakładzie pracy lub na jego terenie), urządzeniami,

• zastosowanym systemem ochrony przeciwpożarowej,

• rodzajami zabezpieczeń.

Powoduje to konieczność dogłębnej analizy dokumentacji technicznej tych urządzeń i instalacji, a także dokumentów urządzeń pracujących. Założyć należy, iż pracodawca wyposażył urządzenia w niezbędne instrukcje obsługi i bhp, które są dostępne każdemu pracownikowi.

Charakter czynności wykonywanych przez elektryka decyduje o konieczności znajomości układu elektrycznego, sposobu zasilania, zastosowanej ochrony przeciwporażeniowej, wykonania instalacji, zabezpieczeń i szeregu innych parametrów technicznych zastosowanych w zakładzie pracy.

Gdzie szukać zagrożeń w biurze i urzędzie?

Praca biurowa nie charakteryzuje się wysokim poziomem zagrożeń zdrowia lub życia zatrudnionych, chociaż i tu występują zagrożenia urazowe (wypadkowe), chorobowe i uciążliwości w pracy. Związane są one przede wszystkim z:

• oddziaływaniem prądu elektrycznego ze strony urządzeń biurowych nim zasilanych (np. komputerów, kopiarek), oświetleniowych i grzewczo-wentylacyjnych (np. lamp stołowych, wentylatorów, dmuchaw) oraz przedłużaczy, przewodów, gniazd, wtyczek i tablic bezpiecznikowych,

• potknięciami, poślizgnięciami, upadkami z wysokości (np. spowodowanych uszkodzonymi podłogami, wykładzinami, progami, zawilgoconymi posadzkami z terakoty, układaniem i zdejmowaniem materiałów z regałów oraz półek bez dostępu z poziomu podłogi), 

• stosowaniem środków chemicznych (np. środków czystości, dezynfekcyjnych, bakteriobójczych),

• dostarczaniem i przemieszczaniem przedmiotów ciężkich (np. komputerów, kopiarek, mebli biurowych),  

• niewystarczającą powierzchnią i kubaturą pomieszczeń oraz miejsc pracy (np. mniej niż
  2 m2 wolnej powierzchni podłogi i 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia przypadającej na jednego pracownika),

• niewłaściwym oświetleniem, ogrzewaniem, wentylacją i klimatyzacją pomieszczeń pracy (np. brak oświetlenia dziennego, wentylacji naturalnej, ogrzewania zapewniającego temperaturę co najmniej 18°C),

• nadmiernym hałasem w miejscu pracy (np. hałasem przekraczającym 55 dB),

• niestosowaniem zasad ergonomii w organizacji i wyposażeniu stanowisk pracy (np. nieregulowane, niedostosowane do wzrostu pracownika siedzisko i stół na stanowisku obsługi komputera),

• stresem (np. nadmierny, wymuszony liczbą interesantów pośpiech, niewłaściwe stosunki interpersonalne),

• nieświadomością personelu odnośnie do występujących zagrożeń i sposobów ich unikania (np. brak odpowiednich szkoleń i informacji).

Zarządzanie bezpieczeństwem pracy w biurach i urzędach
Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zagrożeniom i uciążliwościom występującym w biurach oraz urzędach jest właściwe zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy. Najistotniejszym elementem takiego zarządzania powinno być:

• dokonanie ocena ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą,

• stosowanie niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko,

• informowanie pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą i o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Uwaga!
Zarządzania bhp w biurach i urzędach nie należy komplikować. Ocena ryzyka zawodowego może być dokonana metodami prostymi, dostosowanymi do poziomu występujących zagrożeń i uciążliwości, np. sprawdzoną i stosowaną od wielu lat z dobrym skutkiem metodą Pięć kroków - Pięć kroków do oceny ryzyka (z ang. Five Steps to Risk Assessment).

Podstawa prawna
Nie ma szczegółowych przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w biurach oraz urzędach. Należy tu stosować przepisy ogólnie obowiązujące, odpowiednie Polskie Normy i zasady bhp, na przykład:

• Kodeks pracy,

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650),

• rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973),

• PN-78/B-03421 Wentylacja i klimatyzacja. Parametry obliczeniowe powietrza wewnętrznego w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego przebywania ludzi.

• PN-83/B-03430/Az3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej. Wymagania,

• PN-73/B-03431 Wentylacja mechaniczna w budownictwie. Wymagania. 

Co może koordynator bhp na budowie?

Gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców (podwykonawców), pracodawcy ci mają obowiązek między innymi wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu oraz ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń zdrowia lub życia pracowników (art. 208 § 1 pkt 2 i 3 Kodeksu pracy).

Wspomniane zasady współdziałania pracodawcy powinni określić w porozumieniu zawartym między sobą w tym celu. W porozumieniu tym powinny być także określone prawa koordynatora bhp.

Prawa koordynatora bhp
Koordynator bhp może mieć na przykład prawo:

• kontroli pracowników świadczących pracę na budowie,

• wydawania poleceń w zakresie poprawy warunków pracy oraz przestrzegania przepisów
  i zasad bhp,

• kontrolowania stanu bezpieczeństwa i higieny pracy,

• występowania do poszczególnych podwykonawców z zaleceniem usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych i uchybień w zakresie bhp,

• niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub urządzenia w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia albo zdrowia pracownika bądź innej osoby,

• niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracach wzbronionych.

Uwaga!
Koordynator bhp sprawuje nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych na budowie, a jego prawa oraz obowiązki powinny być określone w porozumieniu zawartym między podwykonawcami. Nie jest on upoważniony do oceny dokumentacji w zakresie bhp podwykonawców, w tym dotyczącej oceny ryzyka zawodowego.

Plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
Natomiast plan bezpieczeństwa i ochrony zdrowia sporządza kierownik budowy. Ma on obowiązek sporządzić go lub zapewnić jego sporządzenie przed rozpoczęciem budowy, uwzględniając specyfikę obiektu budowlanego i warunki prowadzenia robót budowlanych (art. 21a ustawy z 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane - Dz.U. z 2003 r. nr 207, poz. 2016 z późn. zm.). Plan bioz dotyczy więc danego zadania budowlanego - budowy, czyli na jednej budowie obowiązuje jeden plan bioz.

Jednym z elementów planu bioz jest informacja o sposobie prowadzenia instruktażu pracowników przed przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych, mianowicie:

• określenie zasad postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń,

• wskazanie konieczności stosowania przez pracowników środków ochrony indywidualnej, zabezpieczających przed skutkami zagrożeń,

• określenie zasad bezpośredniego nadzoru nad pracami szczególnie niebezpiecznymi przez wyznaczone w tym celu osoby.

Obowiązkiem kierownika budowy jest koordynowanie działań zapewniających przestrzeganie podczas wykonywania robót budowlanych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy zawartych w przepisach bhp oraz planie bioz.

Kierownik budowy może więc żądać od podwykonawcy instrukcji bezpiecznego wykonywania robót budowlanych - informacji o sposobie prowadzenia instruktażu pracowników przed przystąpieniem do realizacji robót szczególnie niebezpiecznych i wprowadzać na tej podstawie niezbędne zmiany w planie bioz, wynikające z postępu wykonywanych robót budowlanych, jak również egzekwować ich przestrzeganie.

Woda zdatna do picia lub inne napoje dla pracowników

Pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom dostateczną ilość wody zdatnej do picia.

Uwaga!
W zakładzie pracy miejsca czerpania wody nadającej się do picia powinny być wyraźnie oznakowane i znajdować się nie dalej niż 75 m od stanowisk pracy.

Co w przypadku braku możliwości wyznaczenia miejsc poboru wody zdatnej do picia?
W przypadku braku możliwości wyznaczenia odpowiednich miejsc poboru wody zdatnej do picia pracodawca musi zapewnić pracownikom wodę przegotowaną lub herbatę, kawę zbożową, wywar z mięty, rozcieńczone soki owocowe itp., dostarczane w zamkniętych pojemnikach (np. termosach), łatwych do mycia i zaopatrzonych w czerpalne kurki.

Zbiorniki, przewody i miejsca czerpania napojów powinny być zabezpieczone przed zanieczyszczeniem lub zakażeniem.

Uwaga!
Fizjologiczne dzienne zapotrzebowanie wody wynosi ok. 35 ml na 1 kg wagi ciała (zapotrzebowanie człowieka ważącego np. 80 kg wynosi ok. 2,8 l).

Racjonalne uzupełnianie utraty wody, soli mineralnych i innych składników wydalanych podczas pracy sprzyja prawidłowemu przebiegowi procesów termoregulacyjnych w organizmie, a także zapobiega obniżeniu wydolności fizycznej i psychicznej do wykonywania pracy.

Zmniejszenie zawartości wody w ustroju o 10% może prowadzić do poważnych zaburzeń! Ze względów fizjologicznych wskazane jest możliwie częste spożywanie napojów w małych ilościach, nieprzekraczających jednorazowo objętości 1/4 litra.

Napoje
Oprócz wody zdatnej do picia, pracownikom zatrudnionym stale lub okresowo w warunkach szczególnie uciążliwych, pracodawca ma obowiązek zapewnić nieodpłatnie napoje.

Napoje zimne lub gorące (w zależności od warunków wykonywanej pracy) trzeba zapewnić pracownikom zatrudnionym:

• w warunkach gorącego mikroklimatu (czyli w pomieszczeniach, miejscach wykonywania pracy, w których panuje wysoka temperatura), charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25°C,

• w warunkach mikroklimatu zimnego (gdzie panuje niska temperatura), charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000,

• przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C lub powyżej 25°C,

• przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu 1 zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,

• na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C.

Uwaga!
Napoje wydawane w celach profilaktycznych powinny być dostarczane pracownikom w dniach wykonywania pracy uzasadniających ich wydanie.

Współpraca z zakładową organizacją związkową
Stanowiska pracy, na których zatrudnieni pracownicy powinni otrzymywać napoje, i szczegółowe zasady ich wydawania ustala pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi. U pracodawcy, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, zasady te ustala pracodawca po zasięgnięciu opinii przedstawicieli pracowników.

Woda zdatna do picia do picia i napoje powinny być:

• dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej,

• dostarczane w ilości zaspokajającej potrzeby fizjologiczne pracowników, czyli w ilości co najmniej przekraczającej zapotrzebowanie niezbędne w celu ugaszenia pragnienia.

Woda zdatna do picia i napoje mogą zawierać także dodatki smakowe, na przykład:

• cukier,

• soki,

• syropy owocowe,

• witaminy.

Temperatura wody i napojów
Temperatura wody zdatnej do picia i napojów powinna być dostosowana do warunków wykonywania pracy i wynosić 12-15°C, a dla zatrudnionych w warunkach gorącego mikroklimatu - do 20°C.

Sole mineralne
Napoje wydawane pracownikom zatrudnionym w warunkach gorącego mikroklimatu powinny być wzbogacone w sole mineralne.

Uwaga!
Pracodawca nie może zwolnić się z obowiązku zapewnienia pracownikom wody zdatnej do picia lub napojów przez wypłacanie ekwiwalentu pieniężnego.

Podstawa prawna
Kwestie zapewnienia pracownikom wody zdatnej do picia i napojów regulują przepisy:

• rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650),

• rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60, poz. 279).

Czy stosowanie drewnianych drabin bez oznakowania B lub CE jest dozwolone?

Niedopuszczalne jest wyposażenie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności (art. 217 Kodeksu pracy).

Podstawa prawna
Przepisy rozporządzenia Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191, poz. 1596 z późn. zm.) zaliczyły drabiny, jako sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości, do maszyn.

Uwaga!
Obowiązkowa certyfikacja drabin na znak bezpieczeństwa B obowiązywała do 30 kwietnia 2004 r. Od 1 maja 2004 r. nowe drabiny stosowane w zakładzie pracy powinny spełniać wymagania odpowiednich Polskich Norm, w szczególności Polskiej Normy PN-EN 131-2+AC:1997 Drabiny. Wymagania i badania oraz oznakowanie.

Dlatego też nie jest dozwolone stosowanie w zakładzie pracy drabin drewnianych bez oznakowania znakiem B wyprodukowanych przed 30 kwietnia 2004 r.

Nowe drabiny muszą spełniać jedynie minimalne wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, nie ma wiec obowiązku oznaczania ich znakiem CE.

Powinniście jednak wymagać od producenta, importera, dystrybutora bądź innego dostawcy nowych drabin (produkowanych od 1 maja 2004 r.) deklaracji zgodności o wykonaniu danej drabiny w sposób spełniający wymagania odpowiednich Polskich Norm

Czy praca przy komputerze jest pracą w szczególnych warunkach?

Rodzaje prac, które zostały zaliczone do wykonywanych w szczególnych warunkach lub charakterze, określone zostały w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. nr 8, poz. 43 z późn. zm.).

Rozporządzenie to stosuje się do pracowników, którzy zostali w nim wymienieni oraz w wykazach A i B, stanowiących załącznik do tego rozporządzenia.

W wykazie A określającym rodzaje prac w szczególnych warunkach, w dziale XIV Prace różne, w pkt 5, wymienione zostały prace szczególnie obciążające narząd wzroku i wymagające precyzyjnego widzenia, w tym przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych.

Uwaga!
Monitor ekranowy to urządzenie do wyświetlania informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody uzyskiwania obrazu. Natomiast stanowisko pracy z monitorem ekranowym to przestrzeń pracy, wraz z wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, obejmujące:

• wyposażenie podstawowe, w tym:
  - monitor ekranowy,
  - klawiaturę lub inne urządzenia wejściowe,
  - jednostkę centralną lub stację dyskietek;

• wyposażenie dodatkowe, w tym:
  - drukarkę,
  - skaner,
  - mysz,
  - trackball;

• wyposażenie pomocnicze, w tym:
  - stół,
  - krzesło,
  - uchwyt na dokument,
  - podnóżek

(§ 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe - Dz.U. nr 148, poz. 973).

Jeżeli spełnione zostaną wszystkie warunki określone w powyższych rozporządzeniach, to praca wykonywana przy monitorach ekranowych może być uznana za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach.

Czy mgły kwasu siarkowego i pyły zwierające wolną krzemionkę krystaliczną zaliczane są do czynników rakotwórczych?

Nieobowiązujący już wykaz substancji rakotwórczych i prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi stanowiący załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 11 września 1996 r. w sprawie czynników rakotwórczych w środowisku pracy oraz nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. nr 121, poz. 571 z późn. zm.) obejmował między innymi:

• mgły kwasu siarkowego,

• pyły zawierające wolną krzemionkę krystaliczną.

Jednak już od 1 marca 2005 r. obowiązuje w tym zakresie rozporządzenie Ministra Zdrowia z 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. nr 280, poz. 2771 z późn. zm.).

Klasyfikacja
Zgodnie z tym rozporządzeniem:

1. Czynnik mgły kwasu siarkowego został - w stosunku do poprzednio obowiązującego rozporządzenia - „przesunięty” do wykazu procesów technologicznych i występuje w punkcie Produkcja alkoholu izopropylowego metodą mocnych kwasów. Przy tym procesie występuje wiele zidentyfikowanych i niezidentyfikowanych czynników rakotwórczych, w tym właśnie mgły kwasu siarkowego. Stało się tak, ponieważ kwas siarkowy nie jest substancją rakotwórczą ani mutagenną. Na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów często żądano odpowiednich pomiarów prawie wszędzie, gdzie występował kwas siarkowy. Nie brano pod uwagę, że do czynników rakotwórczych zaliczane są wyłącznie mgły kwasu siarkowego, a nie jego pary czy dymy.

2. Wolna krzemionka krystaliczna i pyły ją zawierające nie są ujęte w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy. W związku z tym pyły zawierające wolną krzemionkę krystaliczną nie są czynnikiem rakotwórczym.

Karta szkolenia wstępnego dla pracownika przenoszonego na różne stanowiska pracy.

Na karcie szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy jest miejsce na przeprowadzenie tylko dwóch instruktaży stanowiskowych. A co wtedy, gdy pracownik jest przenoszony na kilka stanowisk i za każdym razem musi odbyć instruktaż stanowiskowy. Czy również za każdym razem trzeba wyciągać z akt osobowych pracownika tą kartę i ją uzupełniać?

W przypadku, kiedy pracownik będzie musiał odbyć instruktaż stanowiskowy na kilku stanowiskach wpisywanie tej czynności do karty szkolenia wstępnego będzie stanowić uciążliwość, polegającą choćby na założeniu dla niego dwóch lub trzech kart. Jednak w aktualnym stanie prawnym nie ma innego rozwiązania.

Karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy przedstawiona jest w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860) i jest ona oznaczona jako „Wzór”. Uzasadnione jest w takim razie pytanie, czy wzór może być zmieniony, zmodyfikowany?

W praktyce zakłady pracy (inspektorzy bhp) drukują na jednej karcie 4 - 5 pozycji dla instruktażu stanowiskowego. Trudno jest w obecnym stanie prawnym ocenić, czy zmieniając formę karty postępują słusznie, czy nie. Na pewno jest to rozwiązanie praktyczne, którego jednak na razie nie można jednoznacznie poprzeć i stwierdzić wyraźnie o jego zgodności z obowiązującymi przepisami.

Miejmy nadzieję, że w przyszłości problem ten zostanie uregulowany przez ustawodawcę poprzez wyraźne zezwolenie na samodzielne wydrukowanie na karcie szkolenia większej liczby instruktaży (wykorzystując choćby odwrotną stronę karty) i prawidłowość takiego dokumentu nie będzie budziła wątpliwości organów nadzoru nad warunkami pracy (Państwowa Inspekcja Pracy) podczas prowadzonych czynności kontrolnych.

Zagrożenia przy pracy z komputerem

Naukowcy twierdzą, że komputery - mimo niewątpliwego usprawnienia pracy, które wniosły - nadużywane, mogą być przyczyną kłopotów zdrowotnych. Praca z nimi niesie za sobą określone zagrożenia (a z nimi ryzyko wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych), które są definiowane przez środowisko pracy (czynniki fizyczne, chemiczne) i sposób wykonywania pracy.

Czynniki fizyczne i chemiczne
Do czynników fizycznych i chemicznych, o których negatywnym wpływie na organizm człowieka należy pamiętać podczas pracy biurowej przy komputerze, zaliczają się:

1. Promieniowanie cieplne (pochodzące od jednostki centralnej, monitora ekranowego i innych podłączonych do nich urządzeń). Skutkuje podwyższaniem temperatury otoczenia. Następstwem tego jest zmniejszenie wilgotności powietrza, które powinno kształtować się na poziomie co najmniej równym 40% w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy z monitorami ekranowymi.

2. Słabe promieniowanie rentgenowskie emitowane przez monitory ekranowe. Jego poziom jest wielokrotnie niższy od tzw. poziomu promieniowania tła (to jest promieniowania, które w sposób naturalny występuje w przyrodzie). Jego wartość mieści się poniżej granicy czułości urządzeń, jakich używa się do jego badania. Jednak nie zostało wciąż jeszcze naukowo wyjaśnione, jaki wpływ na zdrowie ludzi mogą mieć jego małe dawki przy długotrwałym oddziaływaniu.

3. Pole elektromagnetyczne pochodzące od monitorów ekranowych, jednak o wyższych wartościach w przypadku monitorów kineskopowych (CRT). Pole elektromagnetyczne powoduje polaryzację napięcia elektrostatycznego między człowiekiem a ekranem. Przy pracy przy monitorze skóra przyciąga naładowane cząsteczki kurzu w takim samym stopniu, jak naładowany elektrycznie ekran. Często prowadzi to do reakcji alergicznych, podrażnienia oczu, a nawet może pogarszać oddychanie.

4. Czynniki chemiczne, na przykład ozon wydzielający się z pracujących drukarek i kopiarek, będący szkodliwym oraz stosunkowo dokuczliwym problemem. Ozon powoduje wysuszanie błon śluzowych, czego efektem jest drapanie w gardle czy wysuszanie się oka. Ponadto niekorzystnie (dodatnio) jonizuje powietrze w pomieszczeniu, w którym znajduje się urządzenie go wydzielające. Problem w tym zakresie ujawnia się dopiero podczas długotrwałego używania sprzętu wydzielającego ozon.

5. Oświetlenie. Bardzo istotne jest zapewnienie komfortu pracy wzrokowej przez właściwe natężenie oświetlenia i ograniczenie olśnienia bezpośredniego od na przykład okien, w szczególności przez zapewnienie żaluzji lub zasłon w oknach.

6. Sposób wykonywania pracy - organizacja stanowisk pracy. Coraz więcej osób pracujących przy komputerach zgłasza się do lekarzy z różnego rodzaju bólami kręgosłupa i mięśni oraz schorzeniami układu krążenia. Powodem tego może być nieprawidłowe wyposażenie komputerowego stanowiska pracy i ustawienie jego elementów (np. wysokość stołu i siedziska uniemożliwiające naturalne położenie rąk przy obsłudze klawiatury lub niezapewniające odpowiedniej przestrzeni do umieszczenia nóg pod stołem, zbyt nisko postawiony monitor powodujący bóle karku itp.).

Zagrożenia psychospołeczne
Trzeba również pamiętać o zagrożeniach psychospołecznych, których świadomość rośnie podobnie jak ich rozmiar. Ciągły pośpiech, duża ilość pracy do wykonania w określonym (często zbyt krótkim) czasie czy mało przyjazna atmosfera pracy mogą wpływać na pojawianie się fizjologicznych reakcji organizmu wywołanych stresem.

Uwaga!
Stres nie został zakwalifikowany do grupy czynników szkodliwych. Jednak ze względu na skutki biologiczne stres powinien być uwzględniany w ocenie ryzyka zawodowego przy pracy wykonywanej na stanowisku pracy wyposażonym w monitor ekranowy.

Rola służby bhp a odpady niebezpieczne

Pracownicy służby bhp odgrywają szczególną rolę w procesie zapewnienia bezpieczeństwa pracownikom mającym kontakt z odpadami niebezpiecznymi. To właśnie Wy powinniście monitorować i kontrolować właściwą organizację pracy w firmie, a przede wszystkim:

• przeprowadzać okresowe przeglądy pomieszczeń i stanowisk pracy, na których pracownicy mają kontakt z odpadami niebezpiecznymi,

• monitorować środowisko pracy m.in. przez analizę przeprowadzanych pomiarów kontrolnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, temperatury, ogrzewania oraz oświetlenia,

• znać rodzaje i właściwości odpadów niebezpiecznych występujących w firmie oraz ustalać ich stopień szkodliwości,

• brać udział w opiniowaniu instrukcji bhp w kontakcie z odpadami niebezpiecznymi na określonych stanowiskach,

• brać udział w ustalaniu zadań w zakresie bhp osób kierujących pracownikami,

• monitorować przeprowadzanie profilaktycznych badań lekarskich pracowników i analizować ich wyniki,

• doradzać w zakresie doboru najwłaściwszych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej oraz kontrolować stosowanie przez pracowników przydzielonej im odzieży i obuwia roboczego, jak również środków ochrony indywidualnej,

• informować pracodawcę o zaobserwowanych zagrożeniach i nieprawidłowościach oraz doradzać, jakie działania powinny być podjęte w celu ich wyeliminowania lub ograniczenia.

Aby zapewnić pracownikom bezpieczeństwo, wymienione wyżej czynności należy okresowo powtarzać, a w przypadku zmian techniczno-organizacyjnych (np. wprowadzenia nowych technologii, zmiany maszyn czy urządzeń) przeprowadzać od nowa.

Uwaga!
Do obowiązków służby bhp należy doradztwo w zakresie organizacji i metod pracy na stanowiskach pracy w firmie, na których występują czynniki niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Szkolenie okresowe pracowników inżynieryjno-technicznych

Pierwsze szkolenie okresowe pracownicy inżynieryjno-techniczni odbywają przed upływem 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na swoim stanowisku (§ 15 ust. 4 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). Natomiast kolejne szkolenia okresowe nie rzadziej niż raz na 5 lat (§ 15 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Pamiętajcie, że rozporządzenie szkoleniowe wymienia w tej grupie:

• projektantów,

• konstruktorów maszyn i innych urządzeń technicznych,

• technologów,

• organizatorów produkcji.

(§ 14 ust. 2, pkt. 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Zakres zadań szkoleniowych
Zakres zagadnień szkoleniowych przewidzianych do realizacji w poszczególnych tematach szkolenia okresowego bhp wynika bezpośrednio z zadań realizowanych przez tych pracowników w procesie pracy.
Pracownicy tej grupy zazwyczaj sprawują funkcje decydujące w zakładach pracy o bezawaryjnym funkcjonowaniu oraz rozwoju danego zakładu.
Główne zadania tej grupy pracowników to:

• uczestniczenie w prowadzeniu prac rozwojowych zakładu,

• planowanie procesu produkcji,

• analiza potrzeb dotyczących wprowadzenia nowych rozwiązań technologicznych i technicznych,

• planowanie zakupów nowych maszyn, urządzeń i narzędzi do zapewnienia realizacji zadań produkcyjnych,

• planowanie, organizowanie i nadzorowanie wykonawstwa prac związanych z użyciem przez innych pracowników zakładu sprzętu i wyposażenia technicznego oraz

• inne związane głównie z problemami dotyczącymi techniki w zakładzie i na stanowiskach pracy.

Wymienione wyżej zadania, sugerują, że w czasie planowania i realizacji szkoleń pracowników inżynieryjno-technicznych powinniście się skupić na problematyce dotyczącej użycia maszyn, urządzeń i narzędzi - ogólnie mówiąc na technice w procesie pracy. Jest to bowiem bezpośrednio powiązanie z bezpieczeństwem pracy, zależnym przecież od zakresu i poziomu występowania negatywnych czynników środowiska pracy, czyli czynników:

• niebezpiecznych,

• szkodliwych,

• uciążliwych.

Forma szkolenia okresowego
Szkolenie okresowe dla pracowników inżynieryjno-technicznych może być przeprowadzane w formie:

• kursu,

• seminarium lub

• samokształcenia kierowanego,

według programu opracowanego dla pracowników inżynieryjno-technicznych.

Metodyka szkolenia
Szkolenie okresowe pracowników inżynieryjno-technicznych możecie prowadzić za pomocą jednej z metod:

• wykładu,

• pogadanki,

• dyskusji grupowej,

• metody problemowej,

• studium przypadku,

• ćwiczeń,

• ćwiczeń praktycznych na stanowisku pracy.

Możecie również łączyć te metody ze sobą w zależności do podejmowanej problematyki.
Prowadząc to szkolenie możecie stosować środki dydaktyczne, takie jak:

• film szkoleniowy,

• rzutnik, folie lub prezentacje szkoleniowe,

• tablice poglądowe,

• wzorcowo urządzone stanowisko pracy.

Praktyczna organizacja szkolenia
Sposób organizacji szkolenia przedstawiony w rozporządzeniu szkoleniowym sformułowany jest w sposób bardzo ogólny ale pozwalający na poprawną realizację szkolenia.
Przygotowując szkolenie okresowe w dziedzinie bhp pracowników inżynieryjno-technicznych, zarówno pracodawcy jak i jednostki organizacyjne uprawnione do prowadzenia szkoleń na zlecenie pracodawców, powinni zadbać o właściwy ich przebieg. Oprócz stosowania szczegółowego programu szkolenia, adekwatnego do grupy zawodowej pracowników inżynieryjno-technicznych oraz rodzaju i sposobu wykonywania pracy przez pracowników tej grupy, powinni również zadbać o odpowiednie warunki szkoleniowe, tj.:

1. Sala wykładowa lub inne miejsce szkolenia zapewniające komfort jego odbywania.

Miejsce, w którym uczymy się ma wpływa na nasze samopoczucie, a również na efekty szkoleniowe. Zwracajcie także uwagę na zapełnienie sali, w której prowadzicie zajęcia, jak również właściwe oświetlenie, wentylację, ogrzewanie, meble, przy których siedzą szkoleni. Pamiętajcie, że jeżeli w tym zakresie sala nie spełnia wymogów bhp wówczas będzie to Was dyskredytowało w oczach szkolonych podczas omawiania zagadnień z zakresu wymogów dotyczących m.in. oświetlenia, wentylacji, temperatury pomieszczeń pracy itp.

2. Środki dydaktyczne, możliwie najnowocześniejsze.

Unikajcie takiej formy szkolenia, gdzie wykładowca przez 8 godzin prowadzi wykład, często odczytując treści z jakimi zapoznaje uczestników szkolenia.

3. Stosowanie przez wykładowcę właściwej dla danej tematyki metody szkolenia.

4. Sformułowanie odpowiednich pytań sprawdzających na egzamin po zakończeniu szkolenia, po którym będziecie mieli pewność, że pracownicy posiadają dostateczną znajomość przepisów bhp.

O wszystkie te elementy powinniście zadbać w trakcie planowania i organizowania szkolenia. Pozwoli Wam to zrealizować założone cele ogólne i szczegółowe (operacyjne) szkolenia.

Instruktażu stanowiskowy prowadzony przez osobę zatrudnioną na innej podstawie niż umowa o pracę

Czy osoba fizyczna wykonująca pracę na innej podstawie niż stosunek pracy może prowadzić instruktaż stanowiskowy?

Przepisy nie wskazują, na jakiej podstawie (umowa o pracę, umowa cywilnoprawna) osoba kierująca pracownikami, wyznaczona przez pracodawcę do prowadzenia instruktażu stanowiskowego musi świadczyć u niego pracę.

Instruktaż stanowiskowy powinni przeprowadzać sam pracodawca lub wyznaczona przez niego osoba kierująca pracownikami, o ile posiadają:

• odpowiednie kwalifikacje,

• doświadczenie zawodowe, czyli stosowne wykształcenie oraz praktykę w danym zawodzie, z jakim związane jest stanowisko, na którym ma być zatrudniony szkolony pracownik, oraz

• przeszkolenie w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego

(§11 ust. 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

A zatem osoba kierująca pracownikami nie musi być zatrudniona na podstawie umowy o pracę. Musi natomiast spełniać określone wymagania, czyli posiadać:

• odpowiednie doświadczenie,

• wiedzę teoretyczną,

• przygotowanie kierunkowe do prowadzenia konkretnego szkolenia,

• znać elementy organizacji i metodyki prowadzenia instruktażu.

Spełnienie tych wymagań zagwarantuje, że przeprowadzony przez osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę lub innej umowy cywilnoprawnej instruktaż stanowiskowy zapewni szkolonemu pracownikowi zapoznanie się:

• z czynnikami środowiska pracy występującymi na jego stanowisku,

• z ryzykiem zawodowym związanym z wykonywaną pracą,

• ze sposobami ochrony przed zagrożeniami, jakie mogą powodować te czynniki,

• z metodami bezpiecznego wykonywania pracy na jego stanowisku.

Pamiętajcie jednak, że to na pracodawcy, jako na organizatorze szkolenia, ciąży odpowiedzialność za właściwe przeprowadzenie szkolenia i dobór wykładowców oraz instruktorów (§ 5 pkt 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Ocena ryzyka zawodowego w szkole

Jak przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego w szkole, uwzględniając jej specyfikę?

Ocena ryzyka zawodowego w szkole rozpoczyna się od ustalenia wszystkich zagrożeń i osób zagrożonych poprzez scharakteryzowanie stanowiska pracy. Trzeba wziąć pod uwagę:

• lokalizację stanowiska pracy,

• osoby pracujące na stanowisku, ich predyspozycje i poziom kwalifikacji,

• stosowane środki pracy, materiały i wykonywane operacje,

• wykonywane czynności oraz sposoby i czas ich wykonywania,

• wymagania przepisów i norm,

• zagrożenia, które zostały już zidentyfikowane, i ich źródła,

• możliwe skutki występujących zagrożeń,

• stosowane środki ochronne,

• przyczyny wypadków, awarii i zdarzeń potencjalnie wypadkowych,

• przyczyny chorób zawodowych.

Identyfikacja zagrożeń
Podczas identyfikowania zagrożeń trzeba wziąć pod uwagę:

• czynniki i substancje chemiczne (np. środki do dezynfekcji),

• pyły (także pył kredowy),

• czynniki biologiczne,

• czynniki fizyczne (np. hałas),

• czynniki mechaniczne,

• zagrożenia wybuchem lub pożarem,

• czynniki uciążliwe (praca przy monitorze ekranowym itp.).

Szacowanie ryzyka zawodowego
Kolejnym krokiem jest szacowanie ryzyka zawodowego. Polega ono na:

• ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń na ocenianym stanowisku pracy,

• określeniu ciężkości szkodliwych następstw tych zagrożeń.

Stopień prawdopodobieństwa ryzyka ustala się np. w skali 3-stopniowej:

1. ryzyko mało prawdopodobne,

2. ryzyko prawdopodobne,

3. ryzyko wysoce prawdopodobne.

Wtedy skala ciężkości następstw też będzie 3-stopniowa:

1. następstwo o małej szkodliwości,

2. następstwo o średniej szkodliwości,

3. następstwo o dużej szkodliwości.

Jak bezpiecznie użytkować elektronarzędzia?

Jakich wymogów musi przestrzegać pracownik, który użytkuje narzędzia ręczne z napędem elektrycznym, w szczególności wiertarki, szlifierki i polerki?

Podczas użytkowania elektronarzędzi pracownik musi przestrzegać następujących wymogów:

• stosować wyłącznie narzędzia w pełni sprawne, czyste, z właściwie naostrzonym wyposażeniem,

• nie używać elektronarzędzi w wykonaniu zwykłym w pomieszczeniach wilgotnych lub w narażeniu na działanie czynników atmosferycznych,

• w trakcie pracy z użyciem elektronarzędzia unikać dotykania elementów uziemionych (np. rurociągów, grzejników), • nie przeciążać elektronarzędzia,

• unieruchomić pewnie obrabiany materiał, za pomocą zacisków, imadeł (w żadnym przypadku nie wolno obrabianego materiału trzymać w ręku),

• podczas pracy bezwzględnie zachować pewną (w równowadze) pozycję ciała,

• w trakcie przerw w pracy, a także w czasie wymiany wyposażenia (np. tarczy, wiertła) zawsze odłączać elektronarzędzie od sieci zasilającej,

• zapobiegać niezamierzonemu uruchomieniu elektronarzędzia, np. poprzez upewnienie się, że jest wyłączone przed każdorazowym przyłączeniem do sieci zasilającej, nie przemieszczać elektronarzędzia z palcem trzymanym na przycisku łącznika,

• używać odpowiedniej odzieży roboczej (nie nosić odzieży z luźnymi, zwisającymi częściami oraz pracować z nakryciem głowy zakrywającym długie włosy),

• w razie potrzeby używać środków ochrony indywidualnej (okularów ochronnych, masek przeciwpyłowych) oraz zbiorowej (odciągów, pochłaniaczy pyłów).

Instrukcja obsługi elektronarzędzia
Do elektronarzędzia powinna być dołączona instrukcja obsługi w języku polskim. Instrukcja powinna zawierać m.in. informacje na temat bezpiecznego użytkowania, montażu, nastawień, konserwacji, oraz w razie potrzeby niezbędnego wyposażenia ochronnego. W instrukcji powinny być również zawarte podstawowe wskazówki o tym, jak elektronarzędzia nie należy użytkować.

Podstawa prawna

• § 50 rozporządzenia Ministra Gospodarki z 20 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz.U. nr 259, poz. 2170).

Ocena ryzyka zawodowego - faza wstępna

Wszystkie informacje oraz dokumenty niezbędne do dokonania wstępnej fazy oceny ryzyka zawodowego powinny znajdować się w dokumentacji dotyczącej bezpieczeństwa i higieny pracy, którą prowadzicie w firmie (np. rejestry, protokoły itp.).

Informacje
Do zrealizowania wstępnej fazy oceny ryzyka zawodowego niezbędne są informacje dotyczące między innymi:

• zagrożeń,

• warunków środowiska pracy,

• wymagań kwalifikacyjnych i zdrowotnych pracowników,

• stosowanych zabezpieczeń (środków ochrony zbiorowej i indywidualnej),

• statystyk wypadkowych i chorobowych (szczególnie chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby),

• osób zatrudnionych (kobiet, mężczyzn, młodocianych, niepełnosprawnych).

Dokumenty
Do zrealizowania wstępnej fazy oceny ryzyka zawodowego potrzebne są również odpowiednie dokumenty, mianowicie:

1. dokumentacja oceny ryzyka zawodowego (karty oceny ryzyka zawodowego),

2. roczne statystyki wypadków, zdarzeń potencjalnie wypadkowych i chorób zawodowych,

3. wyniki badań środowiska pracy,

4. wnioski z narad w sprawach bhp,

5. wnioski z narad komisji bezpieczeństwa i higieny pracy (jeżeli taka w firmie istnieje),

6. protokoły kontroli stanowisk pracy,

7. protokoły kontroli organów zewnętrznych (np. Państwowej Inspekcji Pracy),

8. protokoły z posiedzeń komisji bezpieczeństwa i higieny pracy (jeżeli taka w firmie istnieje).

Szkolenia bhp po godzinach, czy w czasie pracy?

Czy szkolenia bhp powinny odbywać się w godzinach pracy, czy mogą odbyć się poza godzinami pracy?

Przepisy wskazują jednoznacznie, że szkolenia bhp odbywają się w godzinach pracy i na koszt pracodawcy (art. 237³ § 3 Kodeksu pracy, dalej: kp). Tak więc musicie organizować szkolenia bhp pracownika w taki sposób, aby ten odbył je w swoim czasie (godzinach) pracy, a nie po godzinach lub w ogóle poza godzinami pracy.

Czas, kiedy pracownik przebywa na szkoleniu bhp, a więc tak naprawdę nie wykonuje pracy, należy wliczyć do czasu pracy pracownika. Jeżeli natomiast zajdzie wyjątkowa sytuacja, że szkolenie przeciągnie się w czasie i pracownik poświęca swój czas prywatny na odbycie szkolenia bhp po zakończeniu pracy, wówczas czas ten, przeznaczony na szkolenie bhp, należy traktować jako „godziny nadliczbowe” pracownika.

A zatem, jeżeli pracownik przebywał na szkoleniu bhp po swoich normalnych godzinach pracy, należy wypłacić wynagrodzenie wraz z dodatkiem do wynagrodzenia w wysokości określonej w art. 151¹ kp. Można również w takiej sytuacji udzielić pracownikowi na jego pisemny wniosek czasu wolnego w takim wymiarze czasu, do jakiego przeciągnęło się szkolenie, zgodnie z art. 151² kp.

Emocje a szkolenia bhp

Zastanawialiście się czasem, jakie są źródła emocji mających wpływ na zaakceptowanie przez uczestników szkolenia materiału dydaktycznego? Co z kolei wpływa na opanowanie materiału, a zatem skuteczność szkolenia? Odpowiedź brzmi: w dużej mierze emocje. A zatem co zrobić, aby przezwyciężyć emocje?
Emocją jest globalna reakcja organizmu na niespodziewaną sytuację, na zakłócenie równowagi z otoczeniem, ma wartość dodatnią lub ujemną. Pierwszym krokiem do przezwyciężenia negatywnych skutków emocji jest lepsze ich poznanie. Musicie być wyczuleni na własne emocje i mieć świadomość tego, jak mogą wpłynąć na innych zanim przekażecie im ważny komunikat. Powinniście dążyć do zrozumienia emocjonalnych reakcji szkolonych i przygotować się do radzenia sobie z nimi.

Przykład 1
Trener chcąc poradzić sobie ze stanem emocjonalnym szkolonej grupy stara się postrzegać problem z punktu widzenia grupy. Stara się „wejść w skórę” uczestników szkolenia, spojrzeć na zagadnienie oczami szkolonych pracowników.

Przykład 2
Instruktor nie dopuszcza do braku akceptacji, tzn:

• nie nakazuje, nie komentuje, nie wydaje odgórnych poleceń;

• nie osądza, nie krytykuje, nie potępia i nie wyraża głośnej dezaprobaty wobec szkolonej grupy;

• nie wypytuje pracowników w sposób podchwytliwy, nie zadaje szeregu „krzyżowych” pytań.

Oto czynniki, źródła emocji odgrywające ważną rolę w zaakceptowaniu przez uczestników szkolenia materiału dydaktycznego:

• presja - na uczestników wywierana jest różnego rodzaju presja, która w pewnym stopniu odwraca ich uwagę od nauki. Mogą to być np. problemy w pracy, w domu, problemy ze zdrowiem, z pieniędzmi, z nauką itd. Niektóre z nich są ukryte i trudne do przewidzenia podczas planowania i realizacji zajęć;

• nastrój - zdarza się, że uczestnicy są w takim nastroju, w którym nauka nie jest dla nich najważniejsza. Twórca programu musi więc zadbać o to, aby program był jak najbardziej interesujący dla uczestników szkolenia i starać się przezwyciężać ich negatywne reakcje;

• opór - nie każdy uczestnik bierze udział w szkoleniu z własnej woli. W takiej sytuacji trener może natrafić na opór ze strony uczestnika. Jeżeli nie można tego uniknąć, należy uwzględnić w programie elementy pomagające przezwyciężyć takie reakcje, np. alternatywne drogi uczenia się (czynności alternatywne);

Przykład
Instruktor prosi uczestnika zajęć o odpowiedzi na następujące pytania:

1. Czy zna Pani (Pan) czynniki szkodliwe dla zdrowia występujące na aktualnie zajmowanym stanowisku pracy? Jeśli tak, to proszę je scharakteryzować.

2. Jakie są aktualne wyniki pomiarów w Pani (Pana) środowisku pracy?

3. Czy zna Pani (Pan) karty charakterystyk substancji niebezpiecznych odnoszących się do zajmowanego stanowiska pracy?

4. Czy zna Pani (Pan) kartę oceny ryzyka zawodowego?

Jeżeli uczestnik zna odpowiedzi na powyższe pytania, to powinien być również odpowiednio zmotywowany do zajęć. 

• nieśmiałość - wzięcie udziału w szkoleniu oznacza dla uczestnika przezwyciężenie bariery nieśmiałości. Należy więc dostarczyć mu motywacji do tego, aby zaangażował się w program;

Przykład
Trener - stosując zasadę stopniowania trudności - nieśmiałym uczestnikom szkolenia stawia następujące zadania:

1. Opracowania pisemnych odpowiedzi na pytania związane z tematem zajęć (począwszy od prostych, a skończywszy na trudnych);

2. Formułowania odpowiedzi ustnych (na pytania coraz trudniejsze) przed niewielką grupą, a następnie przed całą grupą szkolonych.

• agresja - niektórzy uczestnicy mogą się zachowywać agresywnie, często z powodu przymusowego uczestnictwa w szkoleniu. Program powinien więc uwzględniać metody pozwalające na szybkie złagodzenie takiej postawy;

Przykład
Instruktor napotykając objawy agresji ze strony uczestnika szkolenia stara się doprowadzić do tego, by szkolony opowiedział o tym, co go niepokoi. Uważnie wysłuchuje uczestnika. Gdy zrozumie jego reakcje, może poprawić sytuację, atmosferę szkolenia przez modyfikację własnego postępowania.

• różnice w statusie - trenerzy mogą napotkać również wiele trudności, jeśli uczestnicy zajmują różne stanowiska w przedsiębiorstwie. Z wielu powodów pracownicy zajmujący wyższe stanowiska mogą niechętnie wypowiadać się w obecności kolegów stojących niżej w hierarchii i odwrotnie. Projekt programu musi więc zawsze określać najbardziej odpowiednią grupę uczących się, co pozwoli uniknąć konfliktów;

• uprzedzenia trenera - chodzi tu o:

• opinie i sądy, które są próbą narzucenia uczestnikom poglądów trenera,

• ignorowanie i odrzucanie opinii uczestników, ponieważ są one odmienne od opinii trenera,

• przesadne ukierunkowanie na własny punkt widzenia trenera, nawet jeśli robi to w dobrej wierze,

• nieakceptowanie przez trenera prawa uczestników do przedstawienia własnego zdania.

Najlepiej dążyć do stworzenia podczas szkolenia klimatu, przyjaznego środowiska edukacji, w którym mało prawdopodobne jest występowanie destrukcyjnych emocji.

Szkolenia bhp a przebywanie na zwolnieniu lekarskim

Co zrobić, jeżeli pracownik powinien zostać poddany szkoleniu okresowemu, ponieważ upływa termin przeszkolenia, jednak właśnie w tym czasie jest na zwolnieniu lekarskim?

Niezdolności pracownika do pracy spowodowana chorobą jest sytuacją wyjątkową i nie można wcześniej przewidzieć takiego zdarzenia. Pracownik, który przebywa na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby i jest niezdolny do wykonywania pracy, nie może w tym czasie uczestniczyć w szkoleniu okresowym pomimo faktu, iż w trakcie zwolnienia upływa termin przeprowadzenia takiego szkolenia.

Nie następuje również w tej sytuacji naruszenie przepisów, w myśl których pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ponieważ nie ma mowy o wykonywaniu pracy przez pracownika (art. 237³ Kodeksu pracy).

W powyższej sytuacji należy niezwłocznie po powrocie pracownika ze zwolnienia lekarskiego do pracy poddać go wymaganemu szkoleniu okresowemu w zakresie bhp.

Jakie są obowiązki pracodawcy w zakresie ochrony pracowników przed hałasem lub drganiami?

Prowadząc szkolenia bhp pracowników narażonych na hałas lub drgania mechaniczne powinniście wskazać im, jakie obowiązki w zakresie ich ochrony przed tymi zagrożeniami ma pracodawca. Oto o jakich obowiązkach pracodawcy powinniście poinformować szkolonych pracowników.

Jak wiemy pracodawca jest zobowiązany zapewnić ochronę pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne. W tym celu powinien on w szczególności zapewnić stosowanie:

• procesów technologicznych niepowodujących nadmiernego hałasu i drgań mechanicznych,

• maszyn i innych urządzeń technicznych powodujących możliwie najmniejszy hałas lub drgania mechaniczne, nieprzekraczające dopuszczalnych wartości,

• rozwiązań obniżających poziom hałasu lub drgań mechanicznych w procesach pracy

(§ 78 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 169, poz. 1650 ze zm.; dalej: ropbhp).

Jeżeli jednak na stanowiskach pracy, mimo zastosowania możliwych rozwiązań technicznych i organizacyjnych, poziom hałasu lub drgań mechanicznych przekracza dopuszczalne normy, pracodawca ma obowiązek:

• ustalić przyczyny przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu lub drgań mechanicznych i opracować, a także zastosować program działań technicznych oraz organizacyjnych, mający na celu skutecznie zmniejszenie narażenia pracowników,

• zaopatrzyć pracowników w środki ochrony indywidualnej, dobrane do wielkości charakteryzujących hałas lub drgania mechaniczne i cech indywidualnych pracowników oraz zapewnić ich stosowanie,

• ograniczyć czas ekspozycji na hałas lub drgania mechaniczne, w tym zapewnić również stosowanie przerw w pracy,

• oznakować strefy zagrożone hałasem, a także, gdy jest to uzasadnione ze względu na stopień zagrożenia i możliwe, ograniczyć dostęp do tych stref przez ich odgrodzenie

(§ 79 ust. 1 ropbhp).

Miejcie na uwadze, że zapobieganie nadmiernemu narażeniu na hałas lub drgania mechaniczne powinno odbywać się już na etapie projektowania, budowy i organizacji zakładu pracy.

Pracodawca powinien w miarę możliwości wyeliminować lub zminimalizować procesy i prace wiążące się z narażeniem pracownika na hałas lub działanie drgań mechanicznych. Przede wszystkim powinien on ocenić ryzyko zawodowe związane z tym narażeniem, biorąc pod uwagę cechy miejsca pracy oraz stosowane w konkretnych warunkach środki lub procesy pracy, a następnie podejmować takie działania, aby ryzyko zawodowe związane z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne całkowicie wyeliminować albo ograniczyć je do możliwie najniższego poziomu (§ 4 ust. 1 i § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne; Dz.U. nr 157, poz. 1318 oraz § 39 ust. 1 ropbhp).

Potwierdzenie odbycia szkoleń wstępnych bhp

Czy oprócz karty szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp obowiązują inne dokumenty potwierdzające odbycie szkolenia wstępnego (instruktażu ogólnego i stanowiskowego)? Czy w tym przypadku trzeba dodatkowo wystawić zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp?

Potwierdzeniem odbycia szkoleń wstępnych (instruktażu ogólnego i stanowiskowego) jest karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp, której wzór określony jest w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

W dokumencie tym na dowód odbycia instruktażu ogólnego oraz stanowiskowego, a także zapoznania się z przepisami i zasadami bhp dotyczącymi wykonywanych prac podpis swój składa pracownik (§ 12 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego). W przypadku instruktażu stanowiskowego obok pracownika podpisuje się również kierownik komórki organizacyjnej. Dokument ten należy przechowywać w aktach osobowych pracownika.

Kiedy wystawia się zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp?
Wprowadzone w rozporządzeniu szkoleniowym ostatnie zmiany - obowiązujące od 24 listopada 2007 r. (rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 9 października 2007 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 196, poz. 1420), m.in. w postaci nowego załącznika nr 3 zawierającego zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp - nie dotyczą szkoleń wstępnych.

W wyniku zmian wyraźnie wskazano, że wspomniane zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp wystawia organizator szkolenia jako potwierdzenie ukończenia z wynikiem pozytywnym szkolenia:

• okresowego pracowników,

• pracodawców wykonujących zadania służby bhp
  (§ 16 ust. 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Procedura badań powypadkowych
i problemy w dochodzeniu

Co powinna zawierać procedura badań powypadkowych? Jakie są najczęstsze problemy w dochodzeniu powypadkowym?

Badanie danego wypadku i postępowanie powypadkowe wymaga odpowiedniego przygotowania merytorycznego oraz organizacyjnego wielu osób w firmie, dlatego wygodnie jest przygotować procedurę badań powypadkowych dotyczącą:

• poszkodowanego,

• świadków wypadku,

• osób nadzoru,

• służby bhp,

• członków zespołu powypadkowego.

Co powinna zawierać procedura badań powypadkowych?
Procedura badań powypadkowych powinna zawierać w szczególności postanowienia zobowiązujące:

• poszkodowanego do zgłoszenia swojemu przełożonemu (osobie nadzoru), pracodawcy czy bezpośrednio służbie bhp każdego doznanego w zakładzie pracy urazu lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia,

• świadka wypadku do zgłoszenia swojemu przełożonemu zaistniałego zdarzenia wypadkowego i udzielenia pomocy poszkodowanemu,

• przełożonego poszkodowanego pracownika do udzielenia (zorganizowania) pomocy poszkodowanemu i uruchomienia procedury postępowania powypadkowego,

• poszkodowanego, świadków wypadku i osoby nadzoru do zabezpieczenia miejsca wypadku,

• osoby wzywane do udzielenia informacji i dostarczenia dokumentów do sprawnego wywiązywania się z działań na rzecz zespołu powypadkowego (świadkowie, osoby nadzoru, specjaliści, w tym społecznego inspektora pracy i służby bhp.

Procedura badań powypadkowych powinna również:

• opisywać sytuacje wymagające zgłoszenia wypadku do właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora z podaniem formy oraz osób dokujących zgłoszenia,

• opisywać sytuacje dopuszczające naruszenie miejsca wypadku i warunki przywrócenia miejsca wypadku do ruchu,

• opisywać sposób i wyznaczać osoby do powiadomienia rodziny poszkodowanego o zaistniałym wypadku.

Procedura powinna także ustalać wzory obowiązujących dokumentów, takich jak:

• zawiadomienie o wypadku,

• oględziny miejsca wypadku,

• wyjaśnienia poszkodowanego i informacje świadków.

Uwaga!
Z procedurą badań powypadkowych powinni być zapoznani wszyscy pracownicy firmy i pracownicy obcych firm wykonujących prace na jej terenie.

Problemy w dochodzeniu powypadkowym
Najczęstsze problemy, jakie możecie spotkać w dochodzeniu powypadkowym, to:

• brak świadków zdarzenia,

• naruszone miejsce wypadku,

• wypadek zgłoszony po długim okresie od chwili jego zaistnienia,

• poszkodowany przedstawia okoliczności zdarzenia zupełnie inaczej niż świadkowie,

• doznany uraz i oględziny miejsca zdarzenia świadczą o innych okolicznościach wypadku niż przedstawiają to poszkodowany i świadkowie,

• poszkodowany wykonywał czynności na polecenie przełożonego, ale nie na rzecz firmy,

• naruszenie przez poszkodowanego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia spowodowane umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa,

• podejrzenie, że poszkodowany był nietrzeźwy lub po użyciu środków odurzających bądź substancji psychotropowych,

• trudności z ustaleniem wniosków i zaleceń profilaktycznych,

• członkowie zespołu powypadkowego mają inne zdania w temacie poszczególnych zapisów w protokole,

• poszkodowany (lub jego rodzina) zgłasza zastrzeżenia do treści protokołu powypadkowego,

• trudności w terminowym sporządzeniu protokołu powypadkowego,

• pracodawca ma zastrzeżenia do treści protokołu powypadkowego,

• Zakład Ubezpieczeń Społecznych żąda wyjaśnień lub ma zastrzeżenia do treści protokołu powypadkowego,

• zmiana kwalifikacji wypadku podczas dochodzenia powypadkowego lub po jego zakończeniu (np. nastąpiło nagłe pogorszenie stanu zdrowia poszkodowanego - wypadek „lekki” zamienia się w ciężki lub śmiertelny, wypadek indywidualny zmienia się w zbiorowy).

Transport odpadów niebezpiecznych

Równie istotnym zagadnieniem w kwestii bezpieczeństwa pracy w kontakcie z odpadami niebezpiecznymi jest kwestia ich transportu. Musi on być niezwykle precyzyjnie przygotowany i przeprowadzony.

Transport wewnątrzzakładowy odpadów niebezpiecznych należy zorganizować w taki sposób, aby ograniczyć kontakt z nimi jak najmniejszej liczby pracowników.

Podstawowe 3 zasady, których należy przestrzegać przy transporcie wewnątrzzakładowym odpadów niebezpiecznych to:

1. odpady niebezpieczne powinny być usuwane niezwłocznie z miejsca ich powstawania i przekazywane do wydzielonego magazynu (niedopuszczalne jest gromadzenie odpadów niebezpiecznych w miejscach do tego nieprzystosowanych, np. pomieszczeniach higienicznosanitarnych, ciągach komunikacyjnych, przed budynkiem zakładu pracy),

2. do transportu wewnątrzzakładowego odpadów niebezpiecznych powinny być używane urządzenia przeznaczone wyłącznie do tego celu (np. zamykane wózki, przenośniki), powinny być one myte i dezynfekowane po każdym użyciu,

3. należy unikać krzyżowania się dróg transportowych odpadów niebezpiecznych z innymi drogami transportowymi (np. wyrobów gotowych) i ciągami komunikacyjnymi na terenie firmy.

Transport zewnętrzny odpadów niebezpiecznych

Transport zewnętrzny odpadów niebezpiecznych, które zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych spełniają określone w nim kryteria klasyfikacyjne do zaliczenia ich do jednej z 12 klas substancji niebezpiecznych, powinien odbywać się zgodnie z wymogami ustawy z 28 października 2002 r. o przewozie towarów niebezpiecznych i umowy europejskiej z 30 września 1957 r. dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR).

Transport zewnętrzny odpadów niebezpiecznych z miejsc ich wytwarzania do miejsc ich odzysku lub unieszkodliwiania realizowany jest z wykorzystaniem środków transportu, będących w posiadaniu wytwórców odpadów niebezpiecznych, właścicieli instalacji do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, specjalistycznych firm transportowych.

Podstawa prawna

• Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. z 2007 r. nr 39, poz. 251 z późn. zm.).

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych (Dz.U. nr 236, poz. 1986).

Choroba zawodowa a szkodliwe substancje w środowisku pracy

Jeżeli w miejscu pracy występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, które mogą wywołać daną dolegliwość, są one podstawą do uznania tej dolegliwości za chorobę zawodową.

Orzeczenie NSA
Pewna kobieta przez prawie 20 lat pracowała na stanowisku pracy sprzątaczki. W okresie tym nabawiła się zapalenia skóry. Państwowy powiatowy inspektor sanitarny Państwowej Inspekcji Sanitarnej, a później wojewódzki, uznali zapalenie skóry tej kobiety za chorobę zawodową. Swoje decyzje umotywowali faktem, iż zapalenie skóry mogło być spowodowane kontaktem sprzątaczki w czasie pracy z proszkami i środkami dezynfekującymi, czyli substancjami szkodliwymi dla zdrowia (oczywiście choroby skóry znajdują się w wykazie chorób zawodowych, co jest pierwszym oraz podstawowym warunkiem uznania danego schorzenia za chorobę zawodową).

Jednak pracodawca poszkodowanej nie zgodził się z decyzjami inspektorów PIS. Zgodnie ze swoim prawem, zaskarżył je do Naczelnego Sądu Administracyjnego. W swojej skardze do NSA stwierdził, że zapalenie skóry nie wystąpiło u innych jego pracowników, wykonujących podobną pracę, jak poszkodowana sprzątaczka. Na tej podstawie uznał, że nie ma związku między zapaleniem skóry sprzątaczki a jej warunkami pracy.

NSA nie podzielił zdania pracodawcy. Uznał, że zapalenie skóry poszkodowanej kobiety ujawniło się podczas jej pracy, jako sprzątaczki, a w środowisku tej pracy były substancje chemiczne powodujące choroby alergiczne (orz. Ośrodka Zamiejscowego NSA w Łodzi, II Sa/Łd 1147/99).

Jakie są obowiązki pracowników w zakresie zmniejszenia narażenia na hałas lub drgania?

Prowadząc szkolenia bhp pracowników narażonych na hałas lub drgania mechaniczne powinniście wskazać szkolonym, jakie są ich obowiązki w zakresie zmniejszania narażenia na te zagrożenia, jak również w jaki sposób sami mogą wpływać na ich ograniczanie. Poniżej znajdziecie wskazówki, o jakich obowiązkach pracowników w tym zakresie powinniście poinformować uczestników szkolenia.

Do obowiązków pracownika, mających na celu zmniejszenie narażenia na hałas lub drgania mechaniczne, należy w szczególności:

• korzystanie z przewidzianych przez konstruktora maszyny lub urządzenia oraz pracodawcę rozwiązań technicznych zmniejszających narażenie na hałas lub drgania mechaniczne;

Przykład
Pracownik wykonujący swoją pracę przy maszynie do cięcia i formowania metalu powinien stosować obudowy lub osłony wygłuszające. Ponadto pracownik powinien wiedzieć i pamiętać, że zwłaszcza w przypadku hałasu, niedomknięcie obudowy lub osłony w praktyce niweczy ich ochronne działanie.

• wykonywanie pracy w sposób niepowodujący powstawania dodatkowych źródeł dźwięku;

Przykład
Pracownik zatrudniony przy obróbce metalu powinien unikać uderzania metalem o metal, np. wrzucania metalowych części do pojemników z innymi częściami metalowymi, szczególnie z dużej wysokości, gdyż niewątpliwie będzie to dodatkowe źródło hałasu.

• praca narzędziami o właściwym stanie technicznym, dostosowanymi do rodzaju wykonywanych czynności;

Przykład
Pracownik powinien używać do cięcia metalu ostrych narzędzi (noży) tnących, np. przy toczeniu na tokarce. Także zastępowanie narzędzi ręcznych, np. przecinaka i młotka, odpowiednimi narzędziami i maszynami elektrycznymi, może mieć wpływ na zmniejszenie natężenia hałasu i czasu jego oddziaływania na pracownika. Jednocześnie stosowanie takich rozwiązań pozwala wykonywać pracę mniejszym nakładem siły. Praca narzędziami o właściwym stanie technicznym i dostosowanymi do rodzaju wykonywanych czynności pozwala również na ograniczenie ryzyka wypadku.

 

• zapewnienie odpowiedniej sztywności obrabianych materiałów i wyposażenia stanowiska pracy (np. stołu roboczego) w celu uniknięcia wzbudzania drgań rezonansowych;

• sygnalizowanie przełożonym wadliwego działania wyposażenia, objawiającego się zwiększoną wibracją lub zwiększonym poziomem emitowanego dźwięku;

• stosowanie przewidzianych harmonogramem przerw w pracy;

• stosowanie przydzielonych środków ochrony indywidualnej przez cały czas narażenia na hałas lub drgania mechaniczne;

Ważne
Występują rodzaje prac i czynności, przy których pomimo przekroczenia w środowisku pracy dopuszczalnych wartości normatywnych hałasu stosowanie środków ochrony indywidualnej słuchu przez cały czas mogłoby spowodować większe zagrożenie dla zdrowia i bezpieczeństwa pracownika niż rezygnacja z ich stosowania (§ 6 ust. 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne; Dz.U. nr 157, poz. 1318). Przykładem takich prac mogą być:

• akcje ratownicze w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego,

• kierowanie pojazdami samochodowymi, ciągnikami rolniczymi lub maszynami samobieżnymi po drogach publicznych lub drogach komunikacyjnych i transportowych na terenie zakładu pracy.

 

• stosowanie się do zaleceń pracodawcy, dotyczących wykonywania pracy w sposób ograniczający narażenie na hałas lub drgania mechaniczne.

Przekażcie pracownikowi, że jedną z metod ograniczenia negatywnych skutków drgań o działaniu miejscowym są działania mające na celu pobudzenie krążenia w dłoniach.

Przykład
Pracownik może po zakończeniu pracy brać naprzemiennie zimne i gorące kąpiele dłoni.

Szkolenie okresowe pracodawców wykonujących zadania służby bhp

Co ile lat musi odbywać szkolenie okresowe bhp pracodawca, a co ile pracodawca wykonujący zadania służby bhp?

Szkolenie okresowe pracodawców, a także pracodawców wykonujących zadania służby bhp powinno odbywać się nie rzadziej niż raz na 5 lat (§ 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

Natomiast pierwsze szkolenie okresowe pracodawców przeprowadza się w okresie 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku, zaś pierwsze szkolenie okresowe osób wykonujących zadania służby bhp, w tym również pracodawców wykonujących zadania służby bhp, powinno odbyć się w okresie 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku (§ 15 ust. 4 rozporządzenia szkoleniowego).

Pamiętajcie jednak, że jeżeli pracodawca chce wykonywać w swojej firmie zadania służby bhp, na podstawie art. 237¹¹ § 1 Kodeksu pracy, wówczas musi wcześniej, przed podjęciem wykonywania tych zadań ukończyć odpowiednie szkolenie (§ 13 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego). Wyjątek stanowią tu pracodawcy, którzy spełniają wymagania kwalifikacyjne dla pracowników służby bhp określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. z 1997 r. nr 109, poz. 704 ze zm. (§ 13 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Szkolenia bhp pracodawców oraz pracowników służby bhp prowadzą jednostki organizacyjne, prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bhp (§ 4 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego). Takimi jednostkami są:

• placówka kształcenia ustawicznego,

• placówka kształcenia praktycznego,

• ośrodek dokształcania i doskonalenia zawodowego,

• szkoła ponadgimnazjalna,

• jednostka badawczo-rozwojowa,

• szkoła wyższa (lub inna placówka naukowa),

• stowarzyszenie, którego celem statutowym jest działalność związana z bhp,

• osoba prawna lub fizyczna prowadząca działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej,

o ile podmioty te prowadzą działalność szkoleniową w dziedzinie bhp (§ 1a pkt 2 rozporządzenia zmieniającego).

Szkolenia okresowe pracodawców powinny odbywać się w formie kursu, samokształcenia kierowanego lub seminarium. Natomiast szkolenia pracodawców wykonujących zadania służby bhp mogą odbywać się tylko w formie kursu lub seminarium - z uwzględnieniem ćwiczeń oraz z wykorzystaniem odpowiednich pomocy dydaktycznych (ust. 3 części IV i ust. 3 części III ramowego programu szkoleniowego z załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego).

Prace na wysokości - obowiązki pracodawcy

Na czym polegają obowiązki w zakresie bhp pracodawcy prowadzącego prace na wysokości?

Pracodawca musi ustalić i aktualizować wykaz prac szczególnie niebezpiecznych, do których zalicza się prace na wysokości.

Podstawowe obowiązki pracodawcy
Przede wszystkim pracodawca powinien określić szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac na wysokości, a zwłaszcza zapewnić:

• bezpośredni nadzór nad ich wykonywaniem wyznaczonych w tym celu osób (np. kierownika robót, brygadzisty),

• odpowiednie środki zabezpieczające, przede wszystkim sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości,

• szczegółowy instruktaż pracowników je wykonujących.

Zapewnienie asekuracji
Prace na wysokości powyżej 2 m, przy których wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości, muszą być wykonywane przez co najmniej 2 osoby.

Pracodawca ma obowiązek zapewnić, aby dostęp do miejsc wykonywania prac na wysokości miały wyłącznie osoby upoważnione i odpowiednio poinformowane. O prowadzonych robotach na wysokości i niezbędnych środkach bezpieczeństwa, które należy stosować w czasie trwania tych prac, pracownicy służby bhp powinni poinformować pracowników przebywających lub mogących przebywać na terenie prowadzenia takich robót lub w sąsiedztwie tego terenu.

Organizacja prac na wysokości
Prace na wysokości muszą być zorganizowane i wykonywane w sposób niezmuszający pracowników do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym stoją. Szczególną uwagę należy zwrócić na to, czy:

• na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy lub służących jako przejścia, są zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m,

• między poręczą a krawężnikiem jest umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta jest wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób (np. płytami, siatkami o dostatecznej wytrzymałości).

Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie balustrad jest niemożliwe, trzeba dopilnować, aby zostały zastosowane inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania prac (np. odpowiednio dobrany i stosowany sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości, jak szelki i linki bezpieczeństwa, zaczepy linkowe, amortyzatory bezpieczeństwa, urządzenia samohamowne).

Jednocześnie trzeba pamiętać o zabezpieczeniu (wygrodzeniu) i o odpowiednim oznakowaniu strefy pracy.

Podstawa prawna

• § 80 ust. 2, § 81, § 106 i § 107 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Wypadek pracownika tymczasowego

Jeśli wypadkowi ulegnie pracownik tymczasowy, to zespół powypadkowy powołuje agencja pracy tymczasowej czy pracodawca użytkownik? Jakie świadczenia pieniężne przysługują poszkodowanym?

Agencja pracy tymczasowej musi zapewnić, aby niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół powypadkowy przystąpił do ustalenia jego okoliczności i przyczyn.

Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, który zaistniał na terenie innego zakładu pracy, dokonuje zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę poszkodowanego, czyli agencję pracy tymczasowej, w obecności przedstawiciela pracodawcy, na którego terenie był wypadek.

Jak jest korzystniej dla pracodawcy użytkownika?
Na wniosek agencji pracy tymczasowej poszkodowanego pracownika tymczasowego pracodawca użytkownik, na którego terenie był wypadek, może ustalić okoliczności i przyczyny wypadku, a następnie przekazać agencji dokumentację powypadkową do zatwierdzenia.

Natomiast w interesie pracodawcy użytkownika pozostaje, aby ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, któremu uległ pracownik tymczasowy na jego terenie, dokonał zespół powypadkowy tego zakładu.

Świadczenia pieniężne dla pracowników tymczasowych
Pracownikom tymczasowym przysługują świadczenia pieniężne (jednorazowe odszkodowanie i świadczenia rentowe):

• z tytułu wypadku przy pracy,

• w razie choroby zawodowej.

Prawo do tych świadczeń ustala się na zasadach, w wysokości i trybie, które określają przepisy ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. nr 199, poz. 1673 z późn. zm.).

Szczególna ochrona stanu zdrowia pracowników młodocianych

Jednym z obowiązków pracodawcy jest zapewnienie szczególnej ochrony stanu zdrowia zatrudnianych pracowników młodocianych. Taka ochrona powinna przede wszystkim polegać na organizowaniu przez pracodawcę pracy i zajęć młodocianych w taki sposób, aby na terenie firmy znajdowali się zawsze pod opieką wyznaczonej w tym celu osoby.

Szczególna ochrona stanu zdrowia zatrudnianych młodocianych to przede wszystkim przeprowadzenie instruktażu wyjaśniającego podstawy skutecznego stosowania środków ochrony indywidualnej oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w praktyce. Obowiązkiem pracodawcy jest tu również przestrzeganie stosowania przez młodocianych właściwych środków ochrony indywidualnej i właśnie zasad bhp.

Badania lekarskie młodocianych
Badania lekarskie pracowników młodocianych realizowane są w ramach profilaktycznych badań lekarskich, a więc na podstawie wystawionego przez pracodawcę skierowania i na jego koszt. Pracownik młodociany podlega:

• wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem do pracy i przed przeniesieniem na inne stanowisko,

• badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia.

Uwaga!
Jeżeli lekarz w wyniku przeprowadzenia badań okresowych lub kontrolnych orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego, pracodawca ma obowiązek zmienić rodzaj pracy wykonywanej dotychczas przez młodocianego. Gdy nie ma takiej możliwości, musi niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę z młodocianym i wypłacić mu odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Informowanie o ryzyku zawodowym
Obowiązkiem pracodawcy jest również przekazanie informacji o ryzyku zawodowym, które wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, i o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Informacje te pracodawca powinien także przekazać przedstawicielowi ustawowemu młodocianego (rodzicowi lub opiekunowi prawnemu).

Podstawa prawna

• Art. 192 i 201 Kodeksu pracy

Wewnętrzny transport przedmiotów
o nietypowych kształtach

Jeżeli w magazynie wykonywane są prace związane z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów nieporęcznych, niestabilnych, ze zmiennym środkiem ciężkości i innych, które z powodu ich masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować zagrożenie wypadkowe, należy wydać instrukcję określającą szczegółowe zasady bezpiecznego postępowania przy przemieszczaniu takich przedmiotów.

Zawartość instrukcji
Instrukcja taka powinna w szczególności określać sposoby postępowania przy przemieszczaniu przedmiotów nietypowych, mianowicie:

1. przedmioty nieporęczne lub trudne do utrzymania muszą być przemieszczane przy użyciu odpowiedniego sprzętu pomocniczego zapewniającego bezpieczeństwo podczas pracy,

2. przedmioty, których środek ciężkości po ustawieniu w pozycji do podnoszenia i po podniesieniu znajdowałby się powyżej połowy wysokości przedmiotu, nie mogą być przenoszone ręcznie, chyba że do przeniesienia przedmiotu zastosowano uchwyty znajdujące się powyżej środka ciężkości,

3. zwoje taśmy, drutu, kabla itp. przedmioty podczas ich przenoszenia trzeba zabezpieczyć przed rozwinięciem i wyginaniem,

4. w razie konieczności przenoszenia przedmiotu trzymanego w odległości większej niż 30 cm od tułowia, należy zmniejszyć o połowę dopuszczalną masę przedmiotu przypadającą na 1 pracownika (np. masa tak trzymanego przez pracownika przedmiotu, przy pracy stałej, nie może przekraczać 15 kg) - innym rozwiązaniem jest zapewnienie wykonywania tych czynności przez co najmniej 2 pracowników.

Zespołowe przenoszenie przedmiotów
Przedmioty, których długość przekracza 4 m, a masa 30 kg, przenosi się zespołowo. Jednak należy pamiętać o tym, że na 1 pracownika nie może przypadać masa większa niż:

• 25 kg - przy pracy stałej,

• 42 kg - przy pracy dorywczej.

Uwaga!
Niedopuszczalne jest zespołowe przemieszczanie przedmiotów o masie przekraczającej 500 kg!

Przy zespołowym przenoszeniu przedmiotów należy zapewnić:

• dobór pracowników pod względem wzrostu i wieku oraz nadzór pracownika doświadczonego w zakresie stosowania odpowiednich sposobów ręcznego przemieszczania przedmiotów i organizacji pracy, wyznaczonego w tym celu przez pracodawcę,

• odstępy między pracownikami co najmniej 0,75 m i stosowanie odpowiedniego sprzętu pomocniczego.

Uwaga!
Przenoszenie przedmiotów długich i o dużej masie powinno odbywać się przy zastosowaniu sprzętu pomocniczego, pozwalającego na transport takich przedmiotów z możliwie najmniejszym unoszeniem ich ponad poziom podłoża.

Jeżeli zespołowe przenoszenie przedmiotów odbywa się na ramionach pracowników, trzeba zapewnić, aby pracownicy ci:

• wkładali i opuszczali przenoszony przedmiot jednocześnie i na komendę,

• znajdowali się po jednej stronie przenoszonego przedmiotu,

• używali środków ochrony indywidualnej chroniących ramiona.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. nr 26, poz. 313 z późn. zm.)..

Refundacja szkieł kontaktowych

Pracodawca finansuje zakup okularów do pracy przy komputerze, jeżeli zalecenie ich stosowania wyda lekarz okulista po przeprowadzeniu profilaktycznych badań lekarskich. W praktyce przyjmuje się, że pracodawca pokrywa w całości koszt szkieł korygujących wzrok i wykonania okularów (robocizny). Nie ma tu znaczenia wysokość tego kosztu. Jednak cenę oprawek pracodawca ponosi tylko w podstawowym standardzie.

Szkła kontaktowe
Żadne przepisy nie przewidują zwrotu kosztów szkieł kontaktowych przez pracodawcę. Oznacza to, że pracownikowi nie przysługuje taki zwrot. W przeciwieństwie do okularów, które są przedmiotem stałego użytku, szkła kontaktowe trzeba wymieniać co jakiś czas. Czas ich wymiany różni się w zależności od rodzaju soczewek (np. wymiana co tydzień, co pół roku lub raz na rok).

Uwaga!
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby pracodawca dobrowolnie zdecydował, że w jego firmie koszty szkieł kontaktowych będą zwracane zamiast lub obok kosztów za okulary korygującewzrok. Należy wtedy zapisać to w regulaminie pracy, a jeżeli w danej firmie nie ma takiego regulaminu, wydać stosowne zarządzenie.

Podstawa prawna
Kwestie dotyczące okularów korygujących wzrok regulują przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973).

Instruktaż stanowiskowy dla nauczycieli

Czy oprócz szkolenia wstępnego ogólnego koniecznie musi być przeprowadzone u nauczycieli szkolenie wstępne stanowiskowe, czy ta grupa pracowników musi odbyć takie szkolenie?

Nauczyciele powinni odbyć instruktaż stanowiskowy przed dopuszczeniem ich do wykonywania pracy na ich stanowiskach.

Kto podlega instruktażowi stanowiskowemu?
Szkoleniu wstępnemu stanowiskowemu (instruktażowi stanowiskowemu) podlegają pracownicy zatrudnieni na stanowisku robotniczym oraz innym, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia uciążliwe lub niebezpieczne (§ 11 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). A zatem o tym, czy przeprowadzać instruktaż stanowiskowy nauczycieli poszczególnych przedmiotów, decydować będzie ocena ryzyka zawodowego przeprowadzona na ich stanowiskach pracy.

Jak zapewne się okaże, nie znajdziemy stanowiska nauczyciela, na którym nie będą występowały czynniki szkodliwe dla zdrowia uciążliwe lub nawet niebezpieczne. Należy mieć na uwadze również, że w większości przypadków nauczycieli kwalifikujemy do grupy pracowników administracyjno-biurowych narażonych na działanie czynników uciążliwych. A zatem należy przeprowadzać instruktaż stanowiskowy wśród nauczycieli.

Instruktaż taki powinni odbyć:

• studenci odbywający praktykę studencką,

• nowo zatrudniani nauczyciele,

• nauczyciele przenoszeni na nowe stanowisko, czyli którzy przeszli z innej szkoły lub nauczali wcześniej innego przedmiotu,

• nauczyciele, których warunki pracy uległy zmianie, np. z uwagi na nowe wyposażenie sali, pracowni, oddanie nowego obiektu szkoły (nowe warunki organizacyjno-techniczne)

(§ 11 ust. 1 i 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Ważne
Bezdyskusyjnie instruktaż stanowiskowy powinni odbyć nauczyciele:

• chemii,

• fizyki,

• wychowania fizycznego,

• praktycznej nauki zawodu,

• zajęć praktycznych,

• biologii, jeżeli mają kontakt z czynnikami biologicznymi, przyrządami laboratoryjnymi.

Kto może prowadzić takie szkolenie?
Instruktaż stanowiskowy nauczyciela mogą prowadzić: osoba wyznaczona przez dyrektora szkoły lub sam dyrektor szkoły. Oczywiście osoby te muszą posiadać odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz muszą być przeszkolone w zakresie metod przeprowadzania instruktażu stanowiskowego (§ 11 ust. 5 rozporządzenia szkoleniowego).
 

Co powinien obejmować instruktaż?
W programie instruktażu stanowiskowego nauczycieli powinniście uwzględnić:

• warunki pracy w salach lekcyjnych i pozostałych pomieszczeniach szkolnych, a także na zewnętrznym terenie szkoły (boisku) - oświetlenie, ogrzewanie, wentylacja, urządzenia techniczne i ochronne;

• warunki na bezpośrednim stanowisku pracy, np. w pracowni chemicznej, fizycznej, na sali gimnastycznej (w zależności od nauczanego przedmiotu) - oświetlenie, wentylacja miejscowa, urządzenia zabezpieczające, ostrzegawcze, sygnalizacyjne, narzędzia, surowce i produkty;

• czynniki środowiska występujące podczas nauczania określonego przedmiotu oraz zagrożenia, jakie mogą one stwarzać, a także sposoby ochrony przed tymi zagrożeniami;

• ocenę ryzyka zawodowego związaną z wykonywaną pracą na danym stanowisku;

• zasady i procedury postępowania w razie wypadku albo awarii;

• przygotowanie wyposażenia stanowiska pracy do prowadzenia określonych zajęć

(pkt II ust. 4 ramowego programu szkolenia z załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego).
 

Pamiętajcie, że podczas instruktażu stanowiskowego nauczyciel powinien uzyskać informacje o:

• czynnikach występujących w jego środowisku pracy i bezpośrednim otoczeniu,

• ryzyku zawodowym występującym na jego bezpośrednim stanowisku pracy,

• sposobach ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i chorobowymi występującymi na jego stanowisku pracy w normalnych warunkach pracy i w sytuacji awarii,

• warunkach bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy

(pkt II ust. 1 załącznika nr 1 do rozporządzenia szkoleniowego).

 

Szkolenia bhp pracowników wykonujących zadania służby bhp

Co ile lat powinna uzupełniać swoje szkolenie bhp osoba zatrudniona na innym stanowisku pracy, której powierzono wykonywanie zadań służby bhp w zakładzie pracy?

Szkolenia okresowe pracownicy wykonujący zadania służby bhp powinni odbywać nie rzadziej niż raz na 5 lat (§ 15 ust. 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

Szkolenia okresowe dla służby bhp
Pierwsze szkolenie okresowe pracownicy, którym powierzono wykonywanie zadań służby bhp, oraz pracownicy służby bhp powinni odbyć w terminie do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy na tym stanowisku (§ 15 ust. 4 rozporządzenia szkoleniowego).

Kolejne szkolenia okresowe pracownicy ci powinni odbywać nie później niż w ciągu 5 lat od ostatniego szkolenia (§ 15 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

Natomiast jeżeli w ciągu tych 5 lat ukończą oni:

• szkolenie,

• doskonalenie zawodowe lub

dokształcą się, a to wszystko w związku z programem szkolenia okresowego wymaganym na stanowisku pracowników służby bhp, to ich ukończenie uważa się za równoznaczne z odbyciem szkolenia okresowego (§17 rozporządzenia szkoleniowego).

Prowadzenie szkolenia wstępnego bhp przez pracownika

Czy każdego pracownika można wyznaczyć do prowadzenia szkolenia wstępnego bhp?

Nie każdy pracownik może być wyznaczony przez pracodawcę do prowadzenia szkolenia wstępnego bhp!

Instruktaż ogólny
W przypadku instruktażu ogólnego szkolenie może przeprowadzić tylko pracownik, który:

• posiada zasób wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu tego szkolenia,

• ma aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bhp.

A zatem pracownik wyznaczany do prowadzenia szkolenia wstępnego ogólnego musi posiadać zaświadczenie ukończenia szkoleń bhp dla niego właściwych (szkoleń wstępnych i okresowych). Musi także jednocześnie swoją wiedzą, a także umiejętnościami (zarówno wiedza, jak i umiejętności powinny wynikać z wykształcania i doświadczenia zawodowego), gwarantować właściwe przeprowadzenie tego szkolenia.

Instruktaż stanowiskowy
Pracownik wyznaczany do prowadzenia instruktażu stanowiskowego musi:

• posiadać odpowiednie kwalifikacje,

• mieć doświadczenie zawodowe,

• być przeszkolony w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.

Ważne
Pracodawca decyduje, który z jego pracowników spełnia wymagania konieczne do przeprowadzenia szkolenia wstępnego ogólnego. Jeżeli pracodawca stwierdzi, że pracownik np. zatrudniony na stanowisku robotniczym posiadający wykształcenie techniczne będzie gwarantował właściwe przeprowadzanie tego szkolenia pracownik ten może jak najbardziej prowadzić instruktaż ogólny dla nowo zatrudnianych pracowników.

Przez kwalifikacje i doświadczenie zawodowe należy rozumieć posiadanie wykształcenia oraz praktyki w danym zawodzie, z jakim związane jest stanowisko, na którym ma być zatrudniony szkolony pracownik. Tak więc pracownikiem wyznaczonym przez pracodawcę do prowadzenia instruktażu stanowiskowego może być to np. brygadzista, kierownik magazynu, kierownik zmiany, kierownik zespołu, kierownik wydziału.

Ważne
Pracownik kadry kierowniczej wyznaczony do prowadzenia instruktażu powinien kierować pracownikami zatrudnionymi na podobnych stanowiskach, na które zatrudniany lub przenoszony jest szkolony pracownik.

Przykładowo, nie należy wyznaczać do prowadzenia instruktażu stanowiskowego spawacza pracownika zatrudnionego na stanowisku kierownika działu marketingu, mimo że zajmuje on stanowisko kierownicze i kieruje pracownikami. Nie ma bowiem wiedzy i praktyki z zakresu pracy spawacza, a więc nie posiada doświadczenia zawodowego w tym zakresie ani kwalifikacji.

Aby spełnić kolejny warunek (przeszkolenie w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego), pracownik kierując innymi pracownikami, musi ukończyć minimum szkolenie okresowe bhp pracodawców oraz innych osób kierujących pracownikami. Zgodnie z ramowym programem tego szkolenia jednym z tematów omawianych w jego trakcie jest „Organizacja i metodyka szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz kształtowanie bezpiecznych zachowań pracowników w procesie pracy”. Temat ten zawiera zagadnienia dotyczące metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.

Podstawa prawna

• § 10 ust. 2 i § 11 ust. 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Zatrudnianie kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych

Z problematyką prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla kobiet wiążą się obowiązki dotyczące przenoszenia kobiet narażonych na działanie czynników szkodliwych lub uciążliwych do wykonywania innych prac, przy których takie czynniki nie występują.

Bezwzględny obowiązek przeniesienia pracownicy do innej pracy zachodzi, gdy pracodawca zatrudnia kobietę przy pracy szczególnie uciążliwej lub szkodliwej dla zdrowia wszystkich kobiet. Obowiązek ten występuje także wobec pracownicy w ciąży lub karmiącej piersią, gdy praca przez nią wykonywana jest dla niej wzbroniona bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, a jeżeli przeniesienie do innej pracy jest niemożliwe, pracodawca jest zobowiązany zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

Praca z nieokreślonym stopniem narażenia
Praca jest szczególnie uciążliwa lub szkodliwa bez względu na stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne we wszystkich tych wypadkach, gdy wykaz nie określa tych czynników za pomocą wartości liczbowych.

Niemożliwość zatrudnienia przy innej pracy
W przypadku gdy pracodawca nie może zatrudnić pracownicy w ciąży lub karmiącej piersią przy innej pracy - dozwolonej, niezamieszczonej w wykazie prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet - musi po prostu zwolnić ją na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy.

Prace z określonym stopniem narażenia
W stosunku do kobiet w ciąży lub karmiących zatrudnionych przy pracach wymienionych w wykazie prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet, co do których został określony stopień narażenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, czyli zostały one określone za pomocą wartości liczbowych, postępowanie wygląda inaczej.

Najważniejsze jest tu dostosowanie warunków pracy do wymaganych lub takie ograniczenie czasu pracy, które wyeliminuje zagrożenie zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy. Należy z pracy wzbronionej - nie zmieniając jej rodzaju i stanowiska wykonywania - uczynić pracę dozwoloną, a w przypadku gdy nie jest to możliwe - przenieść pracownicę do innej pracy.

Jeżeli nie ma możliwości dostosowania warunków pracy na dotychczasowym stanowisku lub skrócenia czasu pracy lub jest to niecelowe (np. ze względów organizacyjnych, takich jak praca zmianowa lub ekonomicznych powodujących zbyt duże koszty), pracodawcy pozostaje jedynie przenieść pracownicę do innej pracy lub zwolnić ją na niezbędny czas z obowiązku świadczenia pracy.

Przeciwwskazania zdrowotne
Może się zdarzyć, iż pracownica w ciąży lub karmiąca wykonuje co prawda pracę dla niej dozwoloną, ale lekarz stwierdzi przeciwwskazania zdrowotne do jej wykonywania. Należy wtedy postępować jak w przypadku zatrudniania ciężarnej (karmiącej) pracownicy przy pracy szczególnie uciążliwej lub niebezpiecznej.

Jak styl uczenia się pracowników wpływa na przygotowanie szkoleń bhp?

Doświadczenia wynikające z wielu sesji szkoleniowych bhp wskazują, że w procesie ich planowania powinniście zwrócić uwagę na style uczenia się preferowane przez ich uczestników (pracowników). Dzięki temu będziecie mogli osiągnąć wyższy poziom efektywności szkolenia, przez lepsze dostosowanie problematyki oraz sytuacji szkoleniowych do potrzeb i oczekiwań uczestników.

 

Miejcie na uwadze, że istnieje ścisła zależność pomiędzy stylami uczenia się, a sytuacjami które mogą sprzyjać lub utrudniać proces uczenia się i nauczania. Dzieje się tak, ponieważ:

• praktycy uczą się lepiej, gdy stają wobec nowych doświadczeń i problemów, które należy rozwiązać. Traktują je bowiem jako wyzwania i preferują aktywne formy szkoleń, takie jak: ćwiczenia, seminaria, gry dydaktyczne, symulacje komputerowe, prezentacje filmowe. Natomiast dość negatywnie odnoszą się do klasycznych form szkoleń, takich jak: wykłady, studiowanie literatury, pracy według procedur, algorytmów oraz zadań wymagających precyzji. Preferują pracę w zespołach zadaniowych (ćwiczeniowych);

• osoby refleksyjne dobrze czują się w sytuacjach, gdy mają dużo czasu na przemyślenie problemu, nabranie dystansu, przygotowanie się do wystąpienia, zebranie potrzebnych materiałów, wykonanie prezentacji, modelu czy przeprowadzenie badań. Nie lubią podejmować decyzji pod presją czasu, improwizować oraz pełnić roli lidera grupy, a tym samym być w centrum uwagi;

• teoretycy dobrze czują się, gdy mogą stosować analizę systemową, znają cele, zadania oraz gdy problemy do rozwiązania posiadają strukturę uporządkowaną, a do ich rozwiązania potrzebne jest logiczne i analityczne myślenie. Mogą mieć problemy z pracą w grupie, w której jest zbyt wielu aktywnych racjonalistów, bowiem nie lubią, gdy rozwiązywaniu problemów towarzyszy nadmiar emocji;

• pragmatycy natomiast lubią koncentrować się na problemach praktycznych, przeszkadza im natomiast brak ćwiczeń praktycznych oraz instrukcji, jak należy coś wykonać.

Znajomość wiedzy o powyższych stylach uczenia się powinna pomóc Wam w dobrym zaplanowaniu szkoleń.

Uwaga
W procesie szkoleń należy w sposób optymalny stosować wszystkie style uczenia się. Mając najczęściej do czynienia ze zróżnicowanymi grupami uczestników, należy w miarę posiadanych możliwości różnicować zasady i metody pracy oraz nadmiernie nie eksploatować tylko jednej z nich.

Pamiętajcie, że dostosowując się do różnych stylów uczenia się powinniście tak zaprojektować poszczególne zajęcia, aby te same lub podobne treści mogły być nauczane w różny sposób z zastosowaniem różnych zasad i metod.
Doświadczeni szkoleniowcy proponują wykorzystywanie różnych źródeł informacji do wcześniejszego poznania składu i charakterystyki szkolonej grupy, aby odpowiednio wcześniej przygotować właściwy podział zadań dla poszczególnych jej członków.

Nie ulega wątpliwości, że każdy uczestnik szkolenia będzie odbierał je w sposób subiektywny, przede wszystkim poprzez pryzmat posiadanej wiedzy, motywacji, preferowanych wartości, przekonań i doświadczeń, co stanowi element pośredniczący pomiędzy stwarzanymi sytuacjami szkoleniowymi a osobowością. Sytuację taką przedstawia poniższy rysunek.

Rys. Podstawowe elementy procesu przygotowania sesji szkoleniowej

Jakie krzesła i stoły wybrać do pracy przy komputerze?

W naszej firmie wymieniamy wyposażenie biura. Przymierzamy się do zakupu nowych biurek i krzeseł. Jakie są wymagania dla krzesła i stołu do pracy biurowej na stanowisku z monitorem ekranowym z punktu widzenia ergonomii?

Wysokość stołu oraz siedziska krzesła powinna być ustalona tak, aby zapewnić:

• naturalne położenie kończyn górnych zapewniające przy obsłudze klawiatury zachowanie co najmniej kąta prostego między ramieniem a przedramieniem,

• odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 20-50° w dół (licząc od linii poziomej na wysokości oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do środka ekranu), przy czym górna krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu pracownika.

Krzesło
Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy wyposażonego w monitor ekranowy powinno mieć:

• dostateczną stabilność przez wyposażenie go w podstawę co najmniej 5-podporową z kołkami jezdnymi,

• wymiary oparcia i siedziska zapewniające wygodną pozycję ciała oraz swobodę ruchów,

• regulację wysokości siedziska w zakresie 400-500 mm, licząc od podłogi,

• regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie 5° do przodu i 30° do tyłu, wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednio do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,

• możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°,

• podłokietniki.

Rysunek. Wymagania w stosunku do siedziska do pracy biurowej

 

Stół
Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy. Przede wszystkim chodzi tu o zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury.

Szerokość i głębokość stołu ma zapewniać:

• wystarczającą powierzchnię do łatwego posługiwania się elementami wyposażenia stanowiska pracy,

• ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niż 100 mm między klawiaturą a przednią krawędzią stołu,

• ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, tj. w zasięgu jego kończyn górnych.

Zagrożenia na stanowisku pracy ślusarza

Ślusarze to pracownicy wykonujący prace związane z obróbką materiałów metalowych. Podczas wykonywania pracy wykorzystują wiele narzędzi i urządzeń (w tym maszyn zasilanych energią elektryczną). Wiążą się z tym potencjalne zagrożenia wypadkowe. Dlatego tak istotne jest uświadomienie im zagrożeń, jakie mogą wystąpić na ich stanowiskach pracy.

Prawidłowe zidentyfikowanie zagrożeń mogących występować na stanowisku pracy jest podstawą do zastosowania niezbędnej i prawidłowej ochrony przed zagrożeniami.

Ze względu na sposób wykonywania prace ślusarskie podzielić możemy na:

• ręczne prace ślusarskie - czynności wykonywane są przy pomocy rąk i nienapędzanych mechanicznie narzędzi (np. młotki, pilniki, piłki, narzędzia traserskie),

• prace ślusarskie zmechanizowane - czynności wykonywane są mechanicznie napędzanymi narzędziami:

• trzymanymi w rękach (np. wiertarki ręczne, ręczne szlifierki kątowe),

• stacjonarnymi, stanowiącymi wyposażenie stanowiska pracy ślusarza (np. wiertarka stołowa, szlifierka ostrzałka).

Podstawowe czynniki niebezpieczne występujące podczas prac ślusarskich to czynniki fizyczne (w szczególności czynniki mechaniczne oraz hałas) i chemiczne,

Zagrożenia występujące na stanowisku pracy ślusarza to m.in.:

• skaleczenia o ostre krawędzie narzędzi czy przedmiotów,

• skaleczenia narzędziami w czasie obrabiania przedmiotów,

• skaleczenia przez odpryski materiału powstające w czasie obróbki,
  - zaprószenia oczu przy szlifowaniu i czyszczeniu powierzchni przedmiotów,

• wdychanie pyłów,

• zatrucia rozpuszczalnikami i innymi substancjami toksycznymi,

• porażenie prądem elektrycznym,

• urazy związane z ręcznym przemieszczaniem ciężarów,

• zagrożenia związane z nadmiernym hałasem.

Pamiętaj!
Zagrożenia na stanowisku pracy ślusarza zależeć będą przede wszystkim od rodzaju wykonach na stanowisku prac, stosowanych narzędzi, maszyn i urządzeń oraz technologii procesu produkcyjnego.

Środki ochrony indywidualnej
Prace ślusarskie należą do prac podczas wykonywania, których może nastąpić silne zabrudzenie odzieży i obuwia oraz jej skażenie środkami chemicznymi (np. rozpuszczalnikami) niedopuszczalne jest, zatem wykonywanie przez pracownika tego rodzaju prac we własnej odzieży i obuwiu.

Substancje i preparaty niebezpieczne
Wykonywanie prac ślusarskich często wiąże się z wykorzystywaniem substancji i preparatów oznakowanych, jako niebezpieczne, szczególnie rozpuszczalników. Pracownicy powinni więc posiadać informacje dotyczące sposobów ochrony przed szkodliwym oddziaływaniem takich substancji.

Zabezpieczenie przed porażeniem prądem elektrycznym
Do pracy powinny byś stosowane elektronarzędzia wykonane w II klasie ochronności. Są to narzędzia bezpieczne - uziemianie ich lub zerowanie jest zabronione. Wyjątek stanowią szlifierki kątowe przeznaczone do pracy na mokro, które należy podłączać do sieci tylko za pomocą transformatora separacyjnego, który stanowi ich wyposażenie. Brak transformatora separacyjnego wyklucza stosowanie tych szlifierek.

Uwaga!
Zagrożenie porażenia prądem elektrycznym można eliminować 4 sposobami. Mianowicie przez ochronę przez:

1. obniżenie napięcia, czyli zastosowanie napięć bezpiecznych
   np. 25 V,

2. dodatkową izolację elementu przewodzącego,

3. zerowanie, czyli zastosowanie dodatkowego przewodu ochronnego,

4. separację napięcia, czyli zastosowanie dodatkowego urządzenia separującego (np. transformatora).

Zabezpieczenie przed hałasem i drganiami
Przy wykonywaniu prac elektronarzędziami ręcznymi drgania występują na ich uchwytach (głównych i pomocniczych). Najbardziej szkodliwa, ze względu na wytwarzane drgania, jest praca przy użyciu elektronarzędzi udarowych oraz innych, których niewyważone masy robocze wywołują drgania uchwytów np. szlifierki kątowe, szlifierki oscylacyjne. Aby zminimalizować ryzyko wpływu drgań (wibracji) na zdrowie pracownika konieczne jest:

• stosowanie środków ochrony indywidualnej (rękawic antywibracyjnych),

• udzielanie pracownikowi przerw w pracy (10-15 min po każdej godzinie pracy elektronarzędziem),

• praca w temperaturze otoczenia nie niższej niż 16°C (niska temperatura powoduje zwiększenie szkodliwego wpływu drgań na organizm człowieka).

Podtopienia - pierwsza pomoc

Podtopienie to ostre niedotlenienie spowodowane przez zablokowanie dróg oddechowych wodą lub inną cieczą. Przy podjęciu prawidłowej akcji ratowniczej osoby po podtopieniu rokują duże nadzieje na ozdrowienie.

Akcja ratunkowa w 3 krokach
Akcja ratunkowa w przypadkach podtopień powinna przebiegać w 3 następujących krokach:

1. Wydostanie z zagrożenia - działając na wodzie, należy korzystać z urządzeń pływających i indywidualnych zabezpieczeń (np. kamizelek ratunkowych).

2. Bezpieczne wydobycie poszkodowanego z wody - w miarę możliwości musi uwzględniać ewentualny uraz jego kręgosłupa, zwłaszcza w odcinku szyjnym. Stosuje się tu deskę ratowniczą. Jeszcze w wodzie należy ustabilizować poszkodowanego na desce i w poziomie przenieść na ląd. Ewentualna resuscytacja krążeniowo-oddechowa w wodzie może być przeprowadzana tylko w sporadycznych wypadkach przez bardzo doświadczonych ratowników!

3. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa - podejmuje się ją natychmiast po wydostaniu z wody podtopionego. Jeżeli jest on nieprzytomny i nie oddycha, należy rozpocząć pośredni masaż serca w sekwencji 30 uciśnięć klatki piersiowej, a następnie 2 oddechy zastępcze, do momentu spontanicznego poruszenia się poszkodowanego. Wtedy sprawdza się, czy oddycha, i ewentualnie układa go w tzw. pozycji bocznej ustalonej.

Podtopienie w innej cieczy niż woda
Gdy macie do czynienia z podtopieniem w innej cieczy niż woda, istnieje prawdopodobieństwo zatrucia organizmu. Może być wtedy konieczna dezaktywacja skażenia organizmu, którą przeprowadzają jednostki ratowniczo-gaśnicze Państwowej Straży Pożarnej.

Wychłodzenie (hipotermia) organizmu
Jeżeli temperatura wody, w której przebywał podtopiony, wynosi poniżej
25°C, należy się liczyć z wychłodzeniem organizmu.

Temperatura wewnętrzna organizmu w granicach 30-35°C spowalnia metabolizm i chroni mózg przed niedotlenieniem, ale również powoduje zaburzenia rytmu serca oraz utrudnia resuscytację.

Gdy temperatura spadnie poniżej 30°C, utrudnia nawet zaawansowane czynności ratownicze, spowalnia reakcje na leki i utrudnia defibrylację elektryczną.

Ze względu na wychłodzenie oddychanie zastępcze lepiej prowadzić tzw. metodą usta - usta, niż za pomocą worka termorozprężalnego, gdyż cenne jest ogrzanie i nawilżenie powietrza oddechowego.

Do doraźnej ochrony przed wychłodzeniem zalecana jest srebrno-złota folia termoizolacyjna (folia NRC). Ewentualnie można zastosować ciepły okład na klatce piersiowej, np. z termoforu z gorącą wodą.

Uwaga!
Nie wolno ogrzewać i rozcierać rąk oraz nóg osoby wychłodzonej, gdyż zasoby wychłodzonej krwi obwodowej, dopłynąwszy do serca, mogłyby spowodować zaburzenia rytmu i zatrzymanie jego pracy.

Problemy z klimatyzacją i wentylacją

Jakie negatywne skutki zdrowotne związane są z klimatyzacją lub wentylacją?

W kanałach nawiewnych klimatyzacji mogą powstać warunki sprzyjające rozwojowi bakterii Legionella. Są to bakterie powodujące możliwość zachorowania na chorobę zakaźną zwaną legionelozą. A zatem koniecznie trzeba pamiętać o okresowym czyszczeniu i wymianie filtrów klimatyzacji. Obowiązek ten dotyczy także okresowego czyszczenia i dezynfekowania kanałów wentylacyjnych. Czyszczenie kanałów należy przeprowadzać w terminach zgodnych z zaleceniami producenta urządzeń i z użyciem środków przez niego zalecanych.

Drugą znacznie mniej poważną w skutkach zdrowotnych, lecz bardzo uciążliwą i często występującą chorobą jest tzw. syndrom chorego budynku (SBS - ang. Sick Building Syndrome). Charakteryzuje się on zespołem objawów właściwych kilku różnym schorzeniom.

Jak wiadomo w pomieszczeniach zamkniętych średnia optymalna temperatura to 21 - 22°C, a wilgotność względna powietrza powinna wynosić około 55 - 60%. Tymczasem w "chorych budynkach" wartości te są znacznie podwyższone, a klimatyzacja nie działa właściwie (około 24°C i ponad 75% wilgotności względnej powietrza). W następstwie tego pojawiają się:

• bóle głowy,

• podrażnienie błon śluzowych,

• wysuszenie skóry,

• choroby gardła.

Człowiek czuje się zmęczony i rozkojarzony, ma poczucie, że mu duszno. Należy pamiętać, że długotrwałe niedotlenienie może mieć bardzo negatywne skutki zdrowotne.

Zbyt wysoka temperatura i wilgotność sprzyja także rozwojowi mikroorganizmów, szczególnie zarodników grzybów pleśniowych. Głównym powodem złych warunków fizycznych w pomieszczeniu jest zła jego wentylacja, zbyt szczelne okna i brak naturalnej mikrowentylacji. Tymczasem naturalna mikrowentylacja jest niezmiernie ważna. Przyczynia się do ciągłej wymiany powietrza między budynkiem a środowiskiem zewnętrznym (zalecana ilość świeżego powietrza wynosi 0,6 m³/min × osoba). Na złą wentylację powietrza wpływ ma również niesprawny lub źle zaprojektowany system wentylacji.

Pamiętajcie, że niedezynfekowane i nieczyszczone przewody wentylacyjne nie tylko przestają spełniać swoją rolę, ale stają się również zagrożeniem dla zdrowia ludzi.  

Miejcie również na uwadze, że w czasie zmiany aranżacji wnętrza klimatyzowanego pomieszczenia przestawienie biurka pracownika w inne miejsce może powodować sytuację, że stanowisko pracy znajdzie się bezpośrednio pod kanałem wentylacyjnym, co powoduje przeciągi i jest niezgodne z przepisami. Naraża się wtedy pracownika na możliwość przeziębienia.

Jak zapobiegać chorobom pracowników powodowanym przez bakterie z urządzeń klimatyzacyjnych?

Jak utrzymywać we właściwym stanie instalacje wentylacji i klimatyzacji w biurze, aby nie dochodziło do zachorowań pracowników spowodowanych rozwijającymi się tam bakteriami?

Utrzymywanie instalacji i urządzeń wentylacji i klimatyzacji we właściwym stanie higienicznym oraz technicznym ma podstawowe znaczenie w zapobieganiu ryzyka wystąpienia legionelozy.

Warto wiedzieć
Legioneloza to choroba zakaźna występująca pod postacią zachorowań grypopodobnych, a czasami śmiertelnego zapalenia płuc. Chorobę mogą powodować bakterie Legionella, które
rozwijają się w instalacjach wentylacyjnych i klimatyzacyjnych.

Utrzymywanie instalacji i urządzeń wentylacji i klimatyzacji wymaga:

• przeprowadzania okresowych kontroli stanu technicznego i czystości instalacji,

• konserwacji, naprawy lub wymiany uszkodzonych elementów instalacji,

• okresowego czyszczenia instalacji środkami mechanicznymi,

• właściwej, zgodnej z zaleceniami producenta, eksploatacji,

• okresowego czyszczenia (dezynfekcji) instalacji środkami chemicznymi,

• kontroli jakości i uzdatniania wody wykorzystywanej w instalacjach klimatyzacji do procesów przygotowania powietrza doprowadzanego do pomieszczeń.

Czym dezynfekować?
Do dezynfekcji instalacji i urządzeń wentylacji i klimatyzacji zaleca się stosowanie biocydów, takich jak:

• 4-rzędowe związki amoniowe,

• alkohole,

• halogeny,

• podchloryny,

• związki nadtlenowe,

• związki fenolowe,

• aldehydy,

• jodofory.

Warto wiedzieć
W celu zapobieżenia wzrostowi odporności bakterii należy regularnie zmieniać rodzaj stosowanych biocydów. Wyboru środka dezynfekcyjnego oraz jego stężenia powinien dokonywać specjalista do spraw higieny.

Środek dezynfekcyjny musi mieć atest (np. Państwowego Zakładu Higieny) z zaznaczeniem, że może być stosowany w instalacjach klimatyzacyjnych.

Podstawa prawna

1.  § 37 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

2. PN-B-03430:1983/Az3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej - Wymagania.

9 kroków do zabezpieczenia firmy przed rakotwórczymi i mutagennymi czynnikami środowiska pracy

Występowanie w firmie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym zobowiązuje Twojego pracodawcę do zachowania szczególnej dbałości o środowisko pracy pracowników. Wiąże się ona z koniecznością wykonania przeglądu stanowisk pracy, a w razie wykazania obecności tych substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych - podjęcia odpowiednich kroków.

Przegląd stanowisk pracy w firmie powinien obejmować:

• substancje i preparaty chemiczne,

• czynniki biologiczne i fizyczne,

• procesy technologiczne,

• czynniki uwalniane w procesie pracy,

• produkty uboczne,

• odpady itp.

Następnie powinieneś porównać wyniki tego przeglądu z wykazem substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym bądź mutagennym.

9 kroków - pozytywny wynik przeglądu
W przypadku pozytywnego wyniku przeglądu (wykazaniu obecności w środowisku pracy substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym):

1. wykonaj pomiary wymienionych szkodliwości;

2. zainstaluj wskaźniki wczesnego wykrywania podwyższonego ich poziomu;

3. opracuj program ograniczenia narażenia pracowników i postępowania w razie awarii, uwzględniając:

• najnowsze rozwiązania techniczno-naukowe,

• zmianę technologii,

• zastąpienia niebezpiecznych czynników innymi materiałami,

• ograniczenie liczby narażonych pracowników;

zapewnij udział pracowników w opracowywaniu programu ograniczenia narażenia i umożliwcie im kontrolę przestrzegania przepisów;

zapewnij możliwość wyboru środków ochrony indywidualnej;

przekaż odpowiednim urzędom (PIP, PIS) i lekarzowi sprawującemu opiekę profilaktyczną nad pracownikami informacje o substancjach, preparatach, czynnikach i procesach technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym;

poinformuj pracowników o skutkach zdrowotnych narażenia (na bieżąco o narażeniu) i zasadach bhp;

przeprowadź szkolenie pracowników w zakresie zachowania w razie awarii;

prowadź i przechowuj rejestr pracowników narażonych na działanie substancji, preparatów, czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz.U. nr 280, poz. 2771 z późn. zm.).

Szkolenie bhp pracowników sezonowych

Czy pracowników sezonowych zatrudnionych na umowę zlecenia trzeba poddawać szkoleniu wstępnemu z zakresu bhp?

Osoby fizyczne wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osoby prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą podlegają obowiązkom, takim samym jak pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę, wynikającym z art. 211 Kodeks pracy (dalej: kp) dotyczącym przestrzegania przepisów i zasad bhp (art. 304¹ kp). Powinni oni m.in.:

• znać przepisy i zasady bhp,

• brać udział w szkoleniach i instruktażach z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,

• wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bhp oraz  stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych

(art. 211 kp).
A zatem osoby zatrudnione np. na umowę zlecenia muszą odbyć szkolenia w zakresie bhp, jeżeli pracodawca lub przedsiębiorca niebędący pracodawcą, na rzecz którego wykonują pracę, wymaga takich szkoleń. Tak więc jeżeli jako pracodawcy żądacie od pracowników zatrudnionych na umowę zlecenia odbycia szkoleń wstępnych,  powinni oni je ukończyć. Nie ma jednak jasnego wskazania w przepisach, że

• pracodawcy,

• przedsiębiorcy niebędący pracodawcami, organizujący pracę osób fizycznych

muszą organizować szkolenia bhp tych osób, jak również kierować ich na takie szkolenia.

Miejcie jednak na uwadze, że na Was jako pracodawcach lub przedsiębiorcach niebędących pracodawcami, organizujących pracę osób fizycznych ciąży obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy tym osobom i innym pracownikom, jak również przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bhp (art. 207 § 2 i art. 304 § 3 kp). Jednym z istotnych elementów zapewnienia w zakładzie bezpieczeństwa wszystkim osobom wykonującym pracę na rzecz przedsiębiorstwa jest posiadanie przez te osoby dostatecznej i właściwej wiedzy w zakresie bezpiecznego sposobu wykonywania pracy, stosowanych w zakładzie pracy technologii, przepisów z zakresu bhp. Ważnym źródłem tej wiedzy są szkolenia bhp prowadzone w zakładzie przez osoby uprawnione i posiadające doświadczenie w tym zakresie. Dlatego też powinniście kierować osoby świadczące pracę na i nnej podstawie niż stosunek pracy, w tym pracowników sezonowych, na szkolenia bhp. Należy także wymagać od nich ich ukończenia. Natomiast osoby te, jeżeli takie szkolenie jest od nich wymagane i są na nie kierowane, muszą brać w nich udział i je ukończyć (art. 304¹ kp w związku z art. 211 pkt 5 kp).

Na co zwrócić szczególną uwagę, wypełniając protokół powypadkowy?

Opierając się na ustaleniach dokonanych w trakcie dochodzenia powypadkowego, sporządzacie protokół powypadkowy, którego wzór został określony w załączniku do rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz.U. nr 227, poz. 2298). Zawiera go również nasz płyta CD "Wzory dokumentów dla specjalisty ds. bhp".

Opis okoliczności wypadku
Pamiętajcie, aby wypełniając pkt 4 protokołu powypadkowego dotyczący opisu okoliczności wypadku, opierać się wyłącznie na zebranych dowodach, przede wszystkim:

• wyjaśnieniach poszkodowanego i informacjach świadków,

• opiniach lekarza,

• oględzinach miejsca wypadku itp.

Uwaga!
W opisie okoliczności wypadku wskazane jest podanie danych dotyczących badań lekarskich i szkolenia bhp osoby poszkodowanej.

Przyczyny zaistniałego wypadku
W pkt 5 protokołu powypadkowego należy wymienić wszystkie przyczyny zaistniałego wypadku.

Zakłada się, że do urazu doprowadziła 1 przyczyna bezpośrednia mająca wiele przyczyn pośrednich. Przy czym za przyczynę bezpośrednią należy przyjąć zdarzenie, które spowodowało uraz u poszkodowanego. Przyczyny pośrednie wypadku to wszelkie braki i nieprawidłowości, które przyczyniły się do powstania wypadku (systematyka TOL), związane z:

• czynnikiem materialnym - przyczyny techniczne (T),

• ogólną organizacją pracy lub stanowisk pracy - przyczyny organizacyjne (O),

• pracownikiem (w tym jego nieprawidłowym zachowaniem) - przyczyny ludzkie (L).

Na przykład pracownica restauracji poślizgnęła się i upadła na mokrej (zmywanej) oraz niewytartej podłodze w kuchni, doznając urazu ręki.

Przyczyną bezpośrednią wypadku było poślizgnięcie się, upadek i uderzenie ręką o podłogę.

Przyczyną pośrednią wypadku było niewytarcie mokrej (po zmywaniu) podłogi. Przyczyną pośrednią mogło być także tolerowanie przez kierownictwo restauracji niewycierania mokrej, śliskiej podłogi po jej umyciu.

Pośrednie przyczyny wypadku powinny być ustalone na podstawie rzeczywistego stanu faktycznego udokumentowanego w dochodzeniu powypadkowym.

Wnioski i zalecenia profilaktyczne
W pkt 9 protokołu powypadkowego należy wskazać wnioski i zalecenia profilaktyczne. Powinny one wynikać z zebranej dokumentacji powypadkowej, a w szczególności dotyczącej wyeliminowania przyczyn zaistniałego wypadku.

Obowiązek skierowania na badania okulistyczne mimo ważnego zaświadczenia lekarza medycyny pracy

Czy pracodawca, który zapewnił pracownikowi okulary korygujące wzrok (pracownik posiada aktualne zaświadczenie lekarza medycyny pracy), zobowiązany jest na wniosek pracownika do wcześniejszego skierowania go na badania okulistyczne?

Tak. Pracodawca powinien skierować pracownika na badania okulistyczne na jego wniosek, mimo ważnego zaświadczenia lekarza medycyny pracy.

Zapewnienie pracownikowi okularów korygujących wzrok i posiadanie przez niego aktualnego zaświadczenia lekarza medycyny pracy nie wyklucza wcześniejszego skierowania pracownika na badania okulistyczne. Szczególnie, jeżeli pracownik zgłasza taką potrzebę.

Podstawowym obowiązkiem pracodawcy jest ochrona zdrowia i życia pracowników przez zapewnienie im bezpiecznych oraz higienicznych warunków pracy. Zatem jeżeli pracownik pracujący przy monitorze ekranowym mimo zapewnienia mu okularów korygujących zauważa pogorszenie jakości widzenia, należy skierować go na kontrolne badanie lekarskie.

Na pracodawcy spoczywa bowiem obowiązek zapewnienia pracownikowi profilaktycznej opieki zdrowotnej, w tym przypadku wizyty u lekarza okulisty, w szczególności jeżeli pracownik sam wnioskuje o skierowanie na badanie.

Uwaga!
Fakt zapewnienia pracownikowi okularów korekcyjnych i ważność zaświadczenia lekarskiego nie wykluczają pogorszenia się wzroku pracownika.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie regulują przepisy:

• art. 207 § 2 i art. 229 § 6 Kodeksu pracy,

• § 8 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973).

Jak udokumentować poinformowanie pracownika o ryzyku zawodowym?

Co powinna zawierać informacja o zapoznaniu pracownika z ryzykiem zawodowym? W jaki sposób udokumentować fakt poinformowania pracownika o ryzyku zawodowym?

Poinformowanie danego pracownika o ryzyku zawodowym powinno mieć formę pisemną, tym bardziej że informację o ryzyku trzeba poszerzyć o wykaz środków profilaktycznych zmniejszających to ryzyko do poziomu akceptowalnego. Z przekazanych informacji pracownik musi się dowiedzieć, iż niestosowanie środków profilaktycznych (zabezpieczeń) powoduje wzrost ryzyka.

Jakie dokumenty dla pracownika?
Pracownik po dokonaniu oceny ryzyka zawodowego na jego stanowisku pracy musi otrzymać dokumenty dotyczące:
1) opisu zagrożeń;
2) możliwych skutków spowodowanych zagrożeniem;
3) stosowanej profilaktyki ograniczającej ryzyko (barier):

• środków ochrony zbiorowej,

• środków ochrony indywidualnej;

4) oceny dopuszczalności oszacowanego ryzyka na jego stanowisku     pracy;
5) wartości oszacowanego ryzyka szczątkowego (resztkowego,     końcowego).

Sposób przedstawiania pracownikom informacji o ryzyku zawodowym powinien być w miarę możliwości opisowy.

Karta oceny ryzyka zawodowego
Podstawowym dokumentem dotyczącym ryzyka zawodowego jest karta oceny ryzyka zawodowego. W karcie tej istotne jest pokazanie wielkości ryzyka początkowego, czyli bez stosowania środków profilaktycznych i ryzyka resztkowego (tego, które pozostaje po zastosowaniu zabezpieczeń).

W karcie oceny ryzyka zawodowego można wpisywać tylko środki profilaktyczne stosowane w firmie i dostępne dla pracowników, którym są niezbędne do bezpiecznego wykonywania pracy.

Sposób opracowania karty oceny ryzyka zawodowego wybiera pracodawca.

Informacja o zapoznaniu z ryzykiem
Jednym ze sposobów potwierdzenia, że pracownicy firmy zostali zapoznani z ryzykiem zawodowym, jest wprowadzenie odrębnego dokumentu, tzw. informacji o zapoznaniu pracownika z ryzykiem zawodowym. Powinna się ona składać z części opisowej określającej:

• komórkę organizacyjną firmy,

• dane osobowe pracownika,

• nazwę jego stanowiska pracy i czynności, których ocena ryzyka dotyczy,

• samą ocenę ryzyka (według przyjętych w firmie kryteriów),

• datę zapoznania się z informacją wraz z potwierdzającym to podpisem.

Przechowywanie i aktualizowanie informacji
Informację o zapoznaniu pracownika z ryzykiem zawodowym należy przechowywać w komórce organizacyjnej zatrudniającej daną grupę pracowników. Aktualizować ją trzeba w przypadkach jakiejkolwiek zmiany technologii, konstrukcji, sposobu i zakresu obsługi oraz gdy do zakresu obowiązków pracowników dochodzą nowe czynności nieujęte w poprzedniej ocenie ryzyka zawodowego.

Informacja o zapoznaniu pracownika z ryzykiem zawodowym wraz z konkretnymi kartami oceny ryzyka zawodowego jest kompletną dokumentacją dotyczącą zapoznania danego pracownika z ryzykiem zawodowym.

Urządzenia ochronne maszyn, czyli jak zapewnić bezpieczeństwo pracy

Ogromna liczbę wypadków związanych z pracą przy maszynach można ograniczać przez zastosowanie odpowiednich urządzeń ochronnych. Powinny być one dobrze oznakowane (np. przez odpowiednią barwę) i dobrane zgodnie z rodzajem maszyny.

Urządzenia ostrzegawcze maszyn powinny być jednoznaczne, łatwo dostrzegalne i zrozumiałe. Zaleca się stosowanie następujących barw:

• czerwona - sytuacja zagrożenia, stan nieprawidłowy, awaria,

• żółta - stan nienormalny, ostrzeżenie, zbliżająca się sytuacja zagrożenia,

• zielona - stan normalny, stan bezpieczeństwa,

• niebieska - stan, w którym konieczne jest działanie operatora.

Zaleca się także stosowanie następujących dźwięków:

• dźwięki modulowane, impulsy dźwiękowe - zagrożenie,

• ciąg impulsów o stałej wysokości dźwięku - ostrzeżenie,

• dźwięk ciągły o stałym poziomie - bezpieczeństwo,

• dźwięk o zmiennym natężeniu - konieczność działania.

Zatrzymanie i zatrzymanie awaryjne
Maszyny wyposaża się w układ sterowania przeznaczony do całkowitego i bezpiecznego ich zatrzymania. Każde stanowisko pracy należy wyposażyć w element sterowniczy przeznaczony do zatrzymania całej maszyny lub niektórych jej części, w zależności od rodzaju zagrożenia tak, aby maszyna była bezpieczna. Układ sterowania przeznaczony do zatrzymania maszyny powinien mieć pierwszeństwo przed układem sterowania przeznaczonym do jej uruchamiania. Zasilanie energią odpowiednich napędów maszyny odłącza się samoczynnie w przypadku zatrzymania maszyny lub jej niebezpiecznych części, np. powstanie zagrożenia wywołanego otwarciem bądź podniesieniem osłony powinno spowodować wyłączenie maszyny.

Mocowania i osłony

Jeżeli występuje ryzyko oderwania lub rozpadnięcia się części maszyn powodujące zagrożenie bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, pracodawca powinien zastosować odpowiednie środki ochronne (np. tarcze ścierne szlifierek powinny być obudowane lub osłonięte, aby w przypadku pęknięcia tarczy nie stanowiło to zagrożenia dla operatora). W przypadku wystąpienia ryzyka bezpośredniego kontaktu z ruchomymi częściami maszyn, mogącego powodować wypadki, stosuje się osłony lub inne urządzenia ochronne, które zapobiegałyby dostępowi do strefy zagrożenia bądź zatrzymywałyby ruch części niebezpiecznych.

Jakie obowiązki w zakresie ochrony przeciwpożarowej w magazynie ma pracodawca?

Właściciele, zarządcy lub użytkownicy magazynów, czyli na przykład pracodawcy, do których należą magazyny, mają następujące obowiązki w ramach ochrony ppoż.:

1. Utrzymują urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice w stanie pełnej sprawności technicznej oraz funkcjonalnej.

2. Wyposażają obiekty, zgodnie z wymaganiami przepisów techniczno-budowlanych, w przeciwpożarowe wyłączniki prądu.

3. Umieszczają w widocznych miejscach instrukcje postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazami telefonów alarmowych.

4. Oznakowują znakami zgodnymi z Polskimi Normami PN-N-01256-01:1992 Znaki bezpieczeństwa - Ochrona przeciwpożarowa i PN-N-01256-4:1997/Az1:2003 Znaki bezpieczeństwa - Techniczne środki przeciwpożarowe:

• drogi ewakuacyjne i pomieszczenia, w których w myśl przepisów
  techniczno-budowlanych wymagane są co najmniej 2 wyjścia ewakuacyjne, w sposób zapewniający dostarczenie informacji niezbędnych do ewakuacji,

• miejsca usytuowania urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic,

• miejsca usytuowania elementów sterujących urządzeniami przeciwpożarowymi,

• miejsca usytuowania przeciwpożarowych wyłączników prądu, kurków głównych instalacji gazowej i materiałów niebezpiecznych pożarowo,

• pomieszczenia, w których występują materiały niebezpieczne pożarowo,

• drabiny ewakuacyjne, rękawy ratownicze, pojemniki z maskami ucieczkowymi, miejsca zbiórki do ewakuacji i lokalizacji kluczy do wyjść ewakuacyjnych.

Uwaga!
Pamiętajcie, że wokół placów składowych, składowisk przy magazynach i obiektach tymczasowych o konstrukcji palnej powinien być zachowany pas ochronny o szerokości minimum 2 m z nawierzchnią wykonaną z materiałów niepalnych lub gruntową oczyszczoną.

Natomiast składowanie materiałów palnych związanych funkcją magazynu pod jego ścianami, z wyjątkiem materiałów niebezpiecznych pożarowo, jest dopuszczalne pod warunkiem:

• nieprzekroczenia maksymalnej powierzchni strefy pożarowej, określonej dla tego obiektu,

• zachowania dostępu do magazynu na wypadek działań ratowniczych,

• nienaruszenia minimalnej odległości od obiektów sąsiednich, wymaganej z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe.

Podstawa prawna
Powyższe kwestie reguluje § 4 ust. 2-4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 80, poz. 563).

Odpowiedzialność karna służby bhp - jak jest naprawdę?

Czy pracownicy służby bhp mogą odpowiadać karnie za narażenie pracownika na śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu?

Pracownicy służby bhp nie ponoszą odpowiedzialności za stan bhp, czyli nie mogą być ukarani za przestępstwo narażenia pracownika na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

Dlaczego służba bhp nie odpowiada za narażenie pracownika?
Służba bhp pełni wyłącznie funkcje doradcze oraz kontrolne w zakresie bhp. Nadanie władczych uprawnień służbie bhp przez Radę Ministrów wykracza poza ramy delegacji ustawowej i jako takie nie powinno być uwzględniane!

Władcze uprawnienia służby bhp polegają na niezwłocznym:

• wstrzymaniu pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia bądź zdrowia pracownika albo innych osób,

• odsunięciu od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej,

• odsunięciu od pracy pracownika, który swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia bądź zdrowia własnego albo innych osób.

Rada Ministrów przekroczyła swoje uprawnienia i mimo nadania służbie bhp praw władczych (kierowania pracownikami, np. przez odsunięcie ich od pracy) z formalnego punktu widzenia nie powinno być one stosowane.

Odpowiedzialność pracownika, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp
Może się zdarzyć, że pracownik, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, będzie jednocześnie na przykład osobą kierującą pracownikami. Wówczas może on odpowiadać za narażenie pracownika na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, ale nie z tytułu wykonywania zadań służby bhp, lecz z powodu wykonywania obowiązków osoby kierującej pracownikami.

Odpowiedzialność pracowników służby bhp
Pracownicy służby bhp odpowiadają za jakość swego doradztwa i kontroli na podstawie przepisów prawa pracy lub prawa cywilnego (specjaliści ds. bhp spoza struktury danego pracodawcy). Pracownik służby bhp może ponieść odpowiedzialność karną na zasadach ogólnych, gdy swoim zachowaniem narazi jakąkolwiek inną osobę na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (na podstawie art. 160 kk).

Podstawa prawna
1. Art. 237¹¹ § 1 kp.
2. § 3 pkt 5, 6 i 7 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

Praca na drabinach - wymagania bhp

Do najpowszechniej występujących prac na wysokości należą prace wykonywane przy użyciu różnego rodzaju drabin przenośnych. Zapewne z własnego doświadczenia wiesz, że przy pracach tych dochodzi do znacznej liczby wypadków, często ze skutkiem ciężkiego uszkodzenia ciała.

Przy używaniu drabin przenośnych niedopuszczalne jest w szczególności:

• stosowanie drabin mających jakiekolwiek uszkodzenia;

• stosowanie drabiny jako drogi stałego transportu czy do przenoszenia ciężarów o masie powyżej 10 kg;

• używanie drabiny niezgodnie z przeznaczeniem;

• używanie drabiny rozstawnej jako przystawnej;

• ustawianie drabiny na niestabilnym podłożu;

• opieranie drabiny przystawnej o śliskie płaszczyzny, obiekty lekkie lub wywrotne lub stosy materiałów niezapewniające stabilności drabiny;

• wchodzenie i schodzenie z drabiny plecami do niej.

Uwaga!
Drabina przystawna powinna wystawać ponad powierzchnię, na którą prowadzi, co najmniej 0,75 m, a kąt jej nachylenia powinien wynosić od 65 do 75°.

Prace na budowie z użyciem drabin
Teren budowy należy do miejsc, w których szczególnie często stosowane są przenośne drabiny rozstawne i przystawne w warunkach niebezpiecznych, grożących ciężkimi oraz śmiertelnymi wypadkami przy pracy. Powinieneś dopilnować rygorystycznego przestrzegania następujących wymagań dotyczących prac budowlanych z użyciem drabin:

• dopuszcza się wykonywanie robót malarskich przy użyciu drabin rozstawnych tylko do wysokości nieprzekraczającej 4 m od poziomu podłogi (drabiny należy zabezpieczyć przed poślizgiem i rozsunięciem się oraz zapewnić ich stabilność),

• wykonywanie robót murarskich i tynkarskich z drabin przystawnych jest zabronione,

• roboty ciesielskie z drabin można wykonywać wyłącznie do wysokości 3 m,

• w czasie zakładania stężeń montażowych, wykonywania robót spawalniczych, odczepiania elementów prefabrykowanych z zawiesi i betonowania styków należy stosować wyłącznie pomosty montażowe lub drabiny rozstawne.

Techniczne środki zabezpieczeń przeciwpożarowych

Techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego to:

• urządzenia,

• sprzęt,

• instalacje,

• rozwiązania budowlane służące zapobieganiu powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów

(§ 2 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów - Dz.U. nr 80, poz. 563).

Uwaga!
Mając na względzie podział technicznych środków zabezpieczenia ppoż. na urządzenia, sprzęt, instalacje czy rozwiązania budowlane zapobiegające powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożarów, nie zawsze można dokonać ich dokładnego rozróżnienia. Jest tak, ponieważ biorąc pod rozwagę na przykład system alarmu pożaru, można określić jako urządzenie - centralę sygnalizacji pożaru, ale także jako instalację - linie dozorowe z czujkami, jak również jako całość uznać za automatyczne urządzenie alarmu pożaru.

Urządzenia przeciwpożarowe
Urządzenia przeciwpożarowe to urządzenia (stałe lub półstałe, uruchamiane ręcznie bądź samoczynnie) służące do wykrywania i zwalczania pożaru lub ograniczania jego skutków, w szczególności:

• stałe i półstałe urządzenia gaśnicze oraz zabezpieczające;

• urządzenia wchodzące w skład dźwiękowego systemu ostrzegawczego i systemu sygnalizacji pożarowej, w tym urządzenia:

• sygnalizacyjno-alarmowe,

• odbiorcze alarmów pożarowych,

• odbiorcze sygnałów uszkodzeniowych;

• instalacje oświetlenia ewakuacyjnego

• hydranty i zawory hydrantowe;

• pompy w pompowniach przeciwpożarowych;

• przeciwpożarowe klapy odcinające;

• urządzenia oddymiające;

• urządzenia zabezpieczające przed wybuchem;

• drzwi i bramy przeciwpożarowe, o ile są wyposażone w systemy sterowania.

Nierozłączne urządzenia i instalacje przeciwpożarowe
Traktując niektóre urządzenia i instalacje ppoż. jako nierozłączne, należy do nich zaliczyć:

• stałe urządzenia gaśnicze służące do ograniczania lub zwalczania pożaru,

• system sygnalizacji alarmu pożaru,

• dźwiękowy system ostrzegawczy,

• urządzenia oddymiające,

• pompy w pompowniach przeciwpożarowych,

• przeciwpożarowe klapy odcinające,

• urządzenia zabezpieczające przed wybuchem,

• drzwi i bramy przeciwpożarowe z systemami sterowania.

Instalacje przeciwpożarowe
Jako instalacje przeciwpożarowe przyjmuje się:

• półstałe urządzenia gaśnicze - zraszacze,

• oświetlenie awaryjne i przeszkodowe,

• instalacje wodociągowe przeciwpożarowe (hydranty wewnętrzne i zewnętrzne),

• instalacje odgromowe.

Sprzęt przeciwpożarowy
Sprzęt ppoż. to podręczny sprzęt gaśniczy, mianowicie:

• gaśnice przenośne,

• gaśnice przewoźne (agregaty gaśnicze),

• hydronetki wodne,

• koce gaśnicze.

Rozwiązania budowlane
Natomiast do rozwiązań budowlanych służących zapobieganiu i rozprzestrzenianiu się pożarów można zaliczyć:

• stosowanie niepalnych materiałów budowlanych,

• osiągnięcie trudnopalności palnych materiałów budowlanych,

• zabezpieczanie konstrukcji i elementów budowlanych środkami ognioochronnymi,

• stosowanie oddzieleń przeciwpożarowych,

• stosowanie kurtyn przeciwpożarowych,

• uszczelnianie przepustów instalacyjnych,

• specjalną obudowę dróg ewakuacyjnych,

• stosowanie drzwi przeciwpożarowych i dymoszczelnych,

• projektowanie przedsionków przeciwpożarowych.

Czy pracownik służby bhp może prowadzić w firmie szkolenia okresowe bhp?

Uczestnictwo pracownika służby bhp w szkoleniach okresowych jest ograniczone zakazem obciążania go innymi zadaniami niż wymienione w § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 109, poz. 704 ze zm.; dalej: rsbhp (jest to zamknięty katalog zakresu działania służby bhp). Tu wyjątek stanowi pracownik zatrudniony przy innej pracy, na którym spoczywają również obowiązki związane z owym innym stanowiskiem pracy (§ 2 ust. 2 rsbhp).

Z katalogu zadań służby bhp określonych w rozporządzeniu o służbie bhp nie wynika, aby pracownik tej służby miał obowiązek prowadzenia szkoleń okresowych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. A zatem w zakres obowiązków służbowych pracowników służby bhp nie wchodzi przeprowadzanie szkoleń okresowych. Jednak mogą oni na odrębnych zasadach omawiać podczas takiego szkolenia niektóre tematy - jednak nie wszystkie.

Uwaga!
Obowiązkiem pracownika służby bhp jest jednak współpraca z odpowiednimi komórkami organizacyjnymi lub osobami w zakresie organizacji szkoleń okresowych i zapewniania ich odpowiedniego poziomu (§ 2 ust. 1 pkt 16 rsbhp).

Jak wiemy, obowiązkiem pracodawcy organizującego i prowadzącego szkolenie w dziedzinie bhp jest zapewnienie wykładowców i instruktorów posiadających:

• zasób wiedzy,

• doświadczenie zawodowe i

• przygotowanie dydaktyczne

zapewniające właściwą realizację programów szkolenia (§ 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). A zatem, jeżeli pracodawca uzna, że pracownik służby bhp spełnia te wymagania, a więc zapewnia właściwą realizację programu szkolenia, może zlecić mu prowadzenie zajęć z wybranych tematów. Jeśli szkolenie organizowane jest przez firmę zewnętrzną, pracodawca może zalecić zaangażowanie pracownika służby bhp do realizacji wykładów na konkretne tematy.

Z jakiego tematu szkolenie okresowe mógłby prowadzić pracownik służby bhp?
W każdym ramowym programie szkolenia okresowego jest zawarty temat dotyczący analizy okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, jakie miały i mogą mieć miejsce w zakładzie pracy. Największą wiedzę na ten temat będzie miał pracownik służby bhp. Uczestniczy on bowiem w pracach zespołu powypadkowego ustalającego okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy, a także formułującego zalecenia powypadkowe. Nie jest to oczywiście jedyny temat, jaki można by było powierzyć do prowadzenia przedstawicielowi zakładowej służby bhp.

Pracownicy zakładowej służby bhp biorą udział w analizie zagrożeń i ocenie ryzyka zawodowego na stanowiskach pracy. A zatem najlepiej znają zagrożenia w realizowanym przez pracowników procesie pracy. Jest to kolejny temat, który w ramach szkolenia okresowego mógłby prowadzić pracownik zakładowej służby bhp.

W praktyce jednak trudno zgodzić się na to, aby wszystkie tematy okresowego szkolenia w dziedzinie bhp można było powierzyć pracownikowi służby bhp zakładu pracy. Niektóre zagadnienia wymagają dodatkowych kwalifikacji i umiejętności do ich prowadzenia.

Przykład 1
Wykładowca prowadzący zajęcia z ochrony przeciwpożarowej podczas szkolenia okresowego powinien mieć właściwe uprawnienia ku temu, czyli ukończone specjalistyczne szkolenie prowadzone przez szkoły Państwowej Straży Pożarnej lub ośrodki szkolenia w Komendach Wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej.

Przykład 2
Wykładowcą problematyki dotyczącej pierwszej pomocy przedmedycznej podczas szkolenia okresowego powinien być lekarz lub ratownik medyczny z przygotowaniem dydaktycznym.

Pamiętaj!
Pracownicy służby bhp lub osoby wykonujące u pracodawcy zadania tej służby są upoważnieni tylko do prowadzenia instruktażu ogólnego w zakresie bhp (§ 10 ust. 2 rozporządzenia szkoleniowego).

A zatem do zamkniętego katalogu obowiązków służby bhp nie należy prowadzenie szkoleń okresowych. W praktyce oznacza to konieczność zawarcia z pracownikiem służby bhp np. osobnej umowy (np. cywilnoprawnej umowy zlecenia lub o dzieło), zgodnie z jego uprawnieniami, w zakres której wchodziło będzie przeprowadzenie szkolenia okresowego bądź jego części oczywiście za odrębnym wynagrodzeniem.

Kwalifikacje osoby prowadzącej szkolenia bhp

Jakie kwalifikacje powinna mieć osoba prowadząca szkolenia bhp pracowników firmy, a jakie osoba nauczająca problematyki bhp w szkołach? Od której z tych osób należy wymagać przygotowania pedagogicznego, a od której dydaktycznego?

Osoby prowadzące szkolenia z zakresu bhp w firmach nie muszą posiadać wykształcenia pedagogicznego, ale przygotowanie metodyczno-dydaktyczne. Natomiast osoby, które nauczają w szkołach, uczelniach, innych placówkach oświatowych przedmiotów obejmujących zakres problematyki bhp powinny mieć przygotowanie pedagogiczne.

Organizator szkolenia w dziedzinie bhp bez względu na to, czy jest nim pracodawca, czy działająca na jego zlecenie jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bhp, powinien zapewnić, by wykładowca czy instruktor posiadał:

• zasób wiedzy merytorycznej z zakresu prowadzonych zajęć i

• doświadczenie zawodowe wystarczające dla pełnej realizacji programu szkolenia określonej grupy osób (inny zakres doświadczeń zawodowych powinien mieć wykładowca na szkoleniu konstruktorów, a inny instruktor na szkoleniu pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych),

• przygotowanie dydaktyczne zapewniające, w szczególności:

• prawidłowy proces kształcenia,

• właściwy dobór środków dydaktycznych,

• zastosowanie odpowiednich metod szkolenia dostosowanych do określonych grup uczestników szkolenia

(§ 5 pkt 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej rozporządzenie szkoleniowe).

W rozumieniu przepisów rozporządzenia szkoleniowego wykładowcy i instruktorzy prowadzący szkolenia bhp nie mają obowiązku ukończenia odrębnego szkolenia dydaktycznego - będącego elementem szkolenia pedagogicznego - przygotowującego do prowadzenia szkoleń w dziedzinie bhp. Zgodnie z powszechnie akceptowanym poglądem za wystarczające uznaje się legitymowanie się - co najmniej - ukończonym szkoleniem okresowym w dziedzinie bhp, w którego programie uwzględnione zostały elementy organizacji oraz metodyki przeprowadzania takich szkoleń, potwierdzone świadectwem ukończenia szkolenia.

Czy pracodawca może nie zawiadomić o wypadku przy pracy?

Czy pracodawca musi zawiadomić prokuratora o ciężkim wypadku przy pracy, jeżeli wypadkowi drogowemu uległ kierowca i osoby postronne zawiadomiły o nim policję? Wraz z policją na miejsce wypadku przyjechał prokurator, a kierowca w chwili wypadku wykonywał swoje obowiązki służbowe.

Wezwanie przez osoby postronne policji (przybyłej wraz z prokuratorem) do wypadku drogowego z udziałem poszkodowanego pracownika nie zwalnia pracodawcy z wypełnienia obowiązku zawiadomienia o ciężkim wypadku przy pracy!

Pracodawca w opisanej w pytaniu sytuacji ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić o ciężkim wypadku przy pracy 2 organy:
1) prokuratora,
2) właściwego okręgowego inspektora pracy.

Niezawiadomienie jednego z tych organów lub powiadomienie z opóźnieniem może powodować odpowiedzialność za wykroczenie bądź przestępstwo.

Dlaczego to pracodawca musi zawiadomić o wypadku przy pracy?
Osoby postronne nie informują prokuratora o fakcie zaistnienia wypadku przy pracy, ponadto nie poinformują o tym fakcie - co jest już poza wszelką wątpliwością - właściwego okręgowego inspektora pracy.

Z podobnych przyczyn pracodawca nie jest zwolniony z obowiązku zawiadomienia właściwych organów o wypadku przy pracy w sytuacji, gdy o zdarzeniu zawiadomi policję na przykład pogotowie ratunkowe lub lekarz izby przyjęć (szpitalnego oddziału ratunkowego).
Kwestia wypełnienia obowiązku pracodawcy zawiadomienia o ciężkim wypadku przy pracy jest zupełnie odrębna od wezwania do wypadku na drodze policji, przybyłej nawet wraz z prokuratorem, przez osoby postronne.

Pracodawca musi niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy. Niewypełnienie tego obowiązku jest karalne jako wykroczenie, a w przypadku gdy sprawca działa umyślnie - jako przestępstwo.

Podstawa prawna
1. Art. 234 § 2 i art. 283 § 2 pkt 6 Kodeksu pracy.
2. Art. 221 Kodeksu karnego.

Prawidłowa organizacja prac
na wysokości

Podczas wykonywania prac na wysokości występuje duże ryzyko wypadków, niestety często śmiertelnych... Czy wiesz, jakie obowiązki nakładają przepisy bhp na pracodawców prowadzących w swoich firmach prace na wysokości? Jak prawidłowo zorganizować takie prace? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz poniżej.

Przede wszystkim pracodawca powinien określić szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac na wysokości , a zwłaszcza zapewnić:

• bezpośredni nadzór nad ich wykonywaniem wyznaczonych w tym celu osób (np. kierownika robót, brygadzisty),

• odpowiednie środki zabezpieczające, przede wszystkim sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości,

• szczegółowy instruktaż pracowników je wykonujących.

Organizacja prac na wysokości
Prace na wysokości powinny być zorganizowane i wykonywane w sposób niezmuszający pracowników do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym stoją.

Organizując takie prace, zwróć szczególną uwagę, czy:

• na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy lub służących jako przejścia, są zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m,

• między poręczą a krawężnikiem jest umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta jest wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób (np. płytami, siatkami o dostatecznej wytrzymałości).

Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie balustrad jest niemożliwe, dopilnuj, aby zastosowano inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania prac (np. odpowiednio dobrany oraz stosowany sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości, taki jak szelki i linki bezpieczeństwa, zaczepy linkowe, amortyzatory bezpieczeństwa, urządzenia samohamowne).

Jednocześnie musisz pamiętać o zabezpieczeniu (wygrodzeniu) i o odpowiednim oznakowaniu strefy pracy.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z późn. zm.).

Praca fizyczna na otwartej przestrzeni a posiłki regeneracyjne

Obowiązek pracodawcy
Pracodawca ma obowiązek nieodpłatnego zapewnia pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych posiłków wydawanych ze względów profilaktycznych i napojów, których rodzaj oraz temperatura powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy.

Obowiązek zapewnienia posiłków regeneracyjnych pracownikom nałożony na pracodawcę został co do zasady uzależniony od intensywności pracy fizycznej, a dopiero w drugiej kolejności od temperatury powietrza.

Praca fizyczna na otwartej przestrzeni
Pracownikom wykonującym pracę fizyczną na otwartej przestrzeni posiłek regeneracyjny będzie przysługiwał zawsze, gdy praca ta powodować będzie w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej:

• 1 500 kcal (6 280 kJ) u mężczyzn,

• 1 000 kcal (4 187 kJ) u kobiet.

Praca fizyczna na otwartej przestrzeni w okresie zimowym
Dodatkowo posiłek będzie przysługiwał zawsze w sytuacji wykonywania pracy fizycznej na otwartej przestrzeni w okresie zimowym. Przypominamy Wam, że za okres zimowy uważa się okres od 1 listopada do 31 marca. W tej sytuacji nie ma znaczenia temperatura powietrza.

Podstawa prawna
Problematykę obowiązków pracodawcy w zakresie przyznawania posiłków i napojów profilaktycznych reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. nr 60, poz. 279).

Nieprzestrzeganie przepisów dotyczących dozoru technicznego - co może służba bhp?

Przypominamy Wam, że służba bhp pełni w firmie funkcje kontrolne oraz doradcze w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Zadania należące do zakresu działania służby bhp wymienia rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 109, poz. 704 z późn. zm.).

Występowanie do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych
W rozporządzeniu tym zostały również przedstawione uprawnienia pracowników służby bhp. Mianowicie mają oni możliwość występowania do pracodawcy o zastosowanie kar porządkowych w stosunku do pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Maszyny, urządzenia, narzędzia i sprzęt - obowiązki
Wśród obowiązków w zakresie bhp (w szczególności określonych w art. 211 Kodeksu pracy, dalej: kp) znajduje się wykonywanie pracy w sposób zgodny z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, a także dbałość o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi oraz sprzętu. Włącza się w to oczywiście prace przy urządzeniach technicznych objętych dozorem technicznym (np. czyszczenie sprężarki powietrznej będącej w ruchu).

Kary porządkowe
Pracodawca może stosować kary porządkowe wobec pracowników za nieprzestrzeganie przez nich przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Mogą to być kary upomnienia, nagany i pieniężne (art. 108 kp).

Niezwłoczne wstrzymanie pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego
Dodatkowo, jeżeli wystąpi bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracownika albo innych osób (np. praca w obrębie uszkodzonego zbiornika zawierającego substancje niebezpieczne o właściwościach żrących), pracownicy służby bhp mają prawo niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny bądź innego urządzenia technicznego albo wnioskowania do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, jego części lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy.

Środki perswazyjne
Jeżeli chodzi o środki perswazyjne, to jak najbardziej są one wskazane w relacjach z pracownikami. Mogą mieć postać:

• porad,

• pokazów prawidłowego wykonywania pracy,

• konkursów edukacyjnych,

• tzw. skrzynki pytań i odpowiedzi,

• wyznaczania liderów bezpiecznej pracy.

Pamiętajcie jednak, że do każdej sytuacji należy podejść indywidualnie, każdorazowo oceniając poziom niebezpieczeństwa.

Czy znasz najczęstsze zagrożenia na stanowisku pracy kierowcy wózka jezdniowego?

Jak wiadomo, podczas instruktażu stanowiskowego należy zapoznać pracownika nie tylko z samym stanowiskiem pracy, ale także z zagrożeniami najczęściej na nim występującymi.
Stanowisko pracy kierowcy wózka jezdniowego zlokalizowane jest najczęściej w działach przyjęcia i wydawania towarów lub w miejscach, gdzie konieczne jest przemieszczanie znacznych ilości towarów ciężkich lub o znacznej objętości. Dotyczy to zarówno magazynów, jak i hal obsługi klienta, np. hal sprzedaży.

Pracownicy zatrudnieni na stanowisku kierowcy wózka jezdniowego mogą korzystać z wózków widłowych napędzanych silnikiem elektrycznym bądź spalinowym (zasilanym paliwem płynnym - benzyną etylizowaną, olejem napędowy lub paliwem gazowym - gazem propan-butan). Wózki widłowe przechowywane są w wyznaczonych miejscach magazynowych w polach postojowych właściwie oznakowanych.

Uwaga!
Pole postojowe powinno być określone linią żółtą o szerokości 5 - 10 cm, malowaną farbami o dużym współczynniku odporności na ścieranie (chodzi o trwałość oznaczenia), szerokość i długość oznaczonego pola powinny wynikać i być dostosowane do parametrów technicznych typu wózka.

Najczęstsze zagrożenia
Największym i najczęstszym zagrożeniem występującym na stanowisku pracy kierowcy wózka jezdniowego jest możliwość uderzenia lub przygniecenia składowanymi materiałami w miejscu wykonywania czynności transportowych. Niebezpieczeństwo to występuje zarówno w bezpośrednim otoczeniu wózka jezdniowego, jak i w dalszym otoczeniu innych osób i elementów infrastruktury pomieszczenia, w którym wyznaczona jest praca.

Przykład
Kierowca wózka stawiając towar, nie zauważył innego pracownika sprzątającego podłogę w pobliżu miejsca składowania i przygniótł mu stopę, stawiając transportowaną paletę z towarem. W wyniku czego pracownik sprzątający doznał licznych złamań kości stopy.

Możliwe jest także potrącenie, najechanie wózkiem na współpracowników lub osobę trzecią.

Przykład
Kierowca wózka widłowego przewożąc towar, nie zauważył idącego obok pracownika i potrącił go. W wyniku czego pracownik ten doznał urazu kręgosłupa.

Innym istotnym zagrożeniem jest również popełnienie błędu przez kierowcę i nieprawidłowe podjęcie materiału transportowanego. Na skutek czego może nastąpić przewrócenie wózka z kierowcą.

Przykład
Kierowca wózka widłowego podejmując materiały na palecie, nie zauważył, że paleta została podjęta w taki sposób, iż środek ciężkości podnoszonej palety nie był zgodny z osią pionową wideł i masztu podnoszącego (paleta została podjęto krzywo), towar znajdujący się na niej miał znaczny ciężar i spowodował przechylenie się wózka, a następnie jego przewrócenie.

Kolejnym zagrożeniem mogą być zmienne warunki ukształtowania terenu, po którym porusza się wózek.

Przykład 1
Kierowca był przyzwyczajony do określonego usytuowania towarów na terenie magazynu. W wyniku przemeblowania zmienił się rozkład dróg transportowych, którymi mogą przemieszczać się wózki. Kierowca opierając się na rutynie i przyzwyczajeniu do starego rozkładu magazynu, przypadkowo wjechał w stos palet, myśląc, że tędy prowadzi jego droga.

Przykład 2
Kierowca wózka przewoził towar z rampy na magazyn, jednak źle wymierzył skraj rampy i spadł z niej wraz z wózkiem.

Wskazane wyżej zagrożenia są najczęściej spotykanymi zagrożeniami. Pamiętajcie jednak, że w każdym zakładzie pracy i miejscu pracy z uwagi na jego specyfikę mogą wystąpić jeszcze inne zagrożenia. Możecie je zidentyfikować na podstawie karty oceny ryzyka zawodowego na stanowisku kierowcy wózka jezdniowego.

Uwaga!
Podczas instruktażu stanowiskowego musicie poinformować pracownika o wszystkich zagrożeniach występujących na jego stanowisku pracy w Waszym zakładzie pracy.

Jakie straty może powodować występowanie hałasu w firmie?

Skutki występowania hałasu w środowisku pracy nie są obojętne dla sytuacji ekonomicznej zarówno samych pracodawców, jak i pracowników oraz całego społeczeństwa.

Koszty pracodawcy
W skali pojedynczego zakładu pracy hałas jest źródłem wielu obciążeń finansowych obniżających zysk pracodawcy. Ich źródłem są koszty:

• wypłacanych tzw. dodatków szkodliwych (za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia) - o ile przepisy płacowe obowiązujące u danego pracodawcy przewidują wypłacanie takich dodatków,

• zakupu środków ochrony indywidualnej,

• nadzoru nad środowiskiem pracy - częstszych pomiarów materialnych czynników środowiska pracy (hałasu),

• wynikające z ewentualnych stwierdzonych chorób zawodowych,

• wynikające z większej wypadkowości (urazowości) w pracy,

• większej absencji chorobowej (pozawypadkowej),

• wynikające z obniżonej jakości produkcji,

• spowodowane mniejszymi ilościowo efektami pracy,

• wyższej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

W praktyce często największe rezerwy finansowe tkwią w możliwości ograniczenia strat wynikających z obniżonej jakości produkcji i mniejszych ilościowo efektów pracy. Badania naukowe wykazały, że osoby pracujące w hałasie wytworzą mniej, gorzej i więcej popsują. Już sam ten fakt powinien być dla pracodawców wystarczającym powodem podjęcia działań eliminujących hałas ze środowiska pracy w swoich firmach.

Na przykład w przedsiębiorstwie przemysłu drzewnego, w którym w warunkach narażenia na hałas o natężeniu 91,5 dB (A) zatrudnionych było w hali mechanicznej obróbki drewna 35 pracowników, starty wynikające ze zmniejszonego ilościowego efektu pracy (spowodowanego szybszym męczeniem się przez pracowników) oszacowano na 85.000 do 125.000 zł na rok. Straty wynikające z gorszej jakości wytwarzania też były ponoszone, jednak nie udało się ich oszacować.

Koszty pracownika
Dla pracownika koszty wykonywania pracy w hałasie są mniej wymierne finansowo, lecz nie mniej dokuczliwe. W razie schorzenia przynajmniej część kosztów leczenia poniesie sam pracownik. Utrata słuchu w znacznym stopniu może utrudnić lub wręcz uniemożliwić pełnienie ról społecznych i zawodowych, a tym samym ograniczyć możliwości zarobkowania.

Koszty społeczeństwa
Natomiast całe społeczeństwo ponosi ubezpieczone koszty leczenia i koszty wypłacanych zasiłków chorobowych oraz rent. Z drugiej strony mniejsze zyski pracodawcy przekładają się na mniejsze wpływy do budżetu państwa.

Opracowanie szczegółowych programów szkoleń bhp

Podstawą do przeprowadzenia każdego szkolenia w dziedzinie bhp jest program szkolenia. W przypadku prowadzenia szkolenia okresowego przez jednostkę organizacyjną przeprowadzającą działalność szkoleniową w dziedzinie bhp pracodawca powinien określić:

• jakie zagadnienia szczegółowe wynikają ze specyfiki zakładu i w związku z tym

• jakie zagadnienia powinny zostać uwzględnione w szczegółowym programie szkolenia, na podstawie którego jednostka organizacyjna będzie prowadzić szkolenie

(§ 7 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

W imieniu pracodawcy zagadnienia te określa często pracownik służby bhp. W praktyce oznacza to:

1. Konieczność uzgodnień planu szkolenia między pracodawcą (przy udziale pracownika służby bhp) a jednostką organizacyjną prowadzącą szkolenie, w zakresie zagadnień w poszczególnych tematach, jakie powinny zostać zrealizowane, z uwzględnieniem specyfiki pracy wykonywanej przez uczestników szkolenia na stanowiskach pracy w zakładzie.

Przykład
Uzgodnienie może dotyczyć uwzględnienia w programie szkolenia np. zapoznania pracowników z zagadnieniami:

• stosowania maszyn i urządzeń,

• sposobów wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych i wykonywanych przez dwie osoby,

• pracy w narażeniu na szkodliwe dla zdrowia czynniki chemiczne lub inne,

• postępowania w sytuacji zagrożeń pożarowych, wybuchowych i innych.

2. Możliwość wskazania przez zakład jednostce organizacyjnej wytypowanej do prowadzenia szkolenia, wykładowców, którzy według informacji pracodawcy posiadają wiedzę i praktykę z danej dziedziny. Jeżeli jednak osoby takie nie są znane pracodawcy, powinny zostać określone wymagania dla tych wykładowców. Natomiast o to, czy szkolący spełniają stawiane wymagania powinien zadbać organizator szkolenia.

Przykład
Zagadnienia związane z użytkowaniem maszyn powinien prowadzić technolog lub konstruktor. Natomiast tematykę bezpieczeństwa pożarowego powinien omawiać oficer straży pożarnej lub specjalista ochrony przeciwpożarowej.

Pamiętajcie, że program szkolenia należy dostosować do rodzajów i warunków prac wykonywanych przez uczestników szkolenia. Natomiast jego realizacja powinna umożliwić pracownikom:

• zaznajomienie się z czynnikami środowiska pracy mogącymi powodować zagrożenia dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników podczas pracy oraz z odpowiednimi środkami i działaniami zapobiegawczymi,

• poznanie przepisów oraz zasad bhp w zakresie niezbędnym do wykonywania pracy w zakładzie pracy i na określonym stanowisku pracy, a także związanych z pracą obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bhp,

• nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych osób, postępowania w sytuacjach awaryjnych oraz udzielania pomocy osobie, która uległa wypadkowi

(§ 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Ramowe programy szkolenia w zarządzeniu o przeprowadzeniu szkolenia bhp

Czy pracodawca ma obowiązek umieszczania w zarządzeniu wewnętrznym informacji o ramowym programie szkolenia wstępnego i okresowego?

Przepisy prawne nie regulują kwestii zawartości zarządzeń wewnętrznych pracodawców i w związku z tym nie ma wymogu przenoszenia zapisów zawartych w przepisach legislacyjnych do zarządzeń wewnętrznych pracodawcy. Jeśli jednak pracodawca uzna, że poinformowanie pracowników o zakresie szkoleń wstępnych czy okresowych opracowywanych na podstawie ramowych programów szkoleń jest z pewnych powodów niezbędne - oczywiście może to zrobić w formie np. zarządzenia wewnętrznego.

Obowiązki pracodawcy
Jak wiemy, jednym z obowiązków pracodawcy jest zapewnianie pracownikom odbycia, odpowiedniego do rodzaju wykonywanej przez nich pracy, szkolenia bhp. Musi on także przekazać pracownikom informacje i instrukcje dotyczące zajmowanego stanowiska pracy lub wykonywanej pracy (§ 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe). Natomiast wydając zarządzenie o przeprowadzeniu szkolenia, pracodawca nie musi dołączać do niego programu szkolenia. Musi on jednak taki szczegółowy program szkolenia opracować na potrzeby przeprowadzenia szkolenia zgodnie z ramowym programem szkolenia (§ 7 ust. 1 rozporządzenia szkoleni owego).

Szkolenie pracowników może być organizowane i prowadzone nie tylko przez pracodawców, ale także na ich zlecenie, również przez jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bhp (§ 4 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego). Wówczas to organizująca szkolenie jednostka organizacyjna, w porozumieniu z pracodawcą, opracowuje program danego szkolenia na podstawie ramowego programu zawartego w załączniku do rozporządzenia szkoleniowego (§ 7 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego).

Ważne!
Pamiętajcie jednak, że to pracodawca zawsze, bez względu na to, kto organizuje i przeprowadza szkolenie w jego firmie, ma obowiązek przechowywać programy szkoleń na podstawie których były one prowadzane (§ 7 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego).

Szczególne wymagania dla pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet

Kiedy nie trzeba urządzać osobnych pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet i mężczyzn? Czy są jakieś specjalne wymagania dla takich pomieszczeń, jeśli nasza firma zatrudnia w większości kobiety?

Każdy pracodawca musi zapewnić swoim pracownikom pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne. Ich rodzaj, liczbę i wielkość trzeba dostosować do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków jej wykonywania. Obowiązuje to zarówno w stosunku do mężczyzn, jak i kobiet.

Pracodawca nie musi urządzać osobnych pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet i mężczyzn, jeśli zatrudnia do 10 pracowników na jednej zmianie. W takiej sytuacji zapewnia jednak możliwość osobnego korzystania przez kobiety i mężczyzn z tych pomieszczeń. Jednym ze sposobów jest wstawienie zamków w drzwiach.

Wymogi organizacyjne pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet
Dla niektórych pomieszczeń higienicznosanitarnych dla kobiet przewidziane są określone warunki organizacyjne. Polegają one na spełnieniu następujących wymogów:

1. Na każde 20 kobiet jednocześnie zatrudnionych przy pracach biurowych lub zbliżonych do tych prac należy urządzić jedną umywalkę, ale nie mniej niż jedną umywalkę przy mniejszej liczbie zatrudnionych kobiet.

2. Na każde 20 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie musi przypadać co najmniej jedna miska ustępowa, ale nie mniej niż jedna taka miska przy mniejszej liczbie zatrudnionych kobiet.

3. Jeżeli pracodawca zatrudnia na jednej zmianie więcej niż 20 kobiet w jednym budynku, to musi urządzić w nim pomieszczenie z miejscami do wypoczynku w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek. Musi tu przypadać co najmniej jedno miejsce na każde 300 kobiet zatrudnionych na jednej zmianie, ale nie mniej niż jedno miejsce. Powierzchnia tego pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m².

Podstawa prawna § 19 ust. 2, § 28 ust. 2 i § 38 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650 z poźn. zm.).

Jakie szkolenia bhp powinni odbywać praktykanci?

Czy uczniowie odbywający praktyki zawodowe w warsztacie muszą odbywać szkolenia okresowe bhp?

Żaden przepis nie wskazuje, iż obowiązkowe jest szkolenie okresowe bhp wobec uczniów, co oznacza, że wystarczające będzie przeprowadzenie instruktażu wstępnego ogólnego oraz instruktażu stanowiskowego.

Kiedy i jakie szkolenia bhp przeprowadzać praktykantom?
Przed rozpoczęciem zajęć praktycznych - dopuszczeniem do wykonywania pracy - przeprowadza się instruktaż ogólny. Instruktaż stanowiskowy należy przeprowadzić przed dopuszczeniem ucznia do pracy na danym stanowisku warsztatowym, na którym odbywa praktyczną naukę zawodu.

Instruktaż stanowiskowy a szkolenia okresowe
Uczeń w trakcie nauki zawodu i zajęć warsztatowych odbywa instruktaż stanowiskowy kilkakrotnie na każdym stanowisku, na którym pobiera naukę. Każdą zmianę urządzenia lub wykonywanie nowych elementów nauczyciel - instruktor zawodu powinien bowiem poprzedzić instruktażem, zwracając szczególną uwagę na występujące zagrożenia. Jeżeli zatem instruktaż jest poprawnie przeprowadzony, nie ma konieczności organizowania szkoleń okresowych. Szkolenia te mają na celu aktualizowanie i ugruntowanie wiedzy oraz umiejętności w dziedzinie bhp, co w przypadku ucznia jest realizowane wielokrotnie w trakcie instruktaży stanowiskowych.

Ważne
Fakt przeprowadzenia szkoleń wstępnych należy odnotować w kartach szkolenia wstępnego.

Zakres szkoleń bhp można poszerzyć!
Do obowiązkowych szkoleń bhp wynikających z przepisów prawa można dodać elementy wynikające z codziennej działalności i stosowanych procesów pracy.

Warto wiedzieć
Nie ma wyraźnych przeciwwskazań, aby okresowo poddawać uczniów szkoleniom w dziedzinie bhp. Z ostrożności procesowej warto zadbać o to, aby uczniowie zostali poddani szkoleniom okresowym pomimo braku wyraźnego obowiązku prawnego, w zakresie takim, jaki został przewidziany dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych.

Wypadek tokarza - analiza przypadku

Tokarz podczas pracy trzymał ręce zbyt blisko strefy niebezpiecznej. Tym samym przyczynił się do powstania wypadku. Czy postępowanie tego pracownika może zostać uznane za przyczynę zewnętrzną wypadku, jakiemu uległ?

W opisanym przypadku to nie sposób trzymania rąk przez poszkodowanego zadecydował o istnieniu przyczyny zewnętrznej. Decyduje o tym czynnik, który był poza pracownikiem i jednocześnie był związany z wydarzeniem powodującym uraz, na przykład mogła to być poruszająca się część maszyny (w tym przypadku tokarki).

Natomiast sposób wykonywania pracy, w którym ręce pracownika znajdowały się zbyt blisko strefy niebezpiecznej, jest tylko jedną z przyczyn zaistnienia wypadku, w podanym przykładzie najprawdopodobniej związaną z nieprawidłowym zachowaniem się pracownika.

Co powinno się znaleźć w opisie przyczyn wypadku?
W związku z powyższym, w opisie przyczyn wypadku powinny się znaleźć odpowiedzi na następujące pytania:

• Dlaczego pracownik trzymał ręce w pobliżu strefy niebezpiecznej?

• Czy pracownik nie wiedział o zagrożeniu?

• Czy była instrukcja opisująca bezpieczne wykonywanie prac?

• Czy pracownik znał tę instrukcję?

• Czy może narzucone tempo pracy zmusiło pracownika do takiego, a nie innego postępowania?

• Czy nie było żadnego zabezpieczenia maszyny (nawet oznaczenia strefy niebezpiecznej)?

• Czy może zabezpieczenie maszyny było, ale zostało zdemontowane?

• Czy zabezpieczenie maszyny było nieskuteczne? (W tym przypadku każde byłoby nieskuteczne.)

• Dlaczego eksploatowana maszyna nie miała skutecznego zabezpieczenia przed zagrożeniem?

Uwaga!
Warto tu zwrócić uwagę, że gdyby pracownik przypadkowo poruszył elementem sterującym, a to z kolei spowodowałoby zainicjowanie i ruch części maszyny oraz dalej na przykład uraz dłoni, to ten przypadkowy ruch elementem sterującym należy potraktować jako przyczynę zewnętrzną przy kwalifikacji zdarzenia jako wypadku przy pracy.

Podsumowanie
W omawianym przypadku kwalifikując go jako wypadek, opisu należy dokonać w następujący sposób:

• przyczyną zewnętrzną był czynnik materialny powodujący uraz,

• wydarzeniem powodującym wypadek mogło być uderzenie, przygniecenie, wciągnięcie i zmiażdżenie człowieka lub jego kończyn przez części maszyny,

• przyczyną wypadku mogło być niewłaściwe operowanie kończynami w strefie zagrożenia.

W opisanym zdarzeniu przyczyną zewnętrzną nie jest postępowanie pracownika (polegające na trzymaniu rąk zbyt blisko strefy niebezpiecznej), które przyczyniło się do powstania wypadku.

Mamy tu bowiem do czynienia z 2 różnymi pojęciami przyczyny, mianowicie:
1) zewnętrznej - jest to 1 z elementów do zakwalifikowania zdarzenia jako wypadku przy pracy (oprócz nagłości, związku z pracą i urazu bądź śmierci), 2) wypadku - są to braki i nieprawidłowości, które bezpośrednio lub pośrednio przyczyniły się do powstania wypadku (tu: niedostateczne zabezpieczenie przed znalezieniem się rąk pracownika w strefie zagrożenia).

Przyczyny zewnętrzna i wewnętrzna łącznie
Może się zdarzyć sytuacja, gdzie przyczyną zewnętrzna nie będzie wyłącznym powodem uszczerbku na zdrowiu pracownika. Może ona wystąpić razem z przyczyną wewnętrzną, będącą samoistnym schorzeniem, np. w przypadku choroby wieńcowej czy dyskopatii.

Wtedy nawet niewielkie obciążenie fizyczne lub psychiczne może spowodować uszkodzenie organu wewnętrznego i w sposób istotny przyspieszyć bądź pogorszyć istniejący już stan chorobowy (np. odpowiednio stres powodujący zawał mięśnia sercowego, znaczne obciążenie fizyczne powodujące uraz kręgosłupa).

W takiej sytuacji również możecie zakwalifikować dane zdarzenie jako wypadek przy pracy, gdyż właśnie to obciążenie psychiczne czy fizyczne będzie zewnętrzną przyczyną wypadku.

W takim przypadku z pewnością potrzebna będzie opinia lekarza specjalisty określająca, czy rzeczywiście wykonywana czynność, sytuacja na stanowisku pracy, miała wpływ na nagłe pogorszenia stanu zdrowia pracownika.

Kiedy należy wystawiać nowe zaświadczenia o odbyciu szkolenia w dziedzinie bhp?

Czy nowy wzór zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp dotyczy szkoleń okresowych, czy również szkoleń wstępnych?

Wzór zaświadczenia o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp wprowadzony rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 9 października 2007 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 196, poz. 1420; dalej: rozporządzenie zmieniające) dotyczy potwierdzania odbycia szkoleń:

• okresowych pracowników i

• pracodawców, którzy wykonują zadania służby bhp

(§ 16 ust. 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; Dz.U. nr 180, poz. 1860 ze zm.; dalej: rozporządzenie szkoleniowe).

Natomiast bez zmian pozostaje forma potwierdzenia odbycia szkolenia wstępnego, zarówno ogólnego, jaki i stanowiskowego, w formie wpisu w karcie szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp (§ 12 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego).

Zaświadczenie o odbyciu szkolenia w dziedzinie bhp
Organizator szkolenia wystawia zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bhp, którego wzór stanowi załącznik nr 3 do rozporządzenia szkoleniowego, jeżeli:

• pracownik odbywający szkolenia okresowe,

• pracodawca wykonujący zadania służby bhp odbywający szkolenie

ukończy je z wynikiem pozytywnym (§ 16 ust. 3 rozporządzenia szkoleniowego).

Pamiętajcie, że odpis takiego zaświadczenia należy przechowywać w aktach osobowych uczestnika szkolenia.

Karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp
Dokumentem potwierdzającym odbycie szkolenia wstępnego, zarówno ogólnego, jak i instruktażu stanowiskowego, jest karta szkolenia wstępnego w dziedzinie bhp (§ 12 ust. 1 rozporządzenia szkoleniowego) i nie został on zmieniony przez rozporządzenie zmieniające.

W dokumencie tym, na dowód odbycia instruktażu i zapoznania się z przepisami oraz zasadami bhp dotyczącymi wykonywanych prac, podpis swój składa pracownik. W przypadku instruktażu stanowiskowego obok pracownika podpisuje się również kierownik komórki organizacyjnej. Wzór tej karty określony jest w załączniku nr 2 do rozporządzenia szkoleniowego.

Ten dokument również należy przechowywać w aktach osobowych pracownika.

10 kroków do dokonania oceny ryzyka zawodowego wywołanego czynnikami szkodliwymi

Jak poprawnie przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego wywołanego czynnikami szkodliwymi? Oto 10 kroków do dokonania oceny ryzyka zawodowego wywołanego czynnikami szkodliwymi:

1. Przegląd dokumentacji dotyczącej rodzaju i częstotliwości wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych. Sprawdzenie, jakie środki zostały podjęte przez pracodawcę w celu zminimalizowania ich prawdopodobieństwa i czy są one stosowane w praktyce.

2. Przegląd stanowisk pracy i innych miejsc (np. szlaków komunikacyjnych), w których przebywają pracownicy, współpracownicy, podwykonawcy i klienci firmy, oraz sprawności urządzeń i instalacji warunkujących bezpieczeństwo w zakładzie.

3. Identyfikacja zagrożeń i ich skutków w każdym z wyżej wymienionych miejsc. Od tego etapu wszystkie działania należy zapisywać, np. występowanie czynnika biologicznego - Candida albicans, fizycznego - promieniowania UV, chemicznego - formaliny. Szkodliwe skutki działania wymienionych przykładowo czynników to:

• drożdżyca i ewentualna alergia,

• zagrożenie wzroku i tkanek bezpośrednio narażonych na działanie promieniowania UV,

• jonizacja powietrza,

• prawdopodobne rakotwórcze działanie formaliny (roztwór wodny formaldehydu).

Ocena narażenia na poszczególne szkodliwości i skutki ich działania.

Wnioski mające na celu wyeliminowanie lub zminimalizowanie zagrożeń, dotyczące na przykład:

• odpowiedniej organizacji pracy,

• stosowania środków ochrony indywidualnej,

• zastępowania substancji chemicznych innymi, mniej toksycznymi,

• ograniczania czasu kontaktu pracownika z tymi substancjami i preparatami,

• zmian technologicznych.

• Jeżeli nie można wyeliminować zagrożeń, aby dokonać prawidłowej oceny ryzyka zdrowotnego, należy zapoznać się z postanowieniami:

• rozporządzenia Ministra Zdrowia z 12 stycznia 2005 r. w sprawie sposobu dokonywania oceny ryzyka dla zdrowia człowieka i dla środowiska stwarzanego przez substancje nowe (Dz.U. nr 16, poz. 138),

• rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 217, poz. 1833 z późn. zm.),

• Polskiej Normy PN-N-18002: 2000 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.

• Porównanie stanu faktycznego, czyli wyników badań środowiska pracy z obowiązującymi przepisami, a następnie ocena prawdopodobieństwa wystąpienia niekorzystnych zmian zdrowotnych u pracowników.

• Zaprojektowanie działań zaradczych zmierzających do zmniejszenia ryzyka, nawet jeśli jest ono na poziomie dopuszczalnym.

• Przedstawienie wyników oceny ryzyka zawodowego pracownikom.

• Okresowe aktualizowanie dokonanej oceny ryzyka zawodowego (częstotliwość następnych ocen jest tu uzależniona od wyników pierwszej oceny, przebiegu procesu technologicznego, możliwości wprowadzenia nowych rozwiązań technicznych, poprawy lub pogorszenia warunków pracy itp.).

Przygotowanie pedagogiczne a prowadzenie szkoleń bhp

Czy w świetle obowiązujących przepisów osoba posiadająca uprawnienia inspektora ds. bhp, po ukończeniu szkolenia podstawowego dla służb bhp może prowadzić szkolenia okresowe z zakresu bhp. Czy konieczne jest ukończenie specjalnego szkolenia pedagogicznego, jeśli tak, to jaka jest wymagana ilość godzin i nazwa kursu?

Jeżeli pełniący obowiązki inspektora ds. bhp w dokumencie potwierdzającym jego przygotowanie merytoryczne, w wykazie przedmiotów obejmujących szkolenie, ma wpisane zajęcia dydaktyczne, to jest to wystarczające potwierdzenie jego przygotowania metodycznego do prowadzenia szkoleń bhp. A zatem może on prowadzić okresowe szkolenia bhp.
Jeżeli jednak takiego tematu w wykazie nie umieszczono, inspektor ds. bhp, który szanuje wymogi prawne może odbyć szkolenie pedagogiczne. Pozwoli mu ono zdobyć dodatkowe uprawnienia wykładowcy i instruktora prowadzącego zajęcia w systemie oświaty osób dorosłych. Program takiego kursu, zawierającego elementy:

• pedagogiki,

• dydaktyki,

• psychologii,

przewiduje minimum 72 godziny zajęć lekcyjnych.

 

W trakcie tego szkolenia pedagogicznego przekazywana jest wiedza o nauczaniu i umiejętnym przygotowaniu się wykładowcy do prowadzenia zajęć dydaktycznych. Program szkolenia zawiera również tematy omawiające stosowanie nowoczesnych technik przekazu wiedzy osobom podejmującym pracę. Uczestnicy kursu pedagogicznego mają również zajęcia na których uczą się:

• przygotowywania programów szkoleń dla określonych grup stanowisk,

• właściwego doboru środków dydaktycznych,

• właściwego dokumentowania prowadzonych zajęć szkoleniowych na terenie zakładu pracy.

Oparzenie żrącą substancją chemiczną

Udzielenie pierwszej pomocy osobie oparzonej żrącą substancją chemiczną jest szczególnie trudne. Nie można bowiem z całkowitą pewnością rozpoznać rodzaju oparzenia chemicznego tylko na podstawie wyglądu. Z tego względu postępowanie ratunkowe jest podobne bez względu na rodzaj oparzenia (czynnikiem chemicznym o odczynie kwaśnym lub zasadowym).

Procedura postępowania w zakresie udzielania pierwszej pomocy osobie oparzonej żrącą substancją chemiczną powinna wyglądać wg przedstawionego poniżej schematu.

Krok 1
Usunięcie w sposób mechaniczny żrącej substancji chemicznej z odzieży osoby poszkodowanej i przede wszystkim ze skóry (np. wycinając nożyczkami fragmenty ubrania nasączone tą substancją).

Krok 2
Neutralizacja żrącej substancji chemicznej lub jej spłukiwanie.

Niektóre żrące substancje chemiczne interreagują z wodą! Substancję, która spowodowała oparzenie, możesz neutralizować tylko wtedy, gdy w sposób pewny możesz ją zidentyfikować! Neutralizacja jest dopuszczalna w przypadku oparzenia:

• ługiem - roztworem rozcieńczonego kwasu,

• kwasem - roztworem rozcieńczonej zasady.

Krok 3
Doraźnie po zneutralizowaniu żrącej substancji chemicznej i spłukaniu jej wodą należy założyć osobie poszkodowanej jałowy opatrunek i skierować ją na kontrolę do lekarza.

Oparzenia śluzówek jamy ustnej, przełyku i żołądka
Szczególnie niebezpieczne są przypadkowe oparzenia śluzówek jamy ustnej, przełyku i żołądka. Wymagają one natychmiastowej profesjonalnej interwencji lekarskiej. Martwica tkanek i obrzęki upośledzają drożność dróg oddechowych i grożą uduszeniem. Sprawiać to mogą opary żrącej substancji chemicznej, na przykład kwasu solnego lub siarkowego.

Uwaga!

1. U osoby oparzonej wewnętrznie żrącą substancją chemiczną nie wolno wywoływać wymiotów, gdyż grozi to zachłyśnięciem lub pęknięciem przełyku i żołądka!

2. Nie wolno neutralizować żrącej substancji chemicznej w żołądku, gdyż może dojść do spienienia jego zawartości, wymiotów i zachłyśnięcia!

3. Można osobie oparzonej wewnętrznie żrącą substancją chemiczną podać do picia 1-2 szklanki ciepłej wody w celu rozcieńczenia tej substancji w jamie ustnej, przełyku i żołądku.

Profilaktyka
W miejscach, gdzie istnieje zawodowe ryzyko oparzenia stężonym kwasem lub ługiem, warto przygotować roztwory neutralizatora - słabego kwasu i zasady. W takich przypadkach najbardziej poręczne są 5-litrowe kanistry, z szerokim wlewem, gdyż można je unieść jedną ręką. Należy również przygotować sprzęt i stanowisko do płukania oczu (najlepiej roztwór fizjologiczny soli kuchennej 0,9%). Inne substancje chemiczne - o szczególnych właściwościach - wymagają szczególnych rozpuszczalników lub neutralizatorów (np. fenol zmywa się spirytusem).

Kto może przeszkolić pracodawcę?

Kto przeprowadza instruktaż ogólny bhp w ramach szkolenia wstępnego dla pracodawcy?

Instruktaż ogólny bhp prowadzi:

• pracownik służby bhp,

• osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby,

• pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniające właściwą realizację programu instruktażu.

Kto musi odbyć instruktaż ogólny bhp?
Instruktaż ogólny bhp odbywają, przed dopuszczeniem do wykonywania pracy:

• nowo zatrudnieni pracownicy,

• studenci odbywający u pracodawcy praktykę studencką,

• uczniowie szkół zawodowych zatrudnieni w celu praktycznej nauki zawodu.

Podsumowanie
Wyjaśniając kwestię przeprowadzenia instruktażu ogólnego bhp w ramach szkolenia wstępnego dla pracodawcy, można wywnioskować, że:

1. Instruktaż ogólny bhp prowadzi:

• pracownik służby bhp lub

• osoba wykonująca zadania tej służby albo

• osoba wyznaczona do tego przez pracodawcę;

• Obowiązek odbycia instruktażu ogólnego bhp spoczywa na wszystkich nowo przyjętych pracownikach;

• Nikt nie jest zwolniony z obowiązku odbycia instruktażu ogólnego bhp;

• Pracodawcę lub właściciela firmy należy potraktować jako pracownika, w kontekście obowiązku odbycia instruktażu ogólnego bhp;

• Obowiązek przeprowadzenia instruktażu ogólnego bhp z pracodawcą spoczywa na pracowniku służby bhp.

Podstawa prawna
§ 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. nr 180, poz. 1860 z późn. zm.).

Niepełny wymiar czasu pracy
a przydział odzieży i obuwia roboczego

Czy pracownikom zatrudnionym w niepełnym wymiarze czasu pracy można przydzielać odzież i obuwie robocze proporcjonalnie do wymiaru zatrudnienia? Pracodawca konsultuje z pracownikami między innymi sprawy przydziału odzieży i obuwia roboczego. Jeżeli uzyska akceptację takich zapisów przez pracowników, czy będzie postępował zgodnie z prawem?

Pracodawca ustala rodzaje odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach pracy występujących w firmie jest niezbędne i określa przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

Uwaga!
Przy ustalaniu rodzajów odzieży i obuwia roboczego pracodawca powinien przede wszystkim pamiętać, że odzież ta i obuwie powinny być przydzielane pracownikom wykonującym prace, przy których:

• odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,

• występują określone wymagania technologiczne, sanitarne i bezpieczeństwa i higieny pracy,

• przyjęte w firmie okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego powinny być uzależnione od charakteru i warunków pracy na określonych stanowiskach pracy oraz związanych z nimi stopnia brudzenia i niszczenia tej odzieży oraz obuwia oraz wymagań technologicznych, sanitarnych oraz bezpieczeństwa i higieny pracy.

Dobór odzieży i obuwia roboczego a ocena ryzyka zawodowego
Dobór odzieży i obuwia roboczego powinien bazować na ocenie ryzyka zawodowego na stanowisku pracy. Podstawowym warunkiem ich doboru jest identyfikacja zagrożeń istniejących na stanowisku pracy. Prawidłowa identyfikacja i ocena zagrożeń pozwoli określić poziom zagrożenia oraz właściwości, jakie powinny spełniać odzież i obuwie robocze, oraz dobrać taki rodzaj tej odzieży i obuwia, aby zapewniał on pracownikowi bezpieczeństwo i wygodę użytkowania przy wykonywaniu pracy.

Konsultacje z pracownikami
Podjęte przez pracodawcę działania dotyczące przydzielania pracownikom odzieży i obuwia roboczego powinny być skonsultowane z pracownikami lub ich przedstawicielami.

Ustalenia te powinny być zawarte na piśmie. Najczęściej dokonywane są w formie zakładowej tabeli przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, stanowiącej załącznik do regulaminu pracy, a u pracodawców niemających obowiązku wprowadzania regulaminu pracy - odrębny dokument, np. sporządzony w formie zarządzenia wewnętrznego.

Uwaga!
Ostateczną decyzję w zakresie określenia rodzaju odzieży i obuwia roboczego stosowanego przez pracowników oraz okresów ich użytkowania zawsze podejmuje pracodawca. To na nim spoczywa odpowiedzialność za prawidłowy sposób doboru takiej odzieży i obuwia środków oraz zapewnienie, aby stosowana odzież i obuwie miały właściwości ochronne, jak również użytkowe przez cały okres ich użytkowania.

Podstawa prawna
Art. 237⁸ § 1, art. 237^11a Kodeksu pracy.

Kiedy nie musisz opracowywać instrukcji bezpieczeństwa pożarowego?

Kto ma obowiązek opracowania instrukcji bezpieczeństwa pożarowego w magazynie? Co taka instrukcja powinna zawierać i jak często trzeba ją aktualizować?

Opracowanie instrukcji bezpieczeństwa pożarowego to obowiązek właścicieli lub użytkowników obiektów bądź ich części stanowiących odrębne strefy pożarowe, przeznaczonych do magazynowania.

Zawartość instrukcji bezpieczeństwa pożarowego
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna zawierać:

1. Warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z:

• przeznaczenia obiektu,

• sposobu użytkowania,

• prowadzonego procesu technologicznego i jego warunków technicznych, w tym zagrożenia wybuchem;

• Sposób poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym stosowanych w obiekcie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic;

• Sposoby postępowania na wypadek pożaru i innego zagrożenia;

• Sposoby wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli prace takie są przewidywane (np. remont lub naprawa instalacji centralnego ogrzewania wymagające prac spawalniczych);

• Sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków ewakuacji ludzi,

• Sposoby zaznajamiania użytkowników obiektu z treścią przedmiotowej instrukcji i przepisami przeciwpożarowymi.

Warto wiedzieć
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego w obiektach magazynowych może stanowić część instrukcji technologiczno-eksploatacyjnej.

Aktualizacja instrukcji
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna być poddawana aktualizacji, co najmniej raz na 2 lata, a także po takich zmianach sposobu użytkowania obiektu, które wpływają na zmianę warunków ochrony ppoż.

A kiedy nie musi być instrukcji bezpieczeństwa pożarowego?
Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego nie są wymagane dla obiektów lub ich części, jeżeli nie występuje w nich strefa zagrożenia wybuchem, a ponadto jeżeli:

1. Kubatura brutto budynku lub jego części stanowiącej odrębną strefę pożarową nie przekracza 1000 m3,

2. Powierzchnia strefy pożarowej obiektu innego niż budynek nie przekracza 1000 m2 (np. wiaty).

Podstawa prawna
§ 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. nr 80, poz. 563).

Wskaż szczególne zagrożenia pracownikowi obsługującemu obrabiarkę do drewna!

Na co zwrócić szczególną uwagę podczas przeprowadzania instruktażu stanowiskowego bhp pracownika obsługującego obrabiarkę do drewna?

Przy obsłudze obrabiarek do drewna szczególną uwagę należy zwrócić przede wszystkim na:

1. Wpływ anizotropowej budowy drewna na warunki jego obróbki (struktura włóknista - inne warunki obróbki wzdłuż i w poprzek włókien, możliwość struktury kręgosłoistej - skręcone włókna, sęki, twardość drewna różnych gatunków, wilgotność, występowanie naprężeń wewnętrznych itp.);

2. Zagrożenia związane z elementami wirującymi obrabiarek;

3. Zagrożenia powodowane przez ewentualny odrzut obrabianego materiału;

4. Zagrożenia związane z występowaniem hałasu, wibracji i zapylenia podczas obróbki drewna;

5. Zagrożenia chorobowe powodowane przez pyły drewna twardego;

6. Zagrożenia związane z przemieszczaniem (transportem) elementów drewnianych lub drewnopochodnych (płyty);

7. Zagrożenia porażenia prądem elektrycznym;

8. Zagrożenia związane z pożarem i wybuchem pyłu drzewnego.

Ważne
Zapoznanie pracownika ze zidentyfikowanymi zagrożeniami w środowisku pracy oraz przyjętą profilaktyką powinno odbywać się w kontekście opracowanej oceny ryzyka zawodowego.

Podstawa prawna
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 14 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna (Dz.U. nr 36, poz. 409).

1

---