ROMANTYZM
Zygmunt Krasiński, Nie-Boska komedia
1 a) Pankracy: szlachta (arystokracja) powinna ustąpić nowej sile; obóz Henryka to ludzie zdemoralizowani, zakłamani, dla pieniędzy gotowi niszczyć, przekupywać, oszukiwać; honor szlachecki stał się pustym frazesem; arystokrację zniszczyła pogoń za luksusem, przyjemnościami i zbytkami.
b) Henryk: rewolucjoniści to ludzie znikąd, bez przeszłości, tradycji, doświadczeń , nazwiska; pretendują do roli zbawicieli świata, nie licząc się z kulturą i religią; Ich działania to zbrodnie, na których chcą zbudować nową rzeczywistość; niszczą wszystko, co stworzyły pokolenia wielu ludzi.
2 tragizm polega na tym, że Henryk i Pankracy są reprezentantami równoważnych i wzajemnie
wykluczających się racji.
Maria Janion, Czyn i klęska
1 głównym zadaniem człowieka jest zmaganie się z przeznaczeniem
2 przeznaczenie, fatum, to, co ma nadejść, prawa konieczności
3 o życiu decyduje w Nie-Boskiej komedii historia
4 ludzki, niedoskonały świat jest pozbawiony ingerencji Boga; opatrzność boska ujawnia się tylko wtedy, gdy świat chyli się ku upadkowi
5 prowidencjonalizmu
6 znaki zapytania wyrażają dylematy Henryka dotyczące sensu świata
7 Henryk jest fatalistą klęski, ponieważ wie że musi umrzeć. Pankracy jest fatalistą postępu, ponieważ wie, że musi działać; obaj bohaterowie nie mają możliwości wyboru
8 Henryk broni świata starych zbrodni, Pankracy chce stworzyć świat nowych zbrodni
9 Pankracy - bicz boży, Henryk - schyłkowiec
10 tragizm walki dwóch racji to konflikt postaw Henryka i Pankracego; tragizm rozdarcia racji boskiego ładu i nie-boskiej historii to konflikt wartości boskich i ludzkich. Tragizm zagłady wielkich wartości to zapowiedz´ zagłady świata
11 ostatni akapit jest podsumowaniem wywodu
12 honor arystokratyczny to walka w obronie wartości wypracowanych przez tradycję; honor bohatera tragicznego to walka przeciw przeznaczeniu, wbrew woli członków własnej klasy społecznej
Cyprian Kamil Norwid Fatum
1 Fatum, czyli nieszczęście ludzkiego losu; przeznaczenie od którego nie ma ucieczki
2 “Antygona” “Król Edyp” “Romeo i Julia”
3 zwierze obserwowało człowieka - człowiek zauważył to zwierzę - zwierz uciekł
4 a) niebezpieczny, drapieżny, gwałtowny, nieprzewidywalny
b) nieszczęście jest porównane do dzikiego zwierza, które czeka na swoją ofiarę; nieszczęście często przychodzą nagle, nie można ich przewidzieć
5 a) patrzeć wilkiem, patrzeć z góry
b) oczy które wybrały już swój cel, sugerują nieuchronność ataku i czekają na odpowiedni moment
c) człwiek sprzeciwia się nieszczęściu, nie poddaje się, tylko walczy
6 aż człowiek go zauważy i zareaguje
7 człowiek podejmuje wyzwanie, odpowiada bez lęku i słabości; również wpatruje się w zwierze (role się odwracają, człowiek staje się myśliwym)
8 walka z przeciwnościami losu
9 w ostateczności nieszczęście ucieka, poddaje się
10 człowiek wygrywa, kiedy jest pewny siebie, stanowczy
11 a) Józef K „Proces” i Werter z „Cierpienia Młodego Wertera”
Stanisław Makowski Ludowość romantyczna
1 wiedza naturalna i abstrakcyjna; poezja narodowa i dworska; kultura duchowa i latyńska
2 pogańska, pierwotna, spirytualistyczna, naturalna, doskonała, dawna, odrębna, rodzima
3 wywołało to społeczny i literacki skandal, podważało feudalny porządek świata
4 stała się wzorem do naśladowania, wszyscy chcieli tworzyć w ten sposób
5 Mickiewicz-poeta, Chopin-kompozytor, Lenartowicz-poeta, artysta, Norwid-poeta
6 od społecznego wyzwolenia
7 jest tezą, która została potwierdzona tym tekstem; jest to wniosek