CAMPANULA-DZWONEK
-rodzaj Dzwonek obejmuje ok. 300 gat występujących na półkuli północnej w strefie umiarkowanej a szerzej w górach obszaru śródziemnomorskiego;
-gatunki 2letnie-dzwonek ogrodowy i C. pyranidalis, wieloletnie (byliny)-karpacki, brzoskwiniolistny, skupiony;
-sadzone na rabatach, w ogrodach naturalistycznych, wykorzystywane do zadarniania-dzwonki miniaturki, np C. drobifolia; materiał na kwiat cięty; niektóre z nich łatwo można zasuszyć;
-w Polsce występuje 18 dziko rosnących gatunków. Najpospolitsze to:
-dzwonek rozpierzchły (C. patula)-na łąkach
-pokrzywolistny (C. trachelium)-w lasach
-brzoskwiniolistny (C. peresicifolia)-w lasach
-skupiony (C. glonerata)-w zaroślach, na zrębach i zboczach
-w Tatrach występuje:
-alpejski (C. alpina)-na podłożu granitowym
-drobny (C. cochle arifolia)-na wapieniach
-z gat uprawnych często spotykane są:
-karpacki (C. carpatica) i jego odmiany
-ogrodowy (C. medium).
Charakterystyka rodzaju Dzwonek: Liście dwojakie: w rozecie-zawsze ogonkowe, na łodydze-zwykle siedzące, zmienny kształt, mniej lub bardziej karbowane. Kwiaty o płatkach korony mniej lub bardziej zrośniętych, z reguły duże, w odcieniach niebieskiego, także białe, fioletowe; osadzone pojedynczo na szypułkach w kątach liści lub zebrane w promieniste lub wiechowate kwiatostany, mogą być półpełne i pełne. Łodygi u gatunków darniowych pokładają się a u pozostałych wzniesione. Owoc torebka. Wymagania: są roślinami trwałymi i mało wymagającymi. Gleby przepuszczalne, umiarkowanie suche. Stanowisko słoneczne lub półcieniste. Różną się między sobą pokrojem, wysokością, wielkością, kształtem, barwą kwiatów, porą kwitnienia, warunkami uprawy. Dzwonki wysokogórskie potrzebują niezbyt żyznego, skalistego podłoża i odpowiedniego odczynu gleby. Należy do arystokracji ogrodowej: C. alpine-wys 10 cm, rośnie dobrze w rumoszu wapiennym o odczynie zasadowym; C. rainerri-do 10 cm, podłoże wapienne; C. cenisia-podłoze wapienne. Są to rośliny do obsadzania ogrodów alpejskich lub w ciemnych miejscach. Aby poprawić kwitnienie dzwonków należy usuwać przekwitłe kwiaty lub przycinać przekwitłe kwiatostany.
Campanula persicifolia-dzwonek brzoskwiniolistny-występuje w całej Europie i Azji na suchych wzgórzach, stokach i zaroślach. Kępy złożone z liści zebranych w rozety, są one wąskolancetowate, całobrzegie lub z drobnym piłkowaniem, zwężając się tworzy 5-7 cm ogonek. Łodyga kwiatostanowa prosta, lekko owłosiona, pojedyncza, 40-120 cm, liście na niej siedzące, sztywne, wąskie. Kwiaty o średnicy 3-5 cm na krótkich ogonkach, zebrane w luźne grona. U gatunku barwy jasnoniebieskiej u odmian fiołkowe, bladolica, białe, mogą być pełne lub półpełne. Korona kwiatów jest dzwonkowata z wciętymi ząbkami do ⅓ długości. Kwiatostany stanowią doskonały materiał do cięcia, stoją w wodzie 7-12 dni rozwijając coraz to nowe pąki.
Roślina ponawia kwitnienie aż do przymrozków. Pełnia kwitnienia 20 VI-15 VII. Zawiązuje liczne i drobne nasiona. W końcu VIII z karpy wyrastają młode rozety, które będą podstawą kwitnienia w następnym sezonie weget. Nadaje się także na rabaty między krzewy, na wrzosowiska lub do ogrodów naturalistycznych. Może rosnąć na stanowiskach słonecznych i półcienistych. Jest bardzo odporny na suszę, długotrwały brak wody niekorzystnie wpływa na wielkość kwiatów i obfitość kwitnienia. Kępy dzwonków brzoskwiniolistnych, szczególnie niezbyt stare 4-5 letnie dają się podzielić na pojedyncze rozetki. Jedna kępa składa się z kilkudziesięciu rozetek. Przy podziale kępy część rozetek nie ma korzeni przybyszowych, trzeba je ukorzenić w inspekcie lub oddzielnym zagonie. Ukorzenione rozetki wysadza się na miejsce stałe w odstępach co 30 cm. Termin podziału to poł. IV. Rozmnażanie z nasion (w 1g-7000-10000 szt nasion).
Metody uprawy:
1) w ogrzewanym tunelu foliowym-w poł VIII wysiew nasion, podłoże luźne, przepuszczalne z dużą domieszką pisaku. Nasion nie przykrywa się→kiełkują na świetle. W celu uzyskania 1000 roślin→wysiać 0,5 g nasion. Po ok 3 tyg pikowanie do wielodoniczek. Na zagony sadzimy pod koniec IX (na 1 m2→ok 24 rośliny). Od k IX do poł XI utrzymuje się temp ok 10*.
a) od początku I doświetlamy rośliny i wydłużamy dzień do 16 godz. Po 3 tyg uszczykujemy (plon większy 4krotnie), zostawiamy 10-12 liści na roślinie. Kwitnie od k IV.
b) bez doświetlania w I→kwitną w k V.
2) w nie ogrzewanym tunelu foliowym-rośliny sadzi się na przełomie IX/X (rośliny pozyskane z nasion). Przykrycie na zimę włókniną w 1 roku uprawy. Zakwitną w 2 poł V-pocz VI. Przyspieszenie kwitnienia w porównaniu do uprawy polowej wynosi do ok 2 tyg.
3) uprawa polowa→kwitnienie VI.
Liatris-liatra-rodz: Asteraceae; pochodzi ze środkowej i wsch części USA. Nadaje się do grup naturalistycznych, na rabaty, do uprawy na kwiat cięty, cenna ze względu na późne kwitnienie. Liatris Spicale-liatra kłosowa to bylina kępiasta, rozrasta się powoli, może tworzyć kępy. Wys 60-150 cm. Liście równowąskie trawiaste, dolne szersze, górne wyższe aż do szczeciniastych podkwiatków. Liści na pedzie do ok 200, dł liści dolnych do 30 cm. Pierwsze kwiaty w VII zebrane w puszyste kwiatostany. Kwiatostan tworzą walcowate koszyczki koloru różowego, fioletowego, lila-purpurowego, kremowego lub białego. Koszyczki rozwijają się od góry pędu. Zbity kłos dł 15-30 cm. Liczba koszyczków w kłosie do 130 szt. Kwiaty pachną i wabią roje pszczół. Organem podziemnym u Liatris są bulwy. Stosowane w dużych bukietach i wiązankach okolicznościowych ze względu na strzelisty pokrój. Trwałość pozbiorcza 10-14 dni. Kwiaty ścinamy gdzy rozwijają się pierwsze kwiaty na wierzchołkach kłosów. Liarta kłosowa kwitnie VII-IX (możemy przyspieszyć jej kwitnienie pod osłonami w nie ogrzewanej szklarni lub tunelu foliowym bez ogrzewania 2-3 tyg. Ściółkuje się torfem, korą, trocinami lub czarna folią. Rozmnażanie przez wysiew nasion: III wysiew w szklarni lub IV wysiew do gruntu. W polu większy plon ale gorszej jakości w tunelu mniejszy ale lepszej jakości. Plon uzyskujemy w 3-4 roku po posadzeniu, od 5 roku plon się obniża.
Astilbe-tawułka-bylina azjatycka o delikatnych, puszystych kwiatostanach. Roślina kochająca wilgoć. W naturze występuje w lasach Dalekiego Wschodu-Chin, Japonii i Korei. Materiał na kwiat cięty, polecana jako wypełnienie w bukietach żywych i suchych (bdb się suszy). W ogrodnictwie ozdobnym stosowane są mieszańce otrzymane w wyniku skrzyżowania różnych gat. Dobrym towarzystwem dla niej są pierwiosnki, tojady, zakwile japońskie. Kwiatostan wiecha.
Astible x arendsii Arens-tawułka andersa- A. chinensis, japonica, dawidii Neury, astilboidee, thunbergi. Wys 40-150 cm. Liście złożone, podwójnie lub potrójnie ząbkowane, szorstkie, matowe, najmłodsze liście barwy czerwonej lub brązowej. Kwiaty drobne o małych płatkach nadają całym kwiatostanom puszysty wygląd. Kwiaty zebrane w zwarte lub luźne wiechy (wyprostowane lub przewieszające się). Kwitnienie trwa VI-VIII, powtarzają kwitnienie. Kolor biały, różowy, ciemnoróżowy, lilaróż, łososiowe, łosróż, łosczerw, czerwone, karminczerw, purpurlila. Tawułki z wyjątkiem chińskiej tworzą zwarte karpy korzeniowe z mnóstwem drobnych, krótkich korzeni. Ważne ściółkowanie wczesna wiosną (kora sosn, kompost, kora). Organ podziemny karpa z długimi, cienkimi korzeniami. Gleba wilgotna, żyzna. Rozmnażanie przez podział karp. Stanowisko półcieniste, cieniste. Podłoze żyzne, pH 4,5-6. Rozmnażanie wegetatywne przez podział karp bardzo wczesna wiosną-każda karpa musi zawierać 2-3 pąki odnawiające. Rozmnaż generatywne-żadko, wysiew nasion II-III, w 1 g-22000 szt, Temp kiełk 18-20 (25)*, po 4-6 tyg pikowanie do multipalet, po 6 tyg sadzi się do doniczek lub gruntu, podłoże próchniczne, pH 5,5-6,5, w 1 poł I rośliny przenosi się do chłodnej szklarni o temp 12*, a przyspieszanie rozpoczyna się na pocz III w temp 15-16*, kwitną w k IV-V, ok 6 tyg wcześniej niz w gruncie. Przy uprawie w chłodnej szklarni-zima ogrzewać do 5*, kwitnienie rozpoczyna późno w stosunku do innych bylin - w 18 tygodniu - na pocz V.