Florian Znaniecki
Współczesny socjolog zapomina o konkretnym materiale, jaki został już zgromadzony niekoniecznie przez socjologów
Nurt historyczny i uogólniający biegną w przeciwnych kierunkach i zwalczają się wzajemnie
Droga dla socjologii: dokładne określenie ogólnego typu tych systemów zamkniętych, których badanie stanowi szczególne prawo i obowiązek socjologa i konsekwentne skupienie się na nich
Oddziaływanie wzajemne pomiędzy systemami socjologów i innych nauk - żaden z systemów nie jest szczelni zamknięty dla wpływów zewnętrznych - pożądana jest współpraca między socjologią a innymi naukami
Fundamentalne różnice między systemami przyrodniczymi a kulturowymi - dotyczą one składu, struktury, charakteru elementów oraz sił wiążących te elementy ze sobą
Oczywistość w.w. cech, wyznaczają one kierunek dalszych badań
Cokolwiek wie się nt. rzeczywistości to dlatego, że doświadcza się jej i czynnie o niej myśli - doświadczenia + aktywność uczonego
Wszelka nauka tak samo usiłuje przybliżyć się do pełnej obiektywności
Różnica leży w charakterze samej rzeczywistości danej uczonemu w chwili, gdy bierze on ją sobie za przedmiot swoich badań:
- Systemy przyrodnicze istnieją niezależnie od działalności ludzi, ich elementy są właśnie takie niezależnie czy ktoś ich doświadcza, a siły je wiążące nie mają nic wspólnego z ludźmi
systemy kulturowe - istnieją dla pewnych świadomych i czynnych podmiotów historycznych - w sferze doświadczenia i działalności ludu, jednostek, zbiorowości żyjących w d. miejscu, w d. Czasie; dane badacza kultury są zawsze czyjeś (Triobrandczyków) - to tzw. Współczynnik humanistyczny
gdyby uczony zaczął badać system jako istniejący niezależnie od człowieka system zniknąłby i zamiast niego byłaby jedynie masa nie powiązanych ze sobą przyrodniczych przedmiotów i procesów
istnieje wielość autonomicznych nauk, a socjologia jest nauką indukcyjną - gdzie indukcja to system hipotez organizujących teoretyczne myślenie o pewnym rodzaju faktów doświadczanych przez ludzi oraz nadających temu myśleniu kierunek
doświadczanie = uświadamianie sobie faktu empirycznego, którego tożsamość uznaje jednostka oraz inni ludzie
zdarzenia mogą stać się faktami, gdy się je zapamięta i będzie o nich rozmawiało z innymi, którzy uświadomią je sobie rozpoznając w nich to samo
doświadczenia pierwotne (w czasie gdy się je przeżywa) i odtwórcze (przypominanie sobie)
fakty stają się przedmiotami myślenia teoretycznego; standaryzacja zmiennych doświadczeń (głównie pierwotnych), doświadczenia odchylające się od standardu - subiektywne
doświadczenia pierwotne są standaryzowane aksjologicznie i normatywnie (są definiowane jako dodatnie lub ujemne wartości)
badacz może wykorzystywać własne doświadczenia i działania jako materiał, o ile odtworzy je w zgodzie z tymi samymi standardami, jaki używa do innych ludzi
każda jednostka uczestniczy w tradycjach kulturowych, jej doświadczenie obejmuje również jej umysł, fakt myślowy; fakt myślowy jej doświadczenia to obecne ciało i umysł, przeszłość i przewidywana przez nią przyszłość
grupy społeczne jako fakty (np. Stany Zjednoczone Ameryki) - są pierwotnie doświadczane przez jednostki do niej należące oraz outsiderów; ich doświadczenia mają charakter wartościujący i czynny; grupa nigdy nie jest statyczna
z punktu widzenia teoretycznej standaryzacji nie istnieją grupy społeczne, ale przestrzenne aglomeracje organizmów (plamy atramentu na papierze to nie Pan Pickwick Dickensa)
teoria stosunku między jednostkami i grupami może więc być jedynie systemem hipotez na temat jednostek danych w ich własnym doświadczeniu i doświadczeniu innych jednostek w relacji do grup danych w doświadczeniu ich uczestników i outsiderów - hipotezy opierają się wyłącznie na standaryzowanych doświadczeniach odtwórczych badaczy różnych nauk, którzy badają drogą obserwacji połączonej z komunikacją słowną/pisemną
rola społeczna jako czynnik definiujący członkostwo w grupie - to system wartości i działań poddany standaryzacji praktycznej; wzór kulturowy, społeczny, estetyczny
składniki roli społecznej: - krąg społeczny (pacjenci, klienci)
jaźń społeczna - oceniana wg tego czy jest dostosowana do wzorca
status osoby wykonującej rolę - uprawnienia
funkcja osoby
kształtowanie się grupy - wyodrębnienie ich od nieczłonków
wspólny system wartości
jądro społeczne grupy - jednostkowe lub kilkuosobowe
synteza jaźni społecznych; świadomość zbiorowa - narzucony wspólny typ psychiczny
własność materialna grupy - zyskanie podmiotu moralnego
początkowe czynności są postrzegane jako spontaniczne, później poddawane normom uznawane za instytucje grupowe