Wykład 9

Leki stosowane w obturacyjnych chorobach dróg oddechowych

• Astma-podłoże alergiczne, zapalne

• POChP

• Stany zapalne- leki pomocnicze

1. Leki β₂-adrenomimetyczne

Mechanizm:

• Pobudzenie receptora β₂ cyklaza adenylanowa ↑ cAMP ↑ rozszerzenie oskrzeli

Receptory β₂ -adrenergiczne występują w układzie oddechowym na powierzchni:

• Komórek nabłonka

• Mięśni gładkich

• Komórek tucznych

• Śródbłonka

• Pnemocytów typu II

• Gruczołów podśluzowych

• Komórek zwojów cholinergicznych

Funkcje receptorów β w oskrzelach

• Mięśnie gładkie- rozkurcz, hamowanie proliferacj

• Nabłonek- ↑ transportu jonowego, ?? <wydz. cz. Rozkurczowej oskrzela>

• Gruczoły śluzowe- nasilenie wydzielania, przyspieszenie ruchu rzęsek, przyspieszenie oczyszczanie oskrzeli

• Neurony cholinergiczne- hamowanie uwalniania acetylocholiny

• Neurony czuciowe- hamowanie uwalniania neuropeptydów

• Naczynia krwionośne- rozszerzenie, uszczelnienie śródbłonka

• Tkanka płucna ( pnemocyty typu II)- ↑ wytwarzania surfaktantu

• Naczynia włosowate- rozszerzenie

LEKI:

1. krótko działające-stosowane na żądanie (efekt szybko)

• rimeterol

• fenoterol

• salbutamol

• klenbuterol

• terbutalina

• reproterol

2. długo działające

• formoterol ( o szybkim początku działania)

• bambuterol

• salmeterol (o opóźnionym początku działania)

• prokaterol

• tolobuterol

Jeśli w/w leki stosowane są regularnie można się liczyć z tym, że dojdzie do spadku odpowiedzi na β-adrenomimetyk w wyniki desensytyzacji receptorów β₂ -adrenergicznych (receptory niewidoczne dla działania agonistyk; down regulation)

• glikokortykosteroidy uwrażliwiają te receptory, zwiększają ich syntezę

Wskazania:

1. krótko działające

• szybkie opanowanie ostrych objawów

• zapobieganie powysiłkowemu skurczowi oskrzeli

2. długo działające

• przewlekłe zapobieganie objawom

• zapobieganie powysiłkowemu skurczowi oskrzeli

• zalecane w każdym okresie astmy oskrzelowej

Działania niepożądane:

• tachykardia (bo rec. β₂ w prawym przedsionku)

• drżenie mięśni szkieletowych

• bóle głowy

• hipokaliema

• hiperglikemia

• ↑ stężenia kw. mlekowego w osoczu

2. Metyloksantyny:

LEK-Teofilina

Mechanizm:

• Hamowanie fosfodiesterazy która katalizuje reakcję cAMP AMP

• Hamowanie receptorów adenozynowych A1, A2_A, A2_B, A3

• Hamowanie gromadzenia Ca w komórkach mięśni

• ↑ uwalniania adrenaliny z rdzenia nadnerczy po podaniu i.v.

Działanie

• Rozkurcz mięśni gładkich oskrzeli

• ↓ oporu naczyniowego

• ↑ kurczliwości mięśnia sercowego i przepony

• ↑ wydzielania HCl

• ↑ diurezy

• Działanie pobudzające na OUN

!!!

• niski współczynnik terapeutyczny

• prowadzić terapię monitorowaną- optymalne działanie przy stężęniu 10μg/l

Działania niepożądane

• tachykardia

• nudności

• bóle głowy, niepokój, bezsenność

• drżenie mięśniowe

• zaczerwienienie skóry

3. Leki cholinolityczne

Mechanizm

• Hamowanie działania acetylocholiny na rec. M i zmniejszenie reakcji skurczowej oskrzeli

LEK-ipratropium (Atrovent-wziewny)

• Blokowanie rec. M_2, M₃

• nie wpływa na transport śluzówkowo rzęskowy

• w zapobieganiu powysiłkowemu skurczowi oskrzeli

• działa po 15-30 minutach

Działania niepożądane(wynik działania receptorowego)

• bóle góry

• nudności

• suchośc w ustach

• ↑czynności serca (rzadkie i przemijające)

• Zaburzenia akomodacji (rzadkie i przemijające)

• Zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego (rzadkie i przemijające)

• Reakcje alergiczne (rzadkie i przemijające)

Przeciwwskazania

• Jaskra

• Przerost prostaty

1. Antagoniści leukotrienów

• Głównie stosowane w astmie poaspirynowej

• Działanie związane ze szlakiem kwasu arachidonowego

Receptory leukotrienowe(funkcje):

-LTB

• Aktywacja leukocytów

• Sekrecja cytokin

• Synteza IgE

• Transkrypcja jądrowa

-Cys LT₂

• Rozszerzanie naczyń

• ↑ przepuszczalności naczyń

- Cys LT₁

• Skurcz oskrzeli

• Przesięk

• Efekty naczyniowe

• Wydzielanie śluzu

• Napływ eozynofili

• Proliferacja mięśni gładkich

• Działanie kardiodepresyjne

Wskazania:

• Zapobiegają procesowi skurczowemu-profilaktyk napadów

• Długotrwałe leczenie astmy

!!! NIE przerywają ataku duszności

Działania niepożądane

• ↑ aktywności enzymów wątrobowych

• Zaburzenia dyspeptyczne

• Zawroty głowy

Leki blokujące receptory lekotrienowe

• Montelukast

• Zafirlukast

• Pranlukast

Leki blokujące LOX (lipooksygenaza)

• Zileuton

• Nie stosowane ze względu na działanie niepożądane !!!

1. Glikokortykosteroidy

• Wziewnie- stosunkowo małe dawki działają tylko na drogi oddechowezmniejszenie ogólnoustrojowych działań niepożądanych

Mechanizm:

• Hamują transkrypcje genów dla cytokin o działaniu pozapalnym w astmie (IL-1, IL-3, IL-4, IL-5, IL-6, IL-8, TNF-α

• Hamują transkrypcje genów kodujących COX-2 w monocytach i komórkach nabłonka

• Hamują syntezę ET₁ w komórkach nabłonka dróg oddechowych (endotelina-1 kurczy mięśnie gładkie)

• ↑ syntezę lipkortyny-1 która hamuję PLA₂ (fosfolipaza A₂)

• ↑ ekspresję rec. β₂-adrenergicznych

• Hamują wytwarzanie eozynofilów

• Hamują aktywność limfocytów T

Działania niepożądane

• Zakażenie grzybicze (po stosowaniu wziewnym)

• Chrypka, miopatia męśni głosowych krtani (po stosowaniu wziewnym)

• Kaszel (po stosowaniu wziewnym)

• Hamowanie osi przysadkowo-nadnerczowej

LEKI

• Budezonid (wziewnie)

• Beklometazon (wziewnie)

• Polkortonol (per os, i.v.)

• Półbursztynian hydrokortyzonu (per os, i.v.)

6. Leki hamujące uwalanianie histaminy

LEKI

• Kromoglikan disoodowy

• Nedokromil

• Ketotifen

7. Leki pomocnicze

• Leki upłynniająće śluz

• Leki wykrztuśne