Katarzyna Rzeszótko
Rok IV, gr. 2
Spec. nauczycielska.

Konspekt lekcji języka polskiego w III klasie gimnazjum. (1 godz.)

Temat: Reduta Ordona Adama Mickiewicza.

Cele ogólne:

• Kształcenie umiejętności tworzenia dłuższej wypowiedzi o innym utworze.

• Przybliżanie uczniom tekstów ważnych dla społeczeństwa polskiego.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• zna treść Reduty Ordona A. Mickiewicza;

• fragment opowieści Ordona z dzieła S. Sandlera Reduta Ordona w życiu i poezji;

• czyta tekst ze zrozumieniem;

• formułuje odpowiednie wnioski;

• na podstawie zebranego na lekcji materiału formułuje logiczną wypowiedź ustną;

• potrafi wyszukiwać w tekście odpowiednie fragmenty.

Metody: praca z tekstem, poszukująca

Środki dydaktyczne: Reduta Ordona Adama Mickiewicza, fragment opowieści Ordona z dzieła S. Sandlera pt. Reduta Ordona w życiu i poezji; karty pracy.

Formy pracy: zbiorowa, indywidualna.

PRZEBIEG LEKCJI

Wprowadzenie:

1. Czynności organizacyjne.

2. Przypomnienie przez uczniów, co wiedzą o Adamie Mickiewiczu.

3. Zapisanie tematu lekcji na tablicy.

4. Głośne odczytanie wiersza przez nauczyciela.

5. Uczniowie wypowiadają się na temat Reduty Ordona, jak ją odbierają.

6. Podkreślanie niezrozumiałych dla nich słów i szukanie ich znaczenia:

kibitka- szeroki czterokonny kryty wóz gospodarczy, używany w Rosji carskiej także do przewozu więźniów;

knut- bicz spleciony z rzemieni;

spiż- stop miedzi, cyny i cynku. Znany już w starożytności, stosowany był do wyrobu broni siecznej, odlewano z niego dzwony, armaty;

reduta- dawne polowe umocnienie ziemne, z wałem i fosą, przystowane do samodzielnej obrony;

rogatka- niewielki budynek na granicy miasta, gdzie dawniej mieścił się posterunek miejski i gdzie pobierano opłaty wjazdowe;

szaniec- ziemne umocnienie polowe tworzone przez wał i rów;

bombardier — najniższy stopień podoficerski w artylerii, idący zaraz po szeregowcu;

nie słusza — forma staropolska obok słuchać.

Rozwinięcie:

1. Przybliżenie sylwetki Ordona i wyjaśnienie istotnych fragmentów wiersza:

Ordon Julian Konstanty (1810-1887) czynny brał udział we wszystkich niemal głośniejszych walkach powstania listopadowego. Wypróbowanemu jego męstwu powierzył jen. Bem w chwilach krytycznych obronę reduty Nr. 54 po lewej stronie Woli. Obrona tej placówki, nędznie zaopatrzonej w żołnierza i środki obronne, miała uwieńczyć niespożytą chwalą jego skroń. Ocalawszy cudem w chwili wysadzenia w powietrze reduty, wyleczywszy się z ciężkich obrażeń wybuchem spowodowanych, opuszcza Ordon ojczyznę, udaje się na tułaczkę zagranicę; walczy w kampanii włoskiej w 1848 i 49 r., w wojnie wschodniej w 1855 r., podczas której spotyka się niespodziewanie oko w oko z piewcą swego bohaterskiego czynu, poczem znowu wraca do Włoch i walczy pod Garibaldim w r. 1860. Osiadłszy we Florencji, w późnej starości, syt zawodów i utrapień, samobójczym strzałem położył kres swemu życiu (E. Pawłowicz, Z życia Ordona, Lwów 1896).

Adiutant to poeta Stefan Garczyński.

Gdy Turków za Bałkanem… — aluzja do wojny rosyjsko-tureckiej w r. 1829, zakończonej pokojem adrianopolskim 14 września 1829; spiże — przenośnie zam.: armaty.

Gdy poselstwo paryskie… — pogardliwy przytyk do zabiegów Ludwika Filipa o uznanie przez Rosję.

wódz kaukaski — Paszkiewicz, zdobywca Warszawy we wrześniu1831 r.; odniósł on liczne zwycięstwa w Azji, Armenii, a więc za Kaukazem.

na faszynę kładąc swe tułowy — faszyna są to wiązki gałęzi lub chrustu służące do urządzania tam, grobli i wałów obronnych.

2. Nauczyciel mówi uczniom, że Ordon został nazwany patronem szańców. Zadaniem uczniów jest wyjaśnienie, jakie postępowanie Ordona miało na to wpływ.

Przykładowa odpowiedź:

Ordon uznawany jest za patrona szańców, ponieważ walczył do końca, nie poddał się, chociaż wiedział, że nie mają szans, poświęcił życie dla ojczyzny

3. Uczniowie otrzymują tabelę, którą muszą wypełnić na podstawie wiersza A. Mickiewicza.

Opis wojska polskiego	Opis wojska moskiewskiego
Przeciw nim sterczy biała, wąska, zaostrzona, Jak głaz bodzący morze, reduta Ordona. Sześć tylko miała armat Warszawa jedna twojej mocy się urąga, Podnosi na cię rękę i koronę ściąga, Jeszcze reduta w środku, jasna od wystrzałów, Czerwieni się nad czernią Na koniec bez rozkazu pełnią swą powinność, Na koniec bez rozwagi, bez czucia, pamięci, Żołnierz jako młyn palny nabija - grzmi - kręci	Artyleryi ruskiej ciągną się szeregi, Prosto, długo, daleko, jako morza brzegi Wylewa się spod skrzydła ściśniona piechota Długą czarną kolumną, jako lawa błota, Nasypana iskrami bagnetów. Czarne chorągwie na śmierć prowadzą zastępy. sypią się wojska, których Bóg i wiara Jest Car.

Wniosek wojsko moskiewskie jest liczniejsze i potężniejsze, działa z rozkazu cara. Ukazane jako drapieżca, który może wszystko zniszczyć. Rosjanie tłumią powstanie pod przymusem i ze strachuprzed carem. Z kolei ciemne kolory symbolizują zło. Wojsko polskie jest słabsze wobec ukazanej potęgi wroga, ale walczy za Ojczyznę, bo to jest jego patriotyczny obowiązek. Podkreślają to dwa kolory: biały i czerwony.

4. Jeden z uczniów czyta na głos fragment opowieści Ordona z dzieła Samuela Sandlera pt. Reduta Ordona w życiu i poezji.

Szóstego z rana, gdy zaledwie dnieć zaczęło, patrząc przez lunetę spostrzegłem jeźdźców konnych od strony wsi Włochy. Byli to kozacy, którzy, jak wiadomo, zasłaniają ruchy wojska moskiewskiego; kazałem dać parę strzałów, by ich rozpędzić i pokazać, że jesteśmy na baczności. Skoro się lepiej rozwidniło, spostrzegłem linię artylerii z kilkudziesiąt dział złożonej ku nam idącą.

Zacząłem ogień popierany z sąsiednich szańców, ale Moskale, nie bacząc na to, szybko podstąpili pod moją redutę i zaczęli ogień morderczy.

W parę minut zdemontowali jedno z dział, ubili i ranili kilkunastu kanonierów - ogień też nas powoli ustawał tymczasem piechota moskiewska zupełnie oskrzydliła nas; pomocy obiecanej nie widać było - piechota nasza, która w czasie kanonady leżała pod wałami, by się o ile można zasłonić od kul nieprzyjacielskich, powstała na komendę swych oficerów i zaczęła ogień na piechotę moskiewską; ale ta, stokroć liczniejsza, odpowiadała gradem kul - rzuciła się na redutę, zaczęła się wdzierać na wały, wyparła wrota w tyle reduty i rzuciła się z bagnetem na garstkę naszych; ja tymczasem, widząc redutę straconą, cofać się zacząłem z mymi kanonierami ku magazynowi, gdzie stał przy drzwiach,
z których się po schodach schodziło do tegoż, podoficer - magazynier
z lontem, by zapalić sztupiny u drzwi do prochów prowadzące; zbliżywszy się do niego, kazałem przyłożyć ogień; spuścił lont - i oto buchnął płomień, naraz huk, trzask; po czym nie wiem, jak długo nieświadomy niczego, przychodząc do przytomności, poczułem ból piekielny twarzy i rąk opalonych; powstawszy cokolwiek, słyszę pękanie granatów, a potem cisza... Tak nasi, jak i Moskale rzucili się plackiem na ziemię, by uniknąć skorup granatów (...)nie wiedziałem jaki skutek zrobi eksplozja; nie miałem zamiaru ani siebie, ani swoich kanonierów w powietrze wysadzić, postanowiłem był spełnić mój obowiązek, spuszczając się wreszcie na wolę Boska.

5. Nauczyciel stawia klasie pytania:

• Czym różni się opowieść Ordona od opowieści adiutanta?

Przykładowa odpowiedź:

Ordon z fragmentu Sandlera przeżył, nie miał zamiaru uśmiercać swoich ludzi, wezwał pomoc w przeciwieństwie do ukazanego przez Mickiewicza.

• Jak myślicie, dlaczego Adam Mickiewicz uśmiercił Ordona?

Przykładowa odpowiedź:

Mickiewicz w swym wierszu uśmiercił Ordona, by tym samym oddać hołd tym, którzy polegli w bohaterskiej walce.

• Który wizerunek Ordona w czasach współczesnych byłby większym bohaterem- autentyczna postać czy ta z wiersza Adama Mickiewicza.? Uzasadnij swój wybór.

Zakończenie:

1. Podsumowanie informacji wyniesionych z lekcji.

2. Uczniowie wspólnie sporządzają notatkę z lekcji i zapisują ją do zeszytów.

3. Zadanie domowe: Napisz, co zrobiłbyś, gdybyś to Ty był Ordonem z wiersza A. Mickiewicza. (praca na min.1 str.A4)

ZAŁĄCZNIKI

Załącznik 1

Opis wojska polskiego	Opis wojska moskiewskiego
…………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… ……………………………………………	…………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… …………………………………………… ……………………………………………
Wniosek:………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………

BIBLIOGRAFIA:

Mickiewicz A., Reduta Ordona, [w tomie] Utwory wybrane, Wyd.Czytelnik, Warszawa 1957,

Sandler S., Reduta Ordona w życiu i poezji: gawęda historyczno-literacka, Wyd. Errata, Warszawa 1998.

Informacje o Julianie Konstantym Ordonie, 20.06.2010r., godz.15.13: http://portalwiedzy.onet.pl/34288,,,,ordon_julian_konstanty,haslo.html

Internetowy Słownik Języka Polskiego, 20.06.2010r., godz.10.25: www.sjp.pl

5

---