WYKŁAD 27.11.2001r.

Rodzaje osób prawnych:

• Osoby korporacyjne - osoby prawne, których organizacja oparta jest na substracie osobowym (członkostwo). Majątek osób korporacyjnych pochodzi ze składek członków (akcje, udziały), zaś prawo wyboru przysługuje samym członkom, np. spółki kapitałowe, spółdzielnie, stowarzyszenia

• Osoby fundacyjne - organizacje, które powstają z mocy decyzji fundatora - przekazuje pewien majątek, ustanawia statut, mianuje władz, określa cel działania osoby prawnej, np. fundacje państwowe, osoby prawne, przedsiębiorstwa państwowe, instytucje naukowo - badawcze, szkoły wyższe, organizacje rządowe

Podział wg majątku i funkcji wykonywanej przez osoby prawne:

• Osoby prawne państwowe - to jednostki organizacji, których działalność oparta jest na mieniu państwowym. Zalicza się do nich Skarb Państwa oraz inne państwowe osoby prawne, PAM. Skarb Państwa jest w stosunku cywilno - prawnym podmiotem praw i obowiązków, które dotyczą mienia państwowego osób prawnych. Wobec czego Skarb Państwa nie odpowiada za zobowiązania innych państwowych osób prawnych te zaś nie odpowiadają za zobowiązania Skarbu Państwa. WYJĄTEK: Skarb państwa odpowiada za majątek osób prawnych, kiedy nieodpłatnie przejął ich majątek. Skarb Państwa nie ma wyodrębnionych organów, funkcje organów spełniają organy władzy państwowej oraz organizacje władzy administracji państwowej, z których działalnością wiąże się określone działanie.

• Osoby prawne komunalne - to gminy, przedsiębiorstwa komunalne, stowarzyszenia gmin, jednoosobowe spółki gmin. Gmina dysponuje majątkiem komunalnym nie rozdzielonym między inne komunalne osoby prawne. Majątkiem niepodzielnym dysponują z reguły jednostki, zakłady budżetowe gmin. Relacja między gminą jako całością a przedsiębiorstwem komunalnym tworzonym przez gminę jest taka jak Skarbu Państwa a innymi państwowymi osobami prawnymi.

• Osoby prawne gospodarcze - to te, które z mocy ustaw szczególnych prowadzą działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy (prawo o działalności gospodarczej z 1997r.). Działalność ta może być prowadzona w dziale:

• wytwórczości

• handlu

• budownictwa

• usług

• poszukiwania, rozpoznawania i eksploatacji zasobów naturalnych

Działalność musi być prowadzona przez przedsiębiorcę we własnym imieniu i zawodowo (przez osoby fizyczne, prawne oraz nie mające osobowości prawnej spółki prawa handlowego). Ważne jest, aby działalność gospodarcza miała charakter:

• zarobkowy

• ciągły

• zorganizowany

Do gospodarczych osób prawnych zalicza się:

• przedsiębiorstwa państwowe

• spółdzielnie

• przedsiębiorstwa komunalne

• spółki kapitałowe

• banki

• zakład ubezpieczeniowe

• Osoby prawne niegospodarcze - to stowarzyszenia, partie polityczne, związki wyznaniowe, fundacje, muzea, państwowe uczelnie wyższe, PAM, ZUS. Zajmują się działalnością innego typu np.

• ochrona zdrowia

• środowiska

• sztuką

• kulturą

• oświatą

• opieką społeczną

osoby te mogą jednak prowadzić działalność gospodarczą ubocznie jednakże wszystkie dochody z działalności gospodarczej muszą być przeznaczone za zasilenie działalności statutowej. Zysk nie może być rozdzielony pomiędzy jej członków.

• Osoby prawne prywatne - to jednostki organizacji, których działalność oparta jest na mieniu nie stanowiącym własności państwowej, komunalnej oraz samorządu powiatowego i wojewódzkiego oraz własności komunalnej. Zalicza się np. sprywatyzowane przedsiębiorstwa, spółdzielnie, spółki kapitałowe nie będące jednoosobowymi spółkami Skarbu państwa, fundacje (majątek pochodzi od osób prywatnych).

• Osoby prawne samorządu wojewódzkiego i powiatowego. Zalicza się:

• powiat

• samorządowe jednostki organizacyjne, którym ustawa przyznane osobowość prawną

• osoby prawne które mogą być tworzone tylko przez powiaty na mocy odrębnych ustaw.

Samorządy wojewódzkie:

• województwo

• samorządowe jednostki organizacyjne którym ustawa przyznaje osobowość prawną

• osoby prawne, które mogą być tworzone tylko przez wojewodów na mocy odrębnych ustaw

ZDARZENIE CYWINO - PRAWNE

Takie fakty, z którymi norma prawna łączy powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego.

ZDARZENIA CYWILNO - PRAWNE

ZDARZENIE DZIAŁANIE

CZYNY CZYNNOŚCI PRAWNE

ZGODNE Z PRAWEM NIEZGODNE Z PRAWEM

Zdarzenia - to takie czynności jak śmierć, pożar, upływ czasu, wywołują skutki prawne niezależnie od woli człowieka.

Działanie - takie zachowanie się podmiotu prawa, które są wynikiem jego woli.

Czynności prawne - to takie czynności osób fizycznych lub prawnych, które zmierzają do ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku prawnego przez złożenie, co najmniej jednego oświadczenia woli.

Czyny - to takie działanie, z którym norma prawna wiąże skutki prawne niezależnie od woli, ta była nakierowana na wywołanie określonego skutku prawnego:

• zgodne z prawem

• przejaw woli podobny do oświadczenia woli, ale różniący się od nich tym, że skutek nastąpił niezależnie od woli podmiotu np.. wezwanie dłużnika do spłaty zadłużenia

• zawiadomienie o pewnych wadach np. ujawnienie wady rzeczy sprzedanej, ustawa łączy z tymi zdarzeniami skutki prawne, choć cel tych działań mógł być zupełnie poza prawem

• niezgodne z prawem

• niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania w następstwie, czego powstanie szkoda

• czyny niedozwolone (delikty) - uznaje się takie czyny, których działanie jest niezgodne z prawem powszechnie obowiązującym w następstwie, czego powstaje szkoda. Przed jej powstaniem strony nie łączy żaden stosunek prawny - powstał on z chwilą wystąpienia szkody

Oświadczenie woli - to składnik czynności prawnej i jest to taki przejaw woli, który zmierz do wywołania skutków prawnych w postaci zmiany lub ustania stosunku prawnego.

Są też inne czynności prawne, które zmierzają do wywołania skutków prawnych:

• konstytutywne orzeczenie sądowe - stwarzają dla stron nowe sytuacje prawne

• konstytutywne decyzje administracyjne - akty, które stwarzają na podmioty prawa cywilnego zupełnie nową sytuację prawną

• deklaratoryjne - nie jest zdarzeniem cywilno - prawnym, nie rodzi nowych praw i obowiązków, lecz jest jedynie stwierdzeniem faktu istnienia wcześniej powstałych praw i obowiązków oraz określa konsekwencję prawną

Rodzaje czynności prawnej:

• wg liczby stron składających oświadczenie woli

• jednostronne - takie, do których wystarczy złożenie oświadczenia woli przez jedną osobę, wywołują skutki prawne niezależnie od woli podmiotu, do którego jest skierowane (odrzucenie spadku)

• dwustronne (umowy) - wymagają dwóch lub więcej oświadczeń woli

• uchwały - do jej podjęcia przez organ kolegialny osoby prawnej wymagane jest zgodne oświadczenie woli członków tego organu (uchwały i statuty osób prawnych wymagają większości głosów i tym różnią się od umów). W niektórych przypadkach o skutkach czynności prawnych wykonywanych przez podmiot stosunku prawnego wymagana jest zgoda osoby trzeciej przedstawiciela ustawowego, który nie jest stroną, lecz pełni funkcję kontrolną

---