PROGRAM TERAPII PEDAGOGICZNEJ
KSZTAŁTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA
ZE ZROZUMIENIEM
SPECJALNY OŚRODEK SZKOLNO - WYCHOWAWCZY
W DZIAŁOSZYNIE
PROGRAM REALIZOWANY W ROKU SZKOLNYM 2003/2004
Autorzy : mgr Anetta MATCZAK
mgr Iwona ZYGOŃ
WSTĘP
Nabywanie przez uczniów umiejętności nauki czytania i pisania jest podstawowym elementem edukacji polonistycznej. Czytanie jest jedną
z najważniejszych umiejętności współczesnego człowieka, bowiem stymuluje rozwój umysłowy, umożliwia zdobywanie wiedzy. Stąd też powszechnym trendem staje się szukanie najskuteczniejszych metod czytania. Należałoby się więc zastanowić na czym polega czytanie.
Miles A. Tinker w swojej książce pt: „Podstawy efektywnego czytania” podaje następującą definicje: „Czytanie polega na rozpoznawaniu drukowanych lub pisanych symboli służących jako bodziec do przywołania znaczeń nagromadzonych dzięki wcześniejszym doświadczeniom życiowym i tworzeniu nowych znaczeń drogą manipulacji pojęciami, które czytelnikowi są już znane.”
Czytanie jest zatem procesem twórczym gdyż obejmuje wszystkie operacje umysłowe, które wyrażają się w interpretacji pojęć i znaczeń. Umiejętność czytania decyduje między innymi o sukcesach szkolnych i stanowi podstawę pracy samokształceniowej prowadzonej przez cale życie. Możemy więc wyróżnić trzy podstawowe elementy umiejętności czytania:
znajomość znaków języka pisanego,
umiejętność rozszyfrowywania lub tłumaczenia tych znaków,
zdolność ujmowania przy jednorazowym popatrzeniu na tekst coraz większej liczby znaków graficznych, najpierw krótkich, później stopniowo coraz dłuższych, następnie zdań lub nawet kilku zdań ( ten element jest szczególnie ważny - umożliwia rozumienie czytanego tekstu).
Najważniejszym elementem umiejętności czytania jest niewątpliwie rozumienie czytanego tekstu. Jednakże, aby ten cel osiągnąć uczniowie muszą znać poszczególne znaki języka pisanego - litery, bowiem umiejętność czytania jest integralnie powiązana z umiejętnością pisania. W przypadku umiejętności odpoznawania kolejno poszczególnych liter, mówimy, że dziecko czyta „po literze”, natomiast gdy odpoznaje od razu kompleks znaków graficznych składających się na określony wyraz, mówimy, że dziecko czyta sposobem „ wyrazowym”.
Istnieje zależność między techniką czytania, a rozumieniem czytanego tekstu. Należy, więc stosować takie metody nauki czytania, aby dzieci utrwalały sposób „wyrazowy”, który z kolei prowadzi do tłumaczenia albo rozszyfrowywania znaków, oznaczających określone elementy treści poznawanej rzeczywistości.
Kształtowanie, umiejętności czytania ze zrozumieniem jest jednym
z priorytetowych celów, które wyznacza sobie nauczyciel w swojej pracy zawodowej, gdyż czytanie ze zrozumieniem odbywa się nie tylko na lekcji języka polskiego, ale również na każdym innym przedmiocie nauczania, decyduje między innymi o sukcesach szkolnych dziecka i stanowi podstawę pracy samokształceniowej prowadzonej przez całe życie.
CZĘŚĆ WSTĘPNA
ETAPY TERAPII:
1. CEL PRIORYTETOWY - zwiększy się liczba uczniów,
która rozumie czytany tekst.
Opis problemu:
Dokonano wstępną diagnozę wśród uczniów gimnazjum. Do diagnozy posłużył test sprawdzający rozumienie czytanego tekstu.
Na podstawie przeprowadzonej wstępnej diagnozy stwierdzono, że 30 % uczniów rozumie czytany tekst, 20 % uczniów rozumie czytany tekst niezadowalająco, natomiast 50 % nie rozumie czytanego tekstu.
UZASADNIENIE WYBORU PRIORYTETU
W szkole specjalnej dla uczniów z upośledzeniem umysłowym
w stopniu lekkim, uczniowie w większości opanowali umiejętność czytania. Jednak czytanie to skupia się na poprawnym odczytaniu tekstu, a nie na jego zrozumieniu. Uczniowie często nie rozumieją czytanego tekstu, nie potrafią odpowiedzieć na pytania z nim związane. Pisząc ten program miałyśmy na uwadze usprawnianie techniki czytania ze szczególnym zwróceniem uwagi na umiejętność czytania ze zrozumieniem. Stosując interesujące zajęcia
z elementami zabawy, chciałyśmy aby uczniowie chętnie brali w nich udział.
Nasz program adresowany jest do uczniów gimnazjum, którzy będą zdawać egzamin gimnazjalny, a poprzez jego realizację chcemy zapewnić uczniom, lepsze przygotowanie do tego egzaminu (rozumienie poleceń ) i podjęcie bez stresu nauki w szkole ponadgimnazjalnej.
Prawidłową realizację programu warunkuje zaangażowanie i wzajemne wsparcie się ucznia i nauczyciela w wysiłkach zmierzających do czytania ze zrozumieniem. Głównym koordynatorem jest nauczyciel wdrażający program terapeutyczny.
Jesteśmy przekonane, że program jest odpowiedzią na zapotrzebowanie naszych uczniów.
2. PRZYCZYNY ISTNIENIA PROBLEMU
nieprawidłowa budowa narządu: słuchu, wzroku, mowy,
zaburzenia sfery emocjonalnej,
zaburzenia układów odpowiedzialnych za proces czytania,
niesprzyjające warunki środowiska,
aspekt dydaktyczny.
3. ROZWIAZANIA SŁUŻĄCE DLA USUNIĘCIA PROBLEMU
zapoznanie się z dysfunkcjami poszczególnych uczniów,
właściwy dobór metod nauczania dla każdego ucznia,
opracowanie odpowiednich scenariuszy zajęć,
stosowanie wybranych metod na zajęciach rewalidacyjnych
i pozalekcyjnych,
stworzenie odpowiednich warunków dla uczniów.
PLAN PRACY
PAŹDZIERNIK 2003 - CZERWIEC 2004
1. KRYTERIUM SUKCESU: 25 % uczniów będzie potrafiło
czytać tekst ze zrozumieniem.
2. SPOSÓB SPRAWDZENIA CZY OSIĄGNIĘTO SUKCES.
Co wskazuje, że osiągnięto sukces? ( wskaźniki ) |
Jak sprawdzimy? ( narzędzia ) |
Kto i kiedy sprawdzi? |
- wiedza uzyskana na podstawie przeprowadzonych testów - aktywny udział uczniów w zajęciach lekcyjnych, rewalidacyjnych
- udział uczniów w zajęciach pozalekcyjnych przeprowadzonych
|
- Testy - Analiza testów - Rejestr w dzienniku - - scenariusze zajęć
|
- Nauczyciel wdrażający program terapeutyczny, raz w miesiącu
|
3. ZADANIA DO REALIZACJI CELU:
„KSZTAŁTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA
ZE ZROZUMIENIEM .”
A. UCZESTNICTWO W ZAJĘCIACH LEKCYJNYCH
I REWALIDACYJNYCH :
usprawnianie analizy wzrokowej w oparciu o materiał obrazkowy
i literowy
usprawnianie percepcji słuchowej w oparciu o oglądany film,
usprawnianie syntezy słuchowej w oparciu o czytany tekst przez nauczyciela, słuchanie piosenek itp.
B. UCZESTNICTWO W ZAJĘCIACH POZALEKCYJNYCH
W ŚWIETLICY SZKOLNEJ :
doskonalenie analizy słuchowej w oparciu o zestaw zabaw dydaktycznych i ćwiczeń,
rozwijanie pamięci słuchowej w oparciu o ćwiczenia muzyczno - ruchowe i słowne,
usprawnianie percepcji wzrokowej w oparciu o zabawy graficzne.
4. METODY PRACY:
Podczas każdych zajęć z dziećmi bardzo ważny jest dobór odpowiednich metod pracy. Wdrażając nasz program starałyśmy się wybrać takie metody, aby uczniowie nie nudzili się na naszych zajęciach i wykazywali się aktywnością w procesie doskonalenia swojej techniki czytania ze zrozumieniem.
Zastosujemy następujące metody pracy:
pedagogika zabawy
polisensoryczna
zadań stawianych do wykonania
metoda Labana
działań praktycznych
aktywne
5 . OCZEKIWANE EFEKTY:
UCZEŃ:
płynnie czyta teksty ze zrozumieniem,
słucha uważnie i ze zrozumieniem,
czyta różne rodzaje tekstów z uwzględnieniem celu (takiego jak:
informacja, przeżycie, perswazja),
czyta i wykonuje polecenia ze zrozumieniem.
Po realizacji programu 25 % uczniów będzie potrafiło czytać tekst ze zrozumieniem. Efekty pracy zostaną sprawdzone i ocenione za pomocą testów sprawdzających czytanie ze zrozumieniem, które posłużyły podczas diagnozy wstępnej.
Ewaluacja będzie przeprowadzona po zrealizowaniu programu i opisana w sprawozdaniu podsumowującym jego przebieg.
LITERATURA :
1. G.Giełdon, B. Romeyko-Hurko: „Już lubię czytać.”
2. Miles A. Tinker: „Podstawy efektywnego czytania.”
3. „Nauczanie dzieci upośledzonych umysłowo w klasach specjalnych ”-
- praca zbiorowa pod red. H. Borzyszkowskiej.
4. W. Went: „Wiem, co czytam - ćwiczenia w czytaniu ze zrozumieniem.”