Programy nakładkowe w systemie operacyjnym MS DOS

Nakładka na system operacyjny jest to program ułatwiający pracę w systemie operacyjnym MS DOS, ponieważ jego zadaniem jest przejęcie niektórych funkcji systemu operacyjnego. W tym referacie przedstawie następujące programy:

• Norton Commander

• Total Commander

• DOS Navigator

• Volkov Commander

• Alt Commander

Praca przygotowana na przedmiot: Systemy operacyjne

Praca przygotował: Patryk Maul

1. Norton Commander

Norton Commander - menedżer plików, program do zarządzania plikami i katalogami w systemie DOS i Windows. Napisany przez Johna Sochę i firmowany przez Peter Norton Computing, stąd też pochodzi jego nazwa.

Koncepcja działania programu oparta była na schemacie poleceń systemu DOS:

polecenie katalog_źródłowy\plik  katalog_docelowy\plik

Stąd pomysł podziału okna programu na dwa panele prezentujące listy plików w obu katalogach, źródłowym i docelowym - model ten zakorzenił się do tego stopnia, że nie wyrugowała go z użycia zupełnie odmienna technika zarządzania folderami i plikami stosowana w Eksploratorze Windows, będącym raczej jedną z konsoli administracyjnych Windows niż menedżerem plików. Wszystkie polecenia wydawane są za pomocą klawiszy funkcyjnych (klawisze F1 do F10), a w późniejszych wersjach programu również za pomocą myszy i techniki przeciągnij i upuść.

Aplikacje pracujące w trybie tekstowym mogą posiadać wiele tych samych elementów wizualnych, co graficzne interfejsy użytkownika, np. przyciski, rozwijane w dół listy menu, wskaźniki myszki, pola tekstowe, pola list, nakładające się na siebie okna i inne.

Program miał wbudowany prosty edytor plików tekstowych i oferował podgląd takich plików. Można było wykorzystywać go również do uruchamiania innych programów, większość kodu Nortona Commandera usuwana była wówczas z pamięci operacyjnej, zwalniając miejsce dla procesu potomnego, pozostawał w niej jedynie niewielki, rezydentny program ładujący, odpowiedzialny za ponowne wczytanie kodu głównego programu po zakończeniu pracy procesu potomnego.

W zależności od sprzętu komputerowego interfejs tekstowy może posiadać specjalne znaki tekstowe. Na przykład na powyższym zrzucie ekranu widać znaki strzałek oraz znaki linii stosowane do rysowania drzewa katalogów. Niektóre systemy nawet pozwalają przeprogramować generator znaków. Znaki takie mogą być niezmiernie użyteczne w tworzeniu ładnych, tekstowych interfejsów użytkownika, które nawet konkurują z interfejsami graficznymi.

W krótkim czasie Norton Commander stał się jednym z najpopularniejszych programów w swojej klasie i wzorem do naśladowania dla konkurencji. Jednym z klonów Nortona Commandera był polski Foltyn Commander, innym z nich jest do dziś rozwijany ukraiński Volkov Commander. Na Nortonie Commanderze wzorowany jest również linuksowy Midnight Commander  i przeznaczony dla Windows  Total Commander  (dawniej Windows Commander), oraz bardzo podobny do oryginału i pracujący w trybie wiersza poleceń Windows - FAR manager (rosyjskiego autorstwa), a także CNW Commander przeznaczony dla systemu Novell NetWere.

Sam Norton Commander rozwijał się dalej i wraz z rozwojem systemów rodziny Windows wydano jego wersje 5.51 dla DOS i 2.01 dla Windows w pełni wykorzystującą możliwości tych systemów. Program obsługuje długie nazwy plików i umożliwia między innymi podgląd zawartości plików w najpopularniejszych formatach (Microsoft Office i inne), archiwizowanie dokumentów do formatu zip i inne.

Do roku 1999 program był rozwijany przez firmę Symantec Corporation. Od tego czasu zaprzestano dalszego rozwijania programu.

2. Total Commander

Total Commander - menedżer plików działający w środowisku Microsoft Windows, autorstwa szwajcarskiego programisty Christiana Ghislera. Może być używany zamiast systemowego Eksploratora Windows. Program nazwą i wyglądem (dwa okna obok siebie) nawiązuje do pierwszego programu tej klasy - Hortona Commandera.

Pierwsza wersja programu została opublikowana 25.09.1993 pod nazwą Windows Commander. W roku 2003 została ona zmieniona na Total Commander^[1] w związku z zagrożeniem procesem ze strony Microsoftu, który posiada prawa do marki Windows.

Liczba legalnych użytkowników programu przekroczyła w 2004 roku 100 tys. osób, ale program cieszy się na świecie znacznie większą popularnością - sprzyja temu nie tylko bardzo rozbudowany zestaw funkcji i ergonomia, ale i fakt, że jedyną "ochroną" przed nielegalnym użytkowaniem jest osobliwa konieczność kliknięcia przy starcie jednego z trzech losowo wyświetlanych przycisków.

Do programu istnieją liczne wtyczki rozszerzające jego funkcjonalność (np. Imagine do podglądu plików graficznych).

Od wielu lat jest też dostępna polska wersja programu (tłumaczenia Jacka Dudy)

3. Dos Navigator

DOS Navigator - menedżer plików, klon programu Norton Commander napisany w Pascalu przez RIT Research Labs dla systemu DOS. Aktualnie jego kod źródłowy został udostępniony na liberalnej licencji zbliżonej do licencji X11 (MIT). Obecnie rozwijane są dwa niezależne projekty.

4. Volkov Commander

Volkov Commander - narzędziowy program komputerowy, menedżer plików pracujący w systemie operacyjnym DOS (może być uruchamiany także pod Windows), wzorowany na programie Norton Commander. W stosunku do swego poprzednika jest bardziej funkcjonalny. Napisany w asemblerze zajmuje niecałe 100 kB, przez co doskonale nadaje się na dyskietkę systemową.

Przydatne cechy aplikacji to m.in.: śledzenie stanu wykorzystywania zasobów pamięci, dzielenie i łączenie plików, porównywanie zawartości katalogów, przypisywanie odpowiednich zdarzeń do określonych rozszerzeń.

Obsługiwane systemy operacyjne: Windows 95/98/Me, DOS, sesja DOS pod OS/2

Długie nazwy: Obsługa długich nazw plików i katalogów (WINDOWS 95/98)

Archiwa: Możesz wchodzić do skompresowanych archiwów (RAR, ZIP, ARJ, LHA, AIN, ESP, HA, HPK, HYP, LIM, PAK, SAR, SQZ, TAR, TGZ, UC2, X, ZOO ...) jak do katalogów, przeglądać, edytować, kopiować pliki do innych katalogów (rozpakować), lub kopiować pliki nie skompresowane do archiwum (pakować). Możesz zdefiniować prawie każdy program kompresujący - aby VC go obsługiwał. Obsługiwane są długie nazwy plików w archiwach.

Treeinfo:

VC już nie obsługuje TREEINFO.NCD, ale ma własny format - TREEINFO.VCD. Volkov uaktualnia te pliki podczas tworzenia, przenoszenia lub zmiany nazw katalogów (oczywiście opcję tę można wyłączyć).

Atrybuty katalogów: Możesz zmieniać atrybuty katalogów w panelu drzewa katalogów.

Translacja różnych standardów plików tekstowych:

Wewnętrzna przeglądarka obsługuje tłumaczenie tablic z jedno-bajtowymi dwu-bajtowymi znakami (Unicode). Umożliwia to przeglądanie plików tekstowych z polskimi literami zapisanych w różnych standardach (np. Latin 2, Mazowia, Windows CP-1250).Tablice te znajdują się w plikach z rozszeżeniem TBL. Skopiuj potrzebne ci tablice do katalogu VC i użyj F8 aby wybrać którąś z nich w wewnetrznej przeglądarce, spowoduje to, że bedziesz widział polskie litery w tych plikach.

Skalowane okienka: Możesz (prawie) dowolnie zmniejszać i rozciągać okienka (np. aby zobaczyć całe długie nazwy plików).

Szybki podgląd (Quick View) i wyszukiwanie plików (Find file).

Możesz wyświetlać zawartość plików (razem z plikami zawartymi w skompresowanych archiwach), informacje o katalogach (rozmiar, ilość plików, ilość podkatalogów, prawdziwy rozmiar plików, rozmiar klastra), informacje o skompresowanych archiwach (trzeba do nich wejść) i katalogach w tych archiwach.

Możesz szukać plików wg nazwy lub na podstawie ich zawartości, a następnie od razu je podglądać lub przejść do katalogu w którym wyszukany plik się znajduje.

5. Alt Commander

Alt Commander - dwu panelowy menadżer plików, który poza typowymi opcjami jak kopiowanie, kasowanie, zmienianie nazw plików posiada także klienta FTP do przesyłanie plików na serwer. 

Wygląd menadżera można w opcjach ustawić na wzór: Total Commandera, Turbo Pascala, XP, Dos Navigatora i inne lub według własnych preferencji, ustawić kolory i czcionki. 

Program oferuje opcje szybkiego przejścia do wybranego katalogu dzięki zdefiniowaniu ulubionych ścieżek. Posiada szybką wyszukiwarkę plików. 

Ciekawą funkcją programu jest kryptografia. Kryptografia służy do szyfrowania plików w standardach: Cesar, ROT-13, Atbash, Vigenere, Vigenere64, BV64, ASCIIHex, Base64. Po zakodowaniu np. pliku tekstowego za pomocą Vigenere64 po otworzeniu przez kogoś tego pliku treść będzie nieczytelna. Przykładowo tekst: WinMerge 2.6.4 będzie zapisany jako: 1BGr9K/9 V.Z.X dla hasła: fff. Aby można było odczytać treść pliku w tym przypadku należy zaznaczyć zaszyfrowany plik

, przejść do Kryptografia > Dekoduj plik > Vigenere64 i podać hasło. 

Opcja ImgConversion umożliwia nam wsadowe przetwarzanie plików graficznych: konwertowanie na inny format, zmianę na fotki w odcieniach szarości, w sepii, negatyw, zmiana rozmiarów. Ustalenie gdzie mają zostać zapisane pliki po przeróbce. Obsługa plików graficznych: jpg, bmp, gif, png. 

MultiRename - służy do masowej zmiany nazw plików. 
Menadżer można także obsługiwać z linii poleceń. 
Program nie instaluje się. 

---