Jasełka ,,Boże Narodzenie”
Jasełka są przeznaczone do wystawienia przez dzieci z grup przedszkolnych i szkół podstawowych. Role są krótkie, co gwarantuje zaangażowanie w przedstawienie wszystkich dzieci, także tych, które mają problemy z zapamiętaniem dłuższego tekstu. Jasełka zostały napisane w ten sposób, aby każde dziecko w klasie mogło wziąć w nich udział.
Wersja wyjściowa (krótsza) przewiduje udział 23 dzieci (Narrator 1, Narrator 2, Pastuszek 1, Pastuszek 2, Pastuszek 3, Pastuszek 4, Pastuszek 5, Pastuszek 6, Pastuszek 7, Anioł, Dziewczyna, Bartek, Kacper, Melchior, Baltazar, Maryja, Józef, Brat 1, Brat 2, Mama, Tata, Diabeł, Herod i dodatkowo orszak anielski). Doświadczenie wskazuje jednak, że klasy liczą więcej osób. Sugeruję wówczas skorzystanie z wersji dłuższej, wzbogaconej o Orędzie z groty betlejemskiej Lamberta Nobena. Orędzie mogą odczytać dzieci przedstawiające Aniołów w orszaku anielskim, a więc te, które nie mają kwestii mówionych. Założenie jest bowiem takie, żeby wszystkie dzieci mogły wypowiedzieć lub odczytać jakąś kwestię. Wersja dłuższa gwarantuje 34 role mówione.
Tekst jest jednak na tyle “elastyczny”, że jeżeli grupa liczy mniej dzieci można go dopasować poprzez “komasację” niektórych ról (np. Pastuszków czy Dzieci).
W poniższych jasełkach zostały uwzględnione także kolędy. Przeplatanie nimi partii dialogowych jest jedynie sugestią.
W zestawie znajdą Państwo płytę CD z sugerowanymi kolędami w dwóch wersjach: pierwsze to pełne wersje wraz z wykonaniem wokalnym, drugie zaś wersje są tylko instrumentalne z dograną linią melodyczną (oprócz utworu ostatniego, który służyć ma jako podkład podczas dzielenia się opłatkiem, co wyklucza w tym momencie zaangażowanie dzieci w śpiew). W tym drugim przypadku dzieci same śpiewają kolędy. Na płytę dołączyliśmy także plik z pełną wersją Jasełek, a także pliki z poszczególnymi rolami. Pliki te są “otwarte”, by można było nanosić na nie własne uwagi, poprawki, sugestie i dostosowywać tekst do potrzeb i możliwości małych aktorów.
Oddzielnie dołączyliśmy wydruki z tekstami poszczególnych ról do rozdania dzieciom oraz nuty sugerowanych kolęd, gdyby Państwo zdecydowali się na podkład muzyczny “na żywo”.
Życzymy udanego przedstawienia.
Przygotowanie scenografii:
Tło: Gwiaździste niebo, po prawej stronie szopka, po lewej ognisko. Szopka jest elementem stałym. W miejscu ogniska w scenie 2 stawiamy stół nakryty białym obrusem i choinkę. Choinka może stać przez cały czas, gdyż podkreśla nastrój świąteczny i nie koliduje z ogniskiem. Jeśli dysponujemy dużą salą, możemy ustawić trzy dekoracje obok siebie. Akcja będzie się rozgrywała w zależności od sceny: w szopce, przy ognisku bądź w pokoju.
Niebo dzieci mogą przygotować z folii malarskiej pomalowanej na granatowo. Gwiazdy wykonujemy z folii aluminiowej, względnie możemy wyciąć je z papieru kolorowego lub zrobić na godzinie lekcyjnej z bloku rysunkowego według inwencji dzieci. Mogą to być gwiazdy pomalowane farbami, wyklejone resztkami świecących materiałów lub brokatem.
Na ognisko będziemy potrzebować zwykłych kawałków drewna, patyczków znalezionych w drodze do szkoły. Płomień wycinamy z bloku rysunkowego i malujemy na kolor żółty, pomarańczowy z odrobiną czerwieni. Możemy też użyć zwykłej latarki do podświetlenia.
Szopka - wykonujemy ją w zależności od możliwości klasy lub grupy przedszkolnej. Potrzebne będzie siano. Najprostszym sposobem jest namalowanie na dużym arkuszu bloku elementów szopki, np. płotu, zwierząt. Jeśli dysponujemy większą ilością materiałów, przygotujmy szopkę według pomysłu dzieci.
Nastrój świąteczny osiągniemy poprzez rozwieszenie w różnych miejscach choinkowych światełek i dekoracji, a także - przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa - możemy pokusić się o rozstawienie po całej sali małych świec lub lampionów. Sztuczne światło zapewne podniesie nastrój, ale nie zastąpi naturalnie migających płomieni świec.
Scena pierwsza
Akcja rozgrywa się przy ognisku.
Kolęda na wejście: “Gore gwiazda Jezusowi”. Po pierwszych zwrotkach kolędę wyciszamy, ale nie do końca. Przy delikatnym podkładzie muzycznym aktorzy rozpoczynają swoje kwestie.
Narrator 1:
Zapraszamy wszystkich gości
Do zabawy i radości.
Narrator 2:
Bo oto dobra jest nowina:
Maryja urodziła Syna.
Narrator 1:
Bądźmy szczęśliwi, weseli.
Teraz wszystko się odmieni.
Narrator 2:
Będzie miłość, dobro na świecie,
Bo Boże na świat przyszło Dziecię.
Dalsza część kolędy - już głośniej
Narrator 1:
Przypomnijmy sobie, jak to było
Nim nasze życie się odmieniło.
Narrator wskazuje na pasterzy śpiących przy ognisku. Jeden z pasterzy czuwa. Dostrzega na niebie gwiazdę. Gwiazdę Betlejemską może nieść Anioł, który wkroczy na scenę.
Pastuszek 1:
Jaka gwiazda lśni na niebie!
Czyż nie pora pójść przed siebie?
Anioł:
Nie przed siebie, mój pasterzu,
Tylko do Betlejem zmierzaj.
Bo to moja jest nowina:
Maryja urodziła Syna!
Kolęda: “Anioł pasterzom mówił”
W czasie kolędy pastuszek budzi pozostałych pasterzy, pokazując im gwiazdę. Pastuszkowie przecierają oczy ze zdziwienia. Wpatrują się w gwiazdę.( Podobnie jak poprzednio, można lekko wyciszyć kolędę i przejść do kolejnych kwestii.)
Pastuszek 2:
Do Betlejem pospieszajmy,
Dzieciąteczko przywitajmy.
Pastuszek 3:
Chodźmy, chodźmy prędzej, prędzej,
Dary złóżmy Mu w podzięce.
Pastuszek 4:
Przecież nic nie mamy!
Jak Go powitamy?
Pastuszek 5:
Mamy serca gorące
I dusze płonące.
Pastuszek 6:
Damy miłość i podziękujemy,
Że zjawił się dzisiaj na ziemi.
Pastuszek 7:
On nas miłością i dobrem obdarzy.
I wiele cudów na świecie się zdarzy.
Pastuszkowie
Chodźmy, chodźmy, prędzej, prędzej
Razem:
Przywitać Dzieciątko w stajence!
Pastuszkowie podążają za Gwiazdą Betlejemską.
W tle końcowe akordy kolędy: “Anioł pasterzom mówił”.
Scena druga
Przygotowujemy stół nakryty białym obrusem. Na nim stawiamy naczynia. W rogu pokoju stoi choinka. Dziewczyna ubiera ją. Jej brat leży na tapczanie (może siedzieć na krześle) ze słuchawkami na uszach. Jest pogrążony w słuchaniu nowoczesnej wrzaskliwej muzyki. Nie pomaga siostrze. W tle może być słyszalny współczesny utwór muzyczny.
Dziewczyna:
Bartek, pomóż mi ubrać choinkę!
Sama nie zdążę ze wszystkim!
Bartek:
Ale super grają!
Kapela jest cool!
Naprawdę w dechę!
Dziewczyna:
Bartek! Czy ty mnie słyszysz?!
Rusz się w końcu i pomóż mi!
Bartek:
Siostra, chcesz posłuchać?!
Pożyczę ci kasetę!
Odjazdowa muzyka!
Dziewczyna:
Podchodzi do brata i zdejmuje mu słuchawki z uszu
Są święta; wolałabym,
abyśmy włączyli kolędy.
Pomożesz mi czy nie?!
Bartek:
Zakłada ponownie słuchawki
Na mnie nie licz!
Nie mam czasu!
Obiecałem Wojtkowi, że wpadnę przed wigilią!
Dziewczyna:
Trudno! Poradzę sobie sama!
Ale mi się brat trafił!
Nagle do pokoju wchodzi Anioł, niosąc Gwiazdę Betlejemską. Może on wejść w asyście innych Aniołów. Muzyka nowoczesna stopniowo, acz szybko milknie, również stopniowo coraz głośniej słychać kolędę: ”Gdy śliczna Panna”. Dziewczyna klęka przed Aniołem. Brat jest ogromnie zdziwiony. Ściąga słuchawki z uszu i wpatruje się w orszak Aniołów. Po chwili Anioł schodzi ze sceny, a wszyscy aktorzy za nim.
Scena trzecia
W szopce jest Matka Boska z Dzieciątkiem. Obok stoi Józef. W kręgu siedzą pastuszkowie. Na scenę wychodzi orszak Aniołów, za którym podążają Trzej Królowie. Podchodzą do Jezusa.
W tle nadal kolęda: ”Gdy śliczna Panna”, która przy wypowiadanych kwestiach jako cichy podkład.
Kacper:
Witaj, Jezu malutki,
Co leżysz w żłobie.
W dowód mej miłości
Złoto daję Tobie.
Baltazar:
Witaj, Zbawco oczekiwany,
Upragniony i wyglądany.
Mirrę Ci daję w podzięce,
Za Twe wspaniałe serce.
Melchior:
Witaj, Dzieciątko Boże.
Kłaniam się Tobie w pokorze.
Dziękuję za Twoje przyjście, Panie,
I kadzidło w podarunku Ci daję.
Maryja:
Dziękuję wam mili królowie
I wam, skromni pastuszkowie.
Syn Boży w swym darze
Drogę miłości wam wskaże.
Maryja tuli Dzieciątko. W tle kolęda, już coraz głośniej: “Gdy śliczna Panna”. Maryja może śpiewać refren, np. „Lili lili laj, moje Dzieciąteczko, lili lili laj, śliczne Paniąteczko. Lili lili laj, wielki Królewiczu, lili lili laj, Niebieski Dziedzicu. Lili lili laj, drogi Zbawicielu, lili lili laj, nasz Odkupicielu!”.
Scena czwarta
Akcja toczy się w pokoju, w prawym rogu sceny. Mama nakrywa do stołu. Przygotowuje wieczerzę wigilijną. Dwóch braci szarpie się, popycha, bije. Chłopcy przez cały czas, gdy mama i tata nie patrzą na nich, popychają się, szturchają, pokazują sobie języki i robią niegrzeczne miny... aż do wejścia Aniołów.
Brat 1:
Mam nadzieję, że dostanę dziś komputer.
Jak myślisz, zmieści się pod choinką?
Może jeszcze zdjęcie z autografem dostanę?
Brat 2:
Jasne, że się zmieści.
Ale to ja go dostanę!
Ty się będziesz musiał zadowolić zdjęciem tego...
Piłkarza.
Mama:
Słyszę, że się znów kłócicie.
Święta są po to, by uczyć się wybaczania,
A ja od rana słyszę same wrzaski.
Brat 1:
Bo to ja miałem obiecany komputer,
A on mówi, że będzie dla niego,
I jeszcze mnie straszy, że rózgę dostanę!
Brat 2:
To nieprawda! Nic takiego nie powiedziałem!
On kłamie!
Mama:
Myślicie wyłącznie o prezentach.
Jak wam nie wstyd, chłopcy?!
Tata:
Dzisiejszy wieczór jest wyjątkowy.
Spędzimy go razem przy wigilijnym stole
I będziemy wspominać narodzenie Jezusa.
Mama:
rozdzielając i patrząc na chłopców
W taki dzień należy się kochać, a nie kłócić!
A komputer będzie wspólny
Albo żaden z was go nie dostanie!
W tym momencie wchodzi orszak Aniołów. Chłopcy otwierają ze zdziwienia usta. Patrzą wielce zaskoczeni, co się dzieje. Orszak schodzi ze sceny, a za nim aktorzy. W tle kolęda: “Mizerna cicha” (pierwsza zwrotka).
Scena piąta
Akcja rozgrywa się w szopce. Maryja tuli Dzieciątko. Józef pomaga Jej. Z boku nadchodzi Herod i Diabeł.
Józef:
Będziesz tu bezpieczny w żłóbku,
Na kożuszku pośrodku.
Będzie tu cieplutko Ci,
Więc śpij, Dziecino, śpij!
Maryja:
Józefie, coś szukał gospody,
Gdzie Zbawiciel narodzić się miał.
Tyś stajenkę zgotował na gody,
Gdzie miłości cud wielki się stał.
(fragment kolędy: “O Józefie” - Maryja może ten fragment zaśpiewać)
Józef:
Nie było miejsca w żadnej gospodzie,
Narodziło się Dzieciątko w zimnie i chłodzie.
Maryjo, Tyś Go utuliła
I w żłobie na sianku ułożyła.
Diabeł i Herod przypatrują się z ukrycia scenie w szopce.
Diabeł:
Herodzie, zabieraj się do działania szybko, z ochotą,
Nim stracisz majątek, pałace i złoto.
Herod:
Nie pozwolę na to! Znajdę rozwiązanie!
Nic złego z moim bogactwem się nie stanie!
Diabeł oddala się od Heroda i zwraca do publiczności, tak by Herod nie słyszał.
Diabeł:
Tak się cieszę i raduję,
Dusza Heroda w mych rękach się znajduje!
Już nikt mi jej nie odbierze.
Bardzo w to wierzę... Cha, cha, cha...
Anioł:
Dzieciątko narodzone w żłobie
Nie chce zabrać bogactw tobie.
Chce, by ludzie się kochali
I wzajemnie miłowali.
Pragnie dobra na tym świecie,
Narodzone w żłobie Dziecię.
Diabeł:
Nie słuchaj anioła słów.
Wszystko, co zaplanowałeś, zrób.
Strzeż złota, majątku,
Wszystkiego bez wyjątku.
Herod:
Niczego nie oddam Jemu,
Dzieciątku narodzonemu.
Moje są pałace, złoto,
Zatrzymam je z ochotą.
Diabeł zwraca się do publiczności.
Diabeł:
Jego bardzo złą duszę
Mieć muszę... cha, cha, cha...
Do Anioła na scenie dołącza orszak Aniołów. Na ten widok Diabeł ucieka ze sceny, a za nim Herod. Orszak Aniołów okrąża scenę i staje obok szopki. W tle dalsza część kolędy “Mizerna cicha”.
Scena szósta
W pokoju w prawym rogu sceny siedzi przy stole rodzeństwo ze sceny drugiej. Siostra wstaje i zaczyna się ubierać w zimowe ubrania. Zakłada kurtkę, buty, czapkę.
Dziewczyna:
Idę na Pasterkę do kościoła.
Pójdziesz ze mną?
Bartek:
Chyba nie. Trochę narozrabiałem.
Nic ci nie pomogłem
I nawet kolęd nie mogłaś posłuchać.
Dziewczyna:
Bóg jest miłością i każdemu wybaczy.
Nie ma znaczenia, jaki jesteś.
Właśnie po to przyszedł na świat,
abyś miał szansę się poprawić.
No to co, idziesz?
Przy słowach: „Nie ma znaczenia, jaki jesteś” siostra uśmiecha się wyrozumiale i grozi bratu palcem.
Bartek dołącza do siostry, również się ubiera. Wychodzą, ale Bartek zauważa, że wciąż ma na szyi słuchawki, a w kieszeni spodni walkmana. Wraca i zostawia walkmana w domu. Rodzeństwo śmieje się radośnie, okrąża scenę i dołącza do Pasterzy oraz orszaku Aniołów stojących wokół szopki.
Scena siódma
Przy stole siedzą rodzice i dwóch braci, którzy szarpali się w scenie czwartej.
Mama:
Chodźmy zobaczyć szopkę.
Za chwilę zacznie się Pasterka.
Tata:
Pasterka jest zawsze taka uroczysta.
Lubię, gdy ludzie śpiewają kolędy
I są sobie bliscy.
Brat 2:
Ale ja... nie najlepiej się zachowywałem dzisiaj.
Nie przeprosiłem nawet brata.
Wykręciłem mu rękę i podstawiłem nogę.
Wywalił się jak długi w przedpokoju.
Brat 1:
Ja ciebie też nie przeprosiłem,
A rano nasypałem ci soli do mleka.
Jak zacząłeś się krzywić, to cię okłamałem,
Że mama się musiała pomylić.
Tata:
Więc na co jeszcze czekacie?
Przeproście się natychmiast.
Bracia podają sobie ręce na zgodę.
Mama:
Teraz możemy już iść.
Mama jest zadowolona.
Rodzina wychodzi z pokoju, okrąża scenę i staje obok szopki.
Scena ósma
Wszyscy stają w kręgu. Scena rozgrywa się w szopce. Nie może tutaj zabraknąć żadnej z osób biorących udział w przedstawieniu. Jest więc Herod i Diabeł, stojący troszeczkę z boku. Widzimy Maryję, Józefa, Dzieciątko Jezus leżące w żłobie, Anioła z całym orszakiem anielskim, Pasterzy, Trzech Królów i postacie współczesne.
Narrator 1:
Jesteśmy wszyscy razem
Jak wielka rodzina.
Bo od tego miejsca
Zbawienie się zaczyna.
Narrator 2:
Bądźmy dla siebie mili
W każdej życia chwili.
Pastuszek 1:
Dostaliśmy miłość w darze
I dopiero czas pokaże...
Pastuszek 2:
Że miłością można czynić cuda
I że zawsze to się uda.
Pastuszek 3:
Miłość to dar jest nad darami,
Weźmy go ze wzruszenia łzami.
Pastuszek 4:
I dajmy ludziom na całym świecie,
Co nam przyniosło od Boga Dziecię.
Pastuszek 5:
Bo święta są właśnie po to,
By kochać ludzi z ochotą.
Pastuszek 6:
By uczyć się wybaczania,
Szacunku i pojednania.
Pastuszek 7:
Zamiast oceniać i krytykować,
Lepiej serdecznie wszystkich miłować.
Wszyscy wspólnie recytują fragment kolędy: “O Gwiazdo Betlejemska”:
Wszyscy:
Czy zamieszkasz w tym sercu, Zbawco mój i Panie,
Gdzie nędzniejsze niż w stajni znajdziesz tam posłanie?
Ulituj się nade mną, nad stworzeniem Twoim.
Jakoś stajnią nie wzgardził, nie gardź sercem moim.
Narrator 1:
Nasza radość jest wielka.
Przedstawiliśmy jasełka!
Narrator 2:
Wszystkim pięknie się kłaniamy,
Do wspólnych życzeń zapraszamy!
Dzieci schodzą ze sceny trzymając w dłoniach opłatek i dzielą się nim z publicznością. W tle kolęda: “Niech kolęda serca budzi”.
KONIEC
Wersja druga - dłuższa
Jeśli jasełka wystawiamy dla rodziców bądź starszych dzieci, które są w stanie skupić dłużej swoją uwagę na przedstawieniu, sugeruję przeczytanie lub deklamację Orędzia z Groty Betlejemskiej Lamberta Nobena. Ułatwi ono dzieciom zrozumienie, dlaczego Jezus urodził się w biedzie, w chłodzie, w stajence, a nie w warunkach godnych Boga. Orędzie... może odczytać jedna osoba z kartki, a jeśli dzieci wykażą wolę nauczenia się tekstu, to możemy podzielić tekst na role, zważywszy iż każda strofa zaczyna się od słów: ,,Narodziłem się...”. W ten sposób można zaangażować 11 osób, a przecież naszym zadaniem pozostaje wciąż, aby każde dziecko wzięło udział w przedstawieniu! Jest to bardzo istotna kwestia. Sugeruję, aby jednak dzieci dokonały wyboru, czy chcą się uczyć tekstu na pamięć, czy po prostu go odczytać. Przedstawienie powinno być dla uczestników radością i nauką, a odbierzemy im to, jeśli będą się czuły zmęczone przygotowaniami.
Orędzie... możemy wkomponować po roli Pastuszka 7.
Pastuszek 7:
Zamiast oceniać i krytykować,
Lepiej serdecznie wszystkich miłować.
Diabeł:
Czegoś nie rozumiem, Herodzie!
Dlaczego narodził się w stajni,
W zimnie i w chłodzie?
Dzieci czytające Orędzie...
My odpowiemy na to pytanie
Zanim kolejny dzień wstanie.
Orędzie z Groty Betlejemskiej
Dziecko 1:
Narodziłem się nagi, mówi Bóg,
abyś ty potrafił wyrzekać się samego siebie.
Dziecko 2:
Narodziłem się ubogi,
abyś ty mógł uznać mnie za jedyne bogactwo.
Dziecko 3:
Narodziłem się w stajni,
abyś ty nauczył się uświęcać każde miejsce.
Dziecko 4:
Narodziłem się bezsilny,
abyś ty nigdy się mnie nie lękał.
Dziecko 5:
Narodziłem się z miłości,
abyś ty nie zwątpił nigdy w Moją miłość.
Dziecko 6:
Narodziłem się w nocy,
abyś ty uwierzył, iż mogę rozjaśnić każdą rzeczywistość
spowitą ciemnością.
Dziecko 7:
Narodziłem się w ludzkiej postaci, mówi Bóg,
abyś ty nigdy nie wstydził się być sobą.
Dziecko 8:
Narodziłem się jako człowiek,
abyś ty mógł stać się synem Bożym.
Dziecko 9:
Narodziłem się prześladowany od początku,
abyś ty nauczył się przyjmować wszystkie trudności.
Dziecko 10:
Narodziłem się w prostocie,
abyś ty nie czuł się wewnętrznie zagmatwany.
Dziecko 11:
Narodziłem się w twoim ludzkim życiu, mówi Bóg,
aby wszystkich ludzi zaprowadzić do domu Ojca.
Dzieci kłaniają się i dołączają do zgromadzonych przy szopce. Role Dzieci (1, 2, 3, itd) mogą oczywiście wypowiedzieć Pastuszkowie, postacie współczesne, Maryja, Józef, dzieci z orszaku anielskiego. Ustalamy to, wiedząc ilu uczniów mamy w klasie i zachowując zasadę, że każde dziecko weźmie udział w przedstawieniu.
Wszyscy wspólnie mówią fragment kolędy “O Gwiazdo Betlejemska”.
Wszyscy:
Czy zamieszkasz w tym sercu, Zbawco mój i Panie,
Gdzie nędzniejsze niż w stajni znajdziesz tu posłanie?
Ulituj się nade mną, nad stworzeniem Twoim.
Jakoś stajnią nie wzgardził, nie gardź sercem moim.
Narrator 1:
Nasza radość jest wielka.
Przedstawiliśmy jasełka!
Narrator 2:
Wszystkim pięknie się kłaniamy,
Do wspólnych życzeń zapraszamy!
Tak, jak i w przypadku zakończenia pierwszego, aktorzy schodzą ze sceny i dzielą się opłatkiem z publicznością. W tle kolęda: “Niech kolęda serca budzi”.
KONIEC
Jasełka dla dzieci
Beata Andrzejczuk
7