HISTORIA SZTUKI NOWOŻYTNEJ POLSKIEJ, WYKŁAD VI, 18.11.10

GIROLAMO CANAVESI

W warsztacie Padovano współpracuje z nim w szeregu realizacji - nagrobek bp Maciejewskiego na Wawelu.

Drugim artystą, który zaczyna swoją działalność w Polsce w warsztacie Padovano był Santi Gucci.

Kraków w XVI wieku - nie było to środowisko, które chętnie przyjmowało Lombardczyków.

1562 - zleceniodawczyni nagrobka w kościele Dominikanów (Stanisława i Katarzyny Orlików) wytoczyła Canavesiemu proces - jedno z ciekawszych wydarzeń. Ujawnia kulisy zamówienia, Katarzyna zarzucała C. złe wykonanie. Zapis procesu - ona nie zgadzała się z jakością dzieła, gdyż według jej opinii wyobrażenie męża nie odpowiadało jej - Katarzyna Orlikowa zaznaczała, ze to wyobrażenie nie odpowiada wizerunkowi, które ona przedstawiła C. - według portretu, który dostarczyła. To był jeden z zarzutów. Poza tym, zarzuciła C., ze ułatwił sobie pracę wykorzystując do stworzenia tego wizerunku już porzeźbioną figurę i nadał rysy męża. Postać była wg. Niej nieodpowiednia. Przekaz, który informuje, ze w tych warsztatach wykonywano figury, spodziewając się zamówień. W momencie posuchy i braku zamówień podrzeźbiał sobie figurę,

Nagrobek nie jest zachowany, ale patrząc na obrazki go przedstawiające widać, że autorstwo Cnavesiego jest wątpliwa. Wiele ornamentów roślinno - fantazyjnych, kolumny dekorowane w całości ornamentem okuciowy. To jednorodne wykorzystanie ornamentu okuciowego - to nie są motywy dla niego charakterystyczne. Nagrobek niestety spłonął podczas pożaru Krakowa (kamień też może spłonąć).

Monument interesujący ze względu na inne ornamenty, które nie nalezą do form używanych przez Canavesiego.

Nagrobek Górków - katedra w Poznaniu, 1574 r.

Postaci szczelnie wypełniają wnęki. Andrzej nogą „rozpycha” niszę. W konsekwencji tego typu głębokie osadzenie płyt, podsunięcie płyt pod samą belkę, powoduje, ze ta część jest zaciemniona, nie jest to dla nas zupełnie czytelna postać. Element niedopowiedzenia, zaskoczenie odbiorcy. To tego Canavesi operuje charakterystycznym modelunkiem draperii. W przypadku sukni Barbary - kontrastowanie i kontrastowanie powierzchni dużych, silnie wypolerowanych zestawione z sekwencją załamań, równoległych linii. Linie silnie stylizowane, nie jest to naturalny układ z lat 30-tych.

Nagrobek biskupa Adama Konarskiego, biskupa Poznańskiego, połowa lat 70 - tych. Figura inaczej potraktowana, rodzaj baldachimu ad samą postacią, pzrestrzeń większa. Canavesi - łączenie dwóch materiałów., czy cała struktura jest C.? nie wiadomo. Wymiary kaplicy i model wysłana do Krakowa, wysłana przez Quadro. Niedokończona, bo Q. zasugerował strukturę architektoniczną - pierwsze dzieło, w którym pojawił się segmentowy naczółek. Sam sposób kształtowania draperii - rękawy równoległe, dekoracyjny układ Alby, która ułożona jest na stopach. Stylizacja także pojawia się w układzie twarzy.

Wiele prac przypisywanych Cnavesiemu - Łowicz, Małopolska, inne obszary Wielkopolski:

1. Nagrobek Jakuba Rokossowskiego (zm. 1580), Szamotuły. Praca przypisana. Struktura architektoniczna odpowiada twórczości Canavesiego. Proporcje postaci - krótki korpus, długie nogi. Twarz - bardzo charakterystyczna dla Canavesiego. Błędy w proporcjach. Coś, co nie pasuje. Praca warsztatowa?

2. Nagrobek Kacpra Wielogłowskiego, Czchów (1580).

3. Nagrobki Tęczyńskich z Książa Wielkiego. 1565 - 66. Pierwotnie mogły stanowić nagrobek piętrowy z dwiema postaciami dolnymi i dwiema w partii górnej. Pojawiające się swobodne komponowanie draperii.

4. Nagrobek Łukasza Nagórskiego i jego synka Stanisława, Warszawa, katedra św. Jana, po 1571 r. - więź między osobami.

Stylistyka Cnavesiego - monumentalna, ostra. To tylko jedno oblicze manieryzmu II ćw. XVI wieku i potem IV ćw. XVI wieku. Drugie oblicze - Jan Michałowicz z Urzędowa - zupełnie przeciwne. Bogate, wiele ornamentów, sposób aklasyczn ujęcia, zaprzecza rozwiązaniom renesansowym. Ujęcie figury inne, ale pewna stylizacja jest. Pierwszy artysta polski, o którym, prócz Samostrzelnika, wiadomo.

Michałowicz pochodzi z Urzędowa, ale działa w Krakowie. Duży wpływ na jego twórczość mają prace z terenu Karkowa z połowy XVI wieku. Pewne parce Michałowicza - połowa XVI wieku. Umiera w 1572 roku, jego działalność była wysoko oceniana przez współczesnych, na jego epitafium napisano, ze był „Polskim Praksytelesem”. Zajmował się także architekturą, projektował kaplice grobowe.

Nagrobek biskupa Benedykta Izdbieńskiego Poznań, katedra, po 1553 roku. Struktura nie jest pierwotna.

Ornament dookoła części środkowej, która nie jest dekorowana. Pola gładkie - kontrast wyraźnie czytelny.. budowany nie tylko poprzez tego typu zestawienia, także - elementy duże i małe.

Kolorystyka, detale. Środkowa wnęka ujęta przez elementy, które sugerują podporę. Trzon podpory nie jest trzonem pilastra, ale woluty. Połykana p[rzez maszkaron, który umieszczony jest wyżej. Belkowanie - klasyczne - architraw i fryz, ale to gzyms powinien być podparty przez modylion. Aklasyczne rozwiązania.

Źródło ornamentów (bo figura jest tradycyjna) - sztuka północnej europy, Niderlandów. Ornament zwijany i okuciowy. Ornament okuciowy zupełnie nie jest włoski. Jest to drugie „północne” źródło Michałowicza. Także jego prace są wczesnymi przykładami użycia tego ornamentu w Polsce.

Nie tylko w niewielkim kaboszonie jest ornament okuciowy - także w zwieńczeniu, tarcza herbowa.

Nagrobek Urszuli Leżeńskiej, kościół w Brzezinach. Lata 60-te, częściowo przekształcony. Struktura nagrobka zbliżona do poprzedniego. Swobodny układ ciała, rąk. Chusta - większość kobiet na nagrobkach taką będzie miała, taką chustę nosiły mężatki.

Kolejna praca Michałowicza - nagrobek biskupa Andrzeja Zebrzydowskiego, 1562 - 63. Tempietto na zwieńczeniu, podparty kluczem.

Wawel, kaplica Potockich - dawniej biskupa Filipa Padniewskiego. Po 1572 roku. Fryz tryglifowi - metopowy. Dokładne powtórzenie propozycji Serglia, we wnętrzu kaplica bardzo mieniona - część elementów wyeliminowana. Sam nagrobek - znacznie zredukowany. Często, później, występujący motyw drzwi. Czasem był to motyw naturalny - prowadziły do małej zakrystii, tu już nie. Tu - symbol, wąskie przejście, jak ucho igielne, nie wszyscy mogą przejść. Nagrobek wykonany z alabastru.

Ostatnia z pewnych prac Michałowicza - Łowicz,

Arkadia - nagrobek biskupa Jana Uchańskiego.

Portrety - dość indywidualnie potraktowane postaci, rodzaj stylizacji realizowana.

Przypisywane:

Kraków, Kościół Dominikanów - epitafium Gabriela Szadka, 1563 r.

Chełmo, nagrobek Jana Leżyńskiego, skrzyżowanie nagrobka zebrzydowskiego z innymi. Gdzieś funkcjonujące motywy ustawione w innym zestawie. Może - warsztatowa realizacja?

Architektura około 1560

Lata 60- te : czas intensywnego rozwoju różnych form architektonicznych. Architektura sakralna w Polsce XVI wieku - mało zbadana. Architektura sakralna w tym czasie - nie była Głownem punktem zainteresowania w Polsce. Było wiele przykładów z lat poprzednich, także nowe religie przejmowały stare kościoły. aczkolwiek istnieją zbory budowane na terenie wielkopolski.

Kraków - środowisko wiodące, rzeźbiarsko - architektoniczne. Nowe ośrodki zaczynają się rozwijać. Na przykład - ratusz Poznaniu, przekształcenia. Budynek pierwotnie gotycki, Quadro (Szwajcar) uzyskał zamówienie na przebudowę ratusza w kierunku przeciwnym niż fasada i na wystrój wnętrza. Pierwsza fasada kolumnowa. Attyka nawiązuje do Wielkiego Herbu miasta poznania. Quadro - jako jego realizację można uznać kaplicę Kościeleckich przy kościele w Kościelcu. Sama kaplica - odmienna w formie niż ta, do której jesteśmy przyzwyczajeni - nie ma kopuły.

Maszkarony w sukiennicach krakowskich - Santi Gucci. Zasadnicza część środkowa ma attykę.

Początki rozpowszechniania się attyki. Także z czasem attyka jest tak popularnym motywem. Walory plastyczne, bogate zwieńczenie, dodatkowe motywy, ale także - wprowadzana przez funkcjonalne walory. Dach jest pogrążony, pomiędzy dwoma budynkami - ściana. Pełniły funkcje przeciwpożarowe. Zalecały jej stosowanie rady miasta - urzędowe potwierdzenie, wskazanie na attykę. Stad też być może tak częste jej użycie. Wprowadzanie nowych attyk na gotyckich ratuszach.

---