12. Typ idealny Maxa Webera
Typy idealne w rzeczywistości nie istnieją. Są to pewne hipotetyczne formy, które nadają kontury płynnej społeczno - historycznej rzeczywistości i ją określają w pewien sposób. Max Weber tworzy je, aby móc badać i rozumieć rzeczywistość, ponieważ typu idealnego nie można odkryć w empirycznej rzeczywistości. Typ idealny pozwala uchwycić cechy wspólne danego zjawiska, jego stałość w zmieniającej się stale rzeczywistości. Typ idealny nie odzwierciedla rzeczywistości, jedynie pokazuje jaka mogłaby być, a nie jest. Zatem jest fikcją. Max Weber traktuje także typ idealny, jako instrument uogólniający pewne zjawisko. Typ idealny to pewien nierealny, utopijny, schemat pojęciowy, który empirycznie nie istnieje, jednak jego obraz konfrontuje się z rzeczywistością. Zadaniem badacza jest ustalenie, w każdym przypadku, jak bardzo rzeczywistość zbliża się, bądź oddala od idealnego konstruktu myślowego. „Utopia” taka, jak typ idealny w odróżnieniu od praw przyrody niczego dokładnie nie ustala, Weber twierdzi nawet, że typy idealne przemijają. Mówi jednak także o ich nieuchronności, czyli że ciągle będą powstawać nowe typy idealne, dlatego, że zmienia się kultura. Tworzenie pojęć jest uzależnione od sposobu ujmowania problemu, natomiast problemy zmieniają się wraz z treścią kultury. Typom idealnym nie przypisuje się „prawdziwości”, ani „fałszywości”.
Trzy wewnętrzne uprawomocnienia - podstawy prawomocności panowania
- tradycyjne - autorytet tego, co bezpowrotnie minione; nastawienie, by przestrzegać obyczaju uświęconego szacunkiem; charakterystyczne dla patriarchy i księcia patrymonialnego dawnego typu
- charyzmatyczne - autorytet niecodziennego, osobistego daru łaski (charyzmy), całkowite oddanie oraz osobiste zaufanie do objawień, bohaterstwa, lub innych właściwości przywódczych jednostki; charakterystyczne dla proroków, wybranych wodzów wojennych, władców plebiscytowych, wielkich demagogów i przywódców partii politycznych
- legalne - wiara w ważność legalnego ustanowienia i uzasadnionej poprzez racjonalnie utworzone reguły kompetencji rzeczowej; nastawienie na posłuszeństwo w wypełnianiu wynikających z ustanowienia obowiązków, charakterystyczne dla nowoczesnych „sług państwa”
14. Wpływ etyki protestanckiej na rozwój kapitalizmu (Max Weber).
Jakie dwa elementy etyki protestanckiej wpłynęły na powstanie i rozwój kapitalizmu wg Webera i dlaczego?
asceza, ograniczenie konsumpcji poprzez ascetyczny tryb życia głównie wśród dóbr luksusowych. Dobra nie są własnością człowieka, są one dane mu od Boga tylko na użytkowania. Uwalnia od hamulców narzucanych przez tradycyjną etykę, czyli pochwala dążenie do zysku. Ponadto asceza zwracała się przeciwko wszelkim radością życia i swobodnemu z niego korzystania. Ograniczenie konsumpcji prowadzi do wzrostu oszczędności, a to do wzrostu kapitału, co powoduje wzrost PKB
asceza poprzez pracę - praca jako powołanie zwiększa produktywność. Niechęć do pracy jest objawem braku stanu łaski, a marnotrawienie czasu jest pierwszym i zasadniczo najcięższym grzechem
Jaki jest wg Webera związek pomiędzy etyką protestancka a „duchem kapitalizmu”?
Etyka protestancka miała wpływ na wzrost oszczędności (tworzenie kapitału)
od strony popytowej - wzrost oszczędności, to wzrost akumulacji kapitału, to wzrost PKB oszczędności poprzez prace i ograniczona konsumpcję (nawet gdyby nie było protestantyzmu to oszczędności i tak by były, ale rosłyby wolniej)
od strony podażowej - w krajach katolickich więcej środków idzie na kościół - scentralizowany, a pielgrzymki, odpusty, festiwale religijne sprzyjała nieefektywnemu wykorzystaniu zasobów. W krajach protestanckich środki nie szły na kościół, ale do gospodarki i praca była efektywnie wykorzystywana
Etyka protestancka miała wpływ na tendencję do mieszczańskiego, ekonomicznie racjonalnego sposobu życia, była jego nosicielem, stała u kolebki nowoczesnego „homo oeconomicus”.