Lek. med. Lidia Rajzer
Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Anatomia i Fizjologia skóry
Warstwy skóry:
1.Naskórek
2.Skóra właściwa
3.Tkanka podskórna
Ad1) Naskórek- grubość 0.05mm
Nie posiada naczyń. Składa się z komórek żywych i obumarłych (zrogowaciałych).
Warstwy naskórka -rogowa
- ziarnista
- kolczasta
- podstawna
Komórki powstałe w wyniku podziału warstwy podstawnej, powoli się przesuwają
w kierunku powierzchni skóry ,całkowicie rogowacieją i spłaszczają się tworząc jednolity odporny na czynniki mechaniczne pokład komórkowy. Na skórze tułowia proces przejścia keratynocyta (komórka naskórka) z warstwy żywej do martwej trwa około 4 tygodnie, na skórze skóry owłosionej około 14 dni.
Funkcja: ochrona przed czynnikami mechanicznymi, chemicznymi i fizycznymi.
W żywym naskórku (stratum Malpighi) -następują podziały komórkowe i zachodzą aktywne procesy syntezy białek keratynowych. Końcowym etapem tych przemian jest utrata zdolności do podziałów i śmierć komórki. Dochodzi do zaniku jąder,
a także innych struktur komórkowych, powstaje całkowicie spłaszczona, wypełniona homogenną masą komórka (komórka zrogowaciała).
Wysoką odporność warstwy rogowej warunkują 2 czynniki: nieprzepuszczalna zawartość (keratyna) i bardzo silnie zespolone ze sobą błony komórkowe.
Złuszczanie się komórek następuje dzięki reakcjom enzymatycznym w obrębie substancji międzykomórkowej.
Zawartość wody: - żywy naskórek 70-80%
- warstwa rogowa-10-15%
W skład naskórka wchodzą: -keratynocyty-90%
-melanocyty
-kom. Langerhansa
-kom.Merkela
-limfocyty
Ad2) Skóra właściwa składa się z:
komórek tkanki łącznej-90%
włókien łącznotkankowych (kolagenowe i sprężyste)
substancji podstawowej
Skóra właściwa jest bogato unaczyniona i unerwiona. Jest miejscem toczenia się wszystkich procesów zapalnych. Szybka i skuteczna kontrola przepływu krwi umożliwia dokładną regulację gospodarki cieplnej.
Receptory czuciowe:
ciałka Meissnera (dotyk)
kolby Krausego (temperatura)
ciałka Patera-Paciniego
płytki dotykowe Merkela
wolne zakończenia czuciowe (ból i świąd)
Przydatki skóry:
1.Włosy
- woreczkowate wpuklenia naskórka
- nie występują na dłoni i powierzchni podeszwowej stóp
Cykl włosowy: trwa różnie np.na skórze głowy 2-6 lat, składa się z kilku faz:
- anagen- następuje aktywny wzrost włosa
- katagen-inwolucja macierzy włosa
- telogen-ok. 6 mies.= faza spoczynku, po której włos wypada i rozpoczyna się
nowy cykl.
Barwa włosów zależy od ilości i aktywności melanocytów w opuszce włosa.
Włosy podlegają wpływom hormonalnym, główną rolę odgrywa testosteron.
Utrata ok. 80 włosów dziennie jest normą.
2.Paznokcie
Są zbudowane z odpornej keratyny. Szybkość wzrostu paznokcia wynosi około 0.1 mm/dz. Paznokcie rąk rosną szybciej niż paznokcie stóp. Całkowity odrost paznokci następuje w ciągu 3-4 mies.
Paznokieć składa się z :
- płytki paznokciowej
- macierzy ( znajduje się pod wałem paznokcia i widoczna jest jako obłączek)
- łożyska paznokcia
Barwnik- melanina.
Produkowana przez melanocyty, które są komórkami pochodzenia nerwowego. Przekazują barwnik keratynocytom za pomocą długich wypustek
z melanosomami. Liczba melanocytów zależy od okolicy ciała, najwięcej
w miejscach eksponowanych na słońce i w okolicy narządów płciowych.
Produkcję barwnika pobudza :
- UVB
- nieswoiste stany zapalne skóry
- hormony ( estrogeny, MSH, ACH)
Gruczoły skórne
łojowe- związane z mieszkami włosowymi, wydzielają łój
- największe rozmiary przyjmują na plecach
- największa ilość na twarzy
- androgeny powodują powiększenie gr. łojowych i wzrost wydzielania
łoju
- estrogeny- działają odwrotnie
potowe apokryfowe - występują w obrębie pach, odbytu, narządów płciowych,
pępka.
Wydzielina ich uchodzi do mieszków włosowych i pozbawiona jest
zapachu, który pojawia się pod wpływem bakterii. Są one wrażliwe na
działanie androgenów.
potowe ekranowe - rola termoregulacyjna.
Najwięcej ich występuje na czole, dłoniach i stopach. Nie podlegają
wpływom hormonalnym, lecz regulacji nerwowej.
3