Petrarca wybór pism.
Okres przełomowy we Włoszech, jak i całej europie zach. Filary średniowiecza papiestwo i cesarstwo podlegają przekształceniom, Cesarstwo średniowieczne przestało istnieć po 1250, władzę świecką reprezentowała monarchai francuska,walki pomiędzy papieżem Bonifacym VIII a królem Filipem IV pięknym. W XIV w chaos spowodował że papieże przenieśli się do Awinionu okres zwany niewolą awiniońską. Małe miasto nad brzegiem Rodanu stało się stolicą papieży na 70 lat. Narastają konflikty społeczne na tle przeobrażeń życia gospodarczego, wprowadzono monarchie, nie używano tej nazwy posługiwano się terminem signoria . Nowi władcy mieszkali w Mediolanie, weronie, Padwie, parmie. Florencja stanie się domeną wpływów rodu Medici czyli medyceuszów którzy od XV sprawują kontrolę nad życiem politycznym Toskanii. Wenecja w XIV znajduję się w rozkwicie gospodarczym i politycznym, przekształca się z republiki morskiej w państwo włoskie, Genua traci na znaczeniu . Wiek XIV jest wiekiem przemian, dawne ideały nie są atrakcyjne , szukano nowych koncepcji, racjonalizm scholastyczny i filozofia Arystotelesa stają się przedmiotem krytyki, starożytność jest godna naśladowania. Dante reprezentuje kończący się świat, petrarca to wyraziciel nowych aspiracji,
Życie Petrarki
Urodził się w Arezzo 20 lipca 1304 r. jego ojciec pietro został wygnany z Florencji 20 paz 1302 r. Oskarżano go o oszustwo, sfałszowanie dokumentów. Wraz z rodziną zamieszkał od lutego 1305 r . w wieskiej posiadłości Incisa In Valdarno niedaleko Florencji , gdzie będzie 6 lat. Francisco został umieszczony w szkole w Carpentras, jego kolegą był Guido Settimo pozniejszy arcybiskup Geniu.W 1319 r. rozpoczął studia prawnicze w Montpellier , gdzie był 4 lata. Po śmierci ojca powrócił do Awinionu w kw. 1326 r. zaczął interesować się dziełami Cycerona, zmienia nazwisko Petracco na Petrarca. Pierwsze spotkanie z Laurą odbyło się 6 kwietnia 1327 r , w Wielki piątek w kościele ST. Klary. W 1330 zawarł znajomość znajomość rodem rzymskim Cellonów , od 1333 zaczynają się liczne podróże poety, udaje się do Lionu, Paryża, gandway, legie i do kolonii. W legie odnalazł dwie mowy Cycerona. Pierwszą podróż do Rzymu odbył w grudniu 1336 r, w Marsylii. Przybył do Civitavecchia ale dostęp do wiecznego miasta utrudniały bandy rozbójników.Po pewnym czasie dociera doRzymu który go fascynuje. W sierpnia 1337 r. znowu jest w Awinionie, miejscem pobytu jest Vacluse w pobliżu rezydencji papieży. Będzie to okres twórczej pracy literackiej. W tym czasie ma stosunki z nieznaną bliżej kobietą, rezultatem jest syn Giovanni ur, w 1337 r. Pierwszym większym dziełem poety był poemat epicki Africa. W 1338 r. na prośbę kardynała Cellony towarzyszył Hubertowi w pielgrzymce do Sainte Baume koło Marsylii, spotkał też zakonnika Barlaama który będzie go potem uczył greckiego. W 1341 miało miejsce ważne wydarzenie , koronacja wieńcem poetyckim. Najważniejsza była opinia o nim jako o wielkim uczonym, było wiadomo że pisze epos mający dorównać Eneidzie. Stał się on symbolem wielkiego ruchu umysłowego , król Neapolu przyjmował go z wielkimi honorami, odziewał własną szatą , prosił o dedykację Africy.Petrarca kreślił autoportrety uwydatniające jego talent poetycki , stosunek do starożytności. Sława jego wzrastała z biegiem lat, pobyt w Awinionie ułatwia zdobywanie sławy. Zdawał sobie sparwę ze jego sława wyprzedza jego osiągnięcia, był znany jako poeta Laury, liczył że Africa przyniesie mu rozgłos. Był znany już w 1340r. dziwnym zbiegem okoliczności koronę poetycką zaproponowano mu tego samego dnia co dostał laur poetycki, dwa miesta Paryż i Rzym. Petrarca przyjął zaproszenie
Rzymu i w lutym 1341 udał się do Neapolu , egzamin trwał parwie 3 dni i uznano że zasługuje na wyróżnienie, ceremonia odbyła się na Kapitelu w Wielkanoc 8 kwietnia 1341 r. W jednym z listów opisuje uroczystość. Wyjazd z Rzymu nie był łatwy przez rozbójników. Następnym etapem wędrówki jest Parma, maj 1341 r,na wiosnę 1342 wrócił do Awinionu. W tym roku są 2 wydarzenia ważne w jego życiu: Gerard wstąpił do zakonu kartuzow, Franceso został po raz 2 ojcem, córki (Francesca ). W 1343 umiera jego przyjaciel i protektor król Neapolu Robert. W Rzymie wybuchły nowe rozruchy w których bierze udział Cola di Rienzo odegrał on potem role w życiu Petrarki i w dziejach wiecznego miasta. Petrarca w 1343 z polecenia papieża udaje się do Neapolu. Opisał zakonnika Roberto di Mileto ,tu ciekawy opis.Trwająca dwa miesiące od paz do grudnia 1343 r, misja dyplomatyczna Petrarki nie osiągnęła celu( chciał zwolnić członków roku pipini, przyjaciół Colonnów).
Petratca znalazł się w Parmie w boże narodzenie 1343 r., panowała tam wojna, opuścił miasta w 1345 r. W czasie podróży został napadnięty , opisuje to w swoim liście. Potem udaje się w podróż przez Bolinię do Werony, gdzie odnajduje listy Cycerona. Petrarca osiadł w Vaycluse, 2 lata, na tym tle ważne są wycieczki . Już w 1345 wszedł z bratem na górę Ventoux wAlpach. Rok 1347 to nowe zainteresowania , związanymi z wypadkami w Rzymie. Miasto było areną walk współzawodniczących frakcji,, wyrasta postać trybuna ludu Coli di Rienzo. Urodzony w 1312 r Cola otoczony był legendą, twierdzono że był synem Henryka VII, rozczytywal się w pismach starożytnych np. Cyceron, Seneka, Waleriusz Maksimum. Dawną wielkość przeciwstawiał dekadencji świata współczesnego podobnie jak Petrarca. Do tego dołączyły się teorie opata Gioacchio Joachima da Fiore, dzielił dzieje ludzkości na 3 etapy. Epokę niewolnictwa, ludzi wolnych i kapłaństwa.Joachim opiera się na starym i nowym testamencie, Colla szuka wyjścia w sztuce starożytnej, chciał wskrzesić wielkość Rzymu.Powstanie obaliło rządy senatorów , władzę oddano 20 lipca 1347 r. trybunowi. Został nim Cola di Rienzo, chciał on iść śladami Cezara, Oktawiana, scypiona rozpoczynając politykę jednoczenia Italli pod przewodnictwem Rzymu.Trybun nie mógł zaradzić brakom politycznym i gospodarczym. Trudności spowodowały kryzys i 15 grudia 1347 Cola zrzeka się swych godności.Dla Petrarki to przykra niespodzianka, powiązanie ze sprawą Coli spowodowało oziębienie, bliskie zerwaniu sposunkow z rodem Cellonów. Postanowił udać się do Rzymu , wyruszył 20 list lecz nie dotarł.Petrarca zamieszkał w Parmie ze swoim synem, często zmieniał miejsce zamieszkania. W weronie w maju dociera do niego wiadomość o śmierci Laury która padła ofiarą zarazy w kw 1348 r., potem umiera kardynał Collona. W 1349 rozpoczął prace nad uporządkowaniem Listów poetyckich oraz tych pisanych prozą. Odbywa się proces Coli , został uniewinniony. Zmienia się polityka kuri rzymskiej, chcą odzyskaż posiadłości włoskie, kardynał Albornoz rozpoczął dzieło odbudowy państwa kościelnego.
Ostatnie lata Petrarca spędził we Włoszech, latem 1353 pożegnał się z Vaucluse, arcybiskup Giovanni Visconti ofiarował mu gościne w Mediolanie, przyjął propozycje. Ważnym epizodem jest wymiana listów z cesarzem Karolem IV spotkanie we Włoszech oraz podróz poety do Pragi. Karol zostaje koronowany 1355 r.We wrześniu 1355 petrarca choruje na malarie.W 1358 pisze list przeciwko Fra Jacopo Bussolariemu który chciał wprowadzić rządy demokratyczne w Pawii. W 1361 panowała zaraza, jej ofiarą padł syn Petrarki . Poeta chciał osiedlić się na stałe w stolicy Rep św. Marka w tym celu zwarł umowę z Gran Consiglio na mocy której w 1362 zapisał swą bogota biblioteke miastu otrzymując za to pałac zwany pałacem dwóch wież. Zamieszkała z nim córka z mężem i dziecmi.W 1369 r. nastąpił nawrót malarii unieruchomił go w chwili gdy papież Urban V chciał się z nim spotkac w Rzymie. Było to ważne dla świata katolickiego gdy po 60 latach głowa kościoła powróciła do stolicy chrześcijańskiej.W kwietniu 1370 pisze testament,ostatnie lata życia spedza w Arqua w pobliżu Padwy.Ostatni list pisano do Boccaccia pochodzi z 8 czer 1374r. Zmarl z 18 na 19 lipca 1374 r. W arqua gdzie został pochowany.
Problemy religijne, kulturalne, sens życia.
Petrarca mało interesował się ojczyzną swje rodziny i nie chciał wracać do miasta które zle obeszło się z jego ojcem, czuł się Włochem i Europejczykiem, uważał się za dziecko kultury antyku, jest człowiekiem epoki przełomu, jest niewątpliwie chrześcijaninem, problemy etyczne wysuwają się w jego credo religijnym na 1 plan,jego ideałem jest kochać boga , oddawać mu cześć i wzdychać do niego całym sercem.Potępia oszczerców, prawdziwa pokora powinna być doceniana, ubóstwo należy cenić wyżej niż bogactwa, uczciwa krytyka ma większą wartość niż hipokryzja, trzeba dążyć do poprawy moralnej, śmirć jest nieuchronna, czas upływa szybko, życie jest zaprzeczeniem szczęścia i piękna. Poeta czytał autorów starożytnych jak i współczesnych omawiającyh uczieckę czasu i krotkie życie. Ideałem poety było życie które trwałoby wiecznie. Czas przemija szybko więc trzeba z niego korzystać, Motyw śmierci pojawia się w Canzoniere i Trionfi jak w listach. Rysem poety jest melancholia połączona z uczuciem zmęczenia, petrarca opisuje stan swego ducha wykraczając poza razy stoickiego spokoju i nie ukrywając bólu. Konflikt jednostki i zbiorowości człowieka i fortuny występują w jego twórczości, dobrze analizuje swoje uczucia i myśli znacznie mniej uwagi poświeca psychologi innych ludzi. Oryginalność poety polega na bogatej skali uczuć niż na głębi umysłu , interesował się fortuna, losem człowieka pozbawionego wpływu na wypadki które go dotyczyły.Powtarzał ze to co dzieje się na świecie to walka z samym sobą luz ze światem. W jego poezji mamy piękne opisy krajobrazów , zrozumienie uroku wsi i zjawisk natury. Poeta rozkoszuje się wonią kwiatów, śpiewem ptaków, wolnością która jak sam pisał zawsze pragnął i szukał.
Nowy styl człowieka humanisty.
Petrarca cenił wysoko przyjaźń , nadawał pseudonimy przyjaciołom zgodnie z modą, znajdowali się tu król Neapolu, przedstawiciele rodu Collona, rodu Cerrara z Padwy itp. Byli to ludzie z różnych stron Europy przeważnie z Włoch, o zyciu i kłopotach pisał często, dyskutuje na tematy moralne, piętnuje szarlatanów, pasożytów społecznych, skąpstwo,, potępia przesądy, wiare w wróżbitów wróżbitów astologow,pijaństwo, życie ponad stan, interesuje go los Rzymu, czemu daje wtraz w listach do Benedykta XII i Klemensa VI,zachęca papieża Urbana V do porzucenia Awinionu, porusza tragiczne wypadki jak zamordowanie przyjaciela.
Humanizm, Rzym, Italia.
Występuje na arenie politycznej jako obserwator, krytyk, doradca, odnowienie imprrium było jego ideałem. Włochy to przedewszystkim Italia, jest kontynuatorem myśli i tradycji starożytnych,poeta pokłada wiarę w papieża, w cesarza, w Coli di Rienzo w zależności od sytuacji. Uznaje że porządek świata spoczywa na papiestwie i cesarstwie, chwali zarówno monarchie w Neapolu jak i rep w Wenecji.Krytykuje niemoralność w Awinionie , uchodził za 1 z pionierów idei jedności narodowej Włoch . Idea cesarstwa rzymskiego odżyła na Sycylii w poł XIII w., jej rzecznikiem był Piero della Vigna. Slabą stroną poety była chęc powiązania przeszłości z teraźniejszością, podobnnie jak Dante był przekonany że świat jest zepsuty, stoi nad przepaścią , rzadko wystepował czynnie na arenie politycznej, w 1336 zwrółcił się do Benedykta XII
. Opowiada się on po stronie monarchi,jego uczucia kierowały się w stronę Włoch XV w. Stawia Italie wyżej niż inne kraje, wierzy że Włochy będą wolne i zjednoczone. Nie stworzył systemu politycznego, do zagadnień podchodził jako poeta.
Humanizm nie był nowy, ale spojrzenie Petrarki różni się od innych, towarzyszy mu cheć odtworzenia histori i kultury antyku na podstawie źródeł autentycznych , prawda powinna być dla wszystkich . Humanizm średniowieczny do XIII w koncetrował swą uwagę na problemach filozoficznych, humanizm XIV w uwzględnia jednostkę konkretną , jej uczucia, wkracza też w dziedzinę literatury.Humaniści przejmowali to co w kulturze starożytnej nie stało z dogmatami chrześcijaństwa, W dziełach poety mamy akcenty wrogie do nie Włochów, humanizm Petrarki przejawia się w kulcie kultury i literatury starożytnej. Jego listy są pełne reminiscencji z lektur autorow łacińskich, poeta pisał po łacinie swe traktaty i listy , twórczość w jeżyku włoskim to Canzoniere i Trionfi. Poeta interesował się pisarzami chrześcijańskimi , nie znajdował upodobania w lekturze psalmów psalmów ojców kościoła, wyjątek stanowił św. Hieronim, filozofia scholastyczna interesowała go w niewielkim stopniu, z autorów śred, miał dzieła Abearda, Fulberta de Chartes , Hugues de Saint- Victor. Św. Augustyn wywarł duży wpływ na poete, obaj odczuwali potrzebe miłości, cenili wysoko przyjaźń, opłakiwali zepsucie świata, odczuwali upływ czasu, byli wrażliwi na piękno i sztukę, Autorytet św. Augusta był dominujący w XIII w , potem zmalał bo wzrósł Arystoteles, po stronie Augusta opowiadali się franciszkanie i humaniści- platoniści w tym Petrarka. Interesował go też św. Ambroży i św. Hieronim.
Koncepcja sztuki, poety, literatury.
Petrarka jest myślicielem i poetą, autorem dwujęzycznym, odczuwał żywo piękno sztuki, muzyki , rzeżby i malarstwa. Dzieło sztuki od VII do XIII w uważano za produkt spreparowany wd przepisów poetyk dla celów ulitarnych, dydaktyczno moralnych. Zachwycano się bardziej materią z której powstało dzieło sztuki niż talentami twórcy, rysunek był ważniejszy niż kolor. Petrarca rozumie piękno natury, które towarzyszy jego uczuciom i sytuacji jako niezbędne tło, był wrażliwy na piękno muzyki, w liście do nieznanego bliżej muzyka Floriano da Nimi poeta ubolewa nad upadkiem kulturalnym epoki która nie umie ocalić ani sztuki ani artysty. Wypowiadał się na temat poezji i poety, wzorem jest dla niego Wergiliusz.Dla myślicieli średniowiecznych problemem była funkcja utylitarna literatury, czy i w jakim stopniu poezja mogła ułatwić zrozumienie sensu bibli. Wiele teoretyków pisze że literatura powinna uwzględniać kilka momentów: tematykę, zamiary autora, cel dzieła i jego miejsce w całokształcie wiedzy. Poezję wiązano w gramatyką i retoryką, z czasem poezja i wiedza rozdzielają się literatura staje się świadoma swej myśli i znaczenia co głosi Jean de Meung w Roman de la Rose. Duża waga piękna i języka, Petrarca podobnie jak Platon podkreśla wartość substancji werbalnej jako narzędzia propagandy ideologicznej, autor musi wierzyć w wartość i prawdziwość wypowiedzi. Poezja na źródło w natchnieniu , jest darem bożym, dla wybranych. Petrarka był świadomy że oprócz wartości ściśle artystycznej dzieło poetyckie powinno spełniać misję utylitarną powinno informować czytelnika. Jednym z dyskutowanych aspektow była zwięzłość dzieła, brevitas. Pisali już o tym Cyceron, Kwintylian, Horacy. U Petrarki w poezji jest zasada concis -zwiezły, brevis -krótki, w listach jest rozwlekły. Pisarze od XI są świadomi o dużym wpływie ich działalności na dzieje ludzkości. Wypływa poczucie ważności roli którą pełnią, poeta działa bezinteresownie , w imię idei. Petrarka podkreśla niezależność poety który należy do kategori wyjątkowej,poeta jest nauczycielem mądrości i moralności , poeta ma prawo marzyć. Prawdziwy poeta łączy w sobie mądrość wielkich filozofów. Petrarka był krytykowany przez znanych lub anonimowych czytelników, jego odp były ostre i gwałtowne, potępia on anonimowego krytyka działającego przez zazdrość. Cenił on swoją twórczość twórczość był wrażliwy na krytykę.
Africa.
Poemat epicki, obiecywał sobie po tym dziele sławe. Bohaterem jest Scypion syn Scypiona kosula, który zginął w wojnach w Hiszpanii. Scypion Młodszy walczył w Hiszpanii, wylądował w Afryce w 204 r,, zwyciężył pod Zammą wojsko Kartagińczyków Kartagińczyków 202 r., ostatnie dwa lata życia spędził w Liternum koło Rzymu oskarżony przez Katona Starszego o nieprzestrzeganie praw i nepotyzm. Dookoła tej postaci i wojny Petrarka osnuł swe dzieło.Poemat był sławny zanim był napisany, chciał napisac dzieło na miarę Eneidy. Epos był hołdem dla wielkiej przeszłości , odtwarzał moment gdy walka Kartaginy i Rzymu skonczyła się zwycięstwem Rzymu. Africa rozpoczęta w Vaucluse w 1338 r została skończona w 1341 w Selvapiana. W chwili śmierci poety dzieło było w rękopisie, za jego zycia poemat był nie znany , gdy został udostępniony szerokiemu ogółowi zachwyt zmalał. Africa to 9 ksiąg, pisanych heksametrem. Duże luki między IV a V księgą i w IX. Rozpoczyna się snem Scypiona któremu ukazuje się ojciec by poprowadzić go do królestwa zmarłych, opowiada mu dzieje 1 wojny unickiej, Scypion widzi wilkiech wodzów przeszłości. W księdze 2 sen trwa nadal. Scypion Starszy ostrzega syna przed Haniballem , pokazuje mu przyszłe dzieje Rzymu za czasów Cezara i Augusta. W księdze 3 sen ustępuje rzeczywistości, pałac Syfaksa króla Numidii. Leliusz przyjaciel Scypiona przybył jako poseł by pozyskać władcę dla sprawy rzymskiej. Główną treścią księgi 4 jest mowa pochwalna na cześć Scypiona wygłoszona przez Leliusza. Księga 5 zawiera historię małżeństwa króla Numidii Masynissy z Sofonisbą, żoną pokonanego Syfaksa. Księga 6 pokazuje zejście Sofonisy do piekieł, Trybut przebacza jej samobójstwo. Hanibbal wraca do Afryki, w księdze VII jest mowa o rozmowie Scypiona z Hanibalem a następnie opis bitwy pod Zamą. Księga VIII to losy Hanibala który uciekł z Afryki by szukać sprzymierzeńców przeciwko Rzymowi. Powrót Scypiona do Italii to temat IX księgi.
Petrarka ulegał wpływom modeli klasycznych , poemat jest przeładowany mitologią i elementami elementami histori Rzymu w oparciu o Liwiusza. Scypion jest zbyt wyidealizowany, to Sofonisba i Masynissa przemawiają do czytelnika, szlachetne uczucia budzą sympatie. Epizod śmierci Magona ma charakter elegijny. Dodanych epizodow zalicza się sen Enniusza. Ukazał się mu Homer , pochwała poezji, hołd nieśmiertelnej sławie poetow.
Listy.
Odzywa się sam Petrarka, jego przyjaciele, jako dokument historyczny mają one znaczenie poznania osobowości autora, zachowała się tylko ich część gdyż Petrarka uporządkowując papiery zniszczył wiele z nich. W 1349 r. powziął decyzję uporządkowania listów i nadania im struktury. W latach 1350-52 robi to samo odnośnie do Epistole metricae. Podczas ostatniego pobytu zajmuje się listami przyjacielskimi, pracę kontynuuję w Mediolanie. Mediolanie Wenecji nadał formę zbiorowi Familiares i rozpoczął redagowanie listów starczych. Posiadamy kilka zbiorów listow, familarium rerum libri zawierają 350 listow napisanych w 1325-65. Seniles ok. 125 listów zawartych w 17 księgach, 1361-74. Sine nomine to 19 listów , 1342-58, Variae to 57 listy. Wszystkie listy pisane są proza w j, łacińskim, odzielną grupę stanowią te pisane wierszem Epistole metricae. To 66 listów , 3 księgi, 1333-54. Najciekawszy to list Fam opisujący wejście na szczyt gory Ventoux. Obok portrecisty występuje w listach Petrarka malarz scen obyczajowych, krajobrazowych krajobrazowych zjawisk atmosferycznych. atmosferycznych wierszach popisuje się erudycją , występuje przeciwko przesądom , wierze w astrologów, wróżbitow. Niektóre listy maja charakter wyznań lub wspomnień. Ważny jest list do przyjaciela Guido Sette, stanowiący autobiografię.Jedną z myśli listów autora jest chęć ucieczki od małostkowości , dekadencji swiata współczesnego oraz tęsknota do wielkości Rzymu. W listach pod koniec 1359 r na 1 plan wysuwa się postać intelektualisty dla którego kultura jest głowną racją bytu.