Temat: Wypowiedzenia złożone.

Cele lekcji

Uczeń:

- utrwala wiadomości o rodzajach zdań oraz o spójnikach;

- rozpoznaje zdania złożone;

- nazywa rodzaje elementów składowych w zdaniu złożonym.

Pomoce: podręcznik Jutro pójdę w świat kl. 5, s. 77 - 80; karty pracy.

Tok lekcji

1. Powtórzenie wiadomości:

1. ile orzeczeń ma zdanie pojedyncze, a ile złożone?

2. jaka część mowy służy w zdaniu złożonym do spajania zdań składowych?

Uwaga: Uczniowie podają przykłady zdań pojedynczych i złożonych.

2. Gra w przysłowia - podział klasy na kilka grup. Każda grupa otrzymuje ten sam zestaw przysłów - karta pracy 1.

Uwaga: Przysłowia należy powycinać tak, by każde było na jednej małej karteczce. Zadanie polega na oddzieleniu przysłów mających postać zdań złożonych
od zdań pojedynczych oraz równoważników i na podkreśleniu spójników. Po omówieniu pracy należy zwrócić ueagę na inne słowa łączące zdania (bez wprowadzania terminu) oraz na znaczenie przysłów w języku.

Klucz do karty pracy 1

Równoważniki: Rozum największa majętność. Nadzieja matką głupich. Lepszy wróbel w garści niż kanarek na dachu. Lepszy w domu groch, kapusta niż na wojnie kura tłusta. Czas to pieniądz. Z małej chmury duży deszcz. Rzadko słodycz bez goryczy. U skąpego zawsze po obiedzie.

Zdania pojedyncze: Wilk i złodziej po nocy wędrują. Apetyt rośnie w miarę jedzenia. Na świętych Szymona i Judy spodziewaj się śniegu lub grudy. Nie wywołuj wilka
z lasu. Ucz się na cudzych błędach. Złe wieści mają skrzydła. Żadna praca nie hańbi. Złość piękności szkodzi. Poznasz głupiego po śmiechu jego.

Zdania złożone: Złodziej myśli, że wszyscy kradną. Ani się woda wróci, która upłynęła, ani godzina, która już minęła. Barbara mrozi, Mikołaj lód zwozi. Daj kurze grzędę, a ona powie: wyżej siędę. Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta. Kto pyta, nie błądzi. Cudze chwalicie, swego nie znacie.

3. Ćw. 3, s. 78.

4. Uzupełnianie równoważników zdań orzeczeniami - karta pracy 2.

Klucz do kart pracy 2 Dosyć [jest] ten bogaty, co miłość posiada. Bogu [należy się] co boskie, cesarzowi [należy się] co cesarskie. Co [jest] za dużo, to [jest] niezdrowo. Co [jest] w kobiecym sercu na dnie, to i diabeł nie odgadnie.

5. Rodzaje wypowiedzeń składowych - powrót do zdań z karty pracy 2. Wskazanie
   z czego składają się przysłowia mające postać wypowiedzeń złożonych (ze zdań
   i równoważników). Odczytanie informacji ze s. 79. Analiza przykładów z ramki.

6. Wypowiedzenia złożone w tekście. Spójność. Karta pracy 3.

7. Ćw. 6, s. 80 (praca w grupach lub parach).

8. Zdania złożone i pojedyncze a budowanie nastroju i napięcia - karta pracy 4.

9. Praca domowa do wyboru:

1. Określ typy zdań we fragmencie Dynastii Miziołków - s. 81, w zapisie z 12.09.

2. Napisz fragment horroru, powieści przygodowej lub sensacyjnej wywołujący duże napięcie.

Karta pracy 1

• Rozum największa majętność.

• Nadzieja matką głupich.

• Lepszy wróbel w garści niż kanarek na dachu.

• Lepszy w domu groch, kapusta niż na wojnie kura tłusta.

• Czas to pieniądz.

• Z małej chmury duży deszcz.

• Rzadko słodycz bez goryczy.

• U skąpego zawsze po obiedzie.

• Wilk i złodziej po nocy wędrują.

• Apetyt rośnie w miarę jedzenia.

• Na świętych Szymona i Judy spodziewaj się śniegu lub grudy.

• Nie wywołuj wilka z lasu.

• Ucz się na cudzych błędach.

• Złe wieści mają skrzydła.

• Żadna praca nie hańbi.

• Złość piękności szkodzi.

• Poznasz głupiego po śmiechu jego.

• Złodziej myśli, że wszyscy kradną.

• Ani się woda wróci, która upłynęła, ani godzina, która już minęła.

• Barbara mrozi, Mikołaj lód zwozi.

• Daj kurze grzędę, a ona powie: wyżej siędę.

• Gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta.

• Kto pyta, nie błądzi.

• Cudze chwalicie, swego nie znacie

Tabela do układania przysłów:

Przysłowia mające postać
równoważników zdań	zdań pojedynczych	zdań złożonych

Karta pracy 2

Uzupełnij równoważniki zdań orzeczeniami.

Dosyć ten bogaty, co miłość posiada. ......................................................................................

Bogu - co boskie, cesarzowi - co cesarskie. ..........................................................................

Co za dużo, to niezdrowo. ...................................................................................................

Co w kobiecym sercu na dnie, to i diabeł nie odgadnie. ......................................................

Karta pracy 3

Uzupełnij tekst o wskazane poniżej informacje. Dodawaj odpowiednie spójniki oraz słowa: który, gdzie, kiedy.....

Przykład: Dostałam list w pięknej kopercie. (1).

1. Ta koperta miała nadruk w motyle.

Dostałam list w pięknej kopercie, która miała nadruk w motyle.

W poniedziałek Tolek odebrał dziwny telefon (1), ...................................................................... ........................................ Dowiedział się, (2) ............................................................................. Potem Tolek cały ranek myślał o tym, czy naprawdę ma jakiegoś bogatego stryja. Cieszył się, (3)............................................................. ............................................................................... W końcu wyszedł do pracy (4),................................ ................................................................. Szef (5), ..................................................................... ........................................................................... nie był zachwycony. Tolek jednak nie przejął się humorem szefa, bo nurtowały go myśli o dalekiej Kanadzie (6), ........................................ ......................................................... Tolek był zachwycony, .................................................. ...............................................................................................................................................

1. Ten telefon zaintrygował go bardzo.

2. Dzwonił nieznany mu wcześniej stryj z Kanady.

3. Zawsze miło odnaleźć rodzinę.

4. Było już za późno, żeby zdążyć.

5. Szef miał tego dnia mnóstwo spraw do załatwienia.

1. W Kanadzie mieszkał tajemniczy bogaty stryj.

2. Podśpiewywał wesoło, wracając do domu.

Karta pracy 4

Który z tekstów wywołuje większe napięcie? Dzięki czemu?

1. Było już ciemno. Tomek szedł szybko. Ciągle przyspieszał. Ktoś za mną idzie? Nie, to było tylko wrażenie. Nareszcie dotarł do domu. Nacisnął klamkę.

2. Było już ciemno, więc Tomek szedł szybko i ciągle przyspieszał. Miał wrażenie, że ktoś za nim idzie. Nareszcie dotarł do domu i nacisnął klamkę.

3

www.wsip.pl

---