2.20. Organy kontroli państwowej i ochrony prawa

Najwyższa Izba Kontroli

Najwyższa Izba Kontroli jest najwyższym organem kontroli państwowej, podle­gającym bezpośrednio sejmowi. Na jej czele stoi prezes NIK-u, powoływany przez sejm za zgodą senatu na 6-letnią kadencję. Ten sam sejm ma prawo go odwołać. Prezes NIK-u posiada immunitet. Nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej, zatrzymany czy aresztowany bez zgody sejmu, z wyjątkiem ujęcia go na go­rącym uczynku lub jeśli jest to konieczne dla prawidłowości toku postępowania. Do kompetencji NIK-u należy badanie legalności, gospodarności, rzetelności i ce­lowości działań organów administracji państwowej i Narodowego Banku Polskie­go, legalności, gospodarności i rzetelności samorządu terytorialnego, a także le­galności i gospodarności podmiotów gospodarczych w zakresie, w jakim wykorzystują

one środki publiczne. NIK podejmuje działania na wniosek sejmu oraz jeao orga- , , , . ,.

.

now, prezydenta, prezesa Rady Ministrów, a także z własnej inicjatywy. NIK ₀₍j 2007 r

podlega sejmowi, któremu przedkłada m.in. analizę wykonania budżetu państwa,

informacje o wynikach kontroli, a także przedstawia coroczne sprawozdanie ze

swojej działalności.

Rzecznik Praw Obywatelskich

Rzecznik Praw Obywatelskich to jednoosobowy urząd, który stoi na straży praw człowieka i obywatela. Powołuje go sejm za zgodą senatu na 5-letniq kadencję. Jest niezależny od innych organów i odpowia­da tylko przed sejmem (zob. s. 1 75).

Prokuratura

Prokuratura stanowi część aparatu państwowego, którego zadaniem jest strzeżenie praworządności, ściganie przestępstw i sprawowanie funkcji oskarżyciela w roz­prawach sądowych. Jej struktura w większości wypadków pokrywa się ze strukturą sądów powszechnych. Na czele prokuratury stoi Prokurator Generalny, którym jest urzędujący minister sprawiedliwości. Podlegają mu:

• prokuratury powszechne, które dzielą się na rejonowe, okręgowe (zajmują się najcięższymi przestępstwami i nadzorują działania prokuratur rejonowych), ■apelacyjne (prowadzą najważniejsze śledztwa, sprawują nadzór nad prokura­turami rejonowymi i okręgowymi) oraz Prokuratura Krajowa (sprawuje nad­zór nad pozostałymi prokuraturami, jej członkowie biorą udział w postępowa­niach przed Sądem Najwyższym i Naczelnym Sądem Administracyjnym, a jej szef - Prokurator Krajowy - jest zastępcą Prokuratora Generalnego).

• prokuratury wojskowe, które dzielą się na garnizonowe, okręgów wojsko­wych oraz Naczelną Prokuraturę Wojskową (Naczelny Prokurator Wojskowy jest zastępcą Prokuratora Generalnego).

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji to organ konstytucyjny, który powstał w 1 992 r. Składa się z 5 człon­ków, z których 2 powołuje sejm, 1 senat, a 2 prezydent na ó-letnią kadencję. Na czele Rady stoi przewodniczący, którego KRRiT wybiera ze swego grona. Do zadań Rady należy: 0 powoływanie rad nadzorczych w telewizji i radiofonii publicznej; 0 udzielanie zezwoleń na działalność komercyjnych stacji radiowych i telewizyjnych; 0 stanie na straży wolności słowa i prawa do informacji;

• rozdzielanie środków pochodzących z abonamentu radiowo-telewizyjnego;

• kontrola działalności nadawców w granicach określonych ustawą;

0 opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących radiofonii i telewizji.

---