Porównanie czasów przyszłych

Spis treści: Wstęp Kiedy stosujemy jaki czas przyszły? Plany zajęć i rozkłady Decyzje, plany i zaplanowane wydarzenia Podkreślenie intencji czyli emfaza Pytanie o plany na przyszłość Tryb rozkazujący i warunkowy Czas przyszły w teraźniejszości Prośby, odmowy, obietnice Przypuszczenia i opinie Podsumowanie

Wstęp

Ponieważ w języku angielskim istnieje dość duża liczba czasów pozwalających na mówienie o przyszłości czesto pojawia się niepewność, użycie którego z danych czasów będzie w danej sytuacji poprawne. W tym dziale porównane zostaną ze sobą czsy Present Simple, Present Continuous, Future Simple oraz forma 'be going to'. Zaprezentowane zostaną typowe przykłady i problemy związane ze stosowaniem tych dwóch czasów. Przed lekturą tego działu zaleca się dokładne zapoznanie się z budową i stosowaniem wymienionych wyżej czasów.

Kiedy stosujemy jaki czas przyszły?  

Plany zajęć i rozkłady jazdy

Kiedy mówimy o rozmaitych rozkładach jazdy (pociągów, autobusów, samolotów, etc.) lub o ustalonych planach zajęć stosujemy tylko czas Present Simple. Użycie pozostałych czasów przyszłych w takiej sytuacji jest nieprawidłowe. Ważne jest natomiast zauważenie różnicy pomiędzy mówieniem o planowanym wydarzeniu a wydarzeniem, które właśnie ma miejsce, wtedy bowiem należy użyć czasu Present Continuous.

Przykładowo:

• The plane from NYC lands at 7 o'clock. [Samolot z Nowego Jorku ląduje o 7.]

• The plane form NYC is landing now. [Samolot z Nowego Jorku właśnie ląduje.]

• The plane from NYC lands now.

• The lecture with professor Henry starts at noon. [Wykład profesora Henry'ego zaczyna się w południe.]

Pierwszy przykład to prawidłowe użycie czasu Present Simple opisującego rozkład lotu. W drugim przypadku mówimy już o samolocie lądującym w danej chwili, zatem stosujemy czas Present Continuous. Zastosowanie czasu Present Simple jak w przykładzie trzecim jest nieprawidłowe. Ostatni przykład to również prawidłowe zastosowanie Present Simple, gdyż mowa tam o zaplanowanych zajęciach.

Decyzje, plany i zaplanowane wydarzenia

Najczęstszym problemem jest wybór właściwego czasu kiedy podejmujemy decyzje odnośnie jakiegoś wydarzenia bądź czynności lub mówimy o zaplanowanych wydarzeniach. Możliwe jest wtedy użycie aż trzech czasów: Present Continuous, Future Simple i formy 'be going to'. Czas Future Simple jest stosowany kiedy decyzje podejmujemy w tej samej chwili, w której ją oznajmiany. Jeśli zaś wspominamy o decyzji lub wyborze podjętym wcześniej to prawidłowe jest użycie konstrukcji 'be going to'. Czas Present Continuous jest z kolei używany do mówienia o wydarzeniach przyszłych uprzednio przez nas zaplanowanych i zaaranżowanych (jak np. urlop lub spotkanie z przyjaciółmi).

Porównajmy kilka przykładów:

• I will go for a journey around the world. [Pojadę w podróż dookoła świata.]

• I'm going to go for a journey around the world. [Zamierzam pojechać w podróż dookoła świata.]

• I'm going for a journey around the world. [Jadę w podróż dookoła świata.]

Powyższe przykłady mówią wszystkie o tym samym wydarzeniu przyszłym (podróży dookoła świata), lecz patrzą na nie nieco z innej perspektywy, od której zależy wybór właściwego czasu. W pierwszym przykładzie osoba mówiąca właśnie podejmuje decyzję o podróży, stąd użycie czasu Future Simple. W przykładzie drugim jakiś czas później ta sama osoba opowiada o swoich zamiarach powziętych wcześniej, zatem używamy formy 'be going to'. W ostatnim przykładzie podróż została już w jakiś sposób zaaranżowana (kupiliśmy bilety, zarezerwowaliśmy miejsca w hotelu, etc.), więc stosujemy czas Present Continuous.

Zwróć uwagę, że użycie w powyższych przykładach tych samych konstrukcji nie spowoduje, że zdania staną się niepoprawne gramatycznie, zmienia się tylko ich znaczenie. Użycie właściwego czasu nie jest zatem gramtyczną koniecznościa a jedynie sposobem wyrażenia pewnych niuansów, o których warto pamiętać jeśli chcemy mieć pewność, że zostaniemy dobrze zrozumiani. Dotyczy to szczególnie użycia czasu Present Continuous aby zasygnalizować, że wydarzenie o którym mówimy zostało już w jakiś sposób zorganizowane. Konstrukcje will i going to można dość swobodnie stosować zamiennie, jako że różnica znaczeniowa między nimi jest niewielka i w większości przypadków mało istotna.

Podkreślenie intencji czyli emfaza

Gdy mówimy o naszym zamiarze zrobienia czegoś i chcemy dobitnie podkreślić, że dana rzecz zostanie przez nas zrobiona stosujemy emfazę, która polega na silnym zaakcentowaniu fragmentu wypowiedzi. W takim przypadku akcent pada na słowo will w czasie Future Simple, użycie w emfazie konstrukcji going to jest raczej niespotykane.

Przykładowo:

• I will do it again! [Zrobię to jeszcze raz!]

• She will go to prison! [Ona pójdzie do więzienia!]

Pytanie o plany na pryszłość

Kiedy chcemy zapytać innych o ich plany na przyszłość używamy czasu Present Continuous. Czas Future Simple, Present Simple i forma 'going to' nie są w takiej sytuacji odpowiednie.

Dla przykładu:

• Are you working tomorrow? [Czy pracujesz jutro?]

• Will you work tomorrow?

• Do you work tomorrow?

• Are you going to work tomorrow?

Możliwe jest co prawda użycie czasu Future Simple lub konstrukcji going to, kiedy pytamy kogoś, kto nie zdecydował jeszcze co zrobi, jest to jednak inny kontekst zdania ponieważ nie pytamy tu o czyjeś plany ale bardziej o intencje związane w jakiś sposób z teraźniejszością. W takiej sytuacji nieprawidłowe jest użycie czasu Present Continuous.

Przykładowo:

• Where will you go? [Dokąd pójdziesz?]
  I don't know yet. [Jeszcze nie wiem.]

• Where are you going?

• What are going to do with it? [Co zamierzasz z tym zrobić?]
  What are you doing with it?

Przykłady drugi i czwarty nie są co prawda błędne pod względem gramatycznym, ale nie odnoszą się już do przyszłości a do teraźniejszości.

Tryb rozkazujący i warunkowy

W trybie rozkazujacym używamy czasu Future Simple lub konstrukcji going to. Czas Present Continuous nie jest prawidłowe w zdaniach rozkazujących.

Przykładowo:

• She will clean her room at once! [Natychmiast posprząta swój pokój.]

• You're going to do it right now! [Zrobisz to zaraz!]

• She's going to clean her room. [Zamierza posprzątać swój pokój.]

• She's cleaning her room now. [Sprząta teraz swók pokój.]

Pierwsze zdanie przykładowe jest w trybie rozkazującym, ponieważ zastosowany został czas Future Simple. W przykładzie drugim wydajemy polecenie za pomocą formy going to. Zdanie trzecie opisuje zaś już tylko zamiar a czwarte przedstawia sytuaję mającą miejsce w danej chwili i nie odnosi się w żaden sposób do przyszłości.

W trybach warunkowych (mowa tu właściwie tylko o pierwszym trybie warunkowym) używamy czasownika posiłkowego will. Użycie formy going to jest nieprawidłowe.

Dla przykładu:

• If the weather will be fine I will go out. [Jeśli pogoda będzie ładna wyję na dwór.]

• If the weather is going to be fine I am going to go out.

Czas przyszły w teraźniejszości

Oczywiście czas Present Continuous jest najczęściej do mówienia o teraźniejszości, jednak możliwe jest także zastosowanie czasu Future Simple do mówienia o chwili teraźniejszej kidy przypuszcamy, że dane wydarzenie ma teraz miejsce. Podobna konstrukja istnieje zresztą i w języku polskim. Nie możemy natomiast w takiej konstrukcji zastosować formy going to.

Porównaj przykłady:

• Don't call her. She is working now. [Nie dzwoń do niej. Teraz pracuje.]

• Don't call her. She will be working now. [Nie dzwoń do niej. Teraz będzie pracować.]

• She's going to work now. [Zamierza teraz pracować.]

Jak widać to samo wyrazić możemy za pomocą czasu Present Continuous (pierwszy przykład) jak i czasu Future Simple (drugi przykład). W trzecim przykładzie nie jest już mowa o pracy w danej chwili ale o zamiarze podjęcia pracy.

Prośby, odmowy, obietnice

Przy prośbach oraz składaniu obietnic powinniśmy stosować czas Future Simple, ponieważ użycie going to zmienia nieco znaczenie przekazu. W prośbach going to może wyrażać zniecierpliwienie lub irytację proszącego, należy więc być ostrożnym jak prosimy. W obietnicach, które uważane są za ważne i podniosłe, nie używamy formy going to. Going to wyraża tylko zamiar zrobienia czegoś natomiast will sygnalizuje zobowiązanie. Kiedy odmawiamy dopuszczalne jest użycie i czasu Future Simple i formy going to, choć odmowa z użyciem will jest bardziej kategoryczna.

Przykładowo:

• Will you help with the dinner, please? [Czy możesz proszę pomóc mi z obiadem?]

• I'm asking you for the third time. Are you going to help me or not? [Proszę cię już trzeci raz. Zamierzasz mi pomóc czy nie?]

• I swear I will protect you. [Przysięgam, że będę cię chronił]

• I swear I'm going to protect you.

• I'm not going to do it. [Nie zamierzam tego zrobić.]

• I won't do it! [Nie zrobię tego!]

Pierwszy przykład to uprzejma prośba (czas Future Simple), zaś drugi to wyrażenie zniecierpliwienia (going to). W trzecim przykładzi widzimy uroczystą przysięgę, zatem stosujemy czas Future Simple, użycie formy going to jak w przykładzie czwartym nie jest prawidłowe. Dwa ostatnie przykłady to odmowa, znaczeniowo w zasadzie identyczne, choć przykład ostatni jest odmową nieco bardziej kategoryczną.

Present Simple	Present Continuous	Future Simple	Going to
Rozkłady jazdy, plany zajęć, etc.	Uprzednio zaplanowane wydarzenia przyszłe	Decyzje podejmowane w chwili mówienia	Zamiary i decyzje podjęte wcześniej niż chwila gdy o nich mówimy
	Pytanie o plany na przyszłość
				Emfaza, podkreślenie zamiaru
					Tryb warunkowy
				Tryb rozkazujący
		Mówienie o teraźniejszości
			Uprzejme prośby	Zniecierpliwienie, irytacja
				Przysięgi i obietnice	Zamiary
				Odmawianie
				Przypuszczenie i opinie o przyszłości
					Przypuszczenie oparte o stan teraźniejszy

Przypuszczenia i opinie

Kiedy wyrażamy naszą opinie na temat przyszłości, zakładamy lub przypuszczamy, że coś będzie miało miejsce możemy swobodnie używać albo czasu Future Simple albo konstrukcji going to bez zmiany znaczenia. Wyjątkiem jest sytuacja kiedy przewidujemy coś w oparciu o teraźniejszość. Wtedy prawidłowe jest użycie konstrukcji going to.

Porównaj przykłady:

• I think it's going to rain tomorrow. [Myślę, że będzie jutro padać.]

• I think it will rain tomorrow. [Myślę, że będzie jutro padać.]

• The clouds are gathering. I think it's going to rain. [Chmury się zbierają. Myślę, że wkrótce będzie padać]

• The clouds are gathering. I think it will to rain.

Pierwsze dwa przykłady mają identyczne znaczenie, i użycie formy going to lub czasu Future Simple jest dowolne i jest kwestią wyboru mówiącego. W przykładzie trzecim opieramy nasze przypuszczenie o teraźniejszość (zbierające się właśnie chmury) zatem stosujemy konstrukcję going to. Użycie w takim przypadku czasu Future Simple, jak w przykładzie ostatnim, jest nieprawidłowe.

Podsumowanie

Zastosowania obu czasów podsumowóje pokrótce poniższa tabela:

---