WPŁYW ŚRODKÓW MASOWEGO PRZEKAZU NA ROZWÓJ DZIECI I MŁODZIEŻY
Barbara Paszek
Błażej
SPIS TREŚCI:
Wstęp.
Rola mass mediów w kształtowaniu obrazu świata.
Dzieci i młodzież w świecie mediów elektronicznych:
Telewizja, jako medium wychowujące współczesne pokolenie.
Komputer - szansa czy zagrożenie? Wpływ gier i programów komputerowych na dzieci.
Internet, czyli niekontrolowany przekaz.
Zakończenie.
Wstęp
Teoretycy i badacze procesów komunikowania masowego podkreślają szczególnie duży wpływ środków masowego przekazu na młodych ludzi. Pomimo trwającej wciąż dyskusji dotyczącej tego, jaki wpływ wywierają przekazy medialne na postawy i rozwój dzieci, dla nikogo nie ulega wątpliwości, że wpływ ten może być negatywny i destrukcyjny. Obszar zagrożeń i destrukcyjnego wpływu masmediów dotyczy szczególnie poznawczej sfery osobowości dziecka.
Środki masowego przekazu czyli komunikowania się masowego, zwane również mass media to instytucje i urządzenia techniczne, za pomocą których przekazuje się treści informacyjne licznym i zróżnicowanym odbiorcom. Do środków tych zalicza się prasę, radio, telewizją, fonografię (płyty, kasety), filmy, kasety wideo, płyty DVD, Internet, itp. Stosunkowo najmniej zagrożeń ze wszystkich środków masowego przekazu niesie ze sobą prasa. Na rynku wydawniczym ukazało się kilka czasopism dla dzieci i młodzieży w różnym wieku o różnorodnej tematyce. Dzięki nim dzieci mogą rozwijać swoje zainteresowania nie tylko czytelnicze ale również naukowe. Należy przestrzegać tylko zasady doboru odpowiedniej do wieku dziecka, głównie pod względem treści.
Większe zagrożenie stanowi z pewnością komputer, telewizja i Internet. Właśnie na podstawie tych mass mediów przedstawiony zostanie ich wpływ na rozwój dzieci i młodzieży. Ponieważ każdy z tych środków masowego przekazu stwarza inne zagrożenia, w poniższej pracy zostaną one opisane w odrębnych podrozdziałach.
Rola mass mediów w kształtowaniu obrazu świata.
Współczesna młodzież i dzieci żyją w świecie zdominowanym przez media. Telewizja, komputer i Internet towarzyszą dziecku codziennie, wypełniając mu czas wolny i niejednokrotnie czas zajęć obowiązkowych. Środki masowego przekazu stały się obecnie potężną instytucją wychowawczą, oddziałującą na postawy dzieci i młodzieży znacznie silniej niż wzory i modele przekazywane w tradycyjny sposób - poprzez rodziców, czy nauczycieli w szkołach. .Miejsce i rola, jaką spełniają media w naszym życiu codziennym jest niezmiernie ważna, ponieważ są one przyczyną przemian pozytywnych, jak i niosą ze sobą ogromne zagrożenia w sferze kształtowania postaw ludzkich.
Ważne jest więc co przekazują środki masowego przekazu. Rzeczywistość medialna jest dla dziecka bardzo atrakcyjna, ale też i niebezpieczna. Dzieci są szczególnie podatne na medialne oddziaływania, nie potrafią bowiem samodzielnie, w sposób trafny i mądry wybierać, wartościować i oceniać przekazywanych im informacji.
Rozwój technicznych środków przekazu stwarza nową sytuację dla oddziaływań wychowawczych - zarówno w sensie pozytywnym, jak i negatywnym. Ich powszechność sprawia, że niemożliwa jest pełna kontrola ich funkcjonowania, a treści przekazywane przez masmedia stwarzają wiele problemów natury społecznej i wychowawczej.
Wpływ środków masowego przekazu na dzieci i młodzież jest silniejszy niż w przypadku osób dorosłych. Siła i częstotliwość oddziaływania mediów na pojedynczego człowieka jest niewątpliwie duża, a zwiększa się w przypadku osób młodych i bardzo młodych, znajdujących się w fazie kształtowania psychiki i osobowości. Okres ten często cechuje się rozchwianiem emocjonalnym, brakiem stałego systemu wartości i norm, buntem i negacją świata. Często prowadzi to do rozmywania granic pomiędzy dobrem a złem, prawdą i fałszem, nie pozwala na w pełni krytyczne przyjmowanie informacji czy opinii i co za tym idzie - zwiększa podatność na wszelkie wpływy, zwłaszcza na te negatywne.
Najbardziej podatne na wpływ masmediów są dzieci wychowywane w środowiskach o zaburzonych relacjach rodzinnych, niedojrzałe pod względem osobowościowym. Środki masowego przekazu zastępują role zwyczajowo pełnione przez rodzinę, szkołę, a czasem nawet przez środowisko rówieśnicze. Im mniejsze jest pozytywne oddziaływanie rodziny i najbliższego otoczenia dziecka, tym większa rola innych czynników, w tym zwłaszcza środków masowego przekazu. Niekiedy media stają się ucieczką od frustracji i problemów rodzinnych, a fikcja lub rzeczywistość medialna staje się realną szkołą życia i punktem odniesienia w codziennym życiu. Środki przekazu angażują czas dziecka i odrywają je od ambitniejszych zajęć, mogą zdezorganizować życie, podporządkować sobie inne czynności.
Dzieci i młodzież w świecie mediów elektronicznych:
Telewizja, jako medium wychowujące współczesne pokolenie.
Dzieci są szczególnie podatne na wpływ środków masowego przekazu, w tym telewizji. Dzieje się tak ponieważ, dzieci mają mniejszy bagaż własnych doświadczeń, słabszą zdolność do odróżniania rzeczywistości od fikcji, niewykształcony do końca poprawny system wartości, ogólnie słabszą konstrukcję emocjonalną, psychiczną, umysłową i fizyczną. Chętnie oglądają nawet te filmy, których nie rozumieją. Stąd telewizja niejako „programuje, steruje” zachowanie jednostek słabszych, jakimi są dzieci.
Telewizja jest dla dziecka sama w sobie atrakcyjnym środkiem spędzania czasu wolnego, bardzo wygodnym, łatwym, niewymagającym wysiłku intelektualnego, koncentracji uwagi, myślenia. Telewizja zaspokaja potrzebę ucieczki od życia codziennego w świat fikcji i fantazji. Telewizja jest rzeczywistością, w której żyjemy i ze względu na ilość czasu, jaki poświęcają jej dzieci i młodzież, ma ona istotny wpływ na kształtowanie ich osobowości.
Nie ulega wątpliwości wielce kształcąca rola telewizji; może ona stanowić źródło wartościowych informacji, rozbudzić ciekawość poznawczą i zainteresowania, może ułatwić w zgłębianiu różnych dziedzin życia i nauki w postaci znacznie przystępniejszej i pełniej niż inne źródła informacji i formy przekazu. Dzięki telewizji możemy zobaczyć to co w normalnych warunkach jest nieosiągalne. Możemy poznać życie mrówek w mrowisku i obejrzeć Ziemię z Kosmosu. Możemy odbywać podróże nie tylko w przestrzeni, ale również w czasie, zbierać informacje o całym świecie i z całego świata. Telewizja może dostarczać również pozytywne wzory zachowań, sprzyjać rozwojowi mowy, myślenia i inteligencji, rozwojowi osobowości a nawet fantazji.
Jednak telewizja, jak wykazały liczne badania może mieć również wpływ negatywny. Telewizja ogranicza aktywność ruchową, tak niezbędną dla rozwoju młodego organizmu. Nadmierne korzystanie z telewizji może powodować zmniejszoną własną aktywność intelektualną, rezygnację z wysiłku, wypierać zajęcia o charakterze miłośniczym i amatorskim, ograniczać zainteresowania. Prawie połowa dzieci odrabia lekcje, jednocześnie oglądając telewizję, co z pewnością nie pozostaje bez wpływu na wykonanie zadań. Dzieci coraz mniej czasu przeznaczają na pracę na rzecz rodziny, domu, na zabawy z rówieśnikami .Niepokojący jest spadek czytelnictwa czy korzystanie z kin i teatrów w związku z telewizją. Znacznie większy niepokój a nawet trwogę mogą budzić treści, czyli to, co możemy w tej telewizji zobaczyć: negatywne wzory zachowań, agresję, przemoc słowną i fizyczną, zło w najróżniejszej postaci. Wszelkie zjawiska niemoralne jak kłamstwo, obłuda, perfidia, doskonale nakręcają filmy akcji. Dzieci oglądają te filmy i podświadomie je „przyswajają". Nie tylko filmy są niebezpieczne, w bajkach tego typu treści mogą być również „ przemycane”, choć w nieco łagodniejszej formie. Telewizja ma więc znaczny wpływ na kształtowanie postaw agresywnych. Dzieci często naśladują zachowania agresywne oglądane np. w filmach. Oddziaływanie telewizyjnych scen przemocy jest tym silniejsze, im bardziej programy są nasycone obrazami przemocy. Krwawe sceny przemocy mogą również wywołać u dzieci stany lękowe, uczucie strachu, przerażenia, lęki nocne, koszmary senne, obawę przed agresją ze strony innych osób. Silne pobudzenie emocjonalne występuje przez pewien okres czasu oglądania scen grozy, przemocy, jednak na skutek ciągłego, wielokrotnego oglądania przez dziecko tych scen następuje zobojętnienie i brak reakcji na przemoc i krzywdę występującą w realnym świecie. Dzieci oglądające filmy o treści agresywnej reagują mniej emocjonalnie, niż dzieci oglądające filmy o innych treściach. Trzeba tu podkreślić także, że programy typu reality show są szczególnie niebezpieczne dla młodych widzów, przyzwyczajając ich do akceptacji inwigilacji i ucząc, że z własnej prywatności, która jest niezbywalnym i konstytucyjnym prawem człowieka, można zrezygnować dla pieniędzy lub sławy.
Zbyt długie i nieprzemyślane korzystanie z przekazów medialnych powoduje spadek aktywności społecznej i zmiany zachodzące w sposobie postrzegania świata. Dzieci oglądają różne programy telewizyjne, adresowane nie tylko do nich, lecz także do dorosłych. Osoby młodsze uczą się z ekranu wzorów zachowań, które następnie próbują przenieść do życia codziennego. Nie zawsze potrafią rozróżnić co, w obejrzanym filmie, było dobre, a co złe, co w efekcie często prowadzi do ślepego naśladownictwa. Dzieciom bowiem często brak dystansu do fikcyjnego świata (Ze względu na małe doświadczenie i określony poziom rozwoju psychicznego dzieci nie zawsze potrafią ocenić, które treści są ważne, a które drugorzędne; co jest fikcją, a co rzeczywistością). Ponadto ciągły kontakt z ekranem telewizyjnym ujemnie wpływa na aktywność twórczą i wyobraźnię dziecka, ponieważ ,,wyręcza” potrzebę wyobrażenia sobie czegoś, o czym dziecko słyszy, co widzi. Stwarza także zagrożenia dotyczące prawidłowego rozwoju słownictwa i wymowy. Jednakże całkowity brak kontaktu z telewizją też nie jest korzystny - może wyobcować dziecko z grona rówieśników. Częstym tematem ich rozmów są bowiem oglądane programy telewizyjne.
Rozpatrując telewizję w aspekcie zagrożeń, jakie potencjalnie stwarza ona rodzinie, nie można pominąć zagadnień, które dotyczą dezintegracji rodziny. Przejawia się ona w rozluźnieniu więzi między członkami rodziny, zamknięciu się w sobie, w odizolowaniu się od najbliższych osób i spraw rodzinnych. Pomimo że telewizja gromadzi członków rodziny przed telewizorem, to jednak ogranicza czas na wspólne zabawy, rozmowy. Nie ustalają oni, jakie programy warto wspólnie obejrzeć. Brak kompromisu, co do obejrzenia określonego programu, może także wywołać nieporozumienia czy kłótnie w rodzinie.
Reasumując wpływ telewizji na rozwój dzieci i młodzieży należy stwierdzić, iż bezpowrotnie minęły czasy, kiedy żyliśmy w przekonaniu, że telewizja jest elementem integrującym rodzinę, że wspólne jej oglądanie umacnia więzi rodzinne, a dziecko przed telewizorem jest bezpieczniejsze niż na ulicy. Obecnie wpływ telewizji niepokoi społeczeństwo, zwłaszcza w kontekście rosnącej przestępczości dzieci i młodzieży. Telewizję zaczęto postrzegać jako jedną z głównych przyczyn narastającej przestępczości nieletnich. Toczy się dyskusja, jak chronić młodych ludzi przed drastycznymi scenami telewizyjnymi i czy ograniczyć emisję filmów gloryfikujących przemoc.
Na opiekunach dzieci i młodzieży spoczywa obowiązek kontroli tego, co oni oglądają. Jeżeli rodzice nie ustalają dzieciom reguł korzystania z telewizji, nie oglądają jej razem z nim ani nie rozmawiają o oglądanych programach, prawdopodobieństwo ulegania dzieci wzorcom prezentowanym w telewizji jest bardzo duże. A ma to ogromny wpływ na ich obecne zachowanie i na to, jakimi ludźmi będą w przyszłości.
Komputer - szansa czy zagrożenie? Wpływ gier i programów komputerowych na dzieci.
W obecnej chwili ogromnym konkurentem telewizji stał się komputer i tak jak ona ma swój pozytywny jak i negatywny wpływ na dziecko. Dzieci w coraz młodszym wieku stają się fanami komputera, poświęcając mu coraz więcej czasu. Psycholodzy uważają, że bezpieczna dawka komputerowej rozrywki to jedna godzina dziennie. Niestety, rodzice często pozostawiają dzieci sam na sam z komputerem przez wiele godzin dziennie. I choć technika komputerowa daje dziecku bardzo duże możliwości rozwoju intelektualnego poprzez bogactwo różnorodnych programów dydaktycznych to również niesie ona podobne zagrożenia jak telewizja, szczególnie wtedy, gdy odbywa się to w sposób niekontrolowany i dzieci mają dostęp do gier komputerowych o niskich wartościach moralnych. Długotrwałe korzystanie z komputera może mieć poważne następstwa zdrowotne, osłabienie aktywności i sprawności ruchowej, osłabienie wzroku.
Z obserwacji wynika, że ulubionym zajęciem dzieci i młodzieży są gry komputerowe. Wirtualna rzeczywistość pochłania czasem do tego stopnia, że po kilku godzinach spędzonych przy komputerze, gracz wprowadza się w stan niezwykłego podniecenia i niepokoju. Przygody bohaterów dzieją w świecie zupełnie nierzeczywistym. Wiadomo, że oglądanie scen agresji w telewizji ma wpływ na wzrost agresywności dzieci. Przy grach komputerowych dzieci nie tylko oglądają przemoc, ale same ją realizują, a przez to oswajają się z nią i obojętnieją na nią. W grach obowiązuje prosta zasada - "albo ja ciebie zabiję, albo ty mnie". Zabijając, nie tylko nie ponosi się konsekwencji, lecz jest się nagradzanym. Młodzież wychowywana jest więc w kulcie siły i okrucieństwa, zacierają się jednocześnie granice między dobrem a złem.
Agresywne gry komputerowe mają związek z większą agresywnością i mniejszą wrażliwością moralną korzystających z nich dzieci. Literatura, a także odwiedziny w dowolnym punkcie sprzedaży gier pokazują, że około 95% gier komputerowych zawiera agresję. Do walki używane jest rozmaitego typu uzbrojenie: dzidy, rewolwery, piły tarczowe, maczugi, broń laserowa i inne. Gry są tak skonstruowane, że w polu widzenia gracza znajdują się przeciwnicy, a także jego ręka z bronią, np. rewolwerem, widłami. W zależności od możliwości technicznych sprzętu i rodzaju gry animacja jest bardzo różnorodna - od prostej, jak w filmach rysunkowych, do realistycznej gry aktorów włącznie. W takim wypadku możliwe jest włączenie różnorodnych dodatkowych opcji, na przykład pozwalających na ponowne obejrzenie zabitego przeciwnika z różnych punktów widzenia, spojrzenie mu w oczy, podeptanie zwłok nogami i zostawianie krwawych śladów przy odchodzeniu od ofiary. Obrazy uzupełniane są odpowiednio dobranym dźwiękiem: muzyka, krzyki, jęki, odgłosy wybuchów itp.
Komputery mogą powodować specyficzne uzależnienie od gier komputerowych, które psychiatrzy proponują traktować podobnie jak uzależnienie od alkoholu czy nikotyny. Uzależnione od ruchomych obrazków dzieci, które po kilkanaście godzin dziennie uderzają w klawisze komputera, charakteryzuje brak głębszych zainteresowań i samodzielności myślenia. W ramach badań amerykańscy naukowcy przeanalizowali zachowania 1178 dzieci w wieku od 8 do 18 lat. Pytano dzieci m.in. o uczucia towarzyszące grze i skłonność do okłamywania rodziny i przyjaciół w kwestii czasu spędzonego przy grze itd.Blisko 90% ankietowanych przyznaje się do grania. Średnia ilość czasu spędzanego tygodniowo przy grach wynosiła 16,4 godzin dla chłopców oraz 9,2 godzin dla dziewcząt. 8,5% ankietowanych wykazało patologiczne wzorce zachowań związanych z grami, tzn. spełniło co najmniej sześć z jedenastu wspomnianych kryteriów. Najczęściej spotykanym niepokojącym symptomem było unikanie prac domowych na rzecz grania w gry wideo. Co czwarty ankietowany przyznał, że gra, aby poradzić sobie z własnymi problemami. Podobna liczba przyznaje, że gra w czasie, kiedy powinna odrabiać lekcje. Piąta część badanych twierdzi, że byle jak wykonała zadania szkolne lub kiepsko wypadła na egzaminach właśnie z powodu spędzania dużej ilości czasu na grach.
Zjawiska takie jak, zobojętnienie na skutek częstego oglądania scen przemocy i naśladowanie ich, mają na pewno miejsce nie tylko przy korzystaniu z telewizji, ale także przy grach komputerowych. Ponadto powodują one obniżenie niewrażliwości na bodźce moralne i niereagowanie na przejawy dobra i zła.
Przykładem może być głośny proces siedemnastoletniego Daniela Petric, który ponad rok temu zabił swoją mamę i ciężko ranił ojca jest coraz bliżej wyroku. Za spust pociągnął bez skrupułów, bo jak mówi rodzice zabronili mu gry na konsoli XBOX 360, przed którą spędzał po 20 godzin dziennie.
Korzystanie z telewizji i gier komputerowych ma jednak także dobre strony. W literaturze podkreślane są edukacyjne i terapeutyczne walory tych środków przekazu, które wymagają dużej koordynacji wzrokowo-ruchowej, umiejętności myślowych i decyzyjnych, refleksu itp. Komputer może stanowić użyteczne narzędzie terapii różnych zaburzeń (zastosowanie komputerów w kształceniu specjalnym. Wyposażone w specjalny osprzęt - np. trackball, wskaźnik zakładany na głowę lub rękę dziecka, monitory dotykowe, monitory i drukarki brajlowskie, specjalne klawiatury - oraz odpowiedniego typu oprogramowanie edukacyjne, stanowią nieoceniona pomoc w pracy z dziećmi niesłyszącymi, niewidomymi, upośledzonymi umysłowo i niepełnosprawnymi) i może być wykorzystywany w celu usprawnienia koordynacji wzrokowo-ruchowej i koncentracji. Aby nie ulec jego złym wpływom, należy korzystać z niego w sposób rozsądny i świadomy. Jest wiele multimedialnych programów komputerowych - edukacyjnych i rozrywkowych, odpowiednich dla dzieci i młodzieży. Puzzle i układanki ćwiczą spostrzegawczość, programy graficzne pobudzają twórcze myślenie. Godne polecenia są programy wspomagające naukę języków obcych, przyrody, historii czy matematyki, a także tradycyjne gry w wersji komputerowej: tenis, piłka nożna czy szachy. Warto poznać także programy wykorzystujące graficzne techniki komiksu i karykatury.
Niezmiernie ważny jest zatem czas spędzany przed ekranem TV czy komputera oraz sposób selekcji oglądanych programów. Sposób tej selekcji jest w dużym stopniu zdeterminowany indywidualnymi właściwościami charakteru dziecka i zachowaniem jego najbliższego otoczenia. Dostosowany do wieku i poziomu intelektualnego dziecka czas i rodzaj oglądanych programów edukacyjnych i pro-społecznych ma wpływ korzystny. Treść programów może wpływać na poszerzenie zakresu wiedzy, sposoby wartościowania zjawisk, postawy, zainteresowania, styl życia i wzorce zachowania.
Reasumując należy stwierdzić, iż niezbędne jest umiejętne organizowanie odbioru treści programowych mediów. W tym celu należy:
wspólnie z dziećmi oglądać treści pożądane wychowawczo, wartościowe poznawczo i artystycznie - rodzice powinni pomagać dzieciom w wyborze programów ambitnych, związanych z zainteresowaniami dzieci, pokazywać zalety i korzyści, jakie te programy niosą,
zabraniać oglądania dzieciom programów niedozwolonych dla nich ze względu na treści i formę przekazu,
kontrolować czas poświęcony na oglądanie telewizji i na gry komputerowe,
eliminować oglądanie programów podczas odrabiania lekcji, spożywania posiłków, spotkań rodzinnych,
porozumiewać się między sobą podczas oglądania programów, a także po ich emisji - rozmowy tego rodzaju mają istotne znaczenie wychowawcze i prowadzą do umacniania więzi psychicznej i integrowania rodziny, pozwalają dzieciom zrozumieć treści poprzez wyjaśnienie przez rodziców niezrozumiałych kwestii, ponadto dzieci uczą się wyrażania własnych opinii i wrażeń o programie,
eliminować czynniki i sytuacje, które wpływają ujemnie na zdrowie dziecka, np. długotrwałe oglądanie, nieprawidłowa postawa przy siedzeniu, zbyt bliska odległość od ekranu, oglądanie w ciemnym pokoju,
wskazywać możliwości innego, bardziej atrakcyjnego wykorzystania czasu wolnego,
dopilnować, aby dziecko oglądało takie programy, audycje czy filmy, które przyczynią się do jego pozytywnego rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i społecznego.
Tylko rozważne i umiejętne korzystanie z telewizora oraz komputera może przynieść pożądane efekty i sprawić, że rodzice nie stracą kontaktu z dzieckiem i że nie nastąpi dezintegracja rodziny.
Internet, czyli niekontrolowany przekaz.
Zagrożeniem, ale i wielką szansą w kształtowaniu osobowości dzieci i młodzieży jest również Internet. Internet przełamał barierę komunikacyjną w postaci odległości i czasu, co stwarza ogromne szanse edukacyjne. Dużą grupę odbiorców stanowią ludzie młodzi, bardzo młodzi i dzieci. Nie należy się temu dziwić, gdyż Internet zapewnia szybki dostęp do informacji, rozrywkę, jak i integrację (przez e-mail, gg), kontakty z rodziną i przyjaciółmi. Przekaz internetowy jest jednak w pełni niekontrolowany. Coraz częściej w Internecie pojawiają się wzory niejednoznaczne moralnie, a nawet negatywne. Zdecydowana większość wytworów upowszechniana przez Internet propaguje wzory konsumpcyjne, przesycone erotyzmem. Jeśli docierają one do ludzi o ustalonym światopoglądzie, nie oddziałują negatywnie. Jednak dużą grupę odbiorców Internetu stanowią ludzie młodzi, bardzo młodzi i dzieci. Propagowanie zachowań dewiacyjnych w Internecie i w grach komputerowych prowadzi do negatywnych skutków w psychice młodego pokolenia.
Na opiekunach dzieci i młodzieży spoczywa zatem obowiązek kontroli tego, co oglądają i w jaki sposób korzystają ze współczesnych mediów. Jeżeli rodzice nie ustalają dzieciom reguł korzystania z telewizji, komputera czy sieci Internet, nie korzystają z nich razem z dziećmi, ani nie rozmawiają o oglądanych programach, prawdopodobieństwo ulegania dzieci wzorcom prezentowanym w masmediach jest bardzo duże. Ma to ogromny wpływ na ich obecne zachowanie i na to, jakimi ludźmi staną się w przyszłości.
Zakończenie
Współczesny świat wraz z dobrodziejstwami techniki niesie zagrożenia,
o których nie śniło się nawet naszym dziadkom. Nowinki najszybciej przyswajają dzieci - jakie to będą nowości zależy wszystko od odpowiedzialności dorosłych. Skoro wzrastająca rola mediów i ich powszechność sprawiają, że zaczynają one odgrywać dominującą rolę w procesie wychowania, najważniejszym wyzwaniem społeczeństwa informatycznego wydaje się potrzeba przygotowania dzieci i młodzieży do korzystania z nowych możliwości nauki i pracy. Do realizacji tego zadania powinna przygotować szkoła, zwłaszcza nauczyciele. B. Brycki pisze, że „(…) ważne jest przygotowanie nauczycieli do kształcenia młodzieży w rozpoznawaniu wartości tego, co oferują nowoczesne techniki przekazu, które stały się dostępne dla młodzieży. Obecna szkoła jest dalece nie przygotowana do zwalczania plag współczesności (…) telewizyjna przemoc, znajdująca swą kontynuacje w grach komputerowych, przemienia wartości w towar. […] odkąd nad klasą szkolną przestał panować nauczyciel, uczeń pozostaje pod destrukcyjnym wpływem środowiska, w jakie łatwo zmienia się klasa. Natomiast czynnikiem ukierunkowującym uwagę stał się ekran, niezależnie od tego, czy jest to ekran telewizyjny, czy monitor komputerowy.' Reasumując, jawi się nam najistotniejszy dla współczesnego okresu przełomu, problem tempa przemian i równowagi.
BIBLIOGRAFIA:
Braun M. - Gałkowska: Wpływ gier komputerowych na psychikę dziecka. „Problemy opiekuńczo-wychowawcze” 1997 nr8
Brycki B.: Przemiany edukacyjne a edukacja [w:] W. strykowski (red.): Media a edukacja. Wyd. „EMPIK”, Poznań 2000.
Dąbrowska M..: Telewizyjna fikcja a rzeczywistość w świadomości dziecka. ,,Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze" 2000 nr 3.
Dzieci D.: Wpływ mediów na zachowania młodego człowieka [w:] M. Sokołowski (red.): Edukacja medialna. Nowa generacja pytań i obszarów badawczych. Wyd. „Kastalia”, Olsztyn 2004.
Izdebska J.: Dziecko w świecie mediów elektronicznych - pytania, kierunki badań [w:] M. Sokołowski (red.): Edukacja medialna. Nowa generacja pytań i obszarów badawczych. Wyd. „Kastalia”, Olsztyn 2004.
Juszczyk S.: Technologie informacyjne źródłem przemian edukacyjnych w szkole i uczelni wyższej [w:] A. Zając (red.): Dylematy przemian oświatowych. Wyd. „FOSZE”, Rzeszów 1997.
Kaliszewska K.: Zagubieni w sieci - czyli o nadmiernym używaniu zasobów i możliwości Internetu [w:] L. Cierpiałkowska (red.): Oblicza współczesnych uzależnień. Wyd. „UAM”, Poznań 2006.
Sosa J.: Czy telewizja reklamuje przemoc? ,,Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze" 1999 nr 1.
13