Problemy państwa i społeczeństwa Polskiego

Żadne społeczeństwo nie jest z natury doskonałe, i każde boryka się z określonymi problemami - mniejszymi bądź większymi. Istnieje bardzo szeroki wachlarz czynników, mających wpływ na ten stan rzeczy:

- Naturalne (położenie, klimat, bogactwo złóż, rzeźba)

- Polityczne (o charakterze wewnętrznym lub/i międzynarodowym)

- Historyczne (kolonializm, wojny, rozbiory)

- Społeczne (supremacja niektórych grup społecznych, bezrobocie)

- Finansowe

Należy tutaj nadmienić, że czynniki te przeważnie pozostają ze sobą w ścisłym związku, prowadząc do swoistej reakcji łańcuchowej, a przy dużym ich natężeniu, do głębokiego kryzysu.

Za skrajny przykład takiej fuzji niekorzystnych czynników, może tu posłużyć Somalijska Republika Demokratyczna, która przeważającej części ludzi zachodu kojarzy się z kościstymi dziećmi, o wzdętych brzuchach, poszukującymi żywności na wysuszonym pustkowiu. Taka sytuacja spowodowana jest połączeniem autorytarnych rządów prezydenta Husejna Aidida (1997-2000), skrajną nieurodzajnością ziemi, wojnami domowymi, a także kolonialną przeszłością Somalii, która dopiero w 1960 wyzwoliła się spod władzy Włoch i Wielkiej Brytanii. Goryczy sytuacji dopełnia absolutny brak funduszy na wydobycie bogatych złóż złota, uranu i berylu, a także wielu innych drogocennych pierwiastków, które stanowią o potencjalnej zamożności tego kraju.

Przykładem przeciwważącym nędzę Somalii może być splendor ekonomiczny stanów zjednoczonych. Nie oznacza to wcale, że USA jest społeczeństwem w pełni zdrowym. Rząd od wielu dziesiątków lat bezskutecznie usiłuje zwalczać falę przestępczości, narkomanii, nielegalnej imigracji i rasizmu. Kolejnym przejawem kryzysu politycznego jest choćby wybór na gubernatora Kalifornii Arnolda Schwarzeneggera, który dla niektórych może być niezłym aktorem, a jego wybór stanowić o prawdziwym demokratyzmie kraju, jest to jednak tylko aktor, nie polityk i trudno liczyć na to, by na arenie politycznej mógł operować czymś innym niż tylko prostą demagogią.

	Somalia	USA
liczba ludności	7 753 310	278 058 881
PKB na mieszkańca ($)	600	36200
średnia długość życia M/K	45/48,5	74/80
% bezrobocia	?	4
% inflacji	100	3,4
% analfabetyzmu	~90	5

Tabela 1 obrazuje kontrast pomiędzy opisanymi powyżej państwami

Powyższe przykłady są oczywiście bardzo skrajne, przez co mogą budzić wątpliwości wobec pierwotnej tezy. Aby je rozwiać, można posłużyć się państwem bardziej umiarkowanym, na przykład Polską.

Można by zapytać, cóż znaczą problemy społeczeństwa polskiego wobec tych, którym podlegają obywatele Somalii? Chodzi oczywiście o układ odniesienia. W przypadku Polski, jednego z największych pod względem terytorium i liczby mieszkańców krajów Europy, takim punktem odniesienia jest Zachód, którego racjonalizacja polityczno-społeczna i ekonomiczna znacznie wyprzedza naszą.

To zacofanie względem Francji, Niemiec, Austrii a nawet Czech, wynika w dużej mierze z uwarunkowań historycznych, które dość niegodziwie obeszły się z Polską - korzenie kryzysu państwowości sięgają jeszcze XVI i XVII wieku - wtedy to właśnie doszło do powstania nowożytnego państwa polskiego, które, niestety, nie zostało uformowane do końca. Doprowadziło to do całkowitego paraliżu inicjatyw reformistycznych, sprawiając, że Rzeczpospolita, rządzona w sposób zupełnie anachroniczny, stała się łatwym kąskiem dla przyszłych zaborców. Same zabory podzieliły Polskę nie tylko politycznie - doszło także do podziału na obszary bardziej i mniej rozwinięte gospodarczo. Ten podział nie zniknął wraz z odzyskaniem niepodległości - także dzisiaj odczuwalny jest znaczny dysonans w rozwoju gospodarczym kraju.

Kolejnym czynnikiem historycznym, który niekorzystnie wpłynął na społeczeństwo polskie, była ponad czterdziestoletnia zależność Polski od Związku Radzieckiego, który skutecznie zablokował nasz rozwój w duchu kapitalistycznym, podczas gdy w państwach zachodnich szedł on pełną parą. Ten właśnie okres sprawił, że pomiędzy Polską a Zachodem powstał wielka przepaść, która do dziś nie została załatana i tylko duża recesja krajów zaodrzańskich, połączona z dynamicznym rozwojem RP może doprowadzić do zrównania sił.

Pierwszy warunek został w zasadzie spełniony: Zachód przeżywa obecnie znaczną recesję, niestety, w tej kwestii Polska się z nim solidaryzuje. Niemożność dynamicznego rozwoju uwarunkowana jest w dużym stopniu brakiem wiarygodnych elit politycznych. Ludzie zasiadający na kluczowych stanowiskach rządowych działają opieszale, bez niezbędnego zaangażowania - jednym słowem nieskutecznie. Przykładów można by podać bez liku… bezproduktywna działalność ministra Pola, czy kontrowersyjne rządy naszego Pierwszego Ministra.

Na dużą krytykę zasługuje także polski parlamentaryzm, który może i bywa w swoisty, groteskowy sposób zabawny, ale chyba nie to jest jego celem.

Wydarzenia mające miejsce w środowiskach rządowo-parlamentarnych znajdują wydźwięk w spadku ich autorytetu, co z kolei prowadzi do niestabilności politycznej, przejawiającej się między innymi w ciągłych i skrajnych zmianach partii rządzących, a co za tym idzie - kursu politycznego. Te częste zmiany pochłaniają olbrzymie sumy państwowych pieniędzy, które w wypadku poprawnie zarysowanego kursu mogłyby posłużyć konstruktywnym reformom.

Oczywiście nie jestem w stanie wymienić tutaj wszystkich problemów państwowości polskiej, gdyż jest ich bardzo wiele, mogę natomiast przedstawić, jak przekładają się one na społeczeństwo polskie.

Bardzo często słyszy się starszych ludzi, narzekających na ceny leków, funkcjonowanie organów opieki zdrowotnej, wysokość emerytur i rent. Wiąże się to ze spadkiem opiekuńczości państwa, która jest charakterystyczną cechą socjalizmu, natomiast w kapitalizmie występuje w postaci znacznie ograniczonej, składając ciężar opieki nad starszymi na barki rodziny. Ci właśnie starsi ludzie postawieni zostali w najcięższej sytuacji: nie są w żaden sposób dostosowani do funkcjonowania w społeczeństwie kapitalistycznym a państwo zawęża świadczenia socjalne, na których się opierali.

Bardzo znamienny dla polskiej rzeczywistości jest też problem robotników i górników z likwidowanych hut, zakładów i kopalń. W tym przypadku wiąże się to z polityką prywatyzacji, będącą jednym z kluczowych punktów planu Balcerowicza - tutaj sytuacja ludzi jest równie niewesoła, ponieważ z racji braku odpowiedniego wykształcenia i wieku nie stanowią oni znaczącej, by nie powiedzieć żadnej, konkurencji na rynku pracy, który preferuje pracowników wyspecjalizowanych i młodych, do tego ze znajomością języków obcych.

Równie burzliwie zapowiada się przyszłość pierwszego sektora: Rolnictwo polskie jest jak na razie zbyt rozdrobnione, zbyt mało wyspecjalizowane i niedostatecznie zmechanizowane, co musi ulec zmianie, jeśli chce konkurować z rolnictwem unijnym. Oznacza to kolejny wzrost bezrobocia, ponieważ, podobnie jak robotnicy, rolnicy będą mieli spore problemy ze sprostaniem wymogom rynku pracy.

Dość negatywnie prezentuje się również struktura wykształcenia Polaków - choć wyspecjalizowani pracownicy polscy cenieni są nawet na zachodzie (dała temu wyraz tak zwana burza mózgów), to stanowią zaledwie 7% społeczeństwa - w korelacji z krajami jak Francja czy Anglia to wynik niezbyt satysfakcjonujący, na szczęście w tej kwestii dominuje tendencja wzrostowa, co ilustruje poniższy wykres.

Ważną kwestią, i jednocześnie problemem, jest wizerunek Polaka za granicą: jest on dość negatywny i opiera się w dużej mierze na krzywdzących stereotypach, lecz nie tylko. Polacy zdają sobie z tego sprawę, czego dowodem może być ankieta przeprowadzona na internatach i komentarze:

Czy Polacy są lubiani i szanowani za granicą?

nie      

786 (62,78 %)

tak      nie wiem  151 (12,06 %)

315 (25,16 %)

Podstawowe problemy społeczeństwa polskiego:

• Alkoholizm

• Bezrobocie

• Narkomania

• Głód i ubóstwo

• Przestępczość

• Przemoc

Alkoholizm

Choroba alkoholowa, uzależnienie od alkoholu, alkoholizm - jest to okresowe picie alkoholu w celu doznawania jego działania psychicznego, a czasem także dla uniknięcia złego samopoczucia, wynikające z jego odstawienia. Istotą tej choroby jest więc psychiczne i fizyczne uzależnienie od środka narkotycznego jakim jest alkohol.

Uzależnienie psychiczne polega na potrzebie picia alkoholu dla poprawy samopoczucia. Alkohol jest przyczyną wielu różnorodnych problemów społecznych i zdrowotnych, których rozpowszechnienie jest ściśle związane z wielkością spożycia. alkoholu na głowę mieszkańca. W latach 1990 - 1998 uległa poprawie struktura spożycia alkoholu. Zmniejszył się udział napojów spirytusowych w ogólnym spożyciu alkoholu i wynosił 35,2% Stało się to poprzez zwiększenie konsumpcji piwa do 39,65% oraz wina do 25,11% . Obecnie szacuje się, że napoje spirytusowe stanowią ok. 50% ogólnego spożycia, wina ok. 20% a piwa ok. 30%. Niewielka już ilość wypitego alkoholu wpływa często na zachowanie człowieka. Alkohol działa szkodliwie na układ nerwowy. W miarę dłuższego picia narasta zatrucie organizmu alkoholem, wzrasta jego szkodliwe oddziaływanie na układ nerwowy. Szkodliwy jego wpływ sięga ośrodków podkorowych. Zaburzone zostają, a nawet całkowicie zanikają instynkty i popędy. Zniszczona zostaje możliwość wykonywania celowych i dowolnych czynności ruchowych. Występuje otępienie i senność. Człowiek traci przytomność. Niszczący wpływ alkoholu dociera do najstarszej części układu nerwowego, do rdzenia mózgowego i części pnia mózgowego, zanikają odruchy. Może dojść nawet do zahamowania pracy ważnych dla życia ośrodków mózgowych, czego następstwem będą głębokie zaburzenia układu oddechowego, układu krążenia, a w skrajnych przypadkach, w efekcie tych zaburzeń śmierć. Problemy społeczne spowodowane alkoholem dotyczą: · pijącej jednostki (m.in. bezrobocie, samobójstwa, skrócenie długości życia osób uzależnionych o 10-20 lat, zaburzenia rozwoju psychofizycznego i kariery edukacyjnej nastolatków, bezdomność i włóczęgostwo,) · życia rodzinnego (m.in. kłótnie, przemoc, niechciane ciąże, demoralizacja, dewiacje seksualne, zubożenie, rozkład rodziny, zaburzenia emocjonalne i psychosomatyczne u dzieci i innych członków rodziny itp. · środowiska pracy · naruszenia prawa i porządku przez osoby nietrzeźwe (przestępczość - ok. 25% ogólnej liczby, prowadzenie pojazdów - ok. 20% wypadków, zachowania w miejscach publicznych m.in. agresja, wybryki pseudokibiców itp.) · przestępstw i wykroczeń związanych z obrotem alkoholem (nielegalna produkcja, import, sprzedaż napojów alkoholowych, sprzedaż alkoholu nieletnim i nietrzeźwym, zabroniona prawem).

Bezrobocie

Powszechnie znane dziś słowo bezrobocie dotyka coraz to szersze kręgi ludzi, ludzi o różnych profesjach i na różnym poziomie wykształcenia. Obejmuje coraz to nowe obszary kraju powodując nowe zjawiska, które są wynikiem braku aktywności zawodowej i niepewności życia w przyszłości. Czym też jest owo bezrobocie? Według Słownika Języka polskiego pod red. prof. Mieczysława Szymczaka. „Bezrobocie jest zjawiskiem braku pracy zarobkowej dla osób zdolnych do pracy i poszukującej jej, charakterystycznej dla ustroju kapitalistycznego.”

Zjawisko bezrobocia jest często poruszanym problemem w środowiskach masowego przekazu przez dziennikarzy, polityków i różnych przedstawicieli organizacji pozarządowych. Dotyczy szczególnie tych ludzi, którzy stracili pracę na skutek restrukturyzacji lub likwidacji zakładu pracy i nie mogą jej ponownie znaleźć u nowego pracodawcy. Bezrobocie dotyka szczególnie określone środowiska, do których należą: miejscowości popegeerowskie, wielkie centra przemysłowe, kopalnie, i tereny nadgraniczne. W obszarach tych nastąpiły największe zmiany ekonomiczne.

Na tych terenach bezrobocie dotknęło dużą grupę ludzi w wieku produkcyjnym i przedemerytalnym, mającym na swym utrzymaniu rodzinę. Brak rozwoju gospodarczego na tych terenach spowodował beznadziejną sytuacje dla absolwentów szkół. Osoby, które utraciły pracę, jak i absolwenci szkół zadają sobie pytanie jak żyć? jak sobie radzić? Pracodawcy poszukujący pracowników, stawiają określone wymagania, które eliminują ich już na starcie.

Polska	3115,1
Dolnośląskie	267,4
Kujawsko-pomorskie	205,2
Lubelskie	179,0
Lubuskie	102,2
Łódzkie	230,6
Małopolskie	213,1
Mazowieckie	346,1
Opolskie	78,6
Podkarpackie	195,2
Podlaskie	86,5
Pomorskie	175,7
Śląskie	313,4
Świętokrzyskie	131,1
Warmińsko-mazurskie	178,4
Wielkopolskie	237,3
Zachodniopomorskie	175,3

Tabela 2 demonstruje nierównomierną strukturę

bezrobocia, w której przejawia się stopień rozwoju

gospodarczego określonych regionów

Narkomania

Eksperymentowanie z narkotykami często jest podyktowane presją otoczenia. Ludzie myślą, że są w stanie zaprzestać zażywania ich choćby zaraz. Czy w istocie jest to takie łatwe?. Dlaczego ludzie sięgają po narkotyki? Odpowiedzi należy szukać w konstrukcji psychicznej człowieka. Każdy z nas odczuwa potrzebę stymulowania układu nagrody w mózgu, kieruje on nas ku takim czynnościom, które sprawiają nam przyjemność- seks, jedzenie, używki. Narkotyki to właśnie jeden ze sposobów na uzyskanie przyjemności. Jest to, niestety, iluzoryczne. Narkomania bowiem jest nieodwracalną chorobą mózgu- zmiany raz wywołane, pozostają. Taki człowiek już zawsze będzie inaczej reagował, inaczej odczuwał i inaczej zachowywał się.

Jest to bardzo niepokojące, zwłaszcza w świetle doniesień o stale rosnącej skali zjawiska. Narkotyki są wszędzie- pełen przekrój społeczny i instytucjonalny. Na przestrzeni ostatnich lat liczba pacjentów poradni leczenia uzależnień wzrasta w zatrważający sposób.

W ostatnich latach nastąpiła wyraźna zmiana wizerunku narkomana. Dzisiejszy narkoman różni się od tego, którego pamiętamy sprzed lat- zaniedbanego, brudnego, często bezdomnego. Obecnie po narkotyki sięgają osoby wykształcone, dobrze ubrane, często są to studenci, młodzi naukowcy, biznesmeni. Nowoczesny narkoman różni się ponadto od swojego poprzednika postawą wobec życia- jest ambitny, zorientowany na karierę, prestiż, sukces- ma cel w życiu, do którego często dąży właśnie przy pomocy narkotyków, np. amfetaminy. Wielokrotnie zdarza się, że programy nakierowane na niesienie pomocy osobom uzależnionym pomijają lub bagatelizują szkody zdrowotne spowodowane przyjmowaniem substancji psychoaktywnych. Tymczasem należy pamiętać, że zażywanie substancji psychoaktywnych nie jest obojętne dla organizmu- powoduje w nim diametralne zmiany, niekiedy prowadzi nawet do dramatycznych i nieodwracalnych zmian organicznych. Prawidłowo skonstruowane oddziaływania terapeutyczne powinny być kompleksowe, uwzględniające zarówno stan somatyczny, jak i psychiczny osoby leczonej.

Somatyczne skutki uzależnienia od narkotyków najczęściej ujawniają się w obrębie układu krążenia, nerwowego, oddechowego, wydzielania wewnętrznego, mięśniowo- szkieletowego a ponadto wątroby i skóry.

Układ krążenia

Wśród najczęstszych schorzeń w obrębie układu krążenia spowodowanych zażywaniem narkotyków należy wymienić:

• zaburzenia rytmu serca,

• niedokrwienie mięśnia sercowego (łącznie z zawałem),

• nadciśnienie tętnicze,

• kardiomiopatie,

• tętniaki.

Przypadkowe wstrzyknięcia dotętnicze w wyniku uszkodzenia ściany tętnicy i nagłego wzrostu ciśnienia krwi niekiedy doprowadzają do pęknięcia naczynia.

Układ nerwowy

Do najczęstszych konsekwencji uzależnienia należą zmiany w móżdżku, przejawiają się one:

• zaburzeniem koordynacji ruchowej,

• oczopląsem,

• drżeniem mięśniowym,

• dysmetrią.

U osób przyjmujących substancje psychoaktywne często pojawia się również neuropatie obwodowe. Powstają one zazwyczaj w wyniku równoczesnego działania kilku czynników- toksycznego działania substancji uzależniającej, niedoborów pokarmowych, ucisku na nerwy obwodowe.

Układ oddechowy

Do schorzeń mających swe podłoże w zażywaniu narkotyków zalicza się:

• przewlekły nieżyt oskrzeli,

• utrudnienie wymiany gazowej w pęcherzykach płuc przejawiające się bólem w klatce piersiowej,

• pneumokokowe zapalenie płuc,

• rak płaskonabłonkowy, drobnokomórkowy,

• gruczolak płuc.

Układ wydzielania wewnętrznego

U osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych zaburzenia wydzielania wewnętrznego są spowodowane wpływem tych substancji na neuroprzekaźnictwo w ośrodkowym układzie nerwowym i wydzielanie hormonów przysadki mózgowej. Do najczęściej odnotowywanych zaburzeń zalicza się:

• brak miesiączki,

• hipogonadyzm z opóźnionym dojrzewaniem,

• niepłodność,

• impotencja,

• zwiększone wydzielanie hormonów tarczycy,

• obniżenie stężenia testosteronu,

• spadek ruchliwości plemników.

Układ mięśniowo- szkieletowy

Zażywanie narkotyków powoduje niezwykle groźne zmiany, należy wskazać przede wszystkim na:

• martwicę mięśni poprzecznie prążkowanych (przejawia się nadwrażliwością mięśni na dotyk, bólami mięśni, podwyższona temperaturą, obniżonym ciśnieniem krwi, sennością),

• kostniejące zapalenie mięśni (uszkodzone włókna mięśniowe sukcesywnie zastępowane są przez złogi wapnia),

• zapalenie kręgów (szczególnie lędźwiowych), stawów (przede wszystkim krzyżowo- biodrowych).

Wątroba

Zażywanie substancji psychoaktywnych powoduje szereg zmian histopatologicznych. Do najczęstszych problemów dotykających osoby uzależnione należy zaliczyć:

• wirusowe zapalenie wątroby typu A,

• zapalenie wątroby wirusem typu B (w przypadkach ostrych zatruć przeradza się w marskość; ponadto może prowadzić do rozwoju raka),

• wirusowe zapalenie wątroby typu C ( w około 50% przypadków przyjmuje postać przewlekłą; jest również przyczyna raka wątroby).

Skóra

Uszkodzenia skóry spowodowane iniekcjami dożylnymi należą do bardzo częstych zmian występujących u osób zażywających substancje psychoaktywne tą drogą. Wśród nich wymienić należy:

• zakażenia bakteryjne skóry (ropnie, czyraki),

• zmiany grzybicze,

• zapalenie tkanek okołopaznokciowych,

• choroby pasożytnicze skóry (świerzb, wszawica),

• zmiany skórne w postaci wyprysku z brunatnymi przebarwieniami, z tendencją do powstawania owrzodzeń.

Głód i Ubóstwo

Bieda (ubóstwo) - to pojęcie ekonomiczne i socjologiczne opisujące brak dostatecznych środków materialnych dla zaspokojenia potrzeb jednostki, w szczególności w zakresie: jedzenia, schronienia, ubrania, transportu i podstawowych potrzeb kulturalnych i społecznych.

Wyróżnia się kilka kategorii ubóstwa:

• ubóstwo absolutne

• ubóstwo względne

• ubóstwo subiektywne

• ubóstwo ustawowe - w rozumieniu Ustawy o pomocy społecznej.

Zasięg ubóstwa w Polsce

Zasięg ubóstwa przyjmuje różne wartości zależnie od przyjętych definicji. Dane GUS 1 i IPiSS 2 z 2004 prezentuje poniższa tabela.

Granice ubóstwa	Rodzina 4-os. (z 2 dzieci) miesięcznie	1 osoba dziennie	Odsetek ludności żyjącej poniżej granicy	Wskaźnik luki dochodowej (wydatkowej)
Minimum egzystencji	1 018	8,48	11,8%	21%
Ustawowa granica ubóstwa	1 264	10,53	19,2%	24%
Relatywna granica ubóstwa	1 291	10,76	20,3%	23%
Subiektywna granica ubóstwa	1 577	13,14	27,3%	27%
Minimum socjalne	2 439	20,33	59%	-

Luka dochodowa - różnica między kwotą, stanowiącą granicę ubóstwa a otrzymywanym dochodem.

Wskaźnik luki dochodowej (wydatkowej) - relacja wysokości luki dochodowej do wysokości granicy ubóstwa wyrażona w %. Inaczej mówiąc, jest to wskaźnik ukazujący, o ile procent przeciętne wydatki gospodarstw domowych z danej grupy są niższe od danej granicy ubóstwa. Wskaźnik luki dochodowej informuje o głębokości ubóstwa.

Z tabeli wynika, że rodziny uprawnione do ubiegania się o świadczenia pieniężne z opieki społecznej posiadały w 2004 r. przeciętne dochody o 24% niższe od ustawowej granicy ubóstwa. Zatem dla rodziny 4-osobowej z tej grupy luka dochodowa wynosiła 303 zł.

W ostatnich latach w Polsce następuje zarówno wzrost liczby osób dotkniętych ubóstwem, jak i głębokość tego ubóstwa. Osoby żyjące poniżej minimum egzystencji stanowiły: 5,6% ogółu społeczeństwa w 1998 r., 11,1% w 2002 r. i 11,8% w 2004 r. Luka dochodowa dla tej grupy wynosiła odpowiednio: 16%, 20% i 21%. Według GUS, wzrost ubóstwa w ostatnich latach dokonał się przy poprawie przeciętnej sytuacji materialnej ogółu Polaków, generowanej przez wysokie dochody, co świadczy o rosnących nierównościach w sytuacji dochodowej i poziomie spożycia polskiego społeczeństwa. W 2004 r. przeciętny miesięczny dochód 20% osób o najwyższych dochodach wynosił 1 536 zł na osobę i był ponad 7-krotnie wyższy od przeciętnego dochodu 20% osób uzyskujących najniższe dochody. W porównaniu z rokiem poprzednim odnotowano wzrost zróżnicowania dochodów gospodarstw domowych ogółem (w 2003 r. przewaga 6,5-krotna).

Mimo że w 2004 roku PKB w Polsce wzrósł o 5,3%, większość wskaźników ubóstwa uległa pogorszeniu. Według GUS w zeszłym roku poniżej minimum socjalnego żyło prawie 60% Polaków. W 2003 roku było to 59%, w 2002 58%, w 2001 57%, w 1996 47%, a w 1989 wskaźnik ten wynosił tylko 15%.

Głód to stan organizmu opisujący niedobór lub brak pożywienia lub też uczucie czczości spowodowane chwilowym niedoborem takich składników pokarmowych jak np. cukier we krwi.

Długotrwały głód prowadzi do spowolnienia wzrostu i rozwoju dzieci, może powodować pojawienie się opuchlizny głodowej. Jego efektem jest też apatia a ostateczną konsekwencją bywa śmierć głodowa. Wg różnych szacunków człowiek może przeżyć bez pożywienia 2-3 tygodnie, bez wody około 7 dni. Zdarzają się jednak przypadki hibernacji i takiego spowolnienia procesów życiowych, szczególnie u niemowląt, że ten czas ulega zdecydowanemu wydłużeniu.

Przestępczość

W latach dziewięćdziesiątych odnotowuje się stały wzrost liczby sprawców i liczby dokonywanych przestępstw. Od 1990 roku wzrasta również przestępczość nieletnich, aczkolwiek wskaźniki dynamiki przestępczości dzieci i młodzieży są znacznie niższe, niż wskaźniki dynamiki przestępczości dorosłych. Szczególnie niepokojące są dwie tendencje występujące w przestępczości nieletnich - brutalizacja działań sprawców oraz rosnąca liczba dzieci w wieku do lat 13 popełniających czyny karalne. Nie każdy czyn zabroniony przez prawo jest przestępstwem. Przestępstwem jest tylko taki czyn, który został zabroniony w pewien szczególny, kwalifikowany sposób: pod groźbą kary. Przestępstwo jest to zawiniony czyn człowieka, społecznie szkodliwy, zabroniony pod groźbą kary. Wśród przestępstw wyodrębnia się różne kategorie, zależnie od przyjętych kryteriów.

1) Ze względu na wysokość grożącej kary przestępstwa dzielą się na zbrodnie i występki. Zbrodnia to czyn zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo karą surowszą. Występek to czyn, za który grozi kara pozbawienia wolności przekraczająca miesiąc, kara ograniczenia wolności lub grzywna powyżej 30 stawek dziennych.

2) Z uwagi na skutek, przestępstwa dzielą się na materialne i formalne lub inaczej na skutkowe i bezskutkowe . Przestępstwo materialne to takie, na które składa się: a) działanie sprawcy, b) skutek tego działania. Przestępstwa materialne stanowią zdecydowaną większość. Należy do nich kradzież, rozbój, zabójstwo, uszkodzenia ciała i in. Natomiast przestępstwo formalne tym się odznacza, że do jego popełnienia dochodzi przez samo działanie sprawcy, bez względu na skutek.

3) Ze względu na rodzaj winy sprawcy, odróżnia się przestępstwa umyślne i nieumyślne . Elementem przestępstwa umyślnego jest umyślna wina sprawcy. Przestępstwo nieumyślne popełniane jest z winy nieumyślnej.

4) Ze względu na sposób zachowania się sprawcy, można przestępstwa podzielić na popełnione przez działanie i popełnione przez zaniechanie. Na przykład popełnia przestępstwo dyrektor przedsiębiorstwa, który nie zawiadomi prokuratury o kradzieży, dokonanej na terenie zakładu.

5) Ze względu na sposób ścigania, przestępstwa dzielą się na przestępstwa ścigane z urzędu i przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego . Przeważająca część przestępstw jest ścigana z urzędu przez oskarżyciela publicznego, najczęściej prokuratora. Należą do nich wszystkie poważniejsze przestępstwa. Do przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego (tzw. prywatno-skargowych) należą przestępstwa popełnione na szkodę jednostki, o niewielkiej szkodliwości społecznej (np. obraza, naruszenie nietykalności cielesnej). W charakterze oskarżyciela występuje tu pokrzywdzony.

6) Ze względu na rodzaj dóbr chronionych przez prawo karne, rozróżnia się przestępstwa polityczne i przestępstwa pospolite . Przestępstwa polityczne skierowane są przeciwko podstawom ustroju państwa, a sprawca działa z pobudek politycznych. Do przestępstw pospolitych zalicza się wszystkie pozostałe przestępstwa.

Przemoc

Przemoc psychiczna. Panuje dość rozpowszechnione przekonanie, iż przemoc psychiczna dotyczy głównie osób z tzw. marginesu społecznego, lub że zdarza się rzadko. Nic bardziej mylnego. Psychiczny terror, emocjonalny gwałt i szantaż, zadawanie dotkliwych, niewidocznych gołym okiem ran psychicznych poprzez poniżanie, zastraszanie, prześladowanie, bezwzględność, nie liczenie się z potrzebami i pragnieniami innych, narzucanie własnych racji i norm, cyniczne szydzenie, wyśmiewanie i kpienie, wymuszanie czegokolwiek by osiągnąć wyłącznie własne korzyści, a przede wszystkim by utrzymać stan strachu i poczucie bezsilności w ofierze - to przykłady aktów przemocy psychicznej obecnych na co dzień w wielu środowiskach a także w bliskich związkach formalnych i nieformalnych.

Czasem zdarza się to w pracy, w wojsku, w szkole ale najczęściej niestety w domu. Często ofiara przemocy psychicznej paradoksalnie czuje się winna, ponieważ prawie każdy emocjonalny agresor doskonale manipuluje poczuciem winy. Można to zmienić i każda osoba dotknięta przemocą powinna do skutku szukać pomocy. Decyzja by spotkać się z psychologiem może być pierwszym krokiem do zrobienia czegoś bardzo ważnego dla siebie, w warunkach absolutnej dyskrecji i bezpieczeństwa, poprzez budowanie wewnętrznej niezgody na bycie ofiarą, spojrzenie na sprawę z dystansu, z nowej perspektywy i znalezienie konkretnych, konstruktywnych, możliwych do wprowadzenia w życie rozwiązań. Ważną rzeczą jest też to, że przemoc psychiczna jest często wstępem lub idzie w parze z przemocą fizyczną.

Przemoc fizyczna. Podobnie jak przemoc psychiczna może ona mieć miejsce w każdym środowisku. Bez względu na stopień poczucia bezsilności ofiary i jej subiektywne niedostrzeganie możliwości wyjścia z sytuacji, żadna dotknięta przemocą fizyczną osoba nie powinna ustawać w poszukiwaniu pomocy. Należy pamiętać, że sprawcy przemocy czują się bezkarni oraz sądzą, że ich ofiara jest osamotniona, zastraszona oraz zdana wyłącznie na ich władzę i na tym głównie budują swoją siłę.

7

---