10. Ziemie słowiańskie na wschodzie Europy w młodszym okresie plemiennym (VIII- schyłek X w.) - kultura Łuka Rajkowiecka, wołyncewska, romeńsko- borszewska.

Wiek VIII zaznaczył się wyraźnym stabilizowaniem osadnictwa. W strefie nadczarnomorskiej federacja kutriguro- bułgarska i Awarowie stanowili element niepokoju, często destrukcji, ale za ich przyczyną Słowianie nadczarnomorscy sięgać mogli po bogactwa bizantyjskie, zachowując swobodę przesunięc w strefę naddunajską. Uformowanie się państwa bułgarskiego na Półwyspie Bałkańskim połozyło kres tym możliwościom.Podobne konsekwencje miało utworzenie kaganatu (kraj lub prowincja pozostające pod rządami kagana) chazarskiego i jego rozkwit w VIII w. , z jednej strony przejmującego pod swą kuratelę część ośrodków nadczarnomorskich, z drugiej włączającego znaczną połać ziem wschodniosłowiańskich w rozległy, ustabilizowany, sprawnie działający kompleks gospodarczo- kulturowy.

IX w.- ostateczne ukształtowanie zasadniczego zarysu terytorium wschodniosłowiańskiego, podzielonego między kilkanaście organizacji plemiennych o rozmaitej metryce, wielkości i znaczeniu. Układ ten stanowił polityczny i przestrzenny kościec formującej się państwowości, zanikając stopniowo w miarę konsolidacji (umocnienia, zjednoczenia) nowej organizacji.

Kultura romeńsko- borszewska VIII-X

• leśna i stepowo-leśna strefa między środkowym Dnieprem a dorzeczem górnej Oki i górnego Donu

• nazwa od osiedli w Borszewie k. Woroneża i Komnach

• rolnictwo, hodowla zwierząt; żywe kontakty handlowe z sąsiadującymi od pd.-wsch. ludami stepowymi oraz światem arabskim

• osiedla wyróżniały się obronnym położeniem, chaty — półziemianki

• archaiczne formy, zdobnictwo i technika produkcji naczyń, lepione ręcznie

• obrządek pogrzebowy ciałopalny, szczątki w jamach lub popielnicach pod nasypami kurhanowymi

• kultura romeńsko - borszewska reprezentuje kulturę wschodniosłowiańskich plemion Siewierzan i Wiatyczów, które w IX-X w. weszły w skład Rusi Kijowskiej.

Kultura wołyncewska

• użytkowanie na dużą skalę doskonałej ceramiki garncarskiej

• wiąże się ją z obcymi grupami etnicznymi, najpewniej ludnością alańską

Kultura Łuka - Rajkowiecka

• nazwa od charakterystycznego słabo obtaczanego jajowatego garnka o esowatym profilu (typ Łuka - Rajkowiecka) , wlasciwy dla szerszych obszarów Słowiańszczyzny wschodniej.

• macierzyste tereny dla tego typu naczyń- na północny zachód (napłynęły z pn -zach)

• Uliczowie - twórcy tej kultury

• Ukraina

• czworokątne obiekty mieszkalne z piecem w narożniku

• cmentarzyska ciałopalne kurhanowe