Pan Tadeusz - epopeja, historia, bohaterowie
Rola przyrody w Inwokacji:
malarskie wskazanie miejsca akcji
kolor pagórków nie jest wymieniony, gdyż rozpoœciera się w dalszej odległoœci. Płaszczyzna rzeki i łąki ukazana jest z dużą dokładnoœcią (impresjonizm). Mimo pozornej różnobarwnoœci pól dominują dwa: złoty i biały (żyto się srebrzy, gryka jak œnieg biała). Wszystkie barwy obrysowane są kolorem zielonym
troska o plastycznoœć wizji poetyckiej wynika z założeń romantyzmu: jak najwszechstronniej ukazać œwiat aby działać na wyobraŸnię odbiorcy
epopeja - jeden z głównych gatunków epiki, podstawowy i dominujący aż do powstania powieœci. Obejmuje rozbudowane utwory, zazwyczaj wierszowane, ukazujące dzieje historycznych lub legendarnych bohaterów, rzucone na tło wydarzeń przełomowych dla danej społecznoœci, narodu.
Cechy epopei w Panu Tadeuszu:
obszerny utwór podzielony na księgi
przełomowy moment historyczny
szerokie tło obyczajowe
istnienie narratora snującego opowieœć, ukrywającego się za opisywanymi wydarzeniami
Romantyczne cechy utworu:
1. Synkretyzm
liryka (inwokacja)
epika (opowieœci o Jacku i Horeszce)
dramat (spowiedŸ, karczma)
2. Duża rola przyrody
3. Jacek Soplica kreowany na bohatera romantycznego
4. Wielowątkowa akcja
Oryginalnoœć:
chronologia w przedstawianiu wydarzeń
naturalna kompozycja
realizm obyczajowy
wzbogacenie bohatera romantycznego o nowe cechy
Cechy stylu:
trzynastozgłoskowiec
różnorodnoœć œrodków stylistycznych (apostrofy, personifikacja, przenoœnie, epitety)
używanie różnych czasów - dynamizacja wypowiedzi
indywidualizacja języka (Horeszko, Gerwazy)
nawiązanie do tradycji antycznej
rozbudowane porównania homeryckie
Bohaterowie
Stolnik Horeszko - magnat, zwolennik Konstytucji 3 maja i Unii Brzeskiej; chciwy władzy i pieniędzy; nie przebierał w œrodkach a czym œwiadczy sposób potraktowania Jacka Soplicy; zazdrosny; odważny i oddany ojczyŸnie. Dobry dla chłopów, głosił postępowe hasła; z natury spokojny i opanowany
Hrabia Horeszko - kosmopolita, przedstawiciel zamożnej szlachty, typowy romantyk, modniœ, chciwiec, kochliwy ignorant; twarz pociągła, oczy mądre, łagodne, długie włosy; ubierał się w angielski surdut, „uœpiony patriota"
Sędzia Soplica - wzorowy gospodarz, dobry dla poddanych, potrafił ocenić człowieka, tradycjonalista ale otwarty na nowoczesnoœć; zachłanny i chciwy; wielki patriota i bojownik o niepodległoœć; cenił rozwagę, sprawiedliwy wobec innych
Podkomorzy - urzędnik szlachecki; rozjemca; patriota; staroœwiecki, „prawdziwy Polak"; przeciwny francuszczyŸnie; sprawiedliwy
Gerwazy - mœciwy, były sługa Horeszków, zaœlepiony miłoœcią do nich; nienawidził Sopliców, bitny, odważny; szanował tradycję; bezpoœredni
WoŸny - ostatni woŸny trybunału; oddany Sędziemu; sprytny, uparty; dobrze znał prawo i zwyczaje; tradycjonalista
Jacek Soplica jest bardzo skomplikowaną postacią. Historię jego osobowoœci można podzielić na dwa etapy: pierwszy, Jacek jako szlachcic - hulaka, i drugi, Jacek jako bojownik o niepodległoœć ojczyzny. Jeżeli chodzi o pierwszy okres życia, to rzucającą się w oczy cechą jest duma. Duma pokazuje dwie skrajnoœci w Soplicy. Z jednej strony ambicja i dążenie do celu a z drugiej buńczucznoœć i zaczepnoœć. Nie można zapominać o mœciwoœci. Jeżeli chodzi o dobre cechy, to Jackowi nie brakowało ogłady i towarzyskiego wyobcowania. Siła jego charakteru powodowała, że był przywódcą szlachty zaœciankowej.
Drugi okres życia Soplicy, to przeważają cechy pozytywne. Ksiądz Robak był zrównoważonym, skromnym i pokornym lwem, który jednak w chwilach zagrożenia potrafił pokazać pazury Wtedy to na œwiatło dzienne wychodziły takie przymioty jak odwaga i energicznoœć w działaniu. Jako żołnierz ks. Robak kierował się honorem. Był oddanym i ofiarnym patriotą. Z jego opowieœci możemy wywnioskować, że spełniał także rolę unikającego rozgłosu dyplomaty.
Historia
Wydarzenia opisane w „Panu Tadeuszu" rozgrywają się w latach 1811-1812, w dobie wojen napoleońskich, które dla Mickiewicza są już historią. A zatem główne wydarzenie historyczne utworu to ekspansja Napoleona, ze szczególnym uwzględnieniem roli wojsk polskich. Bezpoœrednio występują w utworze postacie historyczne (gen. Dąbrowski, Kniaziewicz) wspominani są Napoleon, Koœciuszko, Rejtan, Książę Józef Poniatowski...
Tło historyczne tworzy jednak teraŸniejszoœć utworu, natomiast historia jeszcze wczeœniejsza znajduje odbicie w monumentalnym koncercie Jankiela, który zawarł w swojej grze dzieje Polski:
Konstytucja 3 Maja
rzeŸ Pragi w czasie powstania koœciuszkowskiego
utworzenie legionów polskich we Włoszech
Każdy z epizodów wyrażony jest w muzyce, to gra Jankiela jest osią konstrukcyjna opowieœci o losach kraju. Fakty, które przywołuje i zarazem interpretuje, mają przypomnieć czytelnikowi zdarzenia doniosłe i tragiczne w historii Polski.