59. Polityka zagraniczna Kazimierza Wielkiego.
W kilka dni po śmierci Łokietka odbył syn jego Kazimierz koronacje na króla Polski; aktu koronacji dokonał w dniu 25 IV 1333r. arcybiskup Janisław w katedrze krakowskiej. Jednocześnie dokonano koronacji jego żony, Aldony, mimo oporu jego matki, Jadwigi, która widziała w tym uszczerbek dla swych spraw. Król był młody, bo miał zaledwie 23 lata, jednak był zdolny i utalentowany. Wszystko musiało się złożyć na to, że zmiany na tronie przyniosły zarazem decydującą zmianę najpierw w zewnętrznej, a potem w wewnętrznej polityce państwa. Kazimierz w polityce zagranicznej uczynił następujące poczynania:
zaraz po objęciu rządów wszczął pertraktacje z Krzyżakami o przedłużenie pokoju, które doszło do skutku jeszcze przed koronacją, w dniu 18 IV przedłużono w Toruniu zawieszenie broni do Zielonych Świąt 1334r.
zaraz po porozumieniu z Krzyżakami, latem 1333r. zwraca się ku Wittelsbachom i w dniu 31 VII zawiera w Poznaniu z synem cesarza, margrabią brandenburskim Ludwikiem, traktat pokojowy na dwa lata. W układzie tym zawarto małżeństwo Elżbiety i drugiego syna cesarza Ludwika, które miało być zawarte w ciągu trzech lat oraz przyrzekali sobie wzajemną pomoc jako sprzymierzeńcy. Związek ten był ze strony króla śmiałym krokiem, bo zerwał on całą dotychczasową polityką Polski opartą o obóz papieski i przeprowadził do obozu Kurii. Było to posunięcie taktyczne dla zaszachowania Czech.
W wyniku rozłamu między Luksemburgami i Wittelbachami na tle sukcesji w Tyrolu i Karynyii, Karol, syn Jana czeskiego, zwrócił się o pomoc do króla polskiego o zawieszenie broni. Na skutek inicjatywy ze strony czeskiej zawarty został w dniu 28 V 1335r. Sandomierzu układ o zawieszeniu broni między Czechami a Polską do 24 VI 1336r. z włączeniem Węgier. Był on ważny z tego względu, iż odosabniał Krzyżaków, którzy dotąd z królem czeskim występowali przeciw Polsce. Teraz oni mogli oni liczyć na pomoc czeską.
Ugoda pol.-czes. Przeprowadzona została na następujących warunkach
Jan czeski zrzekł się tytułu króla polskiego za cenę 20 000 kóp groszy
w sprawie śląskiej nie doszło do porozumienia
Kazimierz obiecał wydać swą córkę za Jana, syna Henryka dolnobawarskiego, a wnuka Jana czeskiego
Tym sposobem zerwał ostatnie węzły z cesarstwem
- 9 II 1339r. Kazimierz wydał w Krakowie dokument, mocą którego zrzekł się prawa do tych ks. śląskich imiennie wyliczonych, które złożyły hołd królowi czeskiemu . Dokument ten stwierdzał prawa pol. do tych ks. które zwierzchnictwa Czech nie uzyskały.
- sprawa pomorska dawała wówczas Kazimierzowi pierwszeństwo przed śląską
- oparcie się o Węgry było jedną z wytycznych polityki Kazimierza, a pierwszy ślad sprawy sukcesyjnej, kiedy z racji sprawy pomorskiej mówi się o dziedziczeni tronu po Kazimierzu przez Andegawenów poruszony zostaje podczas kongresu wiszegradzkiego w 1335r. Układ sukcesyjny z 1339r. związany był z traktatem ogólnopolitycznym, zobowiązującym króla węgierskiego do uznania i poparcia pretensji pol. do Rusi Halickiej i do udzielenia Pol. pomocy przeciw Krzyżakom. Było to związanie Węgier z Pol. trwałym sojuszem. Układ ten wzmacniał stanowisko Pol. wobec Zakonu, pozwalał liczyć na pomoc węgierską w trakcie wojny.
- Kazimierz udzielił poparcia Jerzemu, ks. który zasiadł na tronie halicko-włodzimierskim ,w zamian za co Jerzy wyznaczył go swym następcą, na wypadek bezpotomnej śmierci.
Dziesięć pierwszych lat panowania Kazimierza poświęcone są wyłącznie polityce zewnętrznej. Zmierzała ona do zakończenia zatargów na drodze pokojowej przy jednoczesnym ratowaniu państwa przed ostateczną utratą zagarniętych dzielnic. Choć dziesięcioletnie wysiłki dyplomatyczne nie pozwoliły mu uratować Pomorza i Śląska, to jednak gra ta nie przyniosła Polsce strat, ale dała nawet częściowo Polsce korzyści. Również 10 lat walki z Zakonem przekonało go , że jest to przeciwnik silniejszy i trzeba będzie długich lat przygotowań by go złamać. Inaczej było z Czechami , gdyż koalicja antyluksemburska otwierała Pol. stałe widoki zysków na Śląsku.
Do kolejnych działań Kazimierza Wielkiego na forum polityki zagranicznej uznać możemy:
po upadku układu Kazimierza z Diedką coraz bardziej na Rusi rozszerzyły się wpływy litewskie, a zatarg z Czechami, który wtedy właśnie wybuchną, skłonił króla do zawarcia ugody z Lubratem na warunkach niezbyt korzystnych. Tylko cześć ziemi ruskich pozostała w rękach polskich.
Powodem kolejnego naprężenia stosunków z Czechami, było to iż przy tworzeniu nowej prowincji kościelnej czynili Luksemburgowie usilne starania, aby poddać arcybiskupowi praskiemu także i biskupstwo wrocławskie. Przynależność kościelna Śląska do prowincji gnieźnieńskiej, od której teraz chciano ją oderwać, oznaczało zerwanie ostatnich węzłów z Polską i ostateczne umocnienie wpływów czeskich. Ta polityka Luksemburgów popchnęła Kazimierza do obozu Wittelsbachów.
Rokowania z Wittelsbachami zaczął Kazimierz już w lecie 1334r., a 1 I 1335r. podpisano traktat między nim a Wittelsbachami, mocą którego król musiał oddać młodszą swoją córkę, Kunegundę, w małżeństwo Ludwikowi rzymskiemu i przyrzekł cesarzowi pomoc zbrojną na wypadek wojen.
Doszło do wojny z Czechami, która z resztą została nierozegrana, ponieważ na Zachodzie zaszły zmiany w sytuacji , Kazimierz zawarł z Czechami w dniu 6 IX zawieszenie broni , mający trwać do 11 XI 1345r.
Król polski po śmierci cesarza Ludwika zdecydował się zawrzeć pokuj z jego następcą Karolem IV, a dzięki jego poparci mógł się uporać z Czechami. Dalsza wojna już nie miała sensu i dla tego w dniu 22 XI 1348r. w Namysłowie Śląskim podpisano pokuj między Polską a Czechami. Pokuj namysłowski Kazimierz zawierał z myślą o Rusi. Zamkną on na pewien czas zamkną spór pol.-czes. o Śląsk, a otworzył epokę ekspansji Polski kazimierzowej w kierunku Rusi i Litwy.
Jesienią 1349 i wciągu krótkiego czasu opanował Kazimierz Lwów i ziemię halicką również Brześć, Bełz oraz Włodzimierz
4 IV 1350r. w Budzie Kazimierz zawarł układ o Ruś z Ludwikiem węgierskim, który gwarantował mu samodzielne władanie Rusią
rezultat polityki Kazimierza z lat 1343- 1363 był następujący:
pozyskał Mazowsze jak i Ruś Halicką, posiadanie Rusi, było gwarancją niezależnego państwowego bytu Polski. Zdobycie jej umożliwiło rozwinięcie ekspansji Polski ku Wschodowi
Polska występowała teraz jako równoważny czynnik wśród współzawodniczących ze sobą dynastycznych potęg Europy środkowej i nie potrzebowały unikać wojen za wszelką cenę.