Zatwierdzam Szczecin 09.04.2013r

Dyrektor RZGW

PROGRAM INSTRUKTAŻU STANOWISKOWEGO

DLA PRACOWNIKÓW OBEJMUJĄCYCH STANOWISKA

MARYNARZ, STERMOTORZYSTA, KIEROWNIK STATKU

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

1. Informacji o czynnikach środowiska pracy występujących na statku i w jego bezpośrednim otoczeniu oraz o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą.

2. Wiedzy i umiejętności dotyczących sposobów ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i zagrożeniami dla zdrowia w warunkach normalnej pracy i w warunkach awaryjnych.

3. Wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania powierzonej pracy.

Uczestnicy szkolenia:

Szkolenie jest przeznaczone dla pracowników nowo zatrudnianych na stanowiskach

1. Marynarz

2. Stermotorzysta

3. Kierownik statku

Szkolenie da pracowników przenoszonych na te stanowiska.

W przypadku zmiany warunków techniczno-organizacyjnych na tych stanowiskach pracy.

Szkolenie to jest przeznaczone również dla studentów odbywających praktyki studenckie oraz stażystów.

Sposób organizacji szkolenia:

Szkolenie prowadzone w formie instruktażu - na statku, na którym będzie zatrudniony instruowany pracownik, na podstawie szczegółowego programu opracowanego przez organizatora szkolenia.

Szkolenie powinno uwzględniać następujące etapy:

1. Rozmowę wstępną instruktora (Kierownika Nadzoru Wodnego) z instruowanym pracownikiem.

2. Pokaz i objaśnienie przez Kierownika NW całego procesu pracy i czynności, które mają być realizowany przez pracownika.

3. Próbne wykonanie procesu pracy przez pracownika przy korygowaniu przez Kierownika NW sposobów wykonywania pracy.

4. Samodzielną pracę instruowanego pracownika pod nadzorem Kierownika.

5. Sprawdzenie i ocenę przez Kierownika NW sposobu wykonywania pracy przez pracownika.

Szkolenie powinno uwzględniać wszystkie rodzaje prac, które będą należały do zakresu obowiązków pracownika. Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części powinny być dostosowane do przygotowania zawodowego i dotychczasowego stażu pracy pracownika oraz zagrożeń występujących przy przewidzianej do wykonywania przez niego pracy.

Ramowy program szkolenia

Lp.	Temat szkolenia	Liczba godzin
1.	Przygotowanie pracownika do wykonywania określonej pracy, w tym w szczególności: Omówienie warunków pracy z uwzględnieniem elementów stanowiska roboczego mających wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy (Ogólne wiadomości o statku, Łączność wewnętrzna na statku, Wyposażenie pokładowe, Pozycja przy pracy w maszynowni, Oświetlenie miejscowe, Wentylacja miejscowa, Zasady konserwacji statku, Ochrona środowiska, Zagrożenia i urządzenia zabezpieczające, 1pomoc, Ochrona ppoż.) Przygotowanie stanowiska roboczego do wykonywania określonego zadania.	2
2.	Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne i niebezpieczne.	0,5
3.	Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora.	0,5
4.	Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora.	4
5.	Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika.	1
	Razem	Min. 8

W godzinach lekcyjnych trwających 45 min.

Wymiary główne i podstawowe dane eksploatacyjne statku

Długość całkowita	17,24m
Szerokość całkowita	4,50m
Wysokość do pokładu głównego	1,30 m
Wysokość do górnego pokładu sterówki	4,10m
Zanurzenie max.	0,85m
Masa statku pustego	36.600kg
Nośność	5.200kg
Zbiornik paliwa	1530l = 1275kg
Zbiornik wody słodkiej	200kg
Zbiornik ścieków sanitarnych	300kg
Zbiornik wody zęzowej	500kg
Zbiornik obiegowy CO	165kg
Prędkość eksploatacyjna	16km/h
Prędkość maksymalna	20km/h

BUDOWA OGÓLNA STATKU

Elementy konstrukcyjne kadłuba i podział wnętrza statku, materiały użyte do budowy kadłuba, podział wnętrza statku, grodzie wodoszczelne, przedział maszynowy, pomieszczenia sterowo nawigacyjne, pomieszczenie socjalne, zbiorniki, drogi komunikacyjne i wyjścia awaryjne, właz do zbiorników, właz do maszynowni i agregatu prądowego, trap wejściowy na statek.
Podstawowe pojęcia określające statek, główne wymiary konstrukcyjne i całkowite, znaki zanurzenia, wyporność, nośność.

SPRZĘT POKŁADOWY

1. Liny na statku: żywotność, przechowywanie, oznaki zużycia, zastosowanie lin na statku, konserwacja lin, wymiana lin i dobór ze względu na przeznaczenie.

2. Łańcuchy, klamry (szakle), ściągacze, haki, zawiesia: budowa, przeznaczenie i podział w zależności od zastosowania, dopuszczalne obciążenie robocze, przechowywanie, konserwacja, oznaki zużycia, wymiana.

3. Osprzęt stały i ruchomy statku, żuraw załadunkowy, dopuszczalne obciążenie, przeglądy, książka urządzenia.

4. Kotwice główne, łańcuch kotwiczny, budowa, konserwacja, zasady obsługi windy kotwicznej, zabezpieczanie kotwic.

5. Osprzęt cumowniczy i holowniczy, wyposażenie statku w urządzenia do mocowania lin, przewłoki, stopery, liny cumownicze i holownicze, ich dobór, wady, zalety, zabezpieczenie przed zniszczeniem, przechowywanie i konserwacja, sposoby mocowania lin cumowniczych i holów, postój statku w porcie w trudnych warunkach hydrometeorologicznych, bezpieczeństwo prac cumowniczych.

ŁĄCZNOŚĆ WEWNĘTRZNA NA STATKU

Środki łączności wewnętrznej statku, tuba głosowa, głośniki, znaki migowe.

PRACA NA STATKU

1. Sterowanie, utrzymywanie statku na zadanym kursie, zasady manewrowania sterem okrętowym podczas manewrów statku.

2. Charakterystyki manewrowe statku, prędkość, inercja, sterowność, stateczność kursowa, zwrotność.

3. Śruby napędowe.

4. Manewry podchodzenia i odchodzenia od nabrzeża, manewry w różnych warunkach hydrometeorologicznych (wiatr, prąd), kolejność podawania i rzucania lin cumowniczych w różnych warunkach i sytuacjach.

5. Holowanie, czynności przygotowawcze do podania i przyjęcia holu, podchodzenie do podania holu, podanie holu, mocowanie holu, holowanie, holowanie w trudnych warunkach hydrometeorologicznych, holowanie portowe, rodzaje holowania, wzajemne obowiązki holującego i holowanego.

6. Żegluga i manewrowanie w trudnych warunkach hydrometeorologicznych.

7. Żegluga w lodach, oblodzenie statku i czynniki je powodujące, praktyczne środki i metody zapobiegania oblodzeniu, wpływ oblodzenia na bezpieczeństwo statku, zabezpieczenie statku przed mrozami, żegluga i manewry statkiem w warunkach zalodzenia.

KONSERWACJA STATKU

1. Materiały konserwacyjne: narzędzia malarskie, farby, lakiery, emalie, szpachlówki, rozcieńczalniki, smary, pędzle, wałki, szpachle, pistolety pneumatyczne do malowania, narzędzia ręczne, pneumatyczne i elektryczne, przechowywanie materiałów konserwacyjnych i narzędzi malarskich, warunki bezpieczeństwa przy pracach konserwatorskich.

2. Prace malarskie, sposoby przygotowania do malowania: powierzchni stalowych, z metali nieżelaznych, drewnianych i z tworzyw sztucznych, konserwacja zewnętrznej części statku i podwodnej części kadłuba, konserwacja pomieszczeń mieszkalnych, konserwacja zbiorników wody pitnej i balastowych, zęz i studzienek zęzowych, zasady BHP przy pracach konserwatorskich.

MASZYNOWNIA STATKU

Dwa Silniki Volvo po 118kW 2300obr/min

Agregat prądotwórczy 40kW 1500obr/min 3x230V

1. Podstawowe rodzaje instalacji w maszynowni i ich obsługa, instalacje:
   zęzowa, balastowa, transportu i oczyszczania paliwa, wody sanitarnej i pitnej, wody zaburtowej, wody do mycia pokładu i ppoż.

2. Budowa i obsługa instalacji obsługujących silniki: smarowanie, chłodzenie i zasilanie.

3. Czynności obsługowe silnika napędu głównego i agregatu prądowego: przygotowanie do ruchu, obsługa w czasie pracy i w czasie manewrów, zatrzymanie silnika.

4. Aparatura kontrolno-pomiarowa silników statku.

OCHRONA SRODOWISKA

1. Zapobieganie zanieczyszczeniom olejowym ze statku, źródła zanieczyszczeń, techniczne sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom olejowym, zbiorniki osadowe na statku, instalacja do przepompowywania wód zaolejonych, zasady zdawania wód zaolejonych.

2. Zapobieganie zanieczyszczeniom ściekami ze statku, zbiornik na ścieki, przepompowywanie ścieków, zasady zdawania ścieków.
   

ZAGROZENIA NA STATKU

1. Rodzaje zagrożeń na statku: kolizja, pożar, mielizna, uszkodzenie kadłuba, ładunek niebezpieczny, pasażerowie „na gapę", inne.

2. Znajomość statkowych planów alarmowych.

3. Prawidłowe posługiwanie się osobistym sprzętem ratunkowym.

4. Warunki pracy na statku, potencjalne zagrożenia.

5. Wzajemne zależności pomiędzy członkami załogi.

6. Procedury ładunkowe (pobieranie paliwa).

7. Procedury przed wejściem do przestrzeni zamkniętych.

1-POMOC NA STATKU

Wyposażenie ratunkowe statku
Tratwa ratunkowa 8-osobowa	1 szt na dachu sterówki
Kamizelki ratunkowe pneumatyczne	12 szt (kanapa w sterówce)
Koła ratunkowe	2 szt (stojaki obok sterówki)
Apteczka 1 pomocy	1 szt sterówka
Wyjście awaryjne ze sterówki	1 (przez okno tylne)

1. Wyposażenie ratunkowe statku: kamizelki ratunkowe i koła ratunkowe - rozmieszczenie na statku, zasady użycia.

2. Tratwa ratunkowa. Sposoby wodowania tratwy ratunkowej.

3. Radiowe środki wzywania pomocy. Częstotliwości i sygnały wzywania pomocy przez radiostację (w tym radiotelefon UKF), formułowanie i nadawanie komunikatów o niebezpieczeństwie.

4. Obsługa radiotelefonu UKF.

5. Techniki ewakuacji ludzi ze statku: zasady ogólne, zarządzenie alarmu, wyposażenie osobiste, zbiorowe środki ratunkowe.

6. Ratowania rozbitków z powierzchni wody, alarm „człowiek za burtą" - manewry statku. Typowe błędy popełniane w trakcie ratowania ludzi na wodzie.
   

SPRAWY PRZECIWPOŻAROWE

Wyposażenie przeciwpożarowe
Centralka instalacji wykrywczej	1 szt w sterówce
Czujka wykrywcza pożaru	3 szt (maszynownia, agregat, sterówka)
Syrena alarmu pożarowego	1 szt na zewnątrz sterówki
Rękawice ognioodporne	3 szt (maszynownia, agregat, sterówka)
Koc gaśniczy	2 szt (maszynownia + agregat)
Wiadro z linką, łom, topór strażacki	po 1 sztuce w schowku
Gaśnica proszkowa 2kg	5 szt rozmieszczenie jak niżej
Hydrant z wężem i prądownicą	2 kpl na ścianach sterówki
Pompa wirowa zęzowo-pożarnicza	1 szt
Rozmieszczenie gaśnic
Sterówka	1 szt
Przedział z agregatem prądowym	1 szt
Maszynownia	2 szt (lewy silnik + wejście)
Na pokładzie	1 szt (koło żurawia)

1. Przyczyny pożarów na statkach: palenie papierosów, przegrzanie łożysk, kuchnie, samozapalenia, instalacje i sprzęt elektryczny, prace gorące, reakcyjność, elektryczność statyczna.

2. Wykrywanie pożarów: systemy wykrywania ognia i dymu, automatyczne alarmy pożarowe.

3. Budowa, użytkowanie i rozmieszczenie sprzętu pożarniczego: gaśnice i koce gaśnicze, wyposażenie strażackie.

4. Organizacja walki z pożarem na statku: plan ochrony przeciwpożarowej, środki łączności, procedury walki z pożarem.

5. Techniki walki z pożarem: metody gaszenia, postępowanie po zauważeniu pożaru, zagrożenia podczas walki z pożarem i zasady bezpieczeństwa.

6. Środki gaśnicze: woda, CO₂, piana gaśnicza (środki pianotwórcze), proszek gaśniczy.
   

ZASADY BEZPIECZNEJ PRACY NA STATKU

I. Czynności pracownika przed rozpoczęciem pracy

Pracownik powinien:

1. Przebrać się w odzież roboczą, kamizelkę odblaskową, buty robocze, nakrycie głowy, mieć do dyspozycji rękawice. Założyć sprzęt ochrony osobistej - sprawdzając wcześniej czy jest cały i technicznie sprawny.

2. Zapoznać się z instrukcjami stanowiskowymi urządzeń pokładowych.

3. Sprawdzić stan wyposażenia technicznego: urządzeń, osłon, zabezpieczeń, narzędzi. Jeśli zostaną stwierdzone usterki urządzeń sprzętu, należy zawiadomić przełożonego a przy braku jego reakcji służbę bhp.

4. Upewnić się że rozpoczęcie pracy nie spowoduje zagrożenia tobie lub innym osobom w pobliżu

Przestrzeganie przepisów i zasad bhp jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:

1. Znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym.

2. Wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych.

3. Dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy.

4. Stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem.

5. Poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich.

6. Niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie.

7. Współdziałać z pracodawcą, przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bhp.

II. Zasadnicze czynności pracownika podczas pracy

Pracownik powinien:

1. Pokłady i stanowiska robocze utrzymywać w porządku i czystości nie tarasować przejść i dróg dostępu.

2. Wyposażenie (osprzęt) nawigacyjne, pokładowe, ratunkowe i przeciwpożarowe powinno znajdować się w miejscach na to przeznaczonych i odpowiednio zabezpieczonych.

3. Podczas opadów śnieżnych, gołoledzi śnieg i lód musi być usuwany z pokładu.

4. W porze nocnej na postoju statku stanowiska pracy powinny być oświetlone.

5. Podczas manewrowania statkiem w porze nocnej miejsca pracy powinny być oświetlone w sposób nie przeszkadzający manewrującemu statkiem.

6. Urządzenia i ładunek statku nie mogą wystawać poza jego obrys Wyjątek stanowi ramię dźwigu w trakcie wykonywania manewrów dźwigowych

III. Czynności zakazane

Pracownikowi zabrania się przede wszystkim:

1. W trakcie ruchu statku i pracy silników „ZAKAZ WCHODZENIA POD POKŁAD”.

2. W trakcie pracy radaru i radiostacji nie wolno wchodzić na dach sterówki.

3. Przejścia do pomieszczeń (korytarze, klatki schodowe nie mogą być zastawiane przedmiotami, ładunkami, powinny być utrzymane w należytej czystości.

4. Wykładziny podłogowe powinny ściśle przylegać do podłoża i nie przesuwać się po nim.

IV. Podstawowe czynności pracownika po zakończeniu pracy

Pracownik powinien:

1. Ruchome wyposażenie pomieszczenia złożyć w miejscu do tego przeznaczonym oraz zabezpieczyć przed zmianą położenia.

2. Przejścia do pomieszczeń (korytarze, klatki schodowe) oraz same pomieszczenia posprzątać.

3. Zabezpieczyć pomieszczenie sterówki przed wejściem osób trzecich.

V. Postanowienia końcowe

UWAGA

W pomieszczeniach technicznych pod pokładem usytuowane są wszelkie urządzenia związane z eksploatacją statku tj. dwa silniki, agregat prądotwórczy i urządzenia pomocnicze służące do oświetlenia i zasilania odbiorników elektrycznych. Są one całkowicie bezobsługowe i operowane ze sterówki i z pokładu.

Postępowanie w razie awarii

1. Unieruchomić statek w bezpiecznym miejscu.

2. Ustalić zakres awarii i możliwość usunięcia usterki we własnym zakresie.

3. W przypadku ustalenia że zaistniała awaria jest nie możliwa do usunięcia we własnym zakresie to należy rzucić kotwicę i wezwać pomoc w celu odholowania statek do nabrzeża, i wezwać serwis w celu wykonania naprawy.

4. Przeglądy urządzeń przed rejsem lub po dłuższym postoju wykonywać tylko trakcie zacumowania statku przy nadbrzeżu.

W razie zaistnienia wypadku

1. Udzielić poszkodowanemu pierwszej pomocy.

2. W razie potrzeby wezwać pomoc lekarską.

3. Powiadomić przełożonych.

4. Miejsce pracy, gdzie doszło do wypadku, zabezpieczyć przed dostępem osób niepowołanych

W przypadku znalezienia się wobec bezpośredniego niebezpieczeństwa pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy (zachowuje wtedy prawo do wynagrodzenia, nie może jednak odmówić podjęcia innej równorzędnej pracy, gdy niezwłoczne usunięcie zagrożenia nie jest możliwe).

Sporządzili

Kierownik Wydziału ds. Administracyjno-Technicznych Specjalista ds. bhp

inż. Tadeusz Toczyński Karol Kaczmarek

Wykaz załączników do Program Instruktażu Stanowiskowego

1. Rozporządzenie Ministra Żeglugi I Gospodarki Wodnej z dnia 15 sierpnia 1959r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na statkach w żegludze śródlądowej. Dz. U. nr 61 poz. 366

2. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 marca 2003r. w sprawie wymagań technicznych i wyposażenia statków żeglugi śródlądowej. Dz. U. nr 88 poz. 810.

3. Opis Zawodu: Kierownik statku w żegludze śródlądowej; Marynarz śródlądowy; Mechanik żeglugi śródląfdowej.

4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 stycznia 2003r. w sprawie kwalifikacji zawodowych i składu załóg statków żeglugi śródlądowej Dz.U. nr. 50 poz. 427

5. Podręczny sprzęt ratowniczy

6. Znaki żeglugowe

7. Ratowanie tonącego

8. Opis techniczny statku

9

---