Obowiązek udostępnienia pracownikom instrukcji bhp i innych
W praktyce pracy zawodowej każdy krok pracownika podlega różnego rodzaju instrukcjom bhp.
instrukcje stanowiskowe,
instrukcje bezpiecznej pracy,
instrukcje obsługi maszyn i urządzeń,
instrukcję bezpieczeństwa pożarowego,
instrukcję dotyczącą bezpiecznego obchodzenia się z czynnikami chemicznymi stwarzającymi zagrożenie,
instrukcje udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku,
instrukcja magazynowe,
instrukcja stosowania środków ochrony indywidualnej,
instrukcje stosowania w zakładzie pracy znaków i sygnałów bezpieczeństwa
szereg instrukcji bezpiecznego wykonywania różnych robót budowlanych.
Pracodawca jest obowiązany opracować i udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy, czyli instrukcje stanowiskowe dotyczące stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników, obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych, postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi oraz udzielania pierwszej pomocy.
Obowiązek ten, wynika z § 41 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tj. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650)
Instrukcje bhp (podobnie jak wszystkie inne) powinny w sposób zrozumiały i jednoznaczny wskazywać czynności, które pracownik powinien wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania tej pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników, np. wskazywać, co należy zrobić w razie awarii maszyny lub urządzenia, jakie działania powinien pracownik podjąć w razie zauważenia wypadku lub pożaru.
Instrukcje bhp dotyczące prac, podczas których są stosowane niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne, powinny uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i preparatów.
Instrukcja obsługi
Instrukcja obsługi (maszyny, urządzenia, wyrobu itp.) - powinna być opracowana przez producenta maszyny lub urządzenia i przekazana nabywcy wraz z każdym egzemplarzem maszyny i w języku jej użytkownika.
Instrukcje te, powinny zawierać co najmniej informacje dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie: warunków i praktyki użytkowania maszyn oraz występowania możliwych do przewidzenia sytuacji nietypowych, a także informacje o niedozwolonych sposobach jej użytkowania.
Zgodnie z § 30 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.) - pracodawca powinien zapewnić pracownikom dostęp do informacji, w tym pisemnych instrukcji obsługi, dotyczących użytkowania maszyn.
Pracodawca powinien udostępnić tę instrukcję pracownikowi, który będzie obsługiwał dane urządzenie lub maszynę, np. podczas instruktażu stanowiskowego.
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego
Instrukcję bezpieczeństwa pożarowego - zgodnie z § 6 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563) - mają obowiązek opracować właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektów bądź ich części stanowiących odrębne strefy pożarowe, przeznaczonych do wykonywania funkcji użyteczności publicznej, zamieszkania zbiorowego, produkcyjnych, magazynowych oraz inwentarskich.
Instrukcja powinna określać w szczególności warunki ochrony przeciwpożarowej, wynikające z przeznaczenia obiektu, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego i jego warunków technicznych, w tym zagrożenia wybuchem, sposób poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwacyjnym stosowanych w obiekcie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic, zasady postępowania na wypadek pożaru lub innego zagrożenia, metody wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane, sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków ewakuacji ludzi do czasu przybycia straży pożarnej oraz zasady zaznajamiania użytkowników obiektu z treścią instrukcji oraz z przepisami przeciwpożarowymi.
Dopuszcza się, aby instrukcja, o której wyżej mowa, stanowiła w obiektach produkcyjnych i magazynowych część instrukcji technologiczno-ruchowej, a w obiektach znajdujących się na terenach zamkniętych, służących obronności państwa - część planu ochrony przeciwpożarowej i działań ratowniczych.
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna być poddawana okresowej aktualizacji - co najmniej raz na dwa lata, a także po takich zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej.
Instrukcja postępowania na wypadek pożaru
Instrukcja postępowania na wypadek pożaru - to krótkie, standardowe instrukcje wywieszane zwykle tam, gdzie zagrożenie jest znikome, podające również wykaz telefonów alarmowych do służb ratowniczych.
Instrukcje te są wymagane § 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. Nr 80, poz. 563), zgodnie z którym właściciele, zarządcy lub użytkownicy budynków oraz placów składowych i wiat, umieszczają w widocznych miejscach instrukcje postępowania na wypadek pożaru wraz z wykazem telefonów alarmowych.
Instrukcję dotyczącą bezpiecznego obchodzenia się z czynnikami chemicznymi
Instrukcję dotyczącą bezpiecznego obchodzenia się z czynnikami chemicznymi stwarzającymi zagrożenie należy opracować i stosować zgodnie z art. 15 Konwencji nr 170 Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej bezpieczeństwa przy używaniu substancji i preparatów chemicznych w pracy, przyjętej w Genewie 25 czerwca 1990 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 194, poz. 1433) i § 6 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86).
Instrukcja powinna w szczególności uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i preparatów.
Instrukcja udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku
Instrukcja udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku zgodnie z § 44 r.o.b.h.p. powinna być wywieszona w punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach, w widocznych miejscach, powinna także zawierać wykaz pracowników przeszkolonych w udzielaniu pierwszej pomocy.
Instrukcja magazynowa
Instrukcja magazynowa - zgodnie z § 96 r.o.b.h.p. powinna w szczególności określać sposób składowania, pakowania, załadunku i transportu materiałów niebezpiecznych.
Z treścią instrukcji należy zapoznać pracowników zatrudnionych przy tych pracach.
Instrukcja stosowania środków ochrony indywidualnej
Obowiązek opracowania takiej instrukcji i przekazania odnośnym pracownikom wynika z § 6 załącznika nr 2 r.o.b.h.p. i spoczywa na pracodawcy (oczywiście na tym, u którego zachodzi konieczność stosowania środków ochrony indywidualnej).
Instrukcja ta powinna w szczególności określać na jakich stanowiskach i jakie ochrony indywidualne powinny być stosowane, oraz jak należy obchodzić się z tymi ochronami, czyli jak je używać, jak czyścić i konserwować.
Instrukcja bezpiecznego wykonywania robót budowlanych
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401) - dalej r.w.r.b., instrukcja ta powinna określać sposoby zapobiegania zagrożeniom związanym z wykonywaniem robót budowlanych, których charakter, organizacja lub miejsce prowadzenia stwarzają szczególnie wysokie ryzyko powstania zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia ludzi, a w szczególności przysypania ziemią lub upadku z wysokości, przy prowadzeniu których występują działania substancji chemicznych lub czynników biologicznych zagrażających bezpieczeństwu i zdrowiu ludzi, robót stwarzających zagrożenie promieniowaniem jonizującym, prowadzonych w pobliżu linii wysokiego napięcia lub czynnych linii komunikacyjnych, stwarzających ryzyko utonięcia pracowników, prowadzonych w studniach, pod ziemią i w tunelach, wykonywanych przez kierujących pojazdami zasilanymi z linii napowietrznych, wykonywanych w kesonach, z atmosferą wytwarzaną ze sprężonego powietrza, wymagających użycia materiałów wybuchowych oraz przy montażu i demontażu ciężkich elementów prefabrykowanych.
Instrukcję stosowania w zakładzie pracy znaków i sygnałów bezpieczeństwa
Instrukcja powinna w szczególności ustalać celowość i zasady stosowania w zakładzie pracy znaków i sygnałów bezpieczeństwa oraz objaśniać ich znaczenie oraz zasady zachowania się pracowników, których mogą one dotyczyć.
.
Instrukcja bezpieczeństwa
jest wymagana także m.in. przy pracach polegających na podgrzewaniu, rozmrażanie lub zamrażaniu gruntu i powinna być opracowana zgodnie z dokumentacją projektową przez wykonawcę.
Obowiązek opracowania instrukcji wynika z § 160 r.w.r.b.